Book Title: Mulshuddhi Prakaranam Part 01
Author(s): Ratnajyotvijay
Publisher: Ranjanvijayji Jain Pustakalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/022102/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FLORIKE USZLET bhAga-1 (gurjarabhASAnuvAda) 'anuvAda kartA: pa.pU. AcAryazrI ratnAkara sUrIzvarajI ma. sA.nA ziSya | muni ratnajyota vijayajI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya zrImad vijaya pradyumnasUri viracita mULazuddhi prakaraNama bhAga-1 gurjarabhASAnuvAda TIkAkAra AcArya zrImad devacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. divyAzidAtA paThana-pAThana kAMkSI pa.pU. AcArya vijaya zrI ratnazekharasUrIzvarajI ma.sA. anuvAda kartA pa.pU. AcArya ratnAkarasUrIzvarajI ma.sA.nAM ziSya munizrI ratnajyota vijayajI ma.sA. ya nemisUri-zAna che ki zrI vijaya chAsana samrATe bhavanA kramAMka: 50200 3. sthAnaH OF ST. zeTha 66 "ThIsiMhanI vADI, ame ke, amadAvAda prakAzaka zrI raMjanavijayajI jaina pustakAlaya mAlavADA | vijayazIlacaMdrasUri graMtha saMgraha Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanuM nAma mULakartA prakAzaka TIkAkAra anuvAda kartA AvRtti mUlya 10 pyAT K : - mULazuddhi prakaraNam (gurjarabhASAnuvAda) bhAga-1 : AcArya vijaya zrI pradyumna sUrIzvarajI ma.sA. : raMjana vijayajI jaina pustakAlaya- mAlavADA : A.vi. zrI devacaMdra sUrIzvarajI ma.sA. : munizrI ratnajyota vijayajI ma.sA. : dvitIya - nakala 500 vi. saMvata 2061 . 100 rUpiyA prApti sthAna zrI pArasa gaMgA jJAna maMdira C/o rAjendrabhAI bI-104, kedAra TAvara, rAjasthAna hospITala sAme, zAhIbAga, amadAvAda-380004 phona (ghara) 22860247 zrI maNIlAla yu. zAha DI.1-203, sTAra geleksI, lokamAnya tilaka roDa, borIvalI (ve.) muMbai-400 092 phona (gha) 28011469, (o) 28931011 zAradAbena cImanabhAi ejyukezanala rIsarca seMTara "darzana", zAhIbAga, amadAvAda-380004 phona 22868739 sarasvatI pustaka bhaMDAra hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda-1 phonaH 25356692 mudrakaH navanIta prinTarsa (nikuMja zAha) 2733, kuvAvALIpoLa, zAhapura, amadAvAda-1 mobAIla : 98252 61177, 94273 26041 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " samApaNa.... . che balyavayamAratoraNIgiradharabAnIbhIrIbIrIzabhuzuNAnANI utArIpaNa che jItAnI kAcI uMmaramAM paNa gAmaDAMnI ajANaprajanIbhAvanA (sUrA) pIyUSapAna karAvanArA... che zahArASTrane karmabhUmi banAvI aneka AtmAonadharmabhUmidAna, A karanArAja che A phadhAgnithI saMtaptane vAtsalyanI svargagagAmINAbAvIzItalatI ApanArA... paThana-pAThana-pAThanAM triveNI saMgamamAM sadA mahAlatA.... che gaLathUthImAM susaMskAra ApI mArA jIvanane susaMskRtaLAvanArA... parama pUjya vAtsalyanidhi AcAryadevazrI ratnazekhara sUrIzvarajInAM divya karakamaLomAM sAhityabAganuM prathama puSpa samarpaNa karatAM haiyuM harSathI ubharAi rahyuM che. nI rahatA jo tani. . . Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A prastAvanA ) vItarAgano dharma te AtmAmAM mULanI zuddhi karavAthI TakI zake che. AtmAmAM dharmanI prApti zraddhAthI thAya che, ane pAlana buddhithI thAya che. "zuM A vItarAgano ja dharma sAco che? bIjo nahIM? A dharma ja kema karavo ? ityAdi azuddhi dUra na kare tyAM sudhI dharmamAM zraddhA jAge nahIM. basa A zaMkA-kuzaMkA vinA dharmano svIkAra enuM nAma darzana mULazuddhi - samakita paNa samati meLavavAnI icchA tenA mahattva ke tenI AvazyakatAne samajayA vinA na saMbhave. mATe sarvaprathama darzanapratimAnuM svarUpa batAvavA samakitanA 67 bolanuM varNana A graMthamAM yathAsaMbhava draSTAMta-kathAnaka sAthe karyuM che. abhayakumAranI kuzaLatA batAvI hakIkatamAM evuM jaNAvI ApyuM che ke kuzaLatA keTalI lAbhaprada che. AThajAtanA prabhAvaka A zAsananI unnati karAve che, dravya ane bhAva tIrthanI sevA jo ekavAra manamAM vasI jAya to tenI kevI kalyANa paraMparA zarU thAya che, te A graMthamAM nihALI zakAya che. jayAre cha sthAna magajamAM ThasI jAya pachI koInI tAkAta nathI ke tamArAmAMthI dharmane khaseDI zake, ane samakitabAga sadAbahAra mahekato rahe, enA mATe sAta kSetranI sevAnuM siMcana ati Avazyaka che. prabhunI pratimAnuM mahattva ane tenI pUjAthI prApta thatI sadgati, temaja devadravyanuM rakSaNa cheka AtmAne paramAtmA banAvI de, paNa tenuM bhakSaNa anaMtakALa sudhI bhavATavImAM bhaTakAvI de, evuM sacoTa varNana draSTAMta sAthe A graMthamAM sAkSAt karavA maLe ema che. Agamane samajavA ane tenI sevA AtmAne traNa bhuvananuM Adhipatya ApI de. sAdhunI tana toDI mana joDI sevA karavI, emanA dareka kAryamAM cAtaka banI tatpara rahevuM. emane ApeluM bhakti pUrvakanuM dAna mAnavane keTalo UMco laI jAya che, raMkamAMthI rAjA banAvavAnI tAkAta sAdhu dAnamAM rahelI che. enA vize mULadeva vagere aneka dAkhalA A graMthamAM TAMkavAmAM AvyA che. chelle zavyAdAnano mahimA varNavyo che. bAkInA traNa kRtyanuM varNana bIjA bhAgamAM darzAvyuM che. temAM sAdhvI kevA guNazIla hoya che ane nArImAM kuratAnuM bhUta savAra thAya tyAre te kevI carama sImAe pahoMce che. teno ahevAla aneka dAkhalA laIne batAvyo che. mArA sAhityabAganuM A prathama puSpa che, dareka bhaMDAromAM vitaraNa thaI javAthI anya kSetro A prakaraNathI vaMcita rahetA punaH prakAzananuM kAma hAthamAM lIdhuM. A graMthanuM mULa ane TIkA sAthenuM prakAzana "raMjanavijyajaina pustakAlaya"nI sahAyathI zAradA bahena cImanabhAI ejyukezanala risarca senTara (amadAvAda) dvArA karavAmAM Avela che. A Akho graMtha lagabhaga prAkRtamAM che, ane aneka arthathI garbhita samAsa sAthenuM varNana A graMthamAM karavAmAM AvyuM che. anuvAdanI aMdara te abhiprAyanuM dhyAna rAkhavAmAM Avela che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAruM mAnavuM che ke "prAkRta vijJAna pAThamAlA" no abhyAsa karyA pachI prAkRta vAcaka vargane prAkRtamAM gati karavA mATe A graMtha ati upayogI nIvaDe ema che. basa A ja uddezathI meM anuvAdanuM kAma hAthamAM lIdhela che. vAcaka varga graMthano talasparzI abhyAsa karI prAkRtamAM saphaLatA meLavI AgamamAM uDANa kheDI AtmalIna bane e ja zubhecchA. ...... mane ratnajayota ni. mAlavADA (rAja.) 14 jUna, 2005 TAITalanI samaja") AtmAnI jJAna darzana (samakita)nI jayota sadA jhagamagatI hoya che. paNa enA upara karmanuM AvaraNa AvavAthI saMpUrNa jJAna-darzana pragaTa thatuM nathI. temAM vaLI mithyAtvanuM paDala to vicitra kAma kare che, jethI uMdhu dekhAvA lAge che. mULamAM-samyagdarzana upara mithyAtvanI kAlimAnA kAraNe samyagu jJAna-jayota avarAI javAthI te jIvane saMsAranI sAmagrImAM ja sukha dekhAya che. enI najaramAM TI.vI., phrIja,hilasTezana, gADI, moTara, svImIMga pula ityAdi bhautika sAdhano Ave ane jayAre mULamAMthI mithyAtvanI kAlimA haTI jatAM je samakti pragaTe tethI sat jJAna prakAza jhaLahaLatAM-jhagArA mAre che, teja mULazuddhi. e jIvane have gAmaDAmAM saMtoSa thAya eTale moTA AraMbha-samAraMbha Ane nA game. ane dharmasthAno tarapha tenI najara maMDarAya che. eTale mithyAtvanI kAlimA te mULa-azuddhi, samakita te mULazuddhi. vaLI A graMthamAM sAta kSetranuM kartavya darzAvyuM che. ane te jinabiMba-caityavi. sAta sthAno che. kAraNa ke A sAtakSetranI yathAyogya sevA bhakti karavAthI mULazuddhi thAya che. tenAM uparathI A graMthanuM sthAnaka evuM bIjuM nAma che. tenI jhAMkhI batAvavA pAchaLa sAta kSetra darzAvyA che. