________________
જીવનમાં ધર્મ તમારું ઘર ગમે તેટલા ભયથી છલકાતું હશે તે તે આકરું લાગશે, ભારે પડશે. આ જ સુખનાં સાપને એ વખતે ભયંકર લાગશે. આજે અહીં પણ કેટલાય એવા બાહ્ય દષ્ટિએ સુખી દેખાતા માણસે હશે, જેના અંતરને દુઃખને કઈ ગુપ્ત કીડો સતત કેરી ખાતે હશે !
મસાલા નાખી દૂધપાક બનાવ્યું હોય, અંદરથી સુગથી મહેક આવતી હોય, તેને પીવા માં સુધી કટરે લઈ જઈએ, ત્યાં કોઈ કહે કે એમાં ઝેન્નાં બે બિંદુઓ પડ્યાં છે, તે તત્ત આપણે એ કટોર ફેંકી દઈએ છીએ. તેને પીતા નથી, શું કારણ? કારણ એ કે વરતુ સુંદર છે, તેના પ્રતિ પ્રીતિ પણ છે, પણ તે પ્રેય છે તેવી શ્રેય નથીઃ વસ્તુ સુંદર હોવા છતાં મારી નાખે તેવી તે ચીજ છે. તેમ જ્યા જ્યાં ધમ નથી ત્યાં ત્યાં બધું હોય તે પણ તે મિશ્રિત છે. ધર્મ વિના જીવનમાં સુખ નહિ, શાંતિ નહિ. જેમ શરીર સારું ન હોય તે અમે તેટલે પિસે હોય તે પણ માણસને ચેન પડતું નથી, તેમ જીવનમાં ધમ ન હોઉં તે બહારની ગમે તેવી વસ્તુઓ પણ આત્માને શાંતિ આપી શક્તી નથી. અંતર ઉજજડ છે
, આ જગત પર નજર નાખે ! બહારથી સુખી દેખાતા અંતરથી બળી રહેલા જણાશે. તેમને બહારથી જોનાર કેઈ ભલે કહે કે, “ભાઈ ! તમે તા પરમ સુખી છે.' પણ સાંભળનારનું અંતર જાણતું હોય છે કે તેમના અંતમાં કેટલા કાંટા ભર્યા છે ! પિતાની પીડા પાતે જ જાણે! કપડાં ઉતારે ત્યારે શરીર પરનાં ગુમડાં દેખાય. બહારથી તે સૌ કહે કે, “ભાઈ દસ લાખના ધ છે, બબે મોટરે છે અને આલીશાન બંગલે છે, શું વૈભવ છે!” પણ એકાન્તમાં એને પૂછશે તે કહેશે કે, “આ બધું છે,
