________________
રાષ્ટ્રધર્મ
રાષ્ટ્રધર્મ શબ્દથી આજે ભારતવાસી અજાણ્યું નથી. રાષ્ટ્રધર્મને વિકાસ એ આ યુગને પ્રધાન પ્રશ્ન છે. ભારતની બહારની પ્રજાઓમાં પણ તે જ પ્રવૃત્તિનું પ્રાધાન્ય છે.
ભિન્નભિન્ન દષ્ટિબિન્દુથી ભિન્નભિન્ન સિદ્ધાંતને પકડી બધાં રાષ્ટ્ર રાષ્ટ્રીય ઉન્નતિ પાછળ લાગી ગયાં છે. બબ્બે વિશ્વયુદ્ધોથી માનવજાત થાકી ગઈ છે; પણ યુદ્ધના હિમાયતીઓ હજુ થાક્યા નથી. વાદો ખૂબ વધી ગયા છે. સામ્યવાદીઓની પ્રવૃત્તિ પ્રત્યે રોષ હોવા છતાં એ વર્ગ વધતો જ જાય છે. રશિયાને સમાજવાદ એવે માગે ફંટાય છે કે સરમુખત્યારશાહીને ગંભીર ભય ઊભો થયો છે. બીજા વિશ્વયુદ્ધનાં ત્રણ મિત્રરા વચ્ચે સુમેળ નથી, અમેરિકાના અટમાએ જપાનને કચડયું–જર્મનીને અને ઇટલીનો એમ બને સરમુખત્યારે હતા ન હતા થઈ ગયા. છતાં તીક્ષ્ણ શની વૈજ્ઞાનિક
ધો આગળ ને આગળ ધપાવવા દુનિયાનાં રાષ્ટ્રો મથી રહ્યાં છે. ત્રીજું વિશ્વયુદ્ધ આવી રહ્યું છે એવી હવા ફેલાયા જ કરે છે. દુનિયાનાં યંત્રમાં જાયેલા મજુરની પ્રવૃત્તિ દિને દિને વધુ સંગઠિત થતી જાય છે. આ બધા પ્રવાહમાં હજુ તે કાલે જ પગભર થતું
