________________
આત્મજાગૃતિ અર્પણને આતશ.
પ્રકૃતિ અને માનવહૃદયની મહત્તાને ગાનાર આ મહાકવિ પણ અહીં કે ગમગીન છે !
આવી ગમગીનીમાં શાંતિ કેણ આપે? અરણ્ય જેવી એકલતામાં આશ્વાસન કેણ આપે ? માણસ સમ્યગુદર્શન દ્વારા જીવનના આવા દુઃખદ પ્રસંગોને પણ એક જુદી જ દષ્ટિથી-એક જુદા જ ભાવથી-આવકારી શકે. મને યાદ છે. આજથી લગભગ પંદર વર્ષ પહેલાં એક વાર અમે મિત્રે નાસિક પર્યટન માટે ગયેલા. ત્યાં રસ્તામાં રેગિષ્ઠ દશામાં એક સાધુ બેઠા હતા. તેના શરીર પરનાં ગુમડાં પર કીડા ખદબદતા હતા. કીડા એટલા બધા હતા કે ગુમડાંમાંથી ગબડીને નીચે પડે. પણ પેલે સાધુ બહુ જબરે ! નીચે ગબડેલા એ કીડાને ઉંચકીને ગુમડા પર મૂકતા કહેઃ “અરે, બાહર કહાં જાતા હૈ? બૈઠ ઈધર, બાહર ભૂખા મર જાયગા.” આવી રીતે ગુમડાં ખદબદે છે, છતાં એ મસ્ત છે. એની મસ્તીનું કારણ એ જ કે દુઃખને સ્વેચ્છાપૂર્વક સ્વીકારવાનું એની પાસે આત્માનું દર્શન છે.
ભગવતસિંહને ફાંસીએ ચડાવતાં પહેલાં માફી માગવા સમજાવ્યા. પણ એણે તે દેશાભિમાનની ભરતીમાં એક જ કહ્યું કેઈ પણ દેશને નાગરિક પિતાના દેશની આઝાદી માટે જે કરે છે તે જ મેં મારા દેશ માટે કર્યું છે. અને તે બરાબર છે એમ કહી ફાંસીના દેરડાને પણ ફૂલની માળા ગણીને એ ભેટી પડશે. આવી ફનાગીરી અને આવી ખુમારી માણસમાં કયારે આવે? કઈ પણે ઉદાત્ત હેતુ માટે માણસ નિર્ણય કરે છે, ત્યારે જ એનામાં આપણને આ આતશ પ્રગટે છે. આ મસ્તી, આ આતશ રૂપિયાથી કે સત્તાથી નથી મળતો, પણ આમાની
