________________
૧૯૦
આદશ ગૃહસ્થાશ્રમ (૫) સદાચારી અને નિર્વ્યસની થવું. (૬) પ્રજાને ચાહ મેળવવા પ્રયત્ન કરો.
(૭) પ્રધાને એ પણ પ્રેમ અને ચારિત્ર્યની ઉજજવળતા એ બે અંગો પર ખાસ ધ્યાન આપવાનું રહે છે. સદ્દભાગ્યે આજે પ્રધાનમાં આ તો ઘણે સ્થળે દેખાય છે. પ્રજાએ કે પ્રજાસેવકે એ ગુણેમાં ઉમેરે કરવામાં નિમિત્તે પૂરાં પાડવાં.
આટલી સાદી વાતો તે વર્ગ સમજતો થાય, તે આજનું રાજતંત્ર ખૂબ સુધાર પામે. પરંતુ તેવો નિઃસ્વાથી વર્ગ ઉત્પન્ન કરવા માટે કે બનાવવા માટે તો પ્રજા અને રાજા બનેએ ચીવટ રાખી પિતાનાં કર્તવ્યો પ્રત્યે જાગરૂક રહેવું ઘટે. તો જ તે વસ્તુ શક્ય થાય. રાજા અને પ્રજાને પરસ્પર મીઠો સંબંધ હોય, તે કર્મચારીવર્ગની ત્રુટિઓ સૂર્યપ્રકાશમાં પદાર્થોની માફક સ્પષ્ટ માલૂમ પડી આવે. સંસ્કૃતિ સુધારનાં ચિહ્નો
જે પ્રજા પરસ્પર સંગઠિત હય, સેવાપ્રેમી હોય, જ્યાં ચેરી, વિલાસ કે લંપટવૃત્તિનાં દર્શન ભાગ્યે જ થતાં હોય.
જ્યાં શરીરને હાનિકારક બસને ન દેખાતાં હોય.
જ્યાં પિતાની સ્વાદવૃત્તિને પિષવા દૂધાળાં પશુઓ હણવાનાં કારખાનાં ન હોય.
જ્યાં શૌર્ય, ક્ષમા અને સાચી દયા હેય. જ્યાં કલેશ, રાષ્ટ્રદોહ અને દંભ ભાગ્યે જ હોય. જ્યાં વ્યાપારીથી કૃષિકાર ડરતો ન હોય. જ્યાં સ્ત્રીઓને અભય હાય.
જયાં જાતિજાતિ વચ્ચે અને ધર્મધર્મ વચ્ચે અસહિષ્ણુતા નહિ, બલકે પ્રેમ હોય. આ બધાં સંસ્કૃતિસુધારનાં ચિહ્નો છે. આવા સંસ્કૃતિ સુધારમાં પ્રજાના સુખને મેટો આધાર છે.