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * pRSTa na - , , , , , , - - * * * **********............ * * ra Na ..............**** ra ra mULazuddhi bhAga-1 bhAvAnuvAda kramazaH viSayanI cAvI viSaya . TIkAkRta maMgala ............ vardhamAna stuti. ...... 3 prathama gAthAnI avataraNikA................... cAra anubaMdhavALI prathama gAthA ..... saMhitAdikramathI gAthAnuM varNana .... traNa karaNanI zuddhivALI gAthA ...... 7 dharmanI vyAkhyA ..................... 8 AgamanI mahattAvALI trIjI gAthA .......... 9 zrAvakanA kartavyavALI cothI gAthA.......................... .............................. 10 zrAvakanuM lakSaNa . ........... 5 11 mithyAtvanuM lakSaNa...... ........5 12 vrata svIkAravAno krama ................. ......... 5 13 gAthA pAMca ne cha .... ........ 5 14 samakitIne akathya .. ....... 15 loka pravAhathI duHkhI thayela brAhmaNanI kathA............... 16 samakitanA saDasaTha bolanI gAthA................ 17 pAMca bhUSaNanI gAthA ........................................ ............. 18 kuzalatA upara ArdrakumAranI kathA................ ................ 19 gozALA sAthe vAda......... 20 ATha prabhAvaka - bIjuM bhUSaNa.............. ...... 15 21 Arya khapUTAcAryanI kathA .............................................. 22 bhUSaNa trIjuM. 23 dravyatIrthasevAmAM Arya mahAgirInI kathA ................ ............ 24 elakAkSa kathA ...... 25 gajAgrapadanI prasiddhi...................... 26 bhAvatIrtha sevAmAM bhIma-mahAbhImanI kathA ........... ....................... 27 tIrthaMkara bhakti viSe ArAmazobhAnI kathA.. 28 sAdhu bhakti vize zikharasenanI kathA ................. *************** 29 sthiratA viSe sulasAnI kathA............... ..................... ra >> >> ? ? ? 9 S S 0 0 7 @ 9 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ............ 59 30 pAMca dUSaNanI gAthA ............ 31 Ihaloka viSe zrIdharanI kathA .............. 32 sarvakAMkSA viSe IMdradatta kathA ............... 33 vicikitsA viSe pRthvIsAra ne kIrtidevanI kathA pA21 virI nikAsa kathA ******************** .................... 35 liMgadvAranI gAthA..... 36 sarvaguNonI AdhAra kSamA ......... 37 samakitanA pAMca liMga . 38 zraddhA dvAranI gAthA .................... 39 cAra prakAranI zraddhA........................... 40 cha AgAranI gAthA ......................................... ............. 41 rAjAbhiyoga viSe kArtika zeThanI kathA .............. 42 gaNAbhiyoga viSe raMgAyaNamallanI kathA .............. 43 balAbhiyoga viSe jinadevanI kathA ............... 44 devAbhiyoga viSe kulaputranI kathA ................. 45 guru nigraha viSe devAnaMdanI kathA ............... 46 sthAnaka dvAranI gAthA ......... 47 cha sthAnaka ........ 48 samakitanA mahimAnI be gAthA............... ...... 49 samakitIne karavA yogya kRtyane darzAvanArI gAthA ....................... 50 sAta kSetranI gAthA 51 jinabiMba nAmanuM prathama sthAna ................ para pratimA pUjAnuM pratipAdana karanArI gAthA.......... pa3 aSTaprakArI pUjAnI gAthA ........ 54 puSpapUjA viSe dhanyAnI kathA 55 aSTaprakArI pUjAnuM varNana............................ pa6 pUjAno prabhAva darzAvanArI be gAthA ......... pa7 zokanuM virodhAbhAsa varNana .............................. 58 pUjA karanArane prApta thatuM phaLa .......... pa9 navI pratimA bharAvavI ane prAcIna pratimAnI - rakSA karavI tenuM pratipAdana karanArI gAthA ..... Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .... .......... 60 jinayAtrAno mahimA....... 61 devadravya bhakSaNa ne rakSaNanuM phaLa ................. ........ 90 dara jinabhavana nAme bIjuM sthAna........ ......... 63 jinAlayanuM varNana karanArI dasa gAthA ............. 64 lakSmInA savyaya viSe saMkAzanI kathA....... 65 saMprati rAjAnI kathA ................... ........................... 66 jinAlayano nirvAha kevI rIte karavo tenA viSe gAthA........................114 67 jinAgama nAme trIjuM dvAra dvAra .................************* .....115 68 Agama tAranAra che te viSe sADAtraNa gAthA ................ .....116 69 laukika dharma viSe nAgadattanI kathA............................................. 116 70 laukika ane lokottara dharma ............ ........118 71 dIpaka. vi. nI upamA ApI Agamano mahimAyukta gAthA 43-53 ......... 119 72 Agama pramANa rUpe che tenA viSe be gAthA.. .................121 73 karmanA AdhAre AgamanI asara thAya che tene darzAvanArI gAthA...............122 74 mAThI asara viSe abhavya vasudattanI kathA. ..122 75 AgamanI avajJA karanArA rakhaDapaTTI kare te viSenI gAthA.................... 124 76 AgamanI mahimA gAtI gAthA........ ................. 124 77 kAladoSe atizAyagraMthanI hAni ane te viSe kAlakAcAryanI kathA.............125 78 AgamanA eka padano mahimA ..............................138 79 rohiauya coranI kathA ............... ********************............138 80 vidhinuM mahatva............... ................................ ................143 81 AgamanA sAdhana ............. ........ 144 82 Agama lakhAvIne vAMcavA tenA saMbaMdhI upadeza. ........... .....145 83 sAdhukRtya nAme cothuM sthAna......... ***************.147 84 vinayanuM vivecana ...... ...............148 85 zubhacittano prabhAva . 149 86 sAdhu bhaktinuM varNana. ............... ......150 87 dAnano mahimA ............. 