________________
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ / ગાથા : ૯ ભક્તિ છે, માટે પૂજામાં ઘણો આરંભ છે, પણ અલ્પ આરંભ છે એમ કહી શકાય નહિ, અને આમ સ્વીકારીએ તો પૂજામાં ઘણો પાપબંધ અને અલ્પ નિર્જરા થાય છે, તેમ માની શકાય; પણ ભગવાનની પૂજાથી અલ્પ પાપબંધ અને ઘણી નિર્જરા થાય છે, તે વાત સર્વથા ઘટતી નથી. વિશેષાર્થ :
વિધિશુદ્ધ પૂજામાં ગ્રંથકારશ્રી ઉપાધ્યાયજી મહારાજાને અલ્પ પાપબંધ માન્ય નથી, તો પણ વિધિરહિત ભક્તિયુક્ત પૂજાને આશ્રયીને પૂજ્ય અભયદેવસૂરિ મહારાજાએ ચતુર્થ પંચાલકમાં અશુદ્ધ દાન સાથે પૂજાને ઘટાવી છે, ત્યાં પૂજામાં અલ્પ પાપબંધ અને બહુનિર્જરા સ્વીકારી છે. તે વાતને સામે રાખીને અહીં કહે છે કે, જો પૂર્વપક્ષી આરંભ પ્રમાણે પાપ માનતો હોય તો પૂ. અભયદેવસૂરિ મહારાજાએ કૂપદષ્ટાંતથી પૂજામાં અલ્પ પાપબંધ થાય છે તેમ કહ્યું, તે પણ સંગત થાય નહિ. માટે જેટલો આરંભ છે, તેટલો પાપબંધ થાય છે, તે વચન સ્વીકારીએ તો પૂજામાં અલ્પ પાપબંધ છે, તેમ સ્વીકારી શકાય નહિ.
ઉત્થાન :
આ રીતે ઋજુસૂત્રનયના આશ્રયથી ભગવાનની પૂજામાં અલ્પ પાપબંધ સંગત નહિ થવાથી પૂર્વપક્ષી શબ્દાદિ નયનો આશ્રય કરે તો અલ્પ પાપબંધ સંગત થાય. તે આ રીતે –
શબ્દદિનયના મતે આત્મરૂપ હિંસા અને અહિંસા છે, તેથી ભગવાનની પૂજાકાળમાં ભગવાનની ભક્તિનો અંશ ઘણો છે અને જીવને મારવાનો પરિણામ નથી છતાં પુષ્પાદિ જીવોની હિંસા તો થાય જ છે, તેથી આત્માના પરિણામની દૃષ્ટિએ વિચારીએ તો હિંસાનો પરિણામ અલ્પ અંશમાં છે અને ભક્તિનો પરિણામ બહુ અંશમાં છે, તેથી ભગવાનની પૂજાની ક્રિયામાં અલ્પ પાપબંધ અને ઘણી નિર્જરા સંગત થશે. તેને ગ્રંથકારશ્રી કહે છે – ટીકાર્ય :
માત્મપત્તિ માવા તારાઆત્મરૂપ હિંસા-અહિંસાવાદી શબ્દાદિ નયના મતમાં વળી ગ્રંથકારશ્રી કહે છે –
અને અલ્પ પણ હાલાહલ વિષ મારે છે. જો આધ્યાત્મિક આરંભ અલ્પ
