________________
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ/ ગાથાઃ ૭
-: “પપ થી મહામાર્થ સુધીના કથનનો ભાવાર્થ :
દુર્ગતા નારી જેવા જીવોને વિધિથી રહિત ભક્તિકાલીન જિનપૂજાનો યોગ અશુદ્ધ દાનાદિની જેમ આંશિક શુદ્ધિ-અશુદ્ધિવાળો વ્યવહારનય સ્વીકારે છે, અને આ વ્યવહારનયના સ્વીકારથી વાણીના વ્યવહારમાત્રની સિદ્ધિ છે=અશુદ્ધ પૂજામાં મિશ્રયોગ છે, એ પ્રકારનો વચનમાત્ર પ્રયોગ કરી શકાય છે, પરંતુ વ્યવહારનયના તે સ્વીકારનું અન્ય કોઈ ફળ નથી=વ્યવહારનયના સ્વીકાર પ્રમાણે મિશ્ર કર્મબંધરૂપ કોઈ ફળ નથી.
વળી, નિશ્ચયનય યોગ-અધ્યવસાય સ્થાનોનું મિશ્રપણું સ્વીકારતો નથી; કેમ કે, શુભરૂપ કે અશુભરૂપ એવા અધ્યવસાયોનું જ શાસ્ત્રમાં પ્રતિપાદન હોવાથી તૃતીય રાશિનું અકથન છે, એ પ્રકારે મહાભાષ્યમાં કહ્યું છે.
આશય એ છે કે, નિશ્ચયનય પૂજાકાળમાં વર્તતા અયતનાવાળા યોગ અને ભગવાનની ભક્તિરૂપ અધ્યવસાય સ્થાનમાં શુભ-અશુભરૂપ મિશ્રપણું સ્વીકારતો નથી; કેમ કે, શાસ્ત્રમાં કર્મબંધને અનુકૂળ એવો અધ્યવસાય શુભરૂપ કે અશુભરૂપ જ કહેલ છે, પણ એક જ કાળે શુભાશુભ મિશ્ર ઉપયોગ હોય તેમ સ્વીકારેલ નથી, અને આથી જ શુભાશુભરૂપ મિશ્ર ત્રીજી રાશિ મહાભાષ્યમાં સ્વીકારી નથી.
ઉત્થાન :
પૂર્વમાં નિશ્ચયનય શુભાશુભરૂપ મિશ્ર અધ્યવસાય સ્વીકારતો નથી, એમ કહ્યું, ત્યાં શંકા કરીને નિશ્ચયનયની યુક્તિથી તે પદાર્થ સ્પષ્ટ કરે છે – ટીકા -
ननु(न च) समूहालम्बनोपयोगरूपस्याध्यवसायस्य सम्भवात्कथं तदप्रतिपादनमिति वाच्यम्, समूहालम्बनज्ञानस्य विशेषणीयत्वाद् विध्योपयिकस्य विशिष्टोपयोगस्यैवमधिकृतत्वादिति युक्तमुत्पश्यामः । ટીકાર્ય -
ન . યુપુત્વથામા સમૂહાલંબન ઉપયોગરૂપ અધ્યવસાયનો સંભવ હોવાથી તેનું મિશ્ર અધ્યવસાયનું, અપ્રતિપાદન કેમ છે? એમ ન કહેવું. કેમ કે, સમૂહાલંબવજ્ઞાનનું વિશેષણીયપણું હોવાથી–વિશેષણોથી વિશેષણીયપણું હોવાથી, વિધિમાં ઉપાયરૂપsઉપયોગી, એવા વિશિષ્ટ ઉપયોગનું, આ રીતે=નિશ્ચયનય
