________________
૩૮
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ / ગાથા : ૪ લયમેવ .... ? |આ જ અતિદેશ=ગીતાર્થ અન્યતર પદવાળી વ્યક્તિ કારણે અશુદ્ધ દાન ગ્રહણ કરે એ જ અતિદેશ, વિધિશુદ્ધ જિનપૂજામાં જાણવો.
-: “વા થી તૃષ્ટવ્ય” સુધીના કથનનો ભાવાર્થ -
ગુણવાન જીવને અપ્રાસક દ્રવ્યદાન અપાયે છતે લેનાર જીવને અલ્પ પાપબંધ અને ઘણી નિર્જરા થાય છે, તે કઈ અપેક્ષાએ છે તેમ કોઈક ગ્રંથમાં કહેલ છે. જે નીચે પ્રમાણે છે –
ગુણવાન પાત્રને કોઈ અપ્રાસુક દ્રવ્યદાન આપે તો લેનાર જીવના ચારિત્રકામનો ઉપખંભ થાય છે, તેથી ચારિત્રની વૃદ્ધિ થવાને કારણે તે અશુદ્ધ દાનના ગ્રહણથી લેનારને નિર્જરા થાય છે; આમ છતાં તે અશુદ્ધ દાનમાં જીવહિંસા સમાયેલી છે, તેથી વ્યવહારનયથી ચારિત્રનો બાધ થાય છે, તેના કારણે લેનાર વ્યક્તિને પાપબંધ થાય છે.
હવે અશુદ્ધ દાન લેનારને ઘણી નિર્જરા અને અલ્પ કર્મબંધ થાય છે. તેમાં યુક્તિ આપે છે –
તે અશુદ્ધ દાનમાં નિર્જરા અને પાપબંધ એ બંનેનું સામર્થ્ય છે; કેમ કે, તે અશુદ્ધ દાન ચારિત્રને ઉપખંભ કરનાર છે, તેથી તેના સામર્થ્યની અપેક્ષાએ તે અશુદ્ધ દાનના ગ્રહણથી ઘણી નિર્જરા થાય છે. અને નિર્જરાની અપેક્ષાએ અલ્પતર પાપબંધ થાય છે, કેમ કે અશુદ્ધ ગ્રહણ કરેલ છે.
અહીં કોઈને શંકા થાય કે, ગુણવાન એવા સાધુએ પણ કારણ વગર જ અશુદ્ધ દાન ગ્રહણ કરેલ હશે, તેથી જ કર્મબંધ થાય છે. તેના નિરાકરણ માટે કહે છે –
ગુણવાન પાત્ર જે અશુદ્ધ દાન ગ્રહણ કરે છે, તેમાં અલ્પ કર્મબંધ અને ઘણી નિર્જરા થાય છે, તે કારણે જ અશુદ્ધ દાનગ્રહણમાં કહેલ છે, નિષ્કારણ અશુદ્ધ દાનગ્રહણમાં કહેલ નથી. તેમાં સાક્ષી આપતાં કહે છે –
- સંસ્મરણમાં લેનાર અને આપનાર બંનેને અશુદ્ધ દાન અહિતરૂપ કહેલ છે. તેથી નિષ્કારણ અશુદ્ધ દાન ગ્રહણ કરે તો તે હિતરૂપ બની શકે નહિ, માટે જ કારણે ગ્રહણ કરાયેલ તે અશુદ્ધ દાનથી ઘણી નિર્જરા અને અલ્પતર પાપબંધ થાય છે, આ પ્રકારનું કોઈએ યોજન કર્યું. તેથી ગ્રંથકારને પ્રશ્ન થયો કે, જો આ વાત સ્વીકારીએ તો એ પ્રાપ્ત થાય છે, કોઈ ગુણવાન સાધુ કારણે પણ અશુદ્ધ દાન ગ્રહણ કરે તો વ્યવહારથી ચારિત્રનો બાધ થવાથી તેનાથી અલ્પ પાપબંધ થાય. તેથી એ ફલિત થાય કે, ગુણવાન સાધુ ભગવાનની આજ્ઞા પ્રમાણે કારણે અશુદ્ધ દાન ગ્રહણ કરે તો તેમાં બાહ્ય હિંસા
