________________
પુત્રનાં માબાપ પ્રત્યેનાં કર્તવ્ય એક માતા જ છે, કે જેની તુલના આખા જગતમાં ઘી જડતી નથી. સૂર્ય, ચંદ્ર, ધરણું, સમુદ્ર આદિ જગતના મહાન ઉપકારક છે. પરંતુ જનનીના અનંત ઉપકાર આગળ તેનો ઉપકાર સાવ ફિક્કો અને અલ્પ જ લાગે છે, જેના ગુણોની સંખ્યા મુખથી ગણાતી નથી અને ઉરમાં સમાતી યે નથી; એવી એ અપરંપાર ઉપકારકારિણું જનનીને કટિકટિ વંદન હે.
પિતાને સ્નેહ એ પણ જેવોતે હેત નથી. પુત્રનાં લાલનપાલન પાછળ તેનાં પણ સમય અને શક્તિ બને ભોગ અપૂર્વ હોય છે. બાળકના હિતની ખાતર તે વહાલામાં વહાલી સંપત્તિને ન્યોછાવર કરે છે. તેના સુખની પાછળ તેની સેવાને પણ આવા મહતીય ફાળો છે. અધમતાને પરિચય :
પરંતુ એ પ્રેમપ્રવાહિની, અનેકઉપકારિણું પૂજ્યપાત્ર જનનીને એસ, બેસ, ડોકરી !” અને પૂજ્ય પિતાને “સાઠે બુદ્ધિ નાઠી’ એવાંએવાં તિરસ્કૃત વચને અને વિશેષણથી વધાવી લેનારા કેટલાક પુત્રો આજે ભારતમાં દષ્ટિગોચર થાય છે. ખરેખર, આ કેટલી દુર્ભાગ્યની બીના છે! આવા વર્ગની ગણના પશુમાં કરવી કે ક્યાં કરવી તેય સમજાતું નથી.
જે શિક્ષણ આવી જાતની નિષ્ફર વૃત્તિ જાગૃત કરતું હોય તે શિક્ષણ ભલે દફનાઈ જાઓ. તેની લેશમાત્ર આવશ્યકતા નથી. અને જે વાતાવરણમાં આવી એકાંત સ્વાર્થવૃત્તિને પિષણ મળતું હોય તે વાતાવરણ પણ વિલય પામે તે જરાય બટું નથી. જે ધન કે જે
અધિકાર માતાપિતા અને પુત્ર વચ્ચે તથા ભાઈભાઈ વચ્ચે કલેશ ઉત્પન્ન કરે, તેવી સંપત્તિમાં મહાલવું તે કરતાં ગરીબીમાં દિન ગાળવા એ માનવસંસ્કૃતિ માટે વધુ સલામતીભયું છે.
