________________
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ માર્ગમાં જે કોઈ ભૂલ કરે તે ગુનેગાર ગણાય; અને ફરીથી તેને ગુને ન થાય તેવી તેને શિક્ષા અપાય, એ ન્યાયની અદાલતેનું કાર્ય.
“રાજતંત્ર ઉપર પ્રજાના પ્રશ્નોને ભાર જેટલો ઓછો તેટલું જ તે રાજતંત્ર સફળ–” એ સૂત્ર પ્રમાણે નાનાનાનાં જ્ઞાતિમંડળ કે સમાજરૂપ ઘટકાએ નીતિ ઉપર ખૂબ ધ્યાન આપવું રહ્યું. આજનાં અનેક ખાટાં મૂલ્યાંકનેમાં એક મોટામાં મોટું છતાં ખાટામાં ખોટું મૂલ્યાંકન એ થયું છે કે, અનીતિજન્ય ધનને પણ પુણ્યમાં ખપાવ્યું, છે; દાનમાત્રને પુણ્ય કે ધર્મમાં ખતવ્યું છે. ખરી રીતે દાન નીતિજન્ય પદાર્થોનું થયું છે કે અનીતિજન્ય પદાર્થોનું, તેના ઉપર જ પુણ્ય અને પાપને આધાર છે; અને એની પાછળ શુદ્ધ કે અશુદ્ધ જે ભાવ હોય તેના ઉપર ધર્મ અને અધર્મને આધાર છે. ધર્મને નામે થયેલાં છેટાં મૂલ્યાંકનને ધરમૂળથી ન પલટવામાં આવે ત્યાં લગી એ મલિનતા આખી દુનિયાનું નુકસાન કરી બેસે છે. આજના સંપ્રદાયધર્મોએ પ્રથમ નીતિને એકડો જ ઠીક કરવાનો છે, અને દૃષ્ટિ આવી સૂક્ષ્મ રાખવાની છે. કર્તવ્ય
નતિક ફરજ બરાબર બજાવે એટલે મનુષ્ય માનવધર્મ બજાવ્યો ગણાય. મનુષ્યધર્મ રક્ષીને તો મનુષ્ય માત્ર પોતાની મૂડીનું જ રક્ષણ કર્યું ગણાય. માનવજીવનનો હેતુ તે લાભ સાધવાને છે, એટલે કે વિકાસ એ જ મનુષ્યનું જીવન ધ્યેય હેવું ઘટે.
વિકાસમાર્ગની બે વિકાસશ્રેણીઓ પૈકીની ગૃહસ્થજીવનની શ્રેણીનું આ પ્રસ્તુત પુસ્તકમાં નિદર્શન છે. એટલે કે નેતિક ફરજ પછી તેને માટે ગૃહસ્થાશ્રમનું કાર્યક્ષેત્ર ખડું થાય છે. [ હવે ફરીફરી તે કહેવાની આવશ્યક્તા નથી કે ગૃહસ્થજીવન પણ વિકાસ સાધવાનું એક સાધકઅંગ છે, ભલે વિકાસ ધીમો હોય છતાં પતન એ તેનું ધ્યેય નથી. અને વિકાસનાં લક્ષ્યબિન્દુથી ગૃહસ્થ ચાલ્યો જાય તો
