________________
મિત્ર
૨ દૃઢ નિશ્ચયી.
જેનામાં દઢ નિશ્ચય હોય છે તે વિપત્તિમાં કે સંપત્તિમાં, સુખમાં કે દુઃખમાં, સારી સ્થિતિમાં કે નબળી સ્થિતિમાં પણ મિત્રતાને બરાબર સમાન ભાવથી જ ટકાવી શકે છે.
૩ નિઃસ્વાથી.
જે નિઃસ્વાર્થી મિત્ર હોય છે તે ધનના કે તેવા બીજા કશા પિતાના સ્વાર્થના લેભ ખાતર મિત્રતા બાંધતો નથી, તેથી આવી નિઃસ્વાર્થી મિત્રતા કાયમ ટકી શકે છે અને ફળપ્રદ પણ થાય છે.
૪ ઉદાર.
ઉપરાંત જે પ્રકૃતિને ઉદાર હોય છે તે પિતે દુખ સહીને પણ મિત્રના અંતઃકરણને સંતોષી શકે છે.
તે ભિન્ન જાતિને હોય કે ભિન્ન સંપ્રદાયને હેય તેની કંઈ ચિંતા નહિ, પરંતુ આ ચાર ગુણેથી અલંકૃત હોય તો તે સાચો મિત્ર થવાને લાયક અને મિત્રતાનું સાચું પાત્ર ગણાય છે. આ ગુણ પરત્વે સુભાષિતકારેએ નીર અને ક્ષીરની મિત્રતાની કસોટીમાં આ શ્લોક આપે છેઃ क्षीरेणाऽऽत्मगतोदकाय हि गुणा दत्ताः पुरा तेऽखिलाः क्षीरे तापमवेक्ष्य तेन पयसा धारमा कृशानौ हुतः । गन्तु पावकमुन्मनस्तदभवद् दृष्ट्वा तु मित्राऽऽपदं युक्तं तेन जलेन शाम्यति सतां मैत्री पुनस्तादृशी ॥
જ્યારે દૂધમાં પાણી ભળે છે ત્યારે દૂધ પિતાને મિત્રધર્મ બજાવવા પોતાના ગુણે પાણીને સમર્પે છે. જ્યારે તે દૂધને ઉકાળવામાં આવે છે ત્યારે દૂધની આફત નિવારવા માટે તે પાણી પિતાને મિત્રધર્મ સાચવે છે. અર્થાત કે પ્રથમ પિતે અગ્નિમાં બળે છે. વળી તે સમયે દૂધ પિતાના મિત્રની આપત્તિ જાણું તે પણ બળવા તૈયાર
