________________
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ / ગાથા : ૧૧ ऽशुभानुबन्धापनयापेक्षया, अन्यथा मिथ्यादर्शनशल्यविरमणस्याऽपि तत्र नैष्फल्यापत्तेः, सर्वसंवरस्य च शैलेश्यामेव सम्भवादिति द्रष्टव्यम् । ટીકાર્ય :
વસ્તુતો ... વશવેનીયમ્ | વાસ્તવિકરીતે અતિવર્તનીય અશુભ અનુબંધ અશુભ ફળ છે જેને તેવાં કર્મ કર્કશવેદનીય કહેવાય છે, અને જે તેવા પ્રકારનાં નથી, તે અકર્કશવેદનીય કર્મ છે. તેથી સ્કંધકાચાર્યના સાધુઓના ઘાણીમાં પીલાવાના કર્મને ભગવતીસૂત્રતા આલાપકની વૃત્તિમાં કર્કશવેદનીય કહેલાં છે.)
અહીં શંકા થાય છે, અનિવર્તિનીય અશુભફળવાળાં એવાં જે કર્મો બંધાય તે કર્કશવેદનીય છે, એમ કહેવામાં આવે તો ભગવતીસૂત્રના આલાપકમાં વૈમાનિકાદિ દેવોને અકર્કશવેદનીય કર્મ બંધાવાનો નિષેધ કેમ કરેલ છે? કેમ કે, વૈમાનિકાદિ દેવોમાં કેટલાક અને અનુત્તરવાસી દેવો તો નિયમા સમ્યગ્દષ્ટિ છે અને ઉપશાંત મોહવાળા છે, તેથી તેઓ અકર્કશવેદનીય કર્મ બાંધતા નથી, એમ કહેવું અસંગત છે. તેનું સમાધાન કરતાં કહે છે –
વૈમાનિ વિપુ.... નૈષજ્યા, અને વિશિષ્ટ વિરતિ પરિણામ જાતિત અશુભ ફળતા અપનયનની દૂર થવાની, અપેક્ષાએ વૈમાનિક દેવોમાં તેનો= અકર્કશવેદનીય કર્મબંધનો, નિષેધ પ્રોઢિવાદ છે. અન્યથા=વૈમાનિક દેવોને અકર્કશવેદનીય કર્મબંધના વિષેધનો પ્રૌઢિવાદ ન સ્વીકારે તો, ત્યાં=વૈમાનિકાદિ દેવોમાં, મિથ્યાદર્શનશલ્યવિરમણવી પણ નિષ્ફળતાની આપત્તિ છે.
મિથ્યાદર્શનશવિરમગાપિ - અહીં ‘’ થી એ સમુચ્ચય કરવો છે કે, દેવોમાં સર્વવિરતિ આદિ તો નથી, પરંતુ મિથ્યાદર્શનશલ્યવિરમણ છે તેની પણ નિષ્ફળતાની આપત્તિ છે.
અહીં શંકા થાય કે, વિશિષ્ટ વિરતિના પરિણામજનિત અશુભ ફળવાળા કર્મોનું અપનયન વૈમાનિકાદિ દેવો કરી શકતા નથી, તેથી તેઓ અકર્કશવેદનીય બાંધતા નથી, તેવી વિવક્ષા કરીએ તો સર્વવિરતિધર પણ બધા સમતાના પરિણામરૂપ વિશેષ સંવરભાવવાળા નથી, તેથી તેઓને પણ અકર્કશવેદનીય કર્મબંધનો અભાવ માનવો પડશે. તેથી કહે છે -
સર્વસંવરથ દ્રષ્ટવ્ય અને સર્વસંવરનો શૈલેશીમાં જ સંભવ હોવાથી, એ પ્રમાણે જાણવું. પંચમી વિભક્તિથી કહેવાયેલ હેતુનું જોડાણ આ રીતે છે -
