________________
જીવનમાં ધમ
૫૯ શેઠને જોતાં જ એ એકદમ નમ્ર બની ગયા. શેઠને ખૂબ જ સભ્યતાથી સલામ કરી. ,
શેઠે કહ્યું: “આટલું મોડું ! નેકરી કરે છે કે હજામત?”
પેલાએ અર્તિ નમ્રતાથી અને દીનતાથી કહ્યું: “સાહેબ, આજે જરા મોડું થઈ ગયું. માફ કરો. હવેથી આવી ભૂલ નહિ થાય. અને એમના ઈશારા પ્રમાણે કામે લાગી ગયા.
મેં પૂછયું: “આ ભાઈને કેટલે પગાર આપે છે?”
ઉત્તર મળ્યો “દેહસે. મને મનમાં થયું દેઢશે માટે આટલી દીનતા ? આટલી કાકલુદીભરી વિનંતી?
જ્યારે ભેગને રેગ જાણું લાત મારનાર ત્યાગીઓને જોઈ અકકડ બને અને ધનવાનની આગળ દીન બને, ત્યારે દ્રોણાચાર્યનું વચન યાદ આવે છે. માં તારા વગર અમે ધનના દાસ છીએ, ધર્મના નહિ !
ધનની આગળ તે સૌ નમે. રોટલે આપનાર આગળ તે કૂતરું પણ નૃત્ય કરે. માણસ પણ એકલા પેટ પિષનારને જ નમે અને મહાપુરુષોની કદર ન કરે, વડીલેના વિનય ન સાચવે, અધ્યાપક પ્રત્યે આદર ન દાખવે તો એની માનવતા કઈ રીતે વિકસે? નમ્રતા માટે વસ્તુપાલને પ્રસંગ વિચારવા જેવું છે.
પાલિતાણાની યાત્રાએ નીકળેલે સંઘ મહામંત્રી વસ્તુપાળના ગામમાં આવ્યું. એમણે સપ્રેમ સંઘને ભેજનનું નિમંત્રણ આપ્યું. સંઘ પિતાના ઘેર આવે ત્યારે એમના હૈયામાં હર્ષ માય નહિ, સુવર્ણના થાળ અને સુવર્ણની ઝારી લઈ બારણું પાસે મહામંત્રી પિતે જ સંઘના પગનું પ્રક્ષાલન કરવા બેઠા. વસ્તુપાળ સંઘમાં આવનાર પ્રત્યેક વ્યક્તિને પ્રેમથી નમન કરી એનાં ચરણ ધૂએ. અને મહાસેનાપતિ તેજપાળ અતિથિને અંદર લઈ જાય, આ રીતે સમસ્ત સંઘના પગ દેતાં એમના શરીર પર પરસેવાની ધારા વહેવા લાગી.
