________________
જીવનમાં ધર્મ
રહી કહી રહ્યો હતે; “બેટા! ઉપરથી ઠેકડો માર, હું તને ઝીલી લઈશ. જરાય ગભરાઈશ નહિ, હું નીચે ઊભું છું ને! તારે ડરવાનું હોય નહિ. ચાલ કૂદકો માર જોઈએ.”
છેક મુંઝાતું હતું. એને બીક હતી. ત્યાં ફરી એના બાપે કહ્યું “અરે, ડરે છે શાને ? તું પડતું મૂકીશ એ જ તને હું ઝીલી લઈશ.” અને છોકરાએ ભૂસકે માર્યો. એને બાપ ત્યાંથી ખસી ગયે. છોકરાને જરાક વાગ્યું. એણે બાપની સામે જોયું.
બાપે કહ્યું: “મેં તને ભૂસકે નથી મરાવ્યું, પણ જીવનભર યાદ રહે તેવી-લાખ રૂપિયાની શિખામણ આપી છે. સગા બાપના વચન પર પણ વિશ્વાસ કરવા જે આ જમાને નથી. કેઈના આધાર કે કેઈના વચન પર, કઈ પણ કામ કરીશ તે હાથપગ ભાંગી જશે. તે ઉપર પડીશ એમ લાગતાં તારે બાપ પણ ખસી ગયે, ત્યાં બીજે તો ખસી જાય એમાં નવાઈ શી? માટે કેઈનાય આધારે ભૂસકે ન મારીશ. શત્રુ સાથે પણ એવી રીતે વર્તજે કે કેઈવાર મૈત્રી કરવાને પ્રસંગ આવે તેય વાંધો ન આવે, અને મિત્ર સાથે એવી રીતે વજે કે કઈવાર એ તારા શત્રુ બની જાય તેય તને મુશ્કેલીમાં ન મૂકી શકે. કેઈને ય હયું ન આપતો.”
આજે જીવન કેવું છે તેનું આ પ્રત્યક્ષ દષ્ટાંત છે. માનવીના મનનાં દ્વાર આજ ખુલ્લાં નથી, પણ બિડાયેલાં છે. એનામાં પ્રકાશ આવી શકતું નથી, અને અંદરને અંધકાર બહાર જતા નથી. માણસ મળે છે, વાત કરે છે, સાથે ખાય છે, પીએ છે. એકબીજા સાથે પ્રેમગોષ્ટિ કરે છે. પણ વચ્ચે દીવાલ છે–પડદે છે. પ્રકાશ નથી, તિમિર છે. આવા સંજોગોમાં માનવતાની જીત એકબીજાના હૈયામાં કઈ રીતે પહોંચી શકે ?
શું થાય, દ્રવ્ય એવું આવ્યું ! કાળાં બજારોને, યુદ્ધના અત્યાચારેનો, વિશ્વાસઘાતનો પસે આવ્યા એટલે માનવી માનવતા
