________________
સંતતિ પ્રત્યે માબાપનું ક્તવ્ય લગ્નસમય
पश्चविंशे ततो वर्षे षुमानारी तु षोडशे। . समत्वागतषीयौं तौ जानीयात् कुशलो भिषक् ॥
“પુપુત વૈવિશ” પચીસમા વર્ષે પુરુષ અને સોળમા વર્ષે સ્ત્રી સમાનવીર્ય થાય. છે એમ કુશળ વૈદે જાણવું.
શાસ્ત્રીય આજ્ઞા પણ એ છે કે લગ્નષ્ણુ સંતાન હોય તો ૨૫ વર્ષનો પુત્ર અને ૧૬ વર્ષની પુત્રી થયા પછી જ તેના લગ્નસંબંધ જોડી આપવા. આથી વધુ વય હોય તો ચાલી શકે, પણ અલ્પ વય તે નહિ જ; કારણ કે તેટલી પરિપકવ વય થયા પછી જ ગૃહસ્થાશ્રમને વહન કરવાની શક્તિ તેમનામાં આવે છે, અને પરસ્પરના હિતાહિતને પણ ત્યારે જ જાણી શકે છે. પરંતુ આજે આ પ્રણલિકાને ઘણું સમાજમાં ભંગ થતો જોવામાં આવે છે.
- આજની પરિસ્થિતિમાં સંતતિનિયમન અત્યંત જરૂરી છે. તેથી લગ્નની વય સોળથી વધારીને વીસ કરવામાં આવે છે તેથી સ્ત્રીઓના વિકાસમાં પણ ઉપયોગ થાય, અને ઘણી ભાવિ મુશ્કેલીઓ ટળી જાય.
ઉચ્ચ ગણાતાં એવાં ઘણાં કુટુંબમાં એવી ખાસિયત હેય છે કે તેઓ નાનપણથી જ બાળકોના અજ્ઞાનપણામાં તેમનાં વેવિશાળ કરી દે છે, અને કેટલેક સ્થળે તો અજ્ઞાનદશામાં લગ્ન પણ કરી નાખે છે. 1 નાની ઉમ્મરનાં લગ્નોથી દેખીતી રીતે નીચે પ્રમાણે નુકસાન થાય છેઃ (૧) પતિ અને પત્ની વચ્ચેનું જે વયનું અંતર રહેવું જોઈએ તે રહેતું નથી. તેને પરિણામે કજોડાં થાય છે. આવાં કજોડાંની સંતતિ કદરૂપી અને નિર્બળ જન્મે છે. (૨) વયની અસમાનતાથી પ્રકૃતિને મેળ ખાતો નથી. (૩) અજ્ઞાન દશામાં થઈ ગયેલાં લગ્નને અંગે દામ્પત્યપ્રેમને પ્રવાહ એકરૂપતામાં વહેતો નથી. (૪) આથી બાલવયમાં જ વધવ્યદુઃખની સંભાવના પણ બહુ અંશે રહે છે.
