________________
૧૭૪
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ આ રીતે પત્રકારે, લેખક, કવિઓ અને ઉપદેશકે પણ દેશની ઉત્તમ સેવા બજાવી શકે છે. માત્ર તેમનામાં કોઈ એક ચોક્કસ ધ્યેય રહેવું જોઈએ, અને તેની કાર્યદિશા પણ ચોક્કસ અને ઉપયોગી હોવી જોઈએ.
વેદ્ય
છે જેવી રીતે શરીરની પુષ્ટિ અર્થે રાક ઈત્યાદિ તત્વોની આવશ્યક્તા છે તેવી જ રીતે તે શરીરને વ્યવસ્થિત રાખવા માટે જ્ઞાન અને તેનાં સાધનોની પણ આવશ્યકતા છે.
પ્રાચીન કાળમાં શિક્ષણની સાથે પોતાની જાતને બરાબર વ્યવસ્થિત રાખી શકે તેવું વૈદ્યક જ્ઞાન પણ આપવામાં આવતું, અને તે ધાર્મિક શિક્ષા જેટલું જ આવશ્યક અંગ મનાતું. અઢાર પ્રકારની વિદ્યાઓમાં આયુર્વેદનું મહત્ત્વભર્યું સ્થાન છે, તે તેનું સ્પષ્ટ પ્રમાણ છે.
શરીરમાં ઘસાવનમા અર્થાત કે શરીર એ સૌથી પહેલું અને ઊંચું ધર્મનું સાધન છે, અને તેની સ્વસ્થતા જાળવવામાં ધર્મની પણ રક્ષા છે, એ વાત પ્રજા વર્ગમાં સૌ કોઈ સ્પષ્ટ સમજતું હતું. ત્યારે વૈદ્ય હતા ખરા, પરંતુ ત્યાં સુધી વૈદ્યોની સ્વતંત્ર સંસ્થા ન હતી. વર્તમાન દશા
આજે તે વિષય પ્રજાવર્ગમાં બહુ ગૌણ થઈ શકે છે. સામાન્ય પ્રજામાં તે જ્ઞાન નથી રહ્યું તેમ કહીએ તો પણ ચાલી શકે, સામાન્યમાં સામાન્ય દર્દનું પણ નિદાન અને તેને નિવારવાના ઉપાયનું જ્ઞાન બુદ્ધિમાન અને વ્યવહારમાં ડાહ્યા ગણુતા પીઢ માણસોને પણ ન હેય તે વસ્તુ ખરેખર ખેદ ઉત્પન્ન કરે તેવી છે. એક માતાને બાળક કેમ ઉછેરવું તેનું પણ જ્ઞાન ન હોય તો તેની પ્રજા રેગિષ્ઠ બને, તેમાં કશું આશ્ચર્ય નથી.
