________________
આત્મતિ
આવશે. તે આ વિશાળ જવાબદારીના ભારને ઉપાડવા હું સમ છુ ખા રાજ્યાભિષેકના આનંદભર્યાં પ્રસંગે, ગભીર ખની શ્રીરામ વિચાર કરે છે. આવા પ્રસંગે પેાતાની જવાબદારી ને લાયકાતના વિચાર કરનારા કેટલા? આજકાલ પેાતાની લાયકાતના વિચાર કર્યા વિના સત્તાની પડાપડી માટે જે ઢાડાદોડ કરે છે, એવુ જ આ કલેશમય પરિણામ છે. સાને સત્તા જોઇએ છે, શક્તિના કે સંયમના વિચાર કોઇનેય કરવા નથી, જ્યાં સત્તાની જ ભૂખ જાગે ત્યાં કેવુ' કારમું પરિણામ આવે, તેના જ અહિ વિચાર કરવાના છે. જે સમયે શ્રીરામ પેાતાના કર્તવ્યની વિચારણા કરી રહ્યા છે, તે જ પ્રસગે કૈકેયી પેાતાના તુચ્છ સ્વાર્થના વિચાર કરે છે. શ્રી દશરથજી પણ આજે આનંદમાં છે, પાતાના લાયક પુત્રના રાજ્યાભિષેક થવાના છે. પેાતે આજ દિવસ સુધી ઉપાડેલી રાજ્ય ધરા પેાતાના ચેગ્ય ઉત્તરાધિકારીને ખાંધે મૂકાય છે, એની ખુશાલીમાં એ મનમાં મલકાય છે, પોતે મુક્ત બને છે અને ચેાગ્યના હાથમાં રાજ્યના ઢેર સાંપાય છે. રાજ્યની દૃષ્ટિએ જીવનના આ છેલ્લે પ્રસંગ શાન્તિથી પતી જાય તે પાતે હવે જીવનના ઉત્તરાર્ધમાં કંઇક આત્મસાધના કરી શકે, એમ એ માને છે. એટલે જ એ સુંદર વસ્ત્ર પહેરી મહેલમાંથી બહાર નીકળવા જાય છે ત્યાં ખારણામાં જ કૈકેયી આવી ઊભાં રહ્યાં. આ ચતુર સ્ત્રીએ આજે સેાળે શણગાર સજ્યા છે. માણસને મત્ત બનાવી દે એવા એના શૃંગાર છે. સ્વાથની મદિરાથી એની મસ્ત આંખા ઘૂમી રહી છે. આકણુ વૃદ્ધ ઉપર પણ શું કામ કરે છે તે તમે વિચારી જોજો જ્ઞાનીઓ કહે છે કે, પ્રલેભનકારી પટ્ટા થી દૂર રહે. એના મારકણા સ્વભાવ જતે નથો. ઝેર તે ઝેર છે. તે વૃદ્ધને ય મારે ને યુવાનનેય મારે, ભણેલાને ય મારે અને અભણને ય મારે જે ખાય તે મરે! ઘણા કહે છે ને કે અમે તે હવે વૃદ્ધ થયા. અમારી ઇન્દ્રિય શિથિલ થઈ. હવે