151 88 cAra AhAranI mAhitI ........... ...............151 89 mULadevanI kathA ........ 15ra 90 devadhara kathA . ..... 165 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 'devadine kathA ...... 92 abhinavazreSThI kathA .......................... 92 dhanasArthavAha kathA............ 93 grAmaciMtaka (nayasAra)nI kathA 94 zreyAMsa kathA. 95 caMdanA kathA ................. 96 droNaka kathA...................... -7 saMgama kathA, 98 kRtapuNya kathA.. ............. 99 zayyAdAnano mahimA ................. 100 covIza prakAranA dhAnya... 101 sAdhu guNonuM varNana. 102 yathocitakRtyanuM varNana. 176 ........ 187 188 190 ................................. 192 .........204 .......211 .................218 .....223 ................ 229 .............. 229 ............... 230 ................232 zutabhakti zrI puraNa jaina saMgha (jJAnanidhi)nA saujanyathI A graMtha pragaTa karavAmAM Ave che. LT "zrutabhakti" nos son zrI puraNajaina saMgha jJAnanidhi Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 | gaI naI namaH | zrI buddhitilakazAtiranezekharagurubhyo namaH zrI pradyumnasUriviracita mUlazuddhi prakaraNa" : vastitve caitarI. ......... san pa yor I" AkhuM pRthvI maMDala calAyamAna thAya te rIte je prabhue bALapaNamAM meruparvatane kaMpAvIne indranA manamAM samyakatva zuddha karyuM, te carama jinapati vardhamAna svAmIne namIne svaguru caraNayugalanI sadbhaktinA yogathI svazakti pramANe mULazuddhinI spaSTa vyAkhyA huM karIza... sugRhIta nAmadheya bhagavAna zrImad pradyumnasUrie zrAvaka pratimAnA saMkSipta - TUMka svarUpane jANavAnI buddhivALA zrAvakanI vinaMtIthI TUMkANamAM ja tenA svarUpane kahevAnI icchAvALA sarvajJa prabhue bhAkhela pravacanamAM pratipAdana karAyela vividha goSThI vaDe "mithyAtva aMdhakAranA ghATA paDathI jemanuM AMtara (samakti) darzana DhaMkAI gayuM che" evA aneka bhavya jIvone jANIne (prajJApanA vagere) zAstramAM evA aneka kathAnaka-ghaTanAo-padArtho batAvyA che ke jenA AdhAre khabara paDe che ke aneka bhavya jIvo paNa moha ane ajJAnatAnA kAraNe mithyAtvanA aMdhArAmAM aTavAI rahelA che. teo mATe darzanapratimAnuM svarUpa kiraNa samAna che, kAraNa ke tenAthI mithyAtva aMdhakAra bhAgI jAya che. temane pratibodha karavA mATe sUrya jema dedIpyamAna kiraNa samUhane pragaTa kare tema zarUAtamAM ja TUMkamAM darzanapratimAnA svarUpane batAvanAra mUlazaddhi nAmano graMtha racavAno AraMbha karyo che. ghaNAM bhavya jIvone mithyAtvanA aMdhakArathI gherAyelA joIne temane bodha pamADavA sarvajJa bhagavAne prarUpelA zAstranAM pratipAdananA AdhAre darzananI pratimAonuM vizeSa svarUpe pragaTa karatuM "mULazuddhi nAmanuM prakaraNa lakhyuM che. A prakaraNanuM sthAnaka evuM bIjuM nAma che ane sUrya jema prakAza dvArA aMdhakAra dUra kare, tema A graMtha bhavyajIvono ajJAnano aMdhakAra nAza kare che. A graMtha samyakatvanI zuddhi vagerenuM pratipAdana karato hovAthI svarga apavarga sAthe joDAvAmAM hetubhUta bane che, tethI kalyANarUpa che. mATe temAM vidgo saMbhave che kAraNa ke kahyuM che ke mahApurUSonA paNa zubha kAryo ghaNAM vipnavALA hoya che ane akArya prasaMge [vinano nAza karanArA gaNezo- vinAyako AvI jAya che] vinAyako - vijJakaranArA kyAya jatA rahe che- naDatA nathI. tethI vinarUpI viruddhadevanI upazAMti mATe maMgala karavuM jarUrI che. prayojana vagerethI rahita zAstramAM buddhizALI mANaso pravRtti karatAM nathI. kahyuM che ke... dareka zAstra temaja koIpaNa kAryanuM jayAM sudhI prayojana darzAvIe nahi tyAM sudhI tene koNa grahaNa kare? je zAstramAM racavAnuM prayojana ane zAstrono saMbaMdha prAraMbhamAM batAvyo hoya tevAM zAstrane sAMbhaLavA zrotAo utsuka bane che, tethI zAstranI zarUAtamAM prayojana sahita saMbaMdha kahevo joIe. prayojananA pratipAdana mATe ane vaLI "ziSTa purUSo koIka ISTa vastumAM pravRtta thatA ISTa Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devatAne namaskAra kare che." AvI ziSya paraMparAnuM pAlana karavuM te paNa nyAya yukta che. kAraNa kahevAya che ke "ziSTa paraMparAnA pAlana vinA karAtI suMdara zAma racanAnI paNa vidvAno prazaMsA karatAM nathI. mATe te paraMparAnuM sArI rIte pAlana karavuM joIe." ane tenAM pratipAlana mATe pahelAM ja namaskAra kahe che vaMdAmi savvannujiNidavANI pasanagaMbhIrapasatthasatthA / juttIjuyA je abhinaMdayaMtA naMdati sattA taha taM kuNatA // 1 // gAthArtha ne prasanna gaMbhIra ane prazasta zAstramaya sarvajJa-jinendranI vANIne huM vaMdana karuM chuM. A yuktiyukta jinavANInuM abhinaMdana karanAra ane pAlana karanAra AtmAo AnaMda pAme che. te vyAkhyA saMhitA vigerenA kramathI thAya che. je kAraNe kIdhuM che... zarUAtamAM vidvAna puruSo ahIM padomAM samudita padavALI saMhitA kahe che. tyAra pachI te pada ane pachI padono artha ane pachI padono vigraha kahe che, pachI nipuNa tArkiko vaDe kahevAyela zaMkAo ane samAdhAna batAve che. e pramANe paMDita puraSone mAnya sutra vyAkhyA cha prakAre thAya che, paNa - tyAM skUlanA vinA (eka sAthe) padonuM uccAraNa karavuM te saMhitA kahevAya che. "sarvajJa, jinendranI, vANIne, vAMdu chuM." Ama chuTA chuTA padonuM kahevuM che te pada. padArtha eTale vanda = stuti karuM chuM; kone - sarvajJa jinendranI vANIne sarvajJa = sarva samasta svapara paryAyanA bhedathI ghaNA prakAranA padArtha samUhane jANe che te, eTale ke sarva jANanAra, jina = rAgAdi zatrune jItanAra eTale sAmAnya kevaLIo teonA i-nAyaka te jinendra, indanAtu = ATha mahAprAtihArya vigere aizvaryathI yukta hovAthI Indra eTale tIrthakara sarvajJa evAM jinezvara teonI vANI aMga, aMgabAhya vigere aneka prakAranI che. vaLI te kevI che ? prasanna-sukhapUrvaka samajI zakAya tevI, gaMbhIra = daNa jIvAdi gaMbhIra padArthanA kAraNe bIjAovaDe pAra na pAmI zakAya tevI gaMbhIra jIva-ajIvadharmAstikAya vagerenuM uMDANa bharelu jJAna emAM kaheluM che. hiMsAdinuM nivAraNa karanAra hovAthI prazasta zAsavALI athavA prasanna eTale krodhAdinA jayathI uttama upazamarasavALA gaMbhIra = zrutakevalI hovAthI anya vaDe jenAM madhya UMDANanI prApti nA thaI zake tevA ane samasta maMgalanA AvAsabhUta evA gaNadhara bhagavatoe je vANIne gUMthI che; evI yuktiyukta jinavANIne huM vAMdu chuM. nahi ke purANAdinI jema mAtra AjJAsiddhA; eTale ke "A to sarva izvaranI lIlA che." emAM ApaNe koI yukti lagADavAnI nathI. purANa