________________
સંતતિ પ્રત્યે માબાપનું કર્તવ્ય હશે. જેમકે રશિયામાં આજે પ્રજા ઉત્પન્ન થયા પછી તેના પાલનનું કાર્ચ માતાપિતા પર રહેતું નથી. એ બાળપણથી માંડીને મોટી ઉમ્મર–સ્વાવલંબી ન બને ત્યાં સુધી તેને બધે ભાર ત્યાંની સરકાર માથે લે છે, અને બધી વ્યવસ્થા કરી આપે છે. પરંતુ ભારતીય સંસ્કૃતિ અને મનુષ્યના સહજ વિકાસની નજરે તે બંધબેસતું પણ નથી.
ભારતમાં ચારિત્ર એ જ જીવન છે. પ્રેમ સ્નેહ અને સેવા એ જીવનવૃક્ષનાં રસિક ફળો છે. આવા રસના આસ્વાદનમાં ભારતીય સ્ત્રીઓ પિતાનું સદ્દભાગ્ય સમજે છે.
ઘડીભર માની લો કે આજના સમાજ પુનર્રચના પામે અને સ્ત્રી અને પુરુષ બંનેને એક જ કાર્ય પર યોજાવાનું થાય. તે પણ આવો સુશિક્ષિત વર્ગ તો અપવાદરૂપે જ નીકળવાનો, અને તે માર્ગમાં પણ મનુષ્યહૃદયની મહત્વાકાંક્ષા જે વસ્તુના શોધન પાછળ મથે છે તે તેમાંથી મળે છે કે કેમ, એ એક ગંભીર અને ચિંતનીય વસ્તુ છે.
અહીં એ વસ્તુ ખાસ યાદ રાખવી જોઈએ કે પુરુષના કરતાં સ્ત્રીને દરજજો અને અધિકાર જરાયે ઓછો નથી. અને તેથી પુરુષની જેમ સ્ત્રીને પણ કેળવણી પ્રાપ્ત કરવાનો પૂર્ણ અધિકાર છે.
પરંતુ સેંકડે નવ્વાણું ટકા સ્ત્રીઓને માતૃપદ ભોગવવાનું હોય છે. તેથી તે પદને ઉપયોગી જ્ઞાન તો તેને મળવું જ જોઈએ. તે ઉપરાંત સ્વરાજ મળ્યા પછીના સામાજિક ઉત્થાનમાં સ્ત્રીઓએ મહત્ત્વનો ભાગ ભજવવાને છે. આર્થિક પરાધીનતાને કારણે જે બધાં ક્ષેત્રોમાં સ્ત્રીઓને પરાવલંબી બનવું પડયું છે તેમાંથી તેમનું ઉત્થાન કરી સમાજને ઊંચે લાવવાનો છે. નારીજીવનને ઉપયોગી કળા
અક્ષરજ્ઞાન, ગણિત વગેરે જ્ઞાન ઉપરાંત સ્ત્રી જીવનમાં વિશેષાંશે કળાજ્ઞાનની આવશ્યક્તા છે. હુન્નરને સમાવેશ પણ કળામાં થઈ
