________________
પ્રથમ વર્ગ
૧૭૩
उग्गाह
આને અર્થ “રચિત-બચેલું હોય ત્યારે આ શબ્દ દેશી નથી. “રચિત અર્થવાળા “ઉગ્રહિઅ' શબ્દને “ર ધાતુના “ઉગહ આદેશ દ્વારા સાધી બતાવ્યું છે. [૮ ૪ ૯૪].
ઉદાહરણગાથા–
જિગતુક ! તથા દિગ્ર ગુમાર ! ત્વચા સ્ત્રી उल्लेहडा अपि यथा सा न मन्यते अन्य उवसेरं ॥८६॥
દેષરૂપ ફેફને ઢીલા કરી નાખનાર હે કુમારપાલ ! તે એવી નિપુણ રીતે લક્ષ્મીને ગ્રહણ કરેલી–પકડેલી–છે કે જેથી તે લંપટ હેવા છતાં પોતાની સાથે કઈ બીજાને રમવા ગ્ય નથી માનતી.
उल्लुरुहो लघुशखे, तप्तोच्छलिते उन्मुआणं तु ।
उंदुरओ दीघोहनि, उत्खोटितके उत्तुहि ॥१०५।। उल्लुरुह-नानो शंख-शंखलु
उंदुरब-लांबो दिवस उन्भुआण-ऊभराई जवु-अग्नि वगेरेनी
उत्तुहिम-उत्खोटित-ऊखडी गयेलुगरमीने लीधे वासणमां तपी गयेला
छेदायेलु दूध वगेरेनुं ऊछळवू
उत्तुहिम દિwા સંગ્રહાણે આ શબ્દને બદલે કહgય એ શબ્દ નોંધે છે અર્થાત ડબલ તને બદલે ડબલ ૩ વાળ પાઠ સ્વીકારે છે.
અમે તે અનેક દેશીસંગ્રહાનું પરિશીલન કરીને ડબલ ૪ વાળે પાઠ નિશ્ચિત કરે છે. માટે એમ કહી શકીએ કે ડબલ ૩ વાળા પાઠને સ્વીકારનારાઓ લિપિભ્રમમાં જ પડ્યા છે.
ઉદાહરણગાથાउत्तुहिअजोविताशाया उल्लुरुहकण्ठ ! तस्याः तव विरहे । अतिउब्भुआइअरतयः उंदुरया भवन्ति शिशिरेऽपि ॥८७॥
હે નાના શંખ સમાન કંઠવાળા ! તારા વિરહમાં જીવિતની આશા ઊખડી ગયેલી છે એવી તેણીને જેમાં રતિ અતિશય ઊભરાયેલી છે એવા શિયાળાના ટુંકા દિવસે પણ ઘણા લાંબા થયા છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