zAstrIo vaDe kahevAyuM che ke.. "purANa, manue banAvelI smRtio; aMga sahita veda ane Ayurveda - cikitsA A cAre AjJAsiddha che. teone yuktio vaDe haNavA na joIe. dA. A kahevA dvArA "teA= purANa vi. yukti parIkSAmAM samartha nathI" evuM jAhera thAya che, kahyuM che jo kAMIka kahevAnI icchAzakti hoya to teNe A vicAravuM na joIe, eTale potAnI vAta sAcI hoya to "AnA vize mane koIka pUchaze to huM zuM javAba ApIza" evo Dara na batAve. jo sonuM zuddha hoya to parIkSAthI zA mATe Dare ? INA Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 prazna - "vyanuni - vAgha" vagere karma hovAthI dvitIyA vibhakti thAya, tethI anusvAra Avavo joIe ne ? javAbanIyA lovama bhUyA ya ANiya" ItyAdi prAkRtanA sUtra-lakSaNathI ahIM ane AgaLa paNa = anusvArano lopa thayelo jANavo, mULagAthA - tathA tenI stuti karatAM tathA temAM kahela anuSThAna karavAthI prANIo AnaMda pAme che. eTale ke teo manuSya deva ane apavarganAM sukhasamRddhinI prAptithI samRddha bane che. A padArtha kahyo. padavigraha paNa padArthanI sAthe kahI dIdho hovAthI judo kahetAM nathI. atyAre "cAlanA = zaMkA, pratyavasthAna = samAdhAna" sAthe ja kahevAya che. sarvajJa jinendra jinacaMdra ema traNa pado zA mATe grahaNa karyA? sarvajJa kahevAthI jinanI prApti thaI jAya che, kAraNa ke sarva atyaMtara zatrunA vijaya vaDe ja sarvajJanuM sarvajJapaNuM upapanna thaI ghaTI zake. AvI zaMkA na karavI, kAraNa ke viSNu, zaMkara, brahmA, vigerene paNa bIjAo sarvajJa tarIke svIkAre che. to paNa teonI vANImAM zraddhA nA thAo ! ethI tenAM niSedha mATe jinapada grahaNa karyuM che. teonA AMtarazatru nAza nathI pAmyA, to pachI sarvajJa jina ATaluM rAkhone indra pada vadhArAnuM lAge che kAraNa ke sarvajJa jino zeSa devonI apekSAe indra che ja, vAta sAcI che, paraMtu sAmAnya kevalIo paNa sarvajJa jina sAthe AvyabhicArI che, tethI tIrthaMkaranI pratIti mATe indra padanuM upAdAna karela jo ema hoya to sarvaze ATaluM ja rAkho jina e nakAmuM che, sarvandra antarazatranAM vijayathI jina to hoya ja che. A barAbara che. paraMtu ziva viSNu brahmAne paNa te pakSavALAoe sarvandra tarIke svIkArelAM che. tenAM niSedha mATe jinapada mUkyuM che. e pramANe to "sarvaza e pada phogaTa thaze. kAraNa ke jinendra sarvajJathI bhinna nathI. sAcI vAta che, paraMtu zruta-sAmAnya avadhijJAnI ane Rjumatimana:paryavajJAnI rUpa jinanI apekSAe paramAvadhi, vipulamati mana:paryavajJAnI rUpa jinendra hovAthI teomAM saMpratyaya na thAya eTale ke "teo jinendra che" evo dRDha vizvAsa na thAya mATe sarvapada mUkyuM che. ema anya ThekANe paNa cAlanA ane pratyavasthAnA vicArI levAM. ahIM "vandAmi' ityAdi namaskAra pApapaMka dhonAra hovAthI maMgalarUpe che ane maMgala vijJanAzaka hovAthI "vighna dUra thAya che" ema kIdhuM. aihika prayojana zrotAne zAstra bodha che ane kartAnuM aihika prayojana sattvano upakAra, paraloka saMbaMdhI prayojana ubhayanI svarga-apavarganI prApti che, te ahIM "nandanti' A pada vaDe pratipAdana kareluM jANavuM, (AnaMda pAme che, e kyAre bane - jo tene sArI gati maLe to ja zakya che.) vaLI A prakaraNanuM abhidheya samyakatvanI zuddhi vigere che, te "abhinandanta" padathI jaNAvI che. (prabhubimba joI harakhAvuM enAthI samaktinI nirmaLatA jaNAI Ave che.) A kathanathI Agama vijJa nAza karanAra che tethI vipnanI zaMkA dUra thAya che. kurvantapadathI tadukta anuSThAna karavAnuM darzAvavA dvArA abhidheya kahevAyuM che. ema bane pado dvArA abhidheya kahyuM. vacanarUpane pAmela A zAstra te upAya che ane darzana zuddhi vigere upeya hovAthI upAyopeya svarUpa saMbaMdha sAmarthyathI kahelo jANavo. A pramANe prathama gAthAno artha thayo. 1aaaa. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'yAm abhinantayanta' == mULazuddhi bhAga-1 AnAthI "samyaktvanI zuddhi vigere kahIza" ema sUcavyuM che. te samyaktva nisarga ane adhigamathI thAya che. temAM duSamakALanA loko gADha mithyAtvamaLanA paDalathI avarAyelA hovAthI teone nisarga-sahajatAthI samakti prApta thavuM muzkela che. guru upadezathI atyAre prAyaH karIne samyaktva prApta thAya che mATe guru upadeza ja zarUAtamAM kahe che. jiNANa dhammaM maNasA muNettA, so ceva vAyAeN pabhAsiyavvo / kAeNa so ceva ya phAsiyavvo, esovaeso payaDo gurUNaM // 2 // gAthArtha - jinano dharma manathI jANI te ja vANIthI kahevAno che ane kAyAthI te ja sparzavo joIe. A guruno pragaTa upadeza che. jinA : rAgAdi zatruno jaya pAmelA - teono dharma-zruta ane cAritrarUpe che. tyAM durgatimAM paDatA prANIsamUhane rokI rAkhavAthI ane sugatimAM dhAravAthI dharma kahevAya che. kIdhuM che ke... durgati bhaNI AgaLa vadhelAM (dhasI rahelAM) prANIone jenAthI dhAraNa karAya che. tyArapachI teone zubhasthAnamAM dhAre te kAraNathI te dharma kahevAya che. 4 ethI tene (dharmane) manathI mAnI-jANI eTale mAtra kAnathI sAMbhaLI levAthI kazuM na vaLe, temaja vacanathI bIjAnI AgaLa kahevo. tat zabda pUrve kahela dharmano vAcaka che. eva zabda avadhAraNajakAramAM che. te avadhAraNa A pramANe karAya che. jinadharma ja kahevo joIe," paNa bauddha, sAMkhya vigerenA dharmane na kahevo. jethI paramaguru vaDe zrAvakavarNakamAM kahevAyuM che ke... he devAnupriya ! nigraMtha pravacana A artha che, paramArtha che, zeSa anarthaka che. "manathI zraddhA karI vacanathI kahevo" AnA vaDe zrutadharma kahyo, kAraNa ke te vANIno viSaya che. sarvajJa bhASita je pravacana che te jyAre vacana-manano viSaya bane tyAre zveta dharma, manathI paNa te ja zabdonI vicAraNA karavI paDe che, zarIrathI te ja dharma Acaravo joIe. ahIM paNa tat zabda pUrvanI jema dharma vAcaka che. 'ca' te samuccayamAM jANavo. 