________________
૭૫
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ7 ગાથા ૮ થાય છે. જ્યારે સાધુને આહાર-વિહારાદિમાં બાહ્ય રીતે હિંસા હોવા છતાં ભગવાનની આજ્ઞાનો યોગ હોવાથી લેશ પણ કર્મબંધ નથી, આ પ્રકારે પૂર્વપક્ષી કહે છે.
તો તેને ગ્રંથકાર કહે છે કે, જેમ સાધુની આહારાદિની પ્રવૃત્તિમાં આજ્ઞાયોગ છે, તેમ અહીં પણ આજ્ઞાયોગની કલ્પના કરવી જોઈએ; કેમ કે, શાસ્ત્રમાં દ્રવ્યસ્તવને પરિમિતસંસાર ફળવાળું છે, એમ કહેલ છે.
આનાથી એ ફલિત થાય છે કે, દ્રવ્યસ્તવ સંસારના વિચ્છેદનું કારણ છે, તેમ શાસ્ત્રમાં કહેલ છે; અને શાસ્ત્રનું દરેક વચન મોલમાં પર્યવસાન પામનારું છે, તેથી દ્રવ્યસ્તવમાં પણ આજ્ઞાયોગ છે, તેમ માનવું જોઈએ. અને તેમાં દષ્ટાંત આપે છે –
જેમ અનુકંપાદિ દાનમાં દ્રવ્યહિંસા હોવા છતાં શાસ્ત્રવચનના બળથી ત્યાં આજ્ઞાયોગ પૂર્વપક્ષી સ્વીકારે છે, તેમ જિનપૂજામાં પણ તેણે આજ્ઞાયોગ સ્વીકારવો જોઈએ. અનુકંપાદાનનો ભગવાને ક્યાંય નિષેધ કર્યો નથી, એ પ્રકારના શાસ્ત્રવચનથી જ અનુકંપાદાનમાં આજ્ઞાયોગ સિદ્ધ છે.
અનુકંપાવી રૂવ - અહીં “આદિ' પદથી સાધર્મિક ભક્તિ આદિ ગ્રહણ કરવાનું છે, અને સાધર્મિક ભક્તિમાં દ્રવ્યથી હિંસા હોવા છતાં ભગવાનની આજ્ઞા સાધર્મિકભક્તિ કરવાની છે, તેમ જિનપૂજામાં પણ આજ્ઞાયોગ માનવો જોઈએ. અને જિનપૂજામાં પરિમિતસંસાર ફળપણું શાસ્ત્રમાં કહેલ છે, તેથી દ્રવ્યસ્તવમાં પણ આજ્ઞાયોગ સિદ્ધ થાય છે. વળી દાનાદિ ચારના તુલ્ય ફળરૂપ જિનપૂજા છે, એમ કહ્યું એ વચન, દ્રવ્યસ્તવમાં આજ્ઞાયોગ સ્વીકારવાની પુષ્ટિ કરનાર થાય છે. વિશેષાર્થ :
પૂર્વમાં પૂર્વપક્ષીએ કૂપદૃષ્ટાંતની અન્યથાનુપપત્તિ દ્વારા પૂજાદિકાળમાં અવશ્ય પાપ છે, તેમ કહ્યું. તેનો ખુલાસો કર્યા વગર ગ્રંથકારશ્રી ઉપાધ્યાયજી મહારાજાએ દ્રવ્યસ્તવમાં લેશ પણ કર્મબંધ નથી, તે સ્થાપન કરવા માટે પૂજામાં આજ્ઞાયોગ કઈ રીતે છે, તેનું સ્થાપન કર્યું. તેનું કારણ એ છે કે ગ્રંથકારશ્રીએ પૂર્વમાં ગાથા-રમાં વિધિશુદ્ધ પૂજામાં કૂપદષ્ટાંતનું યોજન કઈ રીતે કરવું તે કહેલ છે, અને ગાથા-૩માં વિધિવિકલ ભક્તિયુક્ત પૂજામાં કૂપદષ્ટાંતનું યોજન કઈ રીતે કરવું તે કહેલ છે. તેથી વિધિવિકલ એવી ભક્તિયુક્ત પૂજામાં યોજેલ દષ્ટાંતના બળથી પૂજાદિકાળમાં પૂર્વપક્ષી પાપબંધ સ્વીકારતો હોય તો તે ગ્રંથકારશ્રીને સંમત છે, પરંતુ પૂર્ણ વિધિયુક્ત પૂજામાં લેશ પણ કર્મબંધ નથી પણ તેમાં પરિપૂર્ણ આજ્ઞાયોગ છે, એમ ગ્રંથકારશ્રીનું સ્થાપન કરવું છે.
k-૭
