________________
આભારવાલિ ઉઠે. એ વચનમાં પિયતના પાસા હોય, તિરિનાને આકાર હોય, સત્યનાં પ્રકાશિત કિરણ હોય, તે લેનાર પણ વાહ વાહ ! પિકારી જાથ ! હું કહું છું કે સત્ય, તુ ને પથ્યથી ભરેલું આપણું વચન હોય તે, એની આગળ હિનૂર પણ કંઈ જ હિસાબમાં નથી !
ઘણા વખત પહેલાં આગમ–સાહિત્યમાં વાણીના આઠ ગુણે મેં વાંચ્યા હતા. મને થયું કે આ આઠ ગુણોથી યુક્ત આપણાં વચન હોય, તે તે આ સંસારમાં ય શક્તિનું વર્ગ ઊભું થાય! ત આઠ ગુણેને હું આપની આગળ મૂકું છું. વાણીને પહેલે ખુણ તે મપુરમ
આપણું બોલવું એવું હોવું જોઈએ કે જેમાંથી મધુરતા ટપકે, મીઠાશ ઝરે, વાણીમાંથી સન્દર્ય નીતરે, સાંભળનારના કાન પણું એ પ્રિય વચન ફરી ફરી સાંભળવા તલસે. વાત એકની એક જ હોય, પણ એક માણસ એવી મીઠાશથી રજૂ કરે કે સાંભળનાર આનન્દથી ડોલી જાય, ત્યારે એ વાત બીજે એવા કટુ શબ્દમાં મૂકે કે સાંભળનાર હસતે હેય તે રડી પડે. મધુર શામાં માતાને કહ્યું હોય કેઃ “કેમ છે મારી મા ? તે માતા ખુશ થઈને કહેશે કે “આવને મારા ભા.” પણ એ જ વાત કટુ શબ્દમાં કહી હોય કે “કેમ છો બાપની વહ?” તે ઉત્તર મળશે કે “તારું કાળજું ખાઉં?” શબ્દોમાં કે જાદુ છે? એક જ વાત રજૂ કરવામાં પણ કેટલું અંતર? કવિએ કહ્યું છેઃ
શબ્દ શબ્દ તું ક્યા કરે છે? શબ્દકે હાથ ન પાંવ,
એક શબ્દ ઔષધ કરે, એક શબ્દ કરે ઘાવ. શબ્દને હાથ કે પગ ભલે નથી, પણ એનામાં એવી તાકાત છે કે સુંદર રીતે એને ઉપગ થયો હોય તે એ દાઝેલા હૈયાના ઘા પર મલમપટ્ટાનું કામ કરે, પણ એ જ શબ્દને અબૂઝ રીતે