'eva' te avadhAraNa 'jakAra'mAM che ane kAyAmAM Ave tyAre cAritra dharma bane che. AnA vaDe cAritradharma kIdho. kAraNa te kriyArUpa che. bIjo 'cakAra' nahi kahelAnA saMgraha mATe che. te zarUAtamAM Agama sAMbhaLavuM, pachI manana karavuM pachI zeSa AcaraNa vigere karavuM." Ano samuccaya kare che. A tarata kahelo upadeza yathAvasthita zAstranA arthanI prarUpaNA karanArAM guruono prasiddha che. AdimAM Agama zravaNa karavuM. tenuM kathana karyuM; have te mahAkalyANakArI che. te kahe che... siddhaMtasArAi~ nisAmayaMtA, sammaM sagAse muNipuMgavANaM / pAveMti kallANaparaMparAo, guNaMdharA huMti vayaMti siddhiM // 3 // gAthArtha - sarvaza prabhue bhAkhelA sUkSmapadArthone vinayAdi kramathI pravacana dhuraMdhara pAse sAMbhaLatA (jIvAtmA) kalyANaparaMparA pAme che, ane guNadhArI banI siddhi pAme che. vinayavALA munine sUrio zruta Ape temAM zuM Azcarya ? suvarNanA thALamAM koNa bhikSA na Ape ? durvinIta ziSyane vinaya karavAno kazo paNa upadeza koI ApatuM nathI. kapAyelA kAna Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ane hAthavALAne AbharaNo paNa nathI apAtA. (9/10) pravacana - zAsananI dhurA dhAranArA sUrio pAse zruta sAMbhaLanArane uttarottara zubha paraMparA prApta thAya che. ...jinavANI buddhinI mUDhatA hare che. kumArgano cheda kare che. saMvegane prApta karAve che. anurAga utpanna kare che. ghaNo harSa Ape che. jinavacana sAMbhaLavAthI evuM zuM che ke je na Ape ?. (11) kalyANa paraMparAne prApta karanArA prANIo jJAnAdika ane sAtti vagere guNone dhAraNa karanArA thAya che. guNaMdharA ahIM pUrva peThe anusvAra prAkRta hovAthI thayo che ane guNadharA-guNadhArI thaI mokSamAM jAya che. 3 | samyagdarzananI prAptino upAya kahIne teno svIkAravAno kama gAthA vaDe kahe che. samaNovAsago tattha, micchattAo paDikkame / davvao bhAvao puTvi, sammattaM paDivajjai // 4 // gAthArtha ne tyAM zrAvaka mithyAtvathI pAcho haThI prathama dravya ane bhAvathI samaktine svIkAre che, zrama kare te zramaNa. teono upAsaka-sevaka-te zramaNopAsaka, tathA "bhaktibhAvathI bharelAM aMgavALo zratadharmano arthI traNe kAla dararoja je yatine seve che. tene zramaNopAsaka" = zrAvaka kahevAya che. (12) tatya - tatra zabda ullepa = umerAnA arthamAM che. mithyAtva : adevAdimAM devatvAdinI zraddhA karavI te. eTale adevane deva, asAdhune sAdhu, atattvane tattva ema viparIta buddhinA kAraNe te mithyAtva kahevAya. (12) | mithyAtvathI pAchuM javuM. eTale dravyathI bAhyavRttithI mithyAtvanA kAryano tyAga karavo eTale tatsaMbaMdhI AcaraNa choDI devA ane bhAvathI eTale teno cittamAM svIkAra na karavAthI mithyAtva viparIta samaktino aNuvratanI pUrve svIkAra thAya | karAya che. "kAkAligolaka" nyAyathI pUrva zabdano dravyataH bhAvataH ubhayamAM saMbaMdha joDAya che; tethI dravyathI caityavaMdanAdi kriyA karavAthI ane bhAvathI ekAgra cittathI aNuvratanI pUrve samyakatvane (zrAvaka) svIkAre che. e pramANe zlokano artha thayo. | 4 || samakti svIkAranArane je je na kahyuM tene be gAthA vaDe kahe che. na kappae se paratitthiyANaM, taheva tesiM ciya devayANaM / pariggahe tANa ya ceiyANaM, parabhAvaNA-vaMdaNa-pUyaNAiM // 5 // logANa titthesu siNANa dANaM, piMDappayANaM huNaNaM tavaM ca / saMkaMti-somaggahaNAiesuM, pabhUyalogANa pavAhakiccaM // 6 // gAthArtha - paratIrthikone vaMdanAdi karavA na kalpe e pramANe saMbaMdha che. samadraSTie anyadarzanIone vaMdana karavA nahi. anyadarzanI-mithyAdaSTio ane emanAM devone ke emanAM dvArA kalpe karAyelAM jinacaityonI prazaMsA-praNAma-pUjA-snAtra-yAtrA vigere na karavuM 5 laukika tIrthomAM ane saMkrAnti-candragrahaNa vigerenA avasare snAna, dAna, piDapradAna, havana Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 tapa vigere karavuM na kalpe, kAraNa ke ghaNAM lokonuM kArya ajJAnathI UbhuM thayeluM hoya che. // 6 // samyaktvanAM AlAvAmAM kahyuM che.. AjathI mAMDI anyadarzanIone ke anyatIrthikanAM devatAne athavA anyatIrthIkovaDe gRhIta jinacaityane vaMdana karavuM, namaskAra karavo, bolAvyA vinA pahelAM bolavuM, teone azana pAna khAdima svAdima devuM, anupradAna karavuM, teone sugaMdhimAlA vigere ApavuM na kalpe. A pramANe Avazyaka sUtramAM rahelAM pratyAkhyAna adhyayanamAM kIdhuM che. tathA A paNa na kalpe-mithyAdraSTionAM laukika tIrthomAM - vArANasI, gayA vigere laukika tIrthomAM jaIne snAna, dAna, pitAnimitta kalpela bhAtarUpa piMDamAM pANI vigere nAMkhavuM te rUpa piMDapradAna; agnimAM Ahuti nAMkhavArUpa havana; tapa = tIrthopavAsa vigerenuM karavuM. (ca samuccayamAM che.) (snAnAdIni 'DamarUkamadhya granthi' nyAyathI ubhayamAM joDAya che. ethI laukika tIrthomAM tema ja saMkrAntimAM ane caMdragrahaNa vageremAM snAnAdi na kalpe. saMkrAMti=sUryanuM anya rAzimAM saMkramaNa; candragrahaNa-caMdravimAnane jyAre rAhu vimAna Avare ahIM 'ca' zabdathI sUryagrahaNa, amAvasyA, bhayaMkara utpAta vigere jANavA. zaMkA - A kema nA kalpe ? samAdhAna - ghaNAM lokonA pravAhathI thatuM kArya gADariyA pravAhanI jema ajJAna svarUpa che mATe. tAmrabhAjana hArela brAhmaNa jema koI brAhmaNa taLAvamAM gayo ane te nhAvA mATe utaravAnI icchAvALo hAthamAM rahelAM tAMbAnA vAsaNane eka ThekANe mUkI oLakhANa mATe upara retIno Dhagalo karIne taLAvamAM pravezyo. A bAju jAtrA mATe AvelA loko vicAravA lAgyA "jema A lAMbI coTIvALo brAhmaNa vidvAna veda jANanAra-ghaNuM jANanAra e pramANe kare che." tethI lAge che ke ema karavAmAM moTuM phaLa prApta thatuM haze." tethI sarva loko retIno Dhagalo karIne snAna mATe utaryA ane te brAhmaNa snAna karI nIkaLelo jyAre tAMbAnA vAsaNavALA DhagalAne dekhavA jAya che. tyAre karelA ane karAtA ghaNA DhagalAo dekhe che. tethI potAnAM DhagalAne nahiM jANato eTale ke nahiM oLakhavAthI du:khI thayo. tyAre mitre kIdhuM ke he mitra ! dharmano arthI tuM gharethI Avelo ane ahIM tIrthamAM nhAIne Avyo to hamaNAM acAnaka kheda kema pAmyo ? tyAre teNe kahyuM loka gatAnugatika che, paNa loko vAstavikatA jANatA nathI. tuM lokanI mUrkhatA. dekha. jethI meM tAmrabhAjana khoyuM. (14) Avo lokano pravAha che. e pramANe be gAthAno artha thayo. || 5 || || 6 // have samaktinAM ja bhUSaNa vigere kahevAnI icchAvALA padya dvArA utkepane = mukhya padArthane kahe che... paMceva sammattavibhUsaNAiM, havaMti paMceva ya dUsaNAI / nirUM paMca = (q) 3 saddaddALa, cha viDiyA che-- vaMti vALA gA gAthArtha - samaktinAM AbharaNa sarakhA pAMca bhUSaNa che. vikRti utpanna karanArAM pAMca dUSaNa che. pAMca liMga che. cAra zraddhA sthAna che. eTale jeo vaDe vidyamAna samaktinI zraddhA karAya che. prAkRta hovAthI eka vacana nirdeza karyo che. cha apavAdo-chUTa che. cha samaktinA sthAna che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 AdrakumArakathA prAkRta hovAthI pulliga nirdeza; "havatti' e kriyAnuM bIjIvAra prahaNa to "Adi antanuM grahaNa karatAM madhyamanuM grahaNa thAya che." e nyAya darzAvavA mATe che. atyAre "jevo uddeza tevo nirdeza" A nyAyane AzrayI prathama samaktinA bhUSaNone gAthA vaDe kahe che. kosallayA mo jiNasAsaNammi, pabhAvaNA titthanisevaNA ya / / bhattI