________________
કે ચાર મંગળ છે
વિદાય વેળાએ પિતા જેમ પોતાના સુપુત્રને છેલા વારસાની ભલામણ કરે છે, તેમ ભગવાન મહાવીરે પાવાપુરીમાં દેહ છતાં પહેલાં માનવજાતને આ ચાર અંગે કહ્યાં.
મહાનુભાવે ! આ વિશ્વમાં આ ચાર અંગ પરમ મંગળ છે. મનુષ્યત્વ, શાસ્ત્રનું શ્રવણ, શ્રદ્ધા અને સંયમમાં પુરુષાથી.”
મહત્તા મનુષ્યજન્મની નહિ, મનુષ્યત્વની છે. મનુષ્યત્વ વિના આ મનુષ્યજન્મ ભયરૂપ છે. આજે વિશ્વમાં મનુષ્યો તે અબજોની સંખ્યામાં છે, પણ મનુષ્યત્વ ન હોવાને લીધે, આટલા વિજ્ઞાનના સાધને હોવા છતાં, અશાન્તિ છે, હિંસા છે, ભય છે.
ચતુર માણસ પોતાના ચાતુર્યથી અન્યને છેતરી રહ્યો છે. બળવાન માણસ પોતાના બળના પ્રતાપે બીજાને દબાવી રહ્યો છે, સત્તાવાન માણસ પોતાની સત્તાથી સામાને નિર્દય રીતે કચડી રહ્યો છે, શ્રીમન્ત માણસ પોતાના ધનના જેરે માણસને ગુલામ ગણ ખરીદી રહ્યો છે. આ બધું બની રહ્યું છે, કારણ કે મનુષ્યત્વ નષ્ટ થઈ રહ્યું છે. એ
મનુષ્યત્વ એ ગુલાબનું ફૂલ છે. ફૂલને ઉષ્ણ જળમાં ઉકાળશે તેય એ પાણીને ગુલાબજળ બનાવશે, એને ઊકરડા પર ફેંકશે તેય એ ત્યાં પડયું પડયું સુવાસ પ્રસરાવશે. એને સુંદરી વેણીમાં શું થશે તેય એ ત્યાં શેભામાં અભિવૃદ્ધિ કરશે અને કઈ ભક્ત એને પ્રભુના મસ્તક પર ચઢાવશે તે તેય એટલી જ
