________________
૨૬૨
આદર ગ્રહસ્થાશ્રમ શબ્દોએ આદર કરવો, પિતાના ગૃહયોગ્ય ભેજનાદિ સામગ્રીથી તેને સંતોષ, અને જ્યાં સુધી તે પિતાને ઘેર રહે ત્યાં સુધી મિત્ર સમાન એકહદયથી વર્તવું એ આતિથ્થસન્માન કહેવાય.
જે ગૃહસ્થાશ્રમીને ત્યાં આતિથ્થસન્માન હોતાં નથી, તે ગૃહસ્થને ગૃહસ્થાશ્રમ બહુ ઊણપભર્યો દેખાય છે. આતિથ્થસન્માન એ ગૃહસ્થાશ્રમી માટે સદા સર્વદા સંસ્મરણય વસ્તુ હોવી ઘટે. દાન
શાસ્ત્રકારોએ જ્યાં જ્યાં દાનનો મહિમા ગાયો છે ત્યાં ત્યાં તે દાનની પાસેથી જ સુપાત્ર શબ્દની યેજના કરવાનું તેઓ ચૂકથા નથી. આ સુપાત્રની યોજનાનું કારણ યોગ્યતા અને ઉપયોગિતા છે. જે યેગ્યતા અને ઉપયોગિતા જોયા કે વિચાર્યા સિવાય દાન આપવામાં આવે તે લાભ કરતાં હાનિ થવાને વિશેષ સંભવ છે. યોગ્યતાને તેલ સૌ કોઈ માટે સહસા શક્ય નથી, છતાં ઉપયોગિતાપરત્વે તો
સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવી શકે છે. માટે દાતારે ઉપયોગિતા તે વિચારવી જ જોઈએ.
દાખલા તરીકે પાસિફિક મહાસાગરમાં પાંચ, પંદર કે પચીસ ઈંચ વરસાદ પડે તેના કરતાં અરધો ઈંચ મણ જેવી ભૂમિમાં પડે તે અર્થ યુક્ત છે. જે મિષ્ટાન્ન ખાઈખાઈ થાકી ગયો છે તેને ખવડાવવાથી લાભ નથી, પણ હાનિ છે. તે જ રીતે અયોગ્ય સ્થળમાં તેને ફેંકી દેવા કરતાં યોગ્ય સ્થળમાં તેને વ્યય થવો ઘટે.
મોટામેટા જ્ઞાતિવરાઓ, આડંબરે અને ઉત્સવો પાછળ લાખે રૂપિયા ખરચવા તે દાન નથી, પણ વ્યય અથવા અપવ્યય છે. ગૃહ
સ્થાશ્રમી મનુષ્ય પોતાના વ્યવહારની ખાતર યોગ્ય સ્થળે કંઈ પણ દ્રવ્યત્યાગ કરતો હોય તો નહિ ખરચનાર કરતાં તેને બેટ નઢિ ગણાય, પરંતુ તે દ્રવ્યત્યાગની ગણના દાન, સેવા કે પરોપકારમાં તે ન જ થઈ શકે.
