Dharmanubandhi Vishva Darshan Pustak 02 Anubandh Vichardhara

Author(s): Santbal
Publisher: Mahavir Saitya Prakashan Mandir

Page 24

છેડી શકે ? તેઓ વિચારવાળા તો હતા પણ એ કરતાં યે શ્રદ્ધાવાળા પ્રખર હતા. એટલે તેમની બુદ્ધિ ખીલેલી ન હતી. એટલે જ તે વખતના લોકો જ અને જડ કહેવાયા. અહીં જ અનુબંધકારની જવાબદારી વધી જાય છે તેમ જ સાથે સાથે સમય સમય પ્રમાણે પરિવર્તનશીલતાને પણ અનુબંધકાર અવગણી શકતો નથી એ સૂચવે છે. ભગવાન ઋષભદેવ તેમને જડભરત કહીને ન બેઠા પણ તેમણે એમને સકું છોડ્યા સૂચવ્યું એટલું જ નહીં, પોતાની ભૂલના કારણે જે પ્રાયશ્ચિત કરવું પડ્યું ત્યારે એમ પણ કહ્યું કે પેલા જડ લોકોના કારણે મારે આ ભેગવવું પડ્યું છે. જુજડ લેકો પછીના લોકોને જુકા એટલે સરળ અને ખિલેલી બુદ્ધિના; અને હમણુના લોકો વઢજડ કહેવાય છે. કારણ કે સરળતા ઓછી અને બુદ્ધિમાં દરેક વાતે તર્ક અને દલીલે તે ખરી જ. જૈનદર્શન પ્રમાણે ભગવાન ઋષભદેવ પછીના બાવીશ તીર્થકરોને તો ઋજુગારૂ લોકો સાથે સબંધ રહ્યો પણ ભગવાન મહાવીર સ્વામીને વઢજડ લોકો સાથે પનારો પડ્યો. તે શું ભગવાન મહાવીર તેમને મૂકીને કે કંટાળીને પિતાના ધ્યેયથી હટી ગયા ? તેમણે તે એ કરી બતાવ્યું કે અનુબંધકાએ જે યુગે જે તત્વ ખૂટે છે તેને જોડવું જોઈએ. સારૂં તત્ત્વ ઉમેરવું જોઈએ અને નબળી વસ્તુ દૂર કરવી જોઈએ.
અનુબંધ વિચારકને સર્વ પ્રથમ એ જોવાનું છે કે જગતમાં જૂનું શું છે? તેમાંથી શું લેવાનું છે. શું તે આજના સમાજને ઉપયોગી છે? આમ જોવા જઈએ તે જગતના સર્વપ્રથમ ક્રાંતિકાર ભગવાન ઋષભદેવ આવે છે. તેમણે જગતને શું આપ્યું તે જરા જોઈ જઈએ.
ભગવાન ઋષભદેવની જગતને દેણ:
એમના વખતમાં એમણે ત્રણ શાસનના પાયા નાખ્યા :– (૧) રાજ્ય-શાસન અથવા કાનૂન શાસન; જેમાં કાયદા-કાનૂન,