________________
અમાણતિ કહેવાય. પંડિત તે જ કહેવાય કે જે ધમને વિવેકપૂર્વક આચરતે હોય, પિતાની ફરજ જે સમજતે હોય, અને અત્યારે પિતાનું પ્રાપ્ત કર્તવ્ય શું છે એને વિચાર કરી, અગ્યને છેડી, ચગ્યને આદર કરતા હોય; તે પંડિત કહેવાય. આ પંડિત આ દુનિયાના ભેગમાં રાચે ખરે? એ વિલાસનાં સાધન મેળવી નાચે ખરે? એ જગતની સંપત્તિમાં માચે એમ તમે માને છે ? ત્યારે સાચો પંડિત આ દુનિયાને શું માને? કહે જોઈએ? સાચે પંડિત આ દુનિયાને એક વિશાળ મુસાફર ખાનું માને. આ મુસાફરખાનામાં રાજ લાખો આવે છે અને લાખે જાય છે. માણસ માને છે. હું કંઈક છું. એ હું-પદના ઘમંડમાં ડેલનારા પણ ધૂળમાં મળી ગયા. જેઓ એક ફેંક મારી જગતની રાખ કરી શકતા હતા, એમની રાખ આજે શધીયે જડતી નથી. જગતના ગમે એવા સત્તાધીશ કે ધનવાન માણસને પણ આ જગતમાંથી જવાનું છે એ તે નકકી છે ને?
માણસ મોટો છે, માટે કંઈ મૃત્યુ એની વાટ જોઈને ઊભું રહેવાનું નથી. મૃત્યુની ગાડી તે રાતદિવસ ચાલી જ જાય છે. અને જે એના ઝપાટામાં આવે, તેને ઉપાડતી જ જાય છે. જગતની ગાડી તે મોટા માણસની શરમને લીધે કદાચ થંભાવી શકાય, પણ આ મૃત્યુની ગાડીને ગમે એ સત્તાધીશ પણ થંભાવી શકે એમ તમને લાગે છે? શું તમારો પિસે મૃત્યની ગાડીને એક સેકન્ડ (Second) પણ નહિ રોકી શકે? એમ માથું ડોલાવે નહિ ચાલે. જરા સ્પષ્ટ શબ્દોમાં કહો તે આ સામાન્ય માણસને પણ ખબર પડે કે આ શેઠ આટલા શ્રીમંત હોવા છતાં પણ કહે છે કે, અમારે પૈસા ને અમારી આવડત અમને બચાવશે તે નહિ, પણ એને સદુપયોગ ન થાય તે અમને ખેંચીને નર્કમાં લઈ જશે. કેમ આ વાત ખરી છે ને? - વાહ, રંગ રાખે. આમ જોરથી બેલે તે આ માનવ
