________________
પુત્રનાં માબાપ પ્રત્યેનાં કર્તવ્ય સહન કરી શકતાં નથી, અને માબાપ સાથે લડવાનું શરૂ કરી દે છે. આ રીતે માબાપ અને પુત્ર વચ્ચે મીઠા સ્નેહમાં કલેશનાં ઝેરી બીજો વવાવાં શરૂ થાય છે.
આ અભક્તિનાં ત્રણ કારણો પૈકી પહેલા કારણની વિસ્તૃત વિવેચના ચોથા પ્રકરણમાં કરીશું. અહીં બીજા અને ત્રીજાની વિવેચના કરીએ. સ્વચ્છંદતા
જ્યાં સુધી સમાજ વ્યવસ્થિત હોય છે ત્યાં સુધી સમાજનાં સૌ અંગેને ઈચ્છાઓ કે અનિચ્છાએ પોતપોતાનાં કર્તવ્યમાં પરાયણ રહેવું પડે છે. પરંતુ સમાજમાં જ્યારે રૂઢિઓનાં તાંડવનૃત્ય થાય છે, સમાજના નેતાઓ–અગ્રેસરે પિતાની ફરજ ચૂકે છે, કર્તવ્યભ્રષ્ટ બને છે ત્યારે સમાજમાં અવ્યવસ્થા વધે છે, ત્યારે કોઈ કોઈને કહી શકતું નથી, અને આવી અરાજકતામાંથી જ સ્વચ્છંદતાને જન્મ થાય છે. પૂર્વ વણિત મદ, મોટાઈ, યુવાની, ધન અને મૂખતા એ બધા સ્વચ્છંદતાનાં વર્ધક કારણો છે. આથી સ્વછંદતા ફૂલે છે, ફલે છે અને ફળે છે.
આજે આવી સ્વચ્છંદતા ઘણાખરા યુવાનોમાં બહુ અંશે દૃષ્ટિગોચર થાય છે, અને આ દોષથી તેમના વિચારો અને ઉત્સાહ અતિ ઉચ્ચ હોવા છતાં તે આગળ વધી શકતા નથી, એટલું જ નહિ બલકે ઘણુ વાર ઠોકર ખાતા નજરે દેખાય છે. આ સ્વછંદી વૃત્તિ પ્રથમ તો સમાજની પ્રણાલિકા અને નિયમો પ્રત્યે જ લાગુ પડે છે. પરંતુ આખરે તો તેનાં પગરણ સર્વ ક્ષેત્રોમાં વ્યાપક બને છે. આવા યુવાનને નિયમોની અધીનતા લેશમાત્ર પરવડતી નથી. તેને માત્ર સ્વછંદી વિહાર ગમે છે. આ સમયે તે યુવાનની આ પ્રવૃત્તિને પાશ તેની સહચારિણીને કદાચ લાગુ પડી જાય તો તો તેનું પરિણામ બહુ બૂરું આવે છે. તેઓ બને નૈતિક બાબતે પ્રત્યે પણ પછીથી બેદરકાર બનતાં જાય છે.
