________________
માનવતાનાં સોપાન
અને તલવાર તે રાજન ! શરીરને છે, પણ તારી સાથેતે આત્મા છે. આત્મા શથિી છેદા નથી, પાણીથી ભીંજાતે નથી, પવનથી સુકાતું નથી ને પ્રચંડ અગ્નિની જવાળાઓથી પણુ દાઝતો નથી. આત્મા અમર છે. નાશ પામે એ તે આ શરીર છે. રાજન ! શાશ્વત આત્માને અશાશ્વત તલવાર કઈ: રીતે કાપી શકે ?”
જીવનમાં કદી નહિ સાંભળેલી સંતની અજેય વાણી સાંભળતાં સિકંદરનું હૃદય આત્માની અલૌકિક દુનિયામાં વિહરવા લાગ્યું. આત્માની પ્રચંડ શક્તિનું ભાન એને થવા લાગ્યું. મૃત્યુના ગુરુ જેવા આ સંતના શબ્દો સાંભળતાં, એના હાથમાંથી તલવાર સરી ગઈ. સમરાંગણમાં મરચા પર એણે મરણિયા થઈ ઘૂમતા લાખ વિર દ્ધા જોયા હતા; પણ મૃત્યુના મંડપમાં પણ આ સંતના મુખ ઉપર અમરતાની જે કાન્તિ ઉપસી આવી તે તે સાવ જ અલૌકિક હતી. આની સાથે જાણે કેઈની ય સરખામણ ન થાય !
આ શબ્દો ગંભીરતાથી વિચારવા જેવા છે. આવા મરણપસર્ગના વિષમ સમયે પણ મુનિ કે નિભય ઉપદેશ આપે છે? કારણ કે એમણે ઇન્દ્રિયના વિષયને જિતી, આત્મસ્વરૂપ જાયું છે. ઇન્દ્રિયના વિજેતાને મરણ ધ્રુજાવી શકતું નથી, એથી તે મરણ પોતે જ ધ્રુજે છે ! મરણને ભય વધે છે, મરણનું નામ સાંભળી માણસ કંપે છે; કારણ કે અમરતાની વાત ભૂલાઈ અને કાયાની માયા વધી. કાયાની મમતાએ માણસને પામર બનાવ્યું છે, સત્વહીન બનાવ્યા છે અને હિંસક ભાવનાથી તરબોળ બનાવ્યું છે. જેણે અમરતાનાં ગીત ગાયાં છે, એ તે વિષમ વિપત્તિમાં પણ નિભય ને વાત્સલ્યભર્યો હોય. ચંડકૌશિક નાગ જ્યારે ચારે બાજુ પિતાની વિષદષ્ટિ ફેંકતે. હત ને પ્રાણીઓને સંહાર કરતા હતા ત્યારે પ્રેમદષ્ટિ લઈ પ્રભુ
