________________
સમાજધમ .
૨૩૬ * જીવનની પરિપક્વતા આવ્યા પછી અને જીવનનાં લક્ષ્યબિન્દુ સમજાઈ ગયા પછી તેમનો જે વર્ગ સંસ્થાથી છૂટો થઈ સ્વાવલંબી જીવન જીવી શકે તેવી તૈયારી પ્રાપ્ત કરે, તેને સમાજનાં કાર્ય ક્ષેત્રમાં છ દેવો જોઈએ. આ વૃક્ષમાં કેટલાંક એવાં સુંદર ફળ પાકે કે જે પોતાના સંસ્કાર અને શિક્ષણને લાભ બીજાઓને આપી શકે. તેને માટે સમાજમાં જે મુખ્ય સંસ્થાઓમાં તેને મેગ્ય સ્થાન હેય તો તેમાં તેઓને નિયુક્ત કરી દેવા જોઈએ.
આમાંથી મરજિયાત વૈધવ્ય પાળનારી કે નતિક બ્રહ્મચર્ય પાળનારી ઘણી ચારિત્ર્યશીલ બહેને પણ મોટા પ્રમાણમાં તૈયાર થાય અને ચારિત્રશીલ નાગરિકે પણ પાકે. આથી આ વર્ગ સમાજમાં શિક્ષણ અને સંસ્કાર પૂરવાનું બહુ સુંદર કાર્ય કરી શકે. .
. “સંતતિપ્રત્યે માબાપનાં કર્તવ્યો' નામના પ્રકરણમાં શિક્ષણ સંબંધીને વિષય વિસ્તારપૂર્વક ચર્ચાઈ ગયો છે. તે રીતે ઉપયોગી શિક્ષણ અને સંસ્કાર ભરી ભવિષ્યના નાગરિકે ઉત્પન્ન કરી શકાય.
રાષ્ટ્રીય જાગૃતિની સાથે સ્ત્રીઓમાં પણ જાગૃતિ આવી છે, અને એને પરિણામે સ્ત્રીઓનું આખા રાષ્ટ્રનું એક મંડળ ઊભું થયું છે. ઠેરઠેર સ્ત્રીસંસ્થાઓનું સંચાલન પણ સ્ત્રીઓ સ્વયં કરવા મંડી છે. આ એક સુભગ ચિહ્ન છે. પરંતુ અહિંસક સમાજરચનામાં સ્ત્રીઓ માટે ફાળો આપી શકે એ દૃષ્ટિએ આવી સંસ્થાઓને સાધને ને સંસ્કારને લાભ સાધનસંપન્ન અને ચારિત્ર્યશીલ પુરુષોએ આપવો જ રહ્યો છે. બાળવર્ગ
મેરિયા મોન્ટેસરીને બાળકો માટેના વિશ્વવ્યાપી પ્રયત્નો પછી તરછોડાયેલાં બાળકે તરફ સમાજની નજર હવે ગઈ છે. ગુજરાતકાઠિયાવાડ અને કચ્છમાં ગિજુભાઈને ફાળે ઉલેખપાત્ર છે. ગામડામાં પણ કસ્તૂરબા તાલિમ-વર્ગની સેવિકાઓ અને બીજાં
