________________
૪૮
ફૂપદષ્ટાંતવિશદીકરણ / ગાથા ૧ અને તેને કારણે કર્મબંધ પણ થાય છે. તેથી વિધિવિકલ જિનપૂજામાં ભક્તિમાં એકતાનતા હોવા છતાં પણ અજયણાકૃત હિંસાથી થોડો કર્મબંધ થાય છે, પરંતુ સર્વથા કર્મબંધ નથી, તેમ સ્વીકારી શકાય નહિ. ટીકા :
दुर्गतनारीज्ञाताद् यद्यपि प्रमाणीकृता भवति भक्ति:, तथापि अयतनाजनिता हिंसाऽज्ञानतो भवति, 'प्रमादानाभोगाभ्यां प्राणभूतानि हिनस्ती'ति वचनात् । तथा च तत्र आचार्योक्तिः कूपदृष्टान्त उपतिष्ठत एव, अव्युत्पत्त्ययतनाजनितस्य दोषस्योत्तरशुभभावदृष्ट्यैव शोधयितुं शक्यत्वात् । भक्त्यनुष्ठानमपि अविधिदोषं निरनुबन्धीकृत्य परम्परया मुक्तिजनकमिति केचित् ब्रुवते । हरिभद्राचार्यास्तु अभ्युदयफले चाद्ये निःश्रेयससाधने तथा चरमे' (षो० ૨૦) રૂારા સાથે પ્રીતિમવા-નુષ્ઠાને પરમેશ્વરનાડસનુષ્ઠાને છે ટીકાર્ય :
સુતાનારીજ્ઞાતા .... સાનુષ્ઠાને જો કે, દુર્ગત નારીના દષ્ટાંતથી વિધિ વિકલતાવાળી ભક્તિ પ્રમાણ કરાય છે, તો પણ વિધિવિકલ પૂજામાં અજ્ઞાતથી અયતાજલિત હિંસા થાય છે, કેમ કે, પ્રમાદ અને અનાભોગ દ્વારા પ્રાણીઓની હિંસા કરે છે, એ પ્રકારે વચન છે.
અને તે રીતે અજ્ઞાનથી અયતનાજનિત હિંસા થાય છે તે રીતે, ત્યાં= અવિધિવાળી ભગવાનની પૂજામાં, પૂ. આચાર્ય અભયદેવસૂરિ મહારાજ સાહેબ વડે કહેવાયેલ ઉક્તિ=વચન, ફૂપદષ્ટાંતમાં સંગત થાય છે જ; કેમ કે, અવ્યુત્પતિને કારણે અયતનાથી જવિત હિંસાકૃત કર્મબંધરૂપ દોષનું ઉત્તરમાં થતા શુભ ભાવદષ્ટિથી જ શોધન કરવા માટે શક્યપણું છે.
આથી જ કેટલાક કહે છે કે, ભક્તિઅનુષ્ઠાન પણ અવિધિદોષને બિરનુબંધ કરીને પરંપરાએ મોક્ષનું જનક છે.
વળી, આચાર્ય હરિભદ્રસૂરિ મહારાજાએ ષોડશકમાં કહ્યું છે કે, આ પ્રીતિઅનુષ્ઠાનું અને ભક્તિઅનુષ્ઠાન, અભ્યદય ફળવાળા છે, અને વર=વચનઅનુષ્ઠાન અને અસંગઅનુષ્ઠાન નિઃશ્રેયસન=મોક્ષનાં, કારણ છે.
