________________
શાત્મજાગૃતિ
ચેગીને શિયાળે પૂછ્યું: “ તા આ મડદાનુ` માથું ખાઉં ? ” ચેગીએ કહ્યુ‘ના, ભાઈ, ના ! આ માણસનું માથું પણ ખાવા લાયક નથી. કારણ કે મāળ સુંનું શિઃ ગર્વથી આનુ માથુ સદા ઊંચું જ રહ્યું છે, એ કયાંયે નમ્યુ' નથી. હા, અધિકારીએ આગળ એણે માથુ ઘસ્યું હશે, ધનવાનાને નમન પણ કર્યાં હશે, પણ દેવ આગળ, ગુરુ આગળ અને ધમ આગળ તે એ અક્કડ જ રહ્યુ` છે. પેાતાને ઘેર આવનારની સામે એ નમ્રતાથી કદી ગયા નથી. પેાતાને ત્યાં આવેલા અતિથિએના એણે નમ્રતાપૂર્ણાંક સત્કાર પણ કર્યાં નથી, અને પોતાના ગુરુને આગળ પણ એ અક્કડ થઈને ચાલ્યું છે.
૫૮
માણસમાં જેમ લાયકાત આવતી જાય છે, તેમ તેમ એમાં નમ્રતા આવવી જોઇએ, આંબાને જેમ ફળ આવતાં જાય તેમાં તે નમે છે. નમ્રતામાંજ એની મહત્તા રહેલી છે. એટલે આપણે કહીએ છીએ, “ લઘુતામે પ્રભુતા વસે, પ્રભુતાસે પ્રભુ દૂર ” લાયક માણુસ કેવા નમ્ર હાય છે અને અલ્પ સવવાળા કેવા ઉદ્ધત ડાય છે એના એક પ્રસ`ગ મને યાદ આવે છે.
.
અમે અંધેરીમાં ચાતુર્માસ હતા. અમારા નજીકના બંગલામાં એક ભાઇ ગ્રેજયુએટ થયેલા રહે. પણ એમનામાં અભિમાન તે માય નહિ. એ ચાલે ત્યારે અક્કડ, ઘરથી નીકળે ત્યારે તે એની ચાલ પણ જોવા જેવી. તાડ વળે તે એ વળે. અમારા સાધુએ સામે મળે તેા ભાઇ માઢું મરડીને ચાલે. એને થાય કે આ તે પૃથ્વી ઉપર ભારભૂત! આ સાધુએ શુ કામના? મકૃતનું ખાય અને ફર્યો કરે!
એક દિવસ ગમ્મત થઇ. હું. એક ભાઈને મગલે આહારા લેવા ગયેલા, ત્યાં એ બંગલાના માલિકે મારી સાથે જ્ઞાનનૈષ્ઠિ માંડી. વાત ચાલતી હતી, એટલામાં પેલા અડભાઈ આવ્યા.