thirattaM ca guNA pasatthA, sammattamee hu vibhUsayaMti // 8 // gAthArtha - jinazAsanamAM kuzalatA, prabhAvanA, tIrthasevA, bhakti ane sthiratA A prazasta guNo samaktine vibhUSita kare che. A kuzaLatA jema abhayakumAra vaDe AkumAranA pratibodha mATe karAI, te pramANe karavI joIe. te samaktinI zobhA mATe thAya che. jo ke sUtramAM kathA na kahI chatAM mugdhajananA bALajIvonA upakAra mATe kahevAya che. ("AdrakumAranI kathA . A jaMbudvIpamAM bharatakSetranA madhyakhaMDamAM magadha nAmano deza che, te deza seMkaDo AzcaryothI yukta, AnaMdamAM rahenArA lokothI bharapura, duHkhe dhAraNa karI zakAya tevA dharmanA agresara jinezvara ane gaNadharanA caraNasparzathI pavitra, dhana-dhAnya, samRddhithI ghaNo ja manohara che. tyAM rAjagRha nAmanuM nagara che. te nagara nagarayogya guNono rAjA = guNonuM sthAna, pRthvIrUpI strInuM tilakasamAna, dazedizAmAM prakAza karanAruM-prasiddhi pAmeluM che. je naMdanavana jema moTA vRkSothI alaMkRta hoya, tema moTA gharothI ke moTA killAthI alaMkRta; vijayadvArane jema pAchaLa argalAAgaLo hoya tema khAIthI parivarela; merunI jema kalyANanuM sthAna; kailAsanuM zikhara jema zivazaMkaranuM sthAna che, tema A devamaMdironuM sthAna che. devalokanI bhUmi deva samUhathI suzobhita hoya che, tema aneka deva devInA samUhathI zobhita (prabhu, tapasvIonA prabhAvathI tyAM devo AvatA ja hoya che.) gagana jema citrA nakSatrathI zobhita ho tema AzcaryathI zobhita; mahAkula jema ghaNAM svajanothI yukta hoya tema ghaNAM sajjanothI vyApta, ghaNuM kahevA vaDe zuM... ? zreSTha rAjamArga, cauTA, saMghATaka, traNa-cAra rastAthI suMdara rIte vibhakta thayeluM, hATa, paraba, sabhA, upavana, sarovara, vAvaDI, kUvAthI ramya evA devanagarI sarakhA te zreSTha nagarane garviSTha rAjArUpI hastino nAza karavAmAM siMhasamAna bAhya upadrava ane AMtarika upadravane zAMta karavA pUrvaka zreNikarAjA paripAlana kare che. A zreNika mahArAjA mahAvidehanI jema zreSTha vijayathI yukta, mAnasarovaranI jema sadA rAjArUpI rAjahaMsothI sevAyelo. viSNunI jema sudarzana cakra (samakti darzana) dhAraNa karanAro, aruNodaya vakhate lAla gherAvo thAya che tema rakta-anurAgI maMtrI purohita ityAdinA maMDalavALo, brahmAnI utpatti kamalamAMthI thaI hovAthI kamalanA sthAnavALA che tema (kamalA-lakSmI)nuM sthAna, caMdranI jema sarva lokonA netrone AnaMda ApanAra che. A zreNikane sunaMdA ane callaNA nAmanI be rANIo che. A rANIo priya bolanArI, Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 surUpavALI, vijJAna, vinaya, samyaktva, sattva ane cAritrayukta, saubhAgyathI garviSTha, pAMca aNuvrata ane guNavrata dhAraNa karanArI temaja rAjAne ghaNI ja priya che ! temAM sunaMdAne abhayakumAra nAme putra che. je potAnI buddhinAM mAhAtmyathI bRhaspatino tola karanAra pAMcaso maMtrIno pradhAna, saMpUrNa mahArAjyano bhAravahana karavAmAM ati uttama baLada samAna che. pAMca prakAranAM mana ane indriya saMbaMdhI viSayasukha anubhavatA, dharma ane arthane upArjana karatA, zrI zramaNasaMghanIM pUjAmAM tatpara rahetAM, vIra prabhunI ArAdhanA karatAM teono kALa pasAra thaI rahyo che." 8 A bAju samudra madhye rahelo Arvaka nAmano deza che. temAM Ardrakapura nAmanuM nagara che. tyAM praNAma karatAM aneka moTA sAmaMta-khaMDiyA rAjAnA mastakanA mukuTa maNiyothI sApha karAyela pAda pIThavALo Ardaka nAme rAjA che. tene rUpAdi guNagaNathI devasuMdarIno tiraskAra karanArI ArdrakA nAmanI rANI che. teono pradhAna hAranI jema hAramAM guNa-doro hoya che, jhera vagerenI pIDAtApano nAza kare che, sat suMdarakAMtinuM sthAna, suMdara ekadama goLAkAra pradhAna eka ja hAra hAthamAM AvatA aneka naranArIne AzvAsana maLe che, bheLaseLa na hovAthI temA kazI khoTa hotI nathI. teo guNasamUhano AvAsa, prANIonA saMtApano nAza karanAra, suMdara kAMtino nivAsa, sadAcArano Azraya, ghaNAM naranArIonAM hRdayane AzvAsana ApanAra, atizuddhapaNAthI doSarahita ArdrakakumAra nAme putra che ane te janmAMtaramAM upArjita viziSTa sukhane anubhavato rahelo che. A bAju zreNika rAjA ane Ardraka rAjAnI pUrvapuruSanI paraMparAthI AvelI prItinAM pAlana mATe da22oja paraspara pradhAna bheTa-sogAta mokalavA vaDe kALa pasAra thAya che. eka vakhata zreNIka rAjAe mokalelo moTo darabArI (maMtrI) Avyo ane teNe pratihArane mokalI nivedana karAvyuM ke he deva ! zreNika rAjAno pratinidhi dvAra upara Ubho che. te sAMbhaLI sneharasane dhAraNa karatAM pragaTa bhedAtAM romAMca kaccukavALA rAjA vaDe kahevAyuM ke "jaldI praveza karAva" e pramANenA vacana pachI maMtrIe tarataja praveza karyo. praNAma karI, ApelAM Asana upara beTho. rAjAe yathocita tAMbUla vigere ApavA vaDe tene sanmAnita karI ane kIdhuM ke o ! pratinidhi ! saparivAra mahArAjA zreNika kuzala che ? teNe kIdhuM ke deva ! kuzala che. tyAra pachI pratinidhie zreSTha vastra, kAMbala, niMbapatra, caMdaravo vigere upahAra rAjAne samarpita karyA. ane te dekhI rAjAe kahyuM ke zreNIka rAjAne mUkI amAre anya koNa parama bAMdhava che ? tyAre potAnA pitAnA atyaMta sneha saMbhrama sAravALA vacano sAMbhaLIne ArdrakumAre kIdhuM ke tAta ! A zreNIka mahArAja koNa che ? tethI rAjAe kIdhuM ke he putra ! magadezano adhipati pote mahAzAsanavALo rAjA che ane tenI sAthe ApaNI kulakramathI AvelI gADha prIti che. ane teno A pratinidhi bheTaNAo laI Avelo che. tyArapachI pratinidhine uddezI ArdakakumAre pUchyuM bho ! tamArA svAmIne koI yogya putra che ? te sAMbhaLIne harSapUrvaka mahaMte kIdhuM. te zreNIka rAjAne abhayakumAra nAme rAjaputra che. A abhayakumAra autpAtika vigere cAra prakAranI buddhithI yukta, pAMcaso maMtrIono svAmI, zUra, saraLa, subhaga priya bolanAra, pahelAthI bolAvanAra eTale namra hovAthI sAmethI bolAvanAra // 8 II dakSa, kRtajJa, jJeya zAsramAM pAraMgata, kalAkuzala, vijJAna, vinaya, lajjA, dAna, dayA, zIlathI yukta | 9 | aMtyaMta zobhAyukta, surUpa, padAnusArIlabdhivALo, uttama lakSaNavALo, dhIra, nizcala Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ArdrakumArakathA 9 samaktidhArI zrAvaka dharmamAM ughukta-udyamazIla / / 10 / zrIvIrajinezvaranA caraNa-kamalano bhramara, susAdhujanano bhakta, ucita karaNamAM udyatamativALo, sAdharmika ane prajAno snehI ||.11 // ghaNuM kahevA vaDe zuM ? te guNI che ema jANI devovaDe paNa tene mAna apAya che. te zreNIka rAjAno putra abhaya nAmano rAjakumAra che / / 12 / jenAM prabhAvathI zreNIka2AjA nizciMta banI satata bhogone bhogave che. traNa lokamAM prakaTa yazavALo che. he kumAra ! zuM tArA vaDe te nathI jaNAyo ? tane tenI khabara kema na paDI ? || 13 || A sAMbhaLI harSanA bhArathI bharelAM aMgavALA ArdrakumAra vaDe kahevAyuM - he tAta ! jema tamArI prIti che. tema ame paNa prIti karavA icchIe chIe. rAjAe kahyuM ke he putra ! kulakramathI cAlI AvatI prIti paLAya te yogya ja che. ane kahyuM che }... gADha sajjanano rAga dhIre dhIre vadhe che ane vaMzamAM prasare che, te sthaviranI jema thAkato nathI paNa bamaNo thAya che.