________________
૧૬ ભાવાર્થ—ઉદ્ધતા સામાન્ય રૂપ શકિત એટલે જે અગા ઉ હેય તેમાં બીજા ગુણને કરે અને સર્વમાં પિતે એકરૂપે રહે જેવી રીતે માટીના કેઠી વિગેરે ઘણું આંકાર થાય છે. પણ તેમાં માટી પિતાના રૂપે રહે છે પણ ફરતી નથી. (૪) . વિવેચન-દ્રવ્યના બે પ્રકાર છે તેમાં પેલે ભેદ ઉદ્ધતા સામાન્ય રૂપ દ્રવ્ય શકતી. જેવી રીતે માટીને પિંડ અને કેઠી. પ્રમુખ માટીના અનેક આકાર બદલાય છે પણું તેમાં જે માટી રહેલી છે તે બદલાતી નથી અને તે માટીને ઉદ્ધતા સામાન્ય કહે છે. એટલે માટી રૂપ દ્રવ્ય તે બધા પર્યાયમાં સામાન્ય પણે રહેલું છે. જે પિંડ અને કેઠી રૂપ પર્યાયમાં મારી સામાન્ય ન હોય તે ઘટા દિક પર્યાયમાં પણ મારી દ્રવ્ય અનુગત ન હોય તેથી સવ વિશેષ રૂપ થતાં શ્રાદ્ધમત જે ક્ષણીકવાદી છે તે સિદ્ધ થાય છે. માટે ઘટાદિ દ્રવ્ય અને તેમાં સામાન્ય રહેલું માટી અદિ દ્રવ્ય પરંપરાથી ઉદ્ધતા સામાન્ય અવશ્ય માનવું જોઈએ. વળી ઘટાદ જે દ્રવ્ય છે તે રક્તાદિ રંગ રૂપ છેડા પર્યાય ને પણ વ્યાપે છે અને માટી આદિ દ્રવ્ય તે ઘટાદિ અને રક્તાદિ અનેક પર્યાયમાં વ્યાપી રહે છે તેવી જ રીતે જીવ નર નારકાદિકપણું પામે તે દ્રવ્યને વિશેષ જાણ એ સવા નૈગમ નયને મત છે. અને શુદ્ધ સંગ્રહ નયને મતે તે સદા તિવાદે એકજ દ્રવ્ય આવે એમ સમજવું. (૪)
