________________
આત્મજાગૃતિ
વવા યુવાને સામે આદશ જોઈએ. એમની સામે સંયમના પ્રતિક જોઈએ. જ્યાં એમને ઘડવામાં આવે છે, એમને કેળવણી આપવામાં આવે છે, એ સ્થાને કેવાં કેવાં જોઈએ? ત્યાં વિલાસ અને વિકારની હવા હોય તે પાલવે? પણ આજ તમે જોશે તે વિદ્યામંદિરમાં પણ કટ અને વટ સિવાય વાત નથી. આપણે કોલેજોને વિદ્યામંદિરે કહીએ છીએ, પણ મંદિરને અનુકૂળ સંયમ અને પવિત્રતાથી ભરેલું વાતાવરણ છે? ' અને કેળવણી શા માટે લેવામાં આવે છે, તેનું ધ્યેયચિત્ર પણ વિદ્યાથીઓ સમક્ષ કંક્યા છે? જૈન વિતિ જ્ઞાનનું ફળ વૃત્તિઓનો વિરામ છે. જ્ઞાન મળે તે વિરામ આવા જોઈએ, પણ આજે એવું દેખાય છે? વિદ્યાર્થીઓમાં શિસ્ત ને સભ્યતા છે? આજે માણસ વૃત્તિઓથી વિરમવા માટે નથી ભણતા પણ વૃત્તિઓના તાંતણ કરોળિયાની માફક વધારે ને વિધારે કઈ રીતે કાઢી શકાય એ માટે ભણે છે. સીધી ભાષામાં કહીએ તે એમ કહી શકાય કે ગુને કરીને છુપાવ કેમ, અસત્યને સત્ય બનાવવું કેમ, એ માટેનું કટિલ્ય શાસ્ત્ર ભણે છે. - એક ભાઈને મેં પૂછયું: “તમારા અભ્યાસનું શ્રેય શું?” એ કહેઃ “સાહેબ, ધયેય વળી શું? આજકાલ કાયદા વધી પડયા છે. ભણુએ નહિ તે એ કાયદાઓમાંથી બારી ક્યાંથી જડે? હવેના જમાનામાં વકીલના આધારે જીવાય એમ નથી, જાતે જ જાણવું જોઈએ; નહિ તે રળીએ તેમાંથી અડધે ભાગ તે વકીલે ખાઈ જાય. જાતે શીખ્યા હોઈએ તો જ કાયદાના ફાયદા મળે.'
જોયું, આ કેળવણી! માણસ ભણે છે શા માટે? ચેરી કરવા માટે. ચેર બનવા. પોતાની જ સરકારની આંખમાં ધૂળ નાખવા. પૈસા રળવા છે. પણ ટેકસ સરકારને ભરવા નથી. આ વિદ્યાથી