||15| te puruSo dhanya che. jeono abhimukha rAgavALo sneha da22oja vRddhi pAmato RNanI jema putrone vArasAmAM prApta thAya che. tyAra pachI kumAre mahaMta-moTA hoddAvALA darabArIne kahyuM ke pitAzrI jyAre tamane vidAya Ape tyAre tame mane maLajo. teNe kahyuM e pramANe karIza. tyAra pachI te mahaMta / maMtrI rAjapuruSe dekhADelA mahelamAM rahyo, rAjAe paNa ratna-muktAphaLa-vidruma vigere pradhAna bheTaNAo taiyAra karAvyA. tyAra pachI anya divase vastra AbharaNa vagerethI sanmAna karI bheTa yukta nijapradhAna puruSo sAthe visarjana karAyelo mahaMta ArdrakumAra pAse gayo ne vidAya vRttAMta kahyo. ArdrakumAre paNa moTA moTA muktAphaLa, tejasvI mahAratna vagere bheTaNAo ApIne saMdezo Apyo ke mArA taraphathI (vacanathI) abhayakumArane kahejo ke tArI sAthe ArdrakumAra prIti karavA icche che. ema kahI vidAya karAyelA mahaMte satata zubha prayANo vaDe rAjagRhI nagarI prApta karI... pratihAra vaDe nivedana karAyelo aMdara pravezyo ane praNAma pUrvaka beTho. Ardraka rAjAnA pradhAna puruSoe bheTo samarpaNa karI, abhayane paNa ArdrakumAre mokalelA ghareNAM/bheTaNAo ApyA. te dekhIne "vAha ! suMdara che." ema kahetA zreNIka vigere vismaya pAmyA ! ArdrakumArano saMdezo kahyo. jinavacananA kauzalyathI svaccha buddhivALA abhaye vicAryuM ke kharekhara A bhavAMtaramAM jarAka virAdhela saMyamavALo anArya dezamAM utpanna thayo che. parantu najIkamAM mokSe javAvALo che. tethI mArI sAthe prIti karavAnI icchA kare che. abhavya-durbhavya ane guru-bhArekarmavALAne mArI sAthe maitrI karavAno manoratha paNa na saMbhave. jethI kahyuM che.... "sarakhA svabhAvanA lIdhe ane phaLa hetuthI prAyaH karIne samAna puNya pApavALA jIvonI maitrI (prIti) thAya che." tethI koI paNa upAyathI jinadharmamAM pratibodha karIne zreSTha maitrIbhAva pragaTa karuM! kemake "pramAdarUpa agnithI baLatAM evAM bhavagRhamAM moha nidrAthI suI rahelAM AtmAne jagADe te teno paramabaMdhu che." "kadAca jinapratimAnA darzanathI jAtismaraNa thaze; tethI bheTanA bhAne bhagavAnanI pratimA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. mULazuddhi bhAga-1 mokaluM." ema vicArI prazAMta ane manohara rUpavALI sarva ratnamaya yugAdidevanI pratimA taiyAra karI ane peTI madhye-DAbaDAmAM surakSita rIte mUkI; tenI AgaLa dhUpadhANIyuM, ghaMTAdi pUjAnA upakaraNo mUkyA ane tALuM mArI potAnI mudrAthI mudrita karI. ane jayAre zreNIka rAjAe AbharaNa vigere ghaNuM dravya ApIne Ardaka rAjAnA puruSone vidAya karyA, tyAre teone peTI ApI. ane tene kahyuM ke, mArI taraphathI AdrakumArane kahejo ke "amArI bheTa ekAMtamAM ekalAye sIla toDIne peTI kholIne dekhe. paNa anya koIne na dekhADe" "ema thAo ema kahI puruSo nIkaLyA. satata prayANo vaDe Adrapura pahoMcyA. pUrvakramathI sarva yathocita karI kumAranA bhavanamAM gayA. abhayakumAre jema kahyuM hatuM te pramANe kahyuM. tyAre AdrakumAra oraDAmAM gayo. peTI kholI teTalAmAM svaprabhAnA samUhathI daza dizAone udyodita karatI pratimA dekhIne "aho ! Azcarya che ke pUrve nahi joyeluM A kAMIka che." tethI zuM Ane mastakamAM paheruM ke kAnamAM ke kaMThamAM athavA bAhuyugalamAM ke hAthamAM paheruM? AnuM kAMI svarUpa jANato nathI. vaLI A kAMIka kyAMya pUrve joyeluM lAge che, to A pUrve kyAM joyuM haze ? ema vicAratA IhA-apohanI vicAraNA karatA mUcchathI pRthvIpITha upara paDyo. jAte ja AzvAsana pAmI kumAra beTho thayo. kSaNa pachI jAti-smaraNa thayuM ane vicAravAno AraMbha karyo. te A pramANe... huM ahIMthI trIjA bhave magadha dezamAM vasaMtapura gAmamAM sAmAyika nAme (gRhastha) kheDUta hato. baMdhumatI mArI bhAryA hatI. eka vakhata susthita AcArya pAse dharma sAMbhaLI saMsArathI virakta thayelAe patnI sAthe dIkSA lIdhI. banne prakAranI grahaNa karelI zikSAvALo saMvigna sAdhuo sAthe vicarato eka nagaramAM Avyo. te baMdhumatI sAdhvI paNa sAdhvIo sAthe vicaratI te ja nagaramAM AvI. dekhIne pUrva rati yAda AvavAthI tenI prati mAro rAga thayo. ane bIjA sAdhune kIdhuM. teNe pravartInIne kahyuM. teNIe paNa baMdhumatine kahyuM, tyAre baMdhumatie paNa kahyuM. aho ! karma pariNati vicitra che. jethI A gItArtha paNa AvuM vicAre che. tethI he bhagavatI ! huM anya ThekANe jaIza to paNa A sAmAyika muni anurAgane mUkaze nahi. tethI atyAre mAre anazana ja yukta che. jethI kahyuM che... prajvalita agnimAM homAI javuM sAruM paNa lAMbA samayathI pALeluM vrata bhAMgavuM sAruM nahi. suvizuddha karma karatAM maravuM sAruM, paNa zIlathI bhraSTa thayelAnuM jIvita sAruM nahi. 19 ema samarthana karI, bhakta pratyAkhyAna karI, gaLe phAMso bAMdhI marI. te sarva sAMbhaLIne parama saMvega pAmelA mArA vaDe - (ArdrakumAranAM jIva sAmAyika muni vaDe) vicArAyuM ke jema mahAbhAgyazALI teNIe vrata bhaMganA bhayathI e pramANe AcaryuM. vaLI mAro to vrata bhaMga thayelo ja che. tethI huM paNa bhaktapratyAkhyAna karuM. ema vicArI gurune kahyA vinA bhaktapratyAkhyAna karyuM. marIne devalokamAM gayo. tyAMthI ahIM utpanna thayo chuM. ahA ! are ! suguru sAmagrI ane sarvavirati meLavavA chatAM kAMIka mAnasika rAgano anubaMdha karavAthI anArya thayo chuM. huM anArya hovA chatAM jeNe pratibodha pamADyo te ja mArA gaurava (guru) sthAne varte che. tathA "te ja abhayakumAra mArA Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ArdrakumArakathA 11 guru', bAMdhava, paMDita ane pitA che. jeNe potAnI buddhithI narake paDatA evA mAro uddhAra karyo che. (15) jo te mahAnubhAva sAthe mAre maitrI na thaI hota to dharmakalAthI vikala evo huM sAce ja saMsAramAM bhamata. "to pachI atyAre ghaNo saMtApa karavAno zo matalaba ? te ja AryadezamAM jaI sarva duHkhathI mukAvAmAM samartha pravrajyAne svIkAruM" ema vicArI Ubho thayo. phUla vigere pUjAnA upakaraNo puruSo pAse maMgAvyA. ane pratimAne pUjI rAjA pAse