________________
૧૨૬
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ મિત્રતાનું મૂળ - માનવજીવનમાં મિત્રતા કયાં અને કેવા પ્રસંગમાં ઉત્પન્ન થાય છે તે તપાસીએ.
મિત્રતા જન્મવાનું કારણ સમાનતા છે. બાળપણમાં વયની -સમાનતાથી મિત્રતા જન્મે છે. બાળક જરા મોટું થાય એટલે સમાન રીતે રમતગમતમાં અને સમાન ટેમાં એ મિત્રતા ટકે છે. પછી સહશિક્ષણથી એ મિત્રતા ફૂલે છે અને સમાન વિચારોથી તે મિત્રતા ફળે છે. મિત્રપદની જવાબદારી
જેવો સંગ તેવો રંગ” આ એક નાના વાક્યમાં ગંભીર રહસ્ય છે. મનુષ્ય જેવા વાતાવરણમાં અને જેવા સંસર્ગમાં રહે છે તે તે તે કમેક્રમે બનતું જાય છે, અને તે એટલી હદ સુધી કે માબાપના ઉચ્ચ સંસ્કારથી પોષાયેલું બાળક પણ કુસંગના પરિણામે હલકી ખાસિયતનું બની જાય છે. આથી માબાપને બાળપણથી એવા બાળકના સંસર્ગમાં પિતાના બાળકને મૂકવું જોઈએ કે તે ઉચ્ચ ભાવનાવાળું બને. પરિપકવ બુદ્ધિ થાય પછી તો મનુષ્ય સ્વયં ગુણદોષની કસોટી કરી શકે છે. આથી તેણે પોતે પણ એવા મિત્રો શોધી કાઢવા જોઈએ કે જે ખરેખર મિત્રના પદને લાયક હેય. મિત્રના સદ્ગુણે
મિત્રપદની જવાબદારી ખૂબ જ મહાન છે. તેથી તે પાત્ર શોધતાં પહેલાં નીચેના સદ્દગુણ તપાસી લેવા જોઈએ
૧. તેનામાં ઉચ્ચ સંસ્કારિતા અને સદ્દવિચાર હોવા જોઈએ.
જે તેનામાં ઉચ્ચ સંસ્કાર અને સદ્દવિચાર હોય તો બેટી -કુટેવો અને હલકી ખાસિયતોથી તે મુક્ત રખાવી શકે છે, અને મિત્રનાં કર્તવ્ય કે નીતિને ભંગ થતો હોય તો તે સારા વિચારો આપી આત્મપતનથી પણ ઉગારી લે છે.
