________________
૧૨૬
આત્મજાગૃતિ
આજના મારા પ્રવચનને પ્રારંભ હું એક પ્રસંગકથાથી કરીશ. થોડા વર્ષો પહેલાંની વાત છે. એક વૃદ્ધ વરતાની એક માજી આંબે રેપી રહ્યો હતો. ત્યાં થઈને બે યુવાને પસાર થયા. એમણે જોયું કે પિણે વર્ષને વૃદ્ધ વૃક્ષ રોપી રહ્યો છે. એમને હસવું આવ્યું. એમણે કહ્યું, “ડસા, તમને આ શી માયા લાગી છે? આજ વાવે છે તે વૃક્ષ ઊગશે કયારે અને એનાં ફળ તમે ખાશે ક્યારે?વૃધે નમણું હસીને જે ઉત્તર આપે તે તે હદયમાં સદા કતરી રાખવા જેવું છે. “ભાઈ, . માગની બંને બાજુએ ઊભેલા વૃક્ષે આપણા પૂર્વજોએ વાવ્યાં, તે એની છાયા અને એનાં ફળને લાભ આપણને મળે. હવે આજ આપણે વાવીને જઈશું, તે એને લાભ આવતી કાલની પેઢીને મળશે. આપણે ગઈ કાલ પાસેથી કાંઈક લીધું હોય તે આવતી કાલને આપણે કાંઈક આપવું જોઈએ. આમ કરવું એ માયા નથી, પણ માનવતા છે. '
આ પ્રસંગ આજના પ્રસંગને અનુરૂપ છે. સમાજને આપણા ઉપર ઘણે ઉપકાર છે. આપણે જે કેળવણી લીધી છે, તેની પાછળ કેટલાય વૃદ્ધોને શ્રમ છે, આત્મત્યાગ છે. આ ગિરધરભાઈ જેવા વૃદ્ધોને જોઉં છું અને આંબે વાવનાર વૃદ્ધ મને યાદ આવે છે. આજે કેળવણુ પામેલા, કેળવાયેલા આ કાર્યની પાછળ ભેગ આપનારાઓને વિચાર કરી પોતે ભેગ ન આપે તે કેળવણી લાજે નહિ? ઈમારતને આધાર એના રંગ-રોગાનથી નથી, પણ એના પાયામાં પૂરાયેલા પથ્થરા, ચુના અને ઈટથી છે. ઈમારતની મજબૂતાઈ જેમ પાયાને આભારી છે તેમ આપણું ઉન્નતિ આજ સુધી આ પ્રવૃત્તિ પાછળ જેણે ભેગ આપે છે તેને આભારી છે. આંબે રેપનાર તેના ફળની આશા વિના તેની ભાવી પેઢીના ભલા માટે વાવે છે, તેમ આપણે પણ ભાવી પેઢીના ભલા માટે
