________________
...આત્મસ્મૃતિ
ઉપદેશને જીવન સુધારવા માટે સાંભળનારા સાચા જિજ્ઞાસુ શ્રોતા કેટલા ? કેટલાક આગમા અને શાસ્ત્રાના અભ્યાસ કરે છે પણ તે જીવન સુધારવાની બુદ્ધિથી કરે છે કે પછી એમાંથી પણ વિજ્ઞાનના મારકણા પ્રયાગો કરવા માટે કરે છે, તે મને કહેશે ? કહેવાય છે કે શાસ્ત્રા જર્મનીમાં ગયાં, ત્યાં વંચાણુાં, શેાધાણાં અને એમાંથી અણુવાદ અને પરમાણુવાદ સિદ્ધ કર્યાં, અતે એમાંથી નીકળ્યા તા એટ એમ્બ (atombomb) ને ? સ્રાન પણ કેવા ઉપયાગ ? જે સનહાર હતુ તેને જ સંહારક મનાવ્યું ! કારણ કે માનવ માનવતાના સામે માચે જઈને ઊભા છે. સામા માર્ચે ઉભેલા માનવને માનવતાના નિકટમાં લાવવાનાં સાધના જીવનદ્રષ્ટાએ આપણને ચિંધી ગયા છે. એ સાધનાના વિચાર આ પ્રસ ંગે કરવાના છે. ક્રમેક્રમે એ સેાપાનદ્વારા, એ સાધનદ્વારા માનવતાના સિ ંહાસન પર આરૂઢ થવાનુ છે. માનવતાના સિંહાસન પર ચઢવાના આ ચાર સેાપાન છે; શૂર, પંડિત, વક્તા અને દાતા !
જ
:
આ ચાર નામ સાંભળી તમે મલકાઇ ન જતા. મનમાં એમ ન માનતા કે એ ચારને મારી શકુ છુ, માટે હું શૂર છુ, થાડુ' ભણ્યા છું, એટલે પડિત છુ'. ખેલતાં આવડે છે, માટે વક્તા શ્રું અને થોડું દાન પણ દઉં' છું એટલે દાતા છું. અને મહારાજે કહેલાં ચારે સાપાન હું ચઢી ગયા છું, એટલે માનવતાના મહાસિ’હાસનને માટે હુ ચેાગ્ય છું.
न• रणे विजया च्छूरोऽध्ययनान्न च पण्डितः, न वक्ता वाक्पटुत्वेन, न दाता चार्थदानृतः । इन्द्रियाणां जये शूरः, धर्म चरति पण्डितः, सत्यवादी भवेद् वक्ता, दाता भूतहिते रतः ॥
