________________
૧૮૬
દેશી શબ્દસંગ્રહ સમા–“ધાતુઓના અનેક અર્થો છે” એ ન્યાય તે બરાબર છે પરંતુ એને ઉપગ કાંઈ આપણું ઈરછા પ્રમાણે ન થાય અર્થાત્ આપણે જેમ ઈચ્છિએ તેમ ધાતુના અનેક અર્થો ન કરી શકાય; કિંતુ ધાતુઓના અનેક અર્થો એ ન્યાય ઊપર લોકપ્રસિદ્ધિને અંકુશ છે એટલે લોકોમાં જે ધાતુ, જેટલા અર્થમાં પ્રસિદ્ધ હોય તેટલા અર્થમાં તે, અનેક અર્થવાળે કહેવાય. આ રીતે જોઈએ તે છાતીને મૂળ “છે ધાતુ લેકમાં “છેદવા અર્થમાં જ પ્રસિદ્ધ છે નહિ કે “પાતળા” અર્થમાં.
વળી, માઘ કવિનો જે દાખલે બતાવવામાં આવે છે તે પણ બરાબર નથી. કારણ કે એ એક દાખલા સિવાય લેકમાં કયાંય “છાત” શબ્દ “પાતળા” અર્થમાં નથી વપરાયે તેમ મા સિવાય બીજા કોઈ કવિઓએ પણ છાતને “માતા” અર્થમાં પ્રચંગ નથી . એ ઊપરથી એમ સપ્રમાણ થાય છે કે “છાત” શબ્દ “પાતળું' અર્થમાં પ્રસિદ્ધ નથી માટે જ એ ઊપરથી વ્યુત્પન તથા “છાઅ” શબ્દને “પાતળું” અર્થ કેમ થઈ શકે ? આમ છે માટે “છાઅ” શબ્દને પાતળા” અર્થમાં અહીં દેશી તરીકે નેંધી બતાવ એ ન્યાયપ્રાપ્ત છે. આ વિશે વધારે લખવાથી શું ?
धान्यादीनां मलने गोमय-वस्त्रेषु तथा छाणं ।
छाया कोर्ति-भ्रमरीषु, छारयं इक्षुशल्क-मुकुलेषु ॥३२०।। છાન–૧ ધાજો રેને મઝવું ૨ | હાચ–૧ થી ૨ મનની गोमय-छाण ३ वस्त्र-कपडु
छारय -१ शेरडीनो कटको अथवा शेरडोनी
___कातळी २ कळी કાળી–કેટલાક શીર્વહૃાો “છાણને બદલે “છા પાઠ નેંધી બતાવે છે.
छाइल्लो च प्रदीपे सदृशे ऊने सुरूपे च ।
છિદ્ર-ટીપુ છિર, છિદં શિવ-છત્ર- પુ રૂરશા જા–૧ છાયાવાઝો-રીવો ૨ સરહ્યો | ઝિર–૧ છિદ્ર- િર ોટરી
३ ऊपो ? छाया-कांति-कांतिवाळो छिंड -१ शिखा'-चोटलो २ छत्र -પુes
। 'छेड ३ धूपर्नु यंत्र-धूपधाणु १ जुओ वर्ग १ गा. १७४ ।
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
