________________
ર૭ર
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ પિતા તરફ વધુ ખેંચાય એવું પૂતળીમય જીવન સ્ત્રીઓ માટે નિર્માણ થયું છે; અને પુરુષ એટલે વિકારનું પૂતળું હોય તેમ ગણાય છે. આમાં સ્ત્રી જાતિ અને પુરુષજાતિ બનેને હાસ થયો છે, એટલું જ નહિ પરંતુ તેની માનસિક નિર્બળતાઓ એટલી તો વધી ગઈ છે કે આજે સમાજનું આ માનસ પલટવા માટે કયો માર્ગ હોવો જોઈએ તે રાષ્ટ્રની સંસ્કૃતિના નિર્માયકોને માટે એક ગહન પ્રશ્ન થઈ પડયો છે. બ્રહ્મચર્યના ઉન્નત અને પ્રયત્નસાધ્ય માર્ગમાં આ એક મોટું બાધક કારણ છે. બ્રહ્મચારીઓને - બ્રહ્મચર્યની સાધના માટે પહેલાંના જમાનામાં સ્ત્રી અને પુરુષે પરસ્પર છેટા રહેવાની વાત પર બહુ ભાર અપાતું. આજે સ્થિતિ એવી આવી લાગી છે કે સ્ત્રી અને પુરુષે બહારનાં ક્ષેત્રમાં પણ સાથે જ કામ કરવાનું મોટે ભાગે આવશે, એથી અરસપરસ માત્ર બીને ભાગ્યે હવે નહિ ચાલે. આને લીધે પ્રાચીન કાળના અનુભવો અને વર્તમાન પરિસ્થિતિ એ બન્નેને સામે રાખી વ્યવહાર પ્રણાલી શોધવી જ રહી છે. સહશિક્ષણ લેતાં ભાઈબહેને અને સહકાર્યકરો તરીકે કાર્યકરતાં ભાઈબહેનો વચ્ચે એવા મૂઢ કિસ્સાઓ પણ બને છે, જે સાંભળી પ્રાચીન કાળમાં અને મધ્યયુગનાં વિધાનોને જ મહત્ત્વ આપવાનું મન થાય. પરંતુ આવા ઘડતરના યુગ વખતે થોડાં જોખમો ખેડીને પણ આગળ ધપ્યા વિના છૂટકો નથી. એટલે માત્ર સ્વછંદ નહિ તેમ માત્ર રૂઢિજન્ય બંધન નહિ તેમ વિવેકપૂર્વક જ આ પ્રશ્નને ઉકેલ શોધવો પડશે. અને એને ખાતર પીઢ બ્રહ્મચારી બહેનના હાથમાં બહેનનું સુકાન અને એવા જ પીઢ બ્રહ્મચારી ભાઈઓના હાથમાં ભાઈઓનું સુકાન સોંપવાનું મુખ્યપણે રાખી એવી નિગાહ નીચે મર્યાદિત સંયમ રાખી ભાઈબહેને અરસપરસ કાર્યવશ મળે એવી છૂટ આપવી મધ્યસ્થ માર્ગ તરીકે ઠીક લેખાશે. હવે બ્રહ્મચારી ભાઈબહેનો તથા બ્રહ્મચર્યલક્ષી કુમારકુમારીઓનો વિચાર કરીએ.
