________________
આર્થિક પ્રવૃત્તિ
૨૧૯
પગભર કરવામાં આવે તે બેકારી દૂર થાય. એ લેકે પણ પિતાના ઘરમાં બેઠાં બેઠાં કામ કરી શકે. સ્ત્રીઓ, બાળકો, વૃદ્ધો પણ તંદુરસ્તીને ભોગ આપ્યા વિના અને ઘણે ઓછે ખરચે દેશનું ઉત્પાદન વધારી શકે.
જગત શાંતિ શાંતિ કરે છે, પણ શાંતિ દિવસે દિવસે દૂર ને દૂર ભાગતી જાય છે. કારણ કે આપણે ધર્મને બાદ કરી છવવા મથીએ છીએ. જે આ બધી પ્રવૃત્તિઓને વિશ્વધર્મને કેંદ્રમાં રાખી કરવામાં આવે તે મનુષ્ય સુખી થઈ શકે.
નાનાનાના ઉદ્યોગો ખીલવાથી મૌલિક સર્જન વધે. અરસપરસ પશુ અને માનવ-માનવ પ્રત્યેની સહકારી વૃત્તિ અને સમુચિત સ્પર્ધા વધે. ધર્મદષ્ટિ આવી અર્થપ્રવૃત્તિઓમાં મુખ્ય હેાય એટલે નફાખોરી કે સંગ્રહખોરીને અવકાશ જ ન હોય. યંત્રવાદનું અનિષ્ટ ઓછું થતાં મજૂરોના આર્થિક પાયા ઉપરનાં સંગઠને તંત્ર થોભાવીને જે મુશ્કેલીઓ ઊભી કરે છે, તે ન કરે. એકહથ્થુ મૂડીવાદ પાંગરે છે તે પણ ન પાંગરે. એટલું જ નહિ બલકે ધર્મદષ્ટિવાળા સમાજરચનાના પ્રયોગમાં તો પ્રામાણિક મજૂરી અને બુદ્ધિથી મળેલી દેલત પણ. સમાજ અર્થે સહેજે વપરાય. આમ થવાથી રાજ્યસત્તાની અધીનતા પણ ઘટી જાય. પ્રજા સ્વાશ્રયી, સશક્ત, પરગજુ વૃત્તિવાળી અને ધર્મલક્ષી બને.
આ બધા લાભો જોઈને જ બાપુજી રેંટિયા તરફ આકર્ષાયા હતા. રશિયાના પ્રયોગ કરતાં આ અહિંસક સમાજરચનાનો પ્રયોગ સર્વ રીતે ઉત્તમ છે. તે આચરાયેલે પ્રયોગ છે. ભારતવર્ષ ગુલામ હતું, ત્યાં લગી આ પ્રયોગ માટે તક ઓછી હતી. હવે તે તક ઊભી થઈ છે. માત્ર હિદે અર્થવાદની ચૂડમાંથી નીકળવાના સર્વ પ્રેમમય પ્રયોગો કરવા પડશે. અને તેને ખાતર એકે એક હિંદીએ જવાબદારી પૂર્વક કમર કસવી જ રહી !
