________________
આધ્યાત્મિક ઘમ
૨૫૭ યુર્વમવિ ર ક્રિખ્ય અર્થાત્ કર્મ કરવા છતાં પાતે નથી, અને કદાચ ભૂલથી લેપાઈ જાય તો પણ સ્વચ્છ થવાના તેની પાસે ઉપાય છે.] .
એ કર્તવ્યક્ષેત્રમાં સૌથી પ્રથમ પિતાની નિકટનાં આપ્તજને ને સગાંસંબંધીઓ વગેરે પ્રત્યેની ફરજ ઊભી થાય છે. આને આપણે કુટુઅધર્મ તરીકે ઓળખી શકીએ.
ધમે
કુટુમ્બધર્મ પછી સમાજધર્મની ફરજ ઊભી થાય છે. પોતાના સમાજની આર્થિક કે નૈતિક ત્રુટિઓ હોય તે દૂર કરવા માટે નિયુક્ત સંસ્થાઓમાં જોડાઈને તન, મન, અને ધનથી સેવા કરવી, એ સમાજધર્મનું પાલન કર્યું ગણાય.
પોતાના ગામમાં ગમે તે જ્ઞાતિ, ગમે તે સમાજ કે ગમે તે ધર્મના માણસો જે જે સાધનાની ત્રુટિને લઈને પીડાતા હોય તે તે સાધનને પૂરા પાડવા માટે પોતાધારા કે પ્રચારધારા પ્રયત્ન કરવો; અને પિતાનું ગામ શિક્ષણ, સંસ્કાર, કૃષિનું ઉત્પન્ન, વ્યાપાર, ઉદ્યોગ અને સ્વાસ્થ તથા શૌર્યમાં આગળ વધે તેવો પ્રયત્ન કર, તે ગ્રામધર્મ ગણાય.
- રાષ્ટ્ર પર કેઈ આકસ્મિક પ્રકોપ જેવાં કે ધરતીકંપ, રેગાદિ ઉપદ્રવ, દુષ્કાળ, રેલસંકટ ઇત્યાદિ સંકટ આવી પડે, તો વ્યક્તિગત, કુટુમ્બગત, સમાજગત, અને ગ્રામત સામૂહિક બળથી તેને ઉગારવાના, કોઈની પ્રેરણા વિના, માત્ર પોતાનું કર્તવ્ય સમજીને, પ્રયત્નો આચરવા તેનું નામ રાષ્ટ્રધર્મ.
પિતાનું રાષ્ટ્ર આબાદ થાય તેવી પ્રવૃત્તિ કરે તે પણ રાષ્ટ્રધર્મનું અંગ ગણાય. અલબત્ત રાષ્ટ્રની આબાદીની સાથે એ ન ભૂલવું કે બીજાં રાષ્ટ્રની બરબાદી ઈચ્છીને કે કરીને એ આબાદી ન થઈ હોય. ધર્મમીમાંસા
પિતાના, પોતાના કુટુમ્બના, પોતાના સમાજના, પિતાના ગામના ૧૭
