________________
SG
કુપદષ્ટાંતવિશદીકરણ | ગાથા : ૮ સાધુની આહારાદિ ક્રિયામાં થતી દ્રવ્યહિંસા અહિંસારૂપ ફળવાળી છે, તેમ શ્રાવકના દ્રવ્યસ્તવમાં થતી હિંસા અહિંસારૂ૫ ફળવાળી છે. ટીકાર્ય :
તકુમ્ - પૂર્વમાં કહ્યું કે, ભગવાનની પૂજામાં થતી દ્રવ્યહિંસા ગૃહસ્થોને અસદારંભમાં થતી પ્રવૃત્તિમાં નિવૃતિફળવાળી છે. આ વાત ગ્રંથકારશ્રીએ સ્વબુદ્ધિથી કહી નથી, તેથી તેની સાક્ષીરૂપે કહે છે કે, અમે જે પૂર્વમાં કહ્યું તે, (પંચાશકમાં) કહેલું છે અને પંચાશકની ગાથાનો અર્થ આ પ્રમાણે છે –
“સવારHપ્રવૃત્તિ .... પળ્યાશવૃત્તો II અને જે કારણથી ગૃહસ્થો અસદારંભમાં પ્રવૃત્ત છે, તે કારણથી તેઓની ગૃહસ્થોની આ=જિનપૂજાની ક્રિયા, નક્કી તષિવૃતિફલા= અસદારંભની પ્રવૃત્તિની નિવૃત્તિના પ્રયોજનવાળી છે. આ= જિનપૂજા અસારંભની પ્રવૃત્તિની નિવૃત્તિના પ્રયોજનવાળી છે, એ ભાવન કરવું જોઈએ.
પૂજા પંચાશક ગાથા-૪૩ની ટીકાનો ટીકાર્થ આ પ્રમાણે છે –
‘સવારHપ્રવૃત્તા પક્વાશવૃત્તી ' જે કારણથી ગૃહસ્થો પ્રાણીના ઉપમદનના=નાશના, હેતુપણાથી અશોભન એવા કૃષ્ણાદિકખેતી વગેરે વ્યાપારમાં પ્રસિદ્ધ છે. તે કારણથી તેઓની ગૃહસ્થોની, જિનપૂજા તત્તિવૃતિફળવાળી જ= શરીર, ઘર વગેરેના નિમિતે થતી જીવના ઉપમદનરૂપ અશુભ આરંભની નિવૃત્તિના ફળવાળી જ, જાણવી.
જિનપૂજામાં ઉત્પન્ન થયેલી ભાવશુદ્ધિના પ્રકર્ષથી ચારિત્રમોહનીયકર્મના લયોપશમનો સદ્ભાવ હોવાથી કાળ વડે= ભવિષ્યકાળમાં, અસદારંભથી નિવૃત્તિ થાય છે, અને તે પ્રકારે જિનપૂજાની પ્રવૃત્તિકાળમાં અસદારંભનો અસંભવ હોવાથી અને શુભભાવનો સંભવ હોવાથી, તલિતિફળવાળી=અસદારંભની નિવૃત્તિરૂપ ફળવાળી, આ=જિનપૂજા, થાય છે, એમ કહેવાય છે. આ=જિનપૂજાનું અસદારંભની નિવૃત્તિરૂપફળપણું, આપના વડે પણ વિચારવા યોગ્ય છે, જેથી જાણીને તે રીતે જ સ્વીકાર થાય, એ પ્રમાણે ગાથાર્થ જાણવો. આ પ્રમાણે પૂજાપંચાશક ગાથા૪૩ની વૃત્તિમાં કહેલ છે. ભાવાર્થ :
ગૃહસ્થો સામાન્ય રીતે સંસારની પ્રવૃત્તિ કરતા હોય છે, અને વ્રતધારી શ્રાવક હોય તો પણ હજુ એને સંસારના ભોગોની વૃત્તિ સર્વથા નષ્ટ થઈ નથી, તેથી ભોગાર્થે જે કાંઈ પણ સંસારની પ્રવૃત્તિ થાય, તે સર્વ અસદારંભરૂપ છે. તે જ ગૃહસ્થ જ્યારે જિનપૂજા કરે છે ત્યારે જો વિવેકસંપન્ન હોય તો જિનપૂજાના કાળમાં વીતરાગભાવનાથી ભાવિત બનતો જાય છે, અને તે વીતરાગભાવનાના પ્રકર્ષને કારણે ચારિત્રમોહનીયનો
