________________
પંચમ વગ
२४३
સ્ત્રી-ઓનાં માનને સહન નહિ કરનાર એવા કાળ આવતાં તું, પ્રિયને મારી અવસ્થા—પરિસ્થિતિ-કહેવા માટે સ્વાર્થ વિના તત્પર થા-થજે. [त साहिवाजा खेार्थ शम्ही पुरा थथा ]
हवे 'त' आदिवाळा अनेकार्थक शब्दोः तंड' खलीनलालक - शिरोहीन - स्वराधिकेषु च । ग्रामणी - शय्यासु तलं, तेल्लं पल्वैलक - बरुक - शय्या ||४१८ ॥
'तंड-तण्ड - १ घोडाना चोकडानुं लालक- फीण - चोकडा ऊपरनी- लाळ २ माथा विनानु ३ स्वरथी वधारे स्वरथी
अधिक - विशेष स्वर - अवाज - वाळु
तत्ति - १ तत्परता २ आदेश मणी - २ बाहू - हाथ २ भोजपत्र
J
तल - १ गामनो ईश-गामधणी २ शय्या
- पथारी-तळाई
तत्परता - आदेशेषु तत्ती, तमणी च बाहु-भूर्जेषु । तेलिमो कुट्टिम - शैय्या - गृहोर्ध्वभू - वासभवन - भ्राष्ट्रेषु ॥ ४१९ ॥
तल - तडाग - १ ताल - नानुं तळाव २ बरु नामनुं घास ३ तल्प - शय्या - सेज
तेलिम - तलिम - १ कुट्टिम २ शय्या ३ घर ऊपरनी के घरनी ऊंची भों ४ रहेवानुं घर ५ भट्ठो के भट्ठी
कर्णाभरणविशेषे वराङ्गके चैव तलवत्तो । तालूरो फेन - कपित्थेषु च, तिरिडियं सतिमिर - विचितेषु ॥४२०॥
१ मेदिनी अने हैमअनेकार्थसंग्रह कोशमां 'तण्डक' शब्दना अनेक अर्थों तावतां प्रस्तुत 'फीण' अर्थ पण नोंधलो छे: “तण्डकः खञ्जने फेने समासप्रायवाचि च'' मेदिनी (अमरटीका कांड त्रीजुं लिङ्गादिसंग्रह लो० ३३) तथा हैमअने० कौ० ३ श्लो० ४५-४६ ।
,
२ हेमचंद्र पोताना अनेकार्थसंग्रहृमां 'तल' शब्दना अनेक अर्थो बताव्या छे तेमां 'जलाधार' अर्थ पण दर्शाव्यो छे. " तलः जलाधारभेदे'' (कां० २ श्लो० ४७९ )
३ संस्कृतमां 'पथारी' अर्थनो 'तल्प' शब्द प्रसिद्ध छे.
४ सं० चर्मी (चर्मिन्) शब्द ' भोजपत्र' अर्थनो वाचक छे - ( हैमअनेकार्थसं० कां० २ श्लो २५९)
Jain Education International
५ ' तलिम' शब्दना अनेक अर्थो नौघतां भ० हेमचंद्रे अनेकार्थसंग्रहमां तेना 'कुट्टिम' अने 'पथारी' अर्थ पण नोघेला छे- “ तलिमं तल्प-खड्गयोः विताने कुट्टिमे " (कां० ३ श्लो० ४५७)
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org