________________
૭૨
આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ બાળસંસ્કૃતિનાં દેખાવમાં નાનાં છતાં મહાન દર્દી છે. તેવા સંસર્ગથી માબાપોએ બાળકેને દૂર રાખી તેના સુસંસ્કાર તરફ સાવચેત રહેવું ઘટે.
કેટલાંક માબાપ બાળક જરા ભૂલ્યું એટલે તેને મારવા મંડી પડે છે; કેટલીક માતા બાળાઓને “નપીરી, નભાઈ વાલા મૂઈ” ઇત્યાદિ ગાળો દે છે, તે બહુ બૂરી કુટેવ છે; કેટલીક માતાઓ પોતે કાઈ પર કેઈ કારણથી ગુસ્સે થાય છે તે પિતાને ગુસ્સો બાળકને મારીને ઉતારે છે. આ બધી માબાપની પોતાની જ ખામી છે. જોકે બાળકને સુશિક્ષા આપવી અને તેના જીવનમાં વક્રતા ન આવે તેવી સુધારણા કરવી એ માબાપની ફરજ છે. પણ બાળકને મારવાથી તે કદી સુધરતું નથી, બલકે વધુ બગડીને હઠીલું થઈ જાય છે. એથી એની ઊર્મિ અને સહજ વિકાસ રુંધાય છે. સાચું ધન - બાળકને સંસ્કારિતા અને શિક્ષણ આપવું એ જ સાચું ધન છે. તે ધનને કઈ છીનવી શકતું નથી. જે માબાપ આવા શાશ્વત ધન તરફ બેદરકાર રહે છે અને તેના સારુ ધાતુનાં ધનનો સંચય કરે છે, તે ખરેખર ભૂલે છે.
ધનના સંચયથી બાળકે સુખી થાય છે તે માન્યતા કેવળ બ્રમપૂર્ણ છે, ઊલટું જ્યાં ધન હોય છે ત્યાં વૈભવવિલાસ, મૂર્ખતા અને મદ વધે છે કે જે દુર્ગુણોથી કુળનું પતન થાય છે, અને સંતાન દુઃખી થાય છે કિંવા ભાઈ ભાઈ વચ્ચે લડી સંપત્તિ અને શરીર બન્ને ગુમાવે છે.
સંસ્કારસંચય કરવાથી ધનસંચયની તૃષ્ણથી ઉત્પન્ન થતાં અનેક પાપ, રાષ્ટ્રદ્રોહ અને બિમારીઓનો અંત આવી જશે અને રાષ્ટ્રનાં ભૂખે ટળવળતાં ભારતીમાતાનાં બાળકોને પણ રાહત મળશે. આ વસ્તુ નિર્વિવાદ સત્ય છે.
આજે એવાં ઘણાં દષ્ટાંતિ મળશે કે જેનાં માબાપ ધનને
