________________
સાસુસસરાનાં
બ્યો
હું બાજોઠ પર બેસીશ અને આમ કરે-તેમ કરેા એવાએવા હુકમે કરવાના દિવસે આવશે.' વહુ બધું કામ ઉપાડી લેશે અને મારી સેવા કરશે.’ આવીઆવી મનેાભાવના તેણે ખૂબ સેવી રાખેલી હેાય છે, અને વહુ ધેર આવે તે પહેલાં તેને સારુ આગળથી મનેરથાને ઢગ પણ ભરી રાખ્યા હોય છે. તેથી ધણાં વર્ષે જાણે ખાજ ન મળ્યું હાય, તેમ વહુ આવે ત્યારથી તેને દબાવવાની તથા તેની પાસે ધમકાવીને કામ લેવાની પદ્ધતિને તે સાસુ અમલ કરવા માંડે છે.
A
સામુશાહીના સંસ્કાર
વહુ પાસે કામ કરાવવું અને તેની ભૂલ થાય તે માતાને છાજે તેવી શિખામણ આપવી, તે કાંઈ ખાટું નથી. પરંતુ આવી પ્રેમાળ સાસુ તા કવચિત જ સાંપડે છે. ઘણીખરી તે। દમદાટીભર્યુ. જ વન રાખે છે. કારણ કે તેમનામાં સાસુશાહીના સંસ્કાર! હાય છે.
આ સંસ્કાર બહુધા તેની સાસુના અને તેની સાસુમાં વળી પ્રસાસુના એમ પરંપરાથી ઊતરી આવેલા હાય છે. આવી પરંપરા કયા સ્થાનથી અને યારથી શરૂ થઈ તેને કશા ચેાક્કસ ઇતિહાસ આજે મળી શકતા નથી, પરંતુ જે સાસુએ આ સાસુશાહીને! પ્રારભ કર્યા હશે તેણે કુહાડાના હાથારૂપ બની આખી સ્ત્રીજાતિની અવનતિના શ્રીગણેશ માંડવાનું પાપ વહોરી લીધું છે. આ અવાજ સાસુશાહીના પાંજામાં સપડાયેલી અબળાઓના અંતઃકરણમાંથી ઊડાઊડે આજે ચાલો આવે છે. કઈ પતિતપાવની સાસુ આ અવાજને ઓળખી સ્ત્રીજાતિના આ કલંકને સાવ સાફ કરી સ્ત્રીશક્તિની ઉધિકા બનશે, તે કૌસલ્યા જેવાં સાસુ સ્વર્ગીમાં રહ્યાંરહ્યાં આકાંક્ષી રહ્યાં છે.
પતિને પગલે વનવાટ સંચરતી એ સીતાદેવીને રાકતી માતા કૌસલ્યાનું ઐતિહાસિક ચિત્રપટ કેવું આદર્શ છે ! આજે પણ સાસુના આદતે તે આખેડૂબ ખડું કરી દે છે. આવી સાસુએ એકવાર તે ચિત્રપટને હૈયાંકિત કરે તે કેવું સારું !
