________________
પદાંતવિશદીકરણ / ગાથા : ૧૧
ભગવાન તેનો ઉત્તર આપે છે –
જો વવાયા ખંતિ ! હે ગૌતમ ! પરદુઃખનતાથી, પરશોચનતાથી, પરજૂરણતાથી, પરતિપ્પણતાથી, પરંપરિતાપનાથી જીવો અશાતાવેદનીય કર્મ બાંધે છે. આ જ વાતને સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે –
ઘણા જીવોને યાવતું સત્ત્વોને દુઃખનતાથી યાવત્ પરિતાપનાથી, એ પ્રમાણે છે ગૌતમ! જીવો અશાતાવેદનીય કર્મ બાંધે છે.
gવં ગેરફાન વિ નાવ માળિયાળ - એ પ્રમાણે નારકીઓને પણ યાવતું વૈમાનિકો સુધીના દંડક સુધી અશાતાવેદનીય કર્મબંધ અંગે પૃચ્છા-ઉત્તર સમજવો.
જેમ જીવોને વિષે અશાતાવેદનીય કર્મબંધ અંગે પૃચ્છા અને ઉત્તર કહ્યા, એ પ્રમાણે નારકીઓ અને વૈમાનિકો સુધી પ્રશ્ન અને ઉત્તર કહેવા.
ભગવતી સૂત્રના પ્રસ્તુત આલાપકોના કેટલાક શબ્દોનો અર્થ ભગવતી સૂત્રની ટીકામાં કહેલ છે. તે બતાવે છે –
વશ ..... મરતાપીનામિવ કર્કશ=રૌદ્ર દુઃખો વડે જે વેદાય તે કર્કશવેદનીય કર્મો છે. સ્કંદકાચાર્યના સાધુઓની જેમ.
અકર્કશ સુખ વડે જે વેદાય તે અકર્કશવેદનીય કર્મો છે. જેમ - ભરતાદિની જેમ.
ભગવતીના મૂળ પાઠમાં અદુઃખનતા વગેરે કહ્યું, તેનો અર્થ ભગવતીના વૃત્તિકાર કહે છે –
મૂળ પાઠમાં કહ્યું કે, સત્ત્વોની અદુઃખણતાથી શાતા વેદનીય કર્મ બંધાય છે, ત્યાં અદુઃખણતાનો અર્થ કહે છે –
ફુલચ ... તા . દુઃખનું કરવું તે દુઃખન. તે દુઃખન જેને નથી તે અદુઃખન, અને તેનો ભાવ તે અદુઃખનતા. ભાવમાં વતન પ્રત્યય લાગે છે અને સ્ત્રીલિંગ તૃતીયા એકવચનનું અદુઃખણતા રૂપ છે. અદુઃખણતાથી જીવોને દુઃખી નહિ કરવાથી, શાતાવેદનીય) કર્મ બંધાય છે.
પત્તદેવ પ્રપષ્યને ...... વૃત્તિ | આનો જ વિસ્તાર કરે છે=આદુઃખણતાનો જ વિસ્તાર કરે છે –
સોળ ત્તિ - અશોચનતાથી=દીનતા ઉત્પન્ન ન કરાવવાથી, અનૂરગવાઈ ત્તિ શરીરનો અપચય કરનાર ક્ષીણ કરનાર એવો શોક ન કરાવવાથી, સતિષ્કળયા ત્તિ - આંસુ-લાળ આદિને પડાવનારા શોકને ઉત્પન્ન ન કરાવવાથી,
k-૮
