________________
આદર ગૃહસ્થાશ્રમ તેટલું જ તેમની પ્રકૃતિમાં પણ પરાવર્તન હોય છે. સ્ત્રીઓમાં પુરુષ કરતાં શ્રદ્ધા, સરળતા, સહિષ્ણુતા અને સેવા ઈત્યાદિ ગુણ વિશેષ રૂપે હોય છે. આવા ગુણપરાવર્તનને અંગે જ સમાજના માનસશાસ્ત્રીઓએ બને પાત્રો સ્વતંત્ર અને સમાન હોવા છતાં ભિન્નભિન્ન કાર્યોમાં તેમની પૃચપૃથક્ યોજના કરી છે. અને તેથી તેઓના શિક્ષણમાં પણ ભિન્નભિન્ન દિશાઓ હેવી જોઈએ એમ લાગે છે. જોકે કેટલાક વ્યવહાર સમાન રીતે જાળવવાને હોય છે. તેથી પ્રાથમિક જ્ઞાન બન્નેને સમાન અપાય તે ઉચિત છે અને તેથી નાની વય સુધી તેઓનું સહશિક્ષણ હોય તે સ્વાભાવિક છે.
પરંતુ આજે સમાજમાં એક મોટો પ્રશ્ન અનેક રીતે ચર્ચાઈ રહ્યો છે તે તે કોલેજના સહશિક્ષણને છે. પુખ્ત વયનાં યુવયુવતીએનું અમર્યાદિત સાથે રહેવું એ નૈતિક દૃષ્ટિએ હાનિકારક છે, એ વસ્તુને બાજુ પર મૂકીએ તે પણ એટલું તો જરૂર સ્વીકારવું પડે છે કે તેનું શિક્ષણ સ્ત્રીજીવનની ઉપયોગિતામાં બહુ આવશ્યક નથી, એટલે તે દષ્ટિએ પણ તે વસ્તુ વિવાદગ્રસ્ત છે. પરિણામ "
કોલેજનું શિક્ષણ લીધા પછી કદાચ તે બહુ આગળ વધીને શિક્ષિકા, ડોકટર કે બૅરિસ્ટર બનશે. પરંતુ આખરે તેને પ્રાયઃ વિવાહિત તો બનવું જ પડશે, અને ત્યારે તેનું કાર્યક્ષેત્ર સ્વાભાવિક રીતે જ બદલી જવાનું. માનો કે તે પોતાનું કાર્યક્ષેત્ર પુરુષની માફક નિતિક હિંમત રાખી ચલાવે, તો પણ નારીજીવનને અંગે એલા આ દિશાના શિક્ષણથી તેનું કાર્ય સંપૂર્ણ રીતે સરી શકશે નહિ. પતિપ્રેમ, પ્રજાપાલન ઇત્યાદિ કાર્યો તે નારીજીવનને માટે અનિવાર્ય રહેવાનાં જ.
- ઈતર દેશની પદ્ધતિ, રીતરિવાજ, વાતાવરણ અને એ બધી પરિસ્થિતિ અંગે કદાચ ત્યાં આવું શિક્ષણ સ્ત્રીઓને માટે ઉપયોગી
