________________
આત્મજાગૃતિ
કે, મરણુ એ તે પ્રકૃતિ છે, અને જન્મ એ જ વિકૃતિ છે. મૃત્યુ કે જે પ્રકૃતિ છે, સ્વભાવ છે, એથી ગભરાવુ' શા માટે? જે અનિવાય છે તેથી ડરે શું વળે? મૃત્યુ ન જોઈતું હોય તે જમને અટકાવે. અને જન્મને અટકાવવા માટે જીવનના ધમ સમજો. જે માણસ મનુષ્ય બનવા છતાં પેાતાના ધમ સમજતા નથી તે કુવા કહેવાય ? સભામાંથી અવાજ આવ્યેઃ “ પશુ જેવા ” અને પશુમાં ય ભયંકર સિંહ જેવા જ કહાને ! સિંહ સાથે માણસની સરખામણી કરું તે તમે બહાર જઈને મારે માટે શુ' કહા ? કહેા ને કે “ માણુસ જેવા માણુસને જંગલી સિહુ સાથે સરખાવ્યે.” પણ તમે ગમે તે કહે। તેના મને વાંધો નથી. આજ તે હું તમારે જ માઢે કબૂલ કરાવવાના છુ કે ધર્મને ભૂલે તે માણસ સહુ જેવા ક્રૂર ખરી કે નહિ !
માણસે સિંહને ત્રણ હલકાં વિશેષણા આપ્યાં: જગલી, હિંસક અને ક્રૂર, અને એના જ પ્રતિસ્પર્ધી ત્રણ શ્રેષ્ઠ વિશેષણા પેાતાની જાત માટે વાપર્યાં શહેરી, ' અહિંસક અને સૌમ્ય, પણ આ વિશેષણ્ણા કેાના માટે કેટલાં સાક છે એના વિચાર તા કરવા જ રહ્યા ને? સિંહુ શિકાર કયારે કરે? ભૂખ્યા થાય ત્યારે. ભૂખ ન હોય તેા એ કોઈનેય શિકાર ન કરે. એની ખાજીમાં થઇને એક નાનું બાળક પસાર થાય તેાય એની સામે એ મોટ પણ ન માંડે. કારણ કે એનુ પેટ ભરેલું છે. પેટ ભરેલું હાય તા ન્ય શિકાર શા માટે કરે? કારણ કે એને સંગ્રહ કરવાની જરૂર નથી. હવે તમે મનુષ્યને વિચાર કરી. મનુષ્ય શિકાર કયારે કરે ? ભૂખ્યા હોય તે જ એ શિકાર કરે કે પેટ ભરેલું હેાય તાય એ જગતને લૂટયા જ કરે? આજે લેાકાને નીચેાવનારા, કાળાબજાર કરનારા, વસ્તુઓને અપરિમિત સંગ્રહ કરનારા, બજારને ઊંચા-નીચા કરનારા શું બધા ભૂખ્યા છે? લોકોને ચૂસીને કરાડાના માલિક બન્યા છતાં લૂંટ