gayo. ane rAjAne kahyuM ke tAta ! "mAre abhayakumAra sAthe prIti thaI che tethI jo pitAjI Apane sAruM lAgatuM hoya to tyAM jaI paraspara darzanathI prIti karIne AvuM." rAjAe kahyuM ApaNe evI ja prIti che tethI sarvathA tAre javAnI jarUra nathI. javAnI chUTa nA 'maLavAnAM kAraNe ArdrakumArane yathocita upabhogAdi na karato joI rAjAne lAgyuM ke nakkI A kahyAM vinA jato raheze; eTale pAMcaso sAmaMta aMgarakSakarUpe rAjAe ApyA, ekAMtamAM teone kahyuM ke jo kumAra jato raheze to enI javAbadArI tamArAM upara Avaze." "jevo Adeza" ema kahI kumAranI pAchaLa lAgyA. "teone ThagIne huM jaIza." ema kumAre vicArI eka divasa teone kahyuM. bho ! ApaNe ghoDA doDAvA jaIe. "jema kumAra Adeza kare tema" ema kahetA teoe paNa ghaDazALAmAMthI jAtimAna ghoDAo kaDhAvyA ne medAnamAM gayA. ane ghoDA doDAvyA; te divase kumAra thoDA bhUmi bhAgasudhI ja gayo. pachI divase divase adhika adhika jatAM darzana na thAya tyAM sudhI javA lAgyo. tyAra pachI thoDI vA2mAM pAcho pharato. e pramANe kyAreka cheka madhyAhne AvavA lAgyo. teo paNa chAyAmAM rahelA pratIkSA kare. ema vizvAsa pamADIne eka vakhata samudra kAMThe vizvAsu mANaso pAse zreSTha yAnapAtrane ratnothI bharAvI ane pratimAne padharAvI temAM caDhI AryadezamAM Avyo. abhayane pratimA mokalI jinamaMdiramAM mahimA karAvyo. sAthe AvelAM vizvAsu mANasone ane dIna anAthone ratno ApI, pAtra vigere grahaNa karI loca karI jyAM sarvavirati sAmAyika uccare che. tyAM to AkAzasthita devatAoe kahyuM ke 'mahAsattvazAlI tuM sarvaviratine na svIkAra; hajI tAre bhogAvalI karma bAkI che. te bhogavyA pachI dIkSA leje. tyAra pachI vIrarasanI pradhAnatAthI "karma mane zuM karaze ?" ema vicArI sarvavirati grahaNa karI vicaravA lAgyo. anukrame vasaMtapura nagaramAM Avyo, tyAM bahAra devakuLamAM kAusaggadhyAnamAM rahyo. A bAju tenI pUrvabhavanI strI baMdhumati devalokathI cyavI teja nagaramAM ikulamAM pradhAna zreSThI devadattanI dhanavatI bhAryAnA viSe zrImatI nAme putrI thaI. ane nagaranI chokarIo sAthe teja devakulamAM te 'pativaravA'nI ramata ramatI hatI. teoe kahyuM ke he ! sakhIo ! 'varane varI' tethI anya chokarIoe anya kumArone varyA. zrImatIe kahyuM "mArA vaDe A bhaTTA2ka varAyo." tenAM vacana pachI tarata ja "A bAlikA vaDe sAro vara pasaMda karAyo che." ema be vAra AkAzavANI karatAM devatAe ratnavRSTi karI. tyAra pachI AkAzavANI sAMbhaLIne uThelI teNI - zrImatI tenAMmuninA pagamAM paDI. A anukUla upasarga che. ema jANI jaldI jaldI sAdhu anya ThekANe gayA. ratnavRSTi thayelI sAMbhaLI nagarajano sAthe rAjA tyAM Avyo; pachI rAjAe te ratnavRSTi levAno AraMbha karyo. devatAe labakArA mAratI pheNanA ATopa (ADaMbara)thI bhayaMkara sarpa vigere UbhA karIne vAryo ane kahyuM mArA vaDe A bAlikAnA vara mATe A apAyuM che. tethI zrImatInA pitAe - Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 . mULazuddhi bhAga-1 dhananuM rakSaNa karyuM. ane nagaramAM pravezyA. "zrImatIne paraNaze tene ratno maLaze." tevuM sAMbhaLI teNIne varanArAo-mALAo AvavA lAgyA. zrImatIe pitAne pUchyuM A badhA zA mATe Ave che? zeThe kahyuM ke putrI ! tAruM mAguM karanArAM Ave che. te bolI he tAta ! nItizAstramAM paNa kanyAne bIjI vAra ApavAno niSedha che. kahyuM che ke... "rAjAo eka vakhata bole che, sAdhu eka vakhata bole che, kanyA ekavAra apAya che. A traNe eka eka vAra ja thAya che." ! tamArA vaDe paNa huM apAI gaI chuM. jenuM dhana tame grahaNa karI rahelA cho; vaLI devatAe paNa anumoDyuM che. tethI huM anyane kevI rIte varuM? te ja mAro pati che. zeThe kahyuM te kevI rIte oLakhAya ? te bolI AkAzavANI pachI UbhI thayelI huM temanA pagamAM paDI tyAre temanAM jamaNAM pagamAM AvuM lAMchana meM joyuM hatuM. tenAthI te oLakhAI jaze. tyAre zeThe AjJA ApI ke jo ema hoya to he putrI ! tuM sarva bhikSAcarone bhikSA Apa. kadAcita te Avaze. A bAju bhavitavyatAnA yoge dizAthI mugdha thayelAM te Artakamuni bArame varSe tyAM AvyA. zrImatIe oLakhI lIdhA. ane kahevAnuM zarU karyuM. "hA nAtha ! hA guNanA bhaMDAra ! mArA hRdayano AnaMda; ATalo kALa dInadu:khI anAtha evI mane mUkI kyAM rahyA hatA ? | 17 | jyArathI mAMDI meM svecchAthI tamane varyA, tyArathI mAMDI mArA hRdayamAM anyane avakAza nathI. atyAre mArA puNya balavAna lAge che. jethI tame AvyA cho. tethI atyAre mArI sAthe vivAha karIne mAro hAtha jhIlIne he priyatama ! dayA karo." A samAcAra sAMbhaLI zeTha AvyA. ane rAjAne bolAvyo, teoe kahyuM, he mahAbhAga ! ghaNIvAra kahyuM chatAM paNa A tamane mUkI anyane manathI paNa icchatI nathI. ane kahe che ke "te mahAnubhAva mArA dehane komala hAthathI sparza kare athavA jAjavalyamAna agni mane sparze, A mAruM vrata che." 2nA tethI pANigrahaNa-lagna karI Ano svIkAra karo. te muni tyAre avazya vedavA yogya karmanA udayathI devavacananAM smaraNathI ane teonAM AgrahathI zrImatIne paraNyo. ane bhoga bhogavatAM teone putra thayo. te putra jayAre kAMIka harato pharato thayo tyAre AdrakumAre rajA mAMgI ke, "huM dIkSA lau" have tuM ekalI nathI tAre A putra che. tethI teNIe putrane khabara paDe te mATe pUNI ane takalI-trAka laI kAMtavAno prAraMbha karyo. tyAre putre kahyuM he mAtA ! anya sAdhAraNa mANasane prAyogya kArya karavAno kema prAraMbha karyo ? teNIe kahyuM, "patirahita nArIne Aja vibhUSaNa che." teNe kahyuM ke "pitA vidyamAna hovA chatAM ema kema bole che ?" teNIe kahyuM ke "tArA pitA javAnI icchAvALA dekhAya che." teNe kahyuM ke "kevI rIte jAya? huM bAMdhIne rAkhIza." ema kAlukAlu bolatAM mAtAnA hAthamAMthI takalI (sUtaranI AMTI) laI sUtaranA tAMtaNA vaDe pagane viTALIne bolyo ke mAtA ! "tuM svastha thaIne rahetuM ciMtA na kara. A pitAne meM bAMdhI lIdhAM che. have koI paNa rIte jaI zakaze nahi. tyAre AdrakumAre vicAryuM ke Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ArdrakumArakathA 1 3 aho ! bAlakane mArA upara keTalo majabUta sneha che. tethI jeTalA ANe AMTA ApyA teTalA varSa rahIza. jethI gaNyA to bAra thayA. tethI bAra varSa rahyA. tyArapachI bAra varasanA aMte rAtrinAM carama pahoramAM jAgI pUrva vRttAMta yAda karI vilApa karavAno prAraMbha karyo. te A pramANe... anArya evAM mane dhikkAra ho ke huM sarvavirati grahaNa karI pramAdane vaza thaI A pramANe viSayamAM khUMcyo. devatAe vAraNa karavA chatAM paNa pratijJArUpI parvatanA zikhare caDhI hA hA ! kevo lapasIne saMsArarUpI kuvAmAM paDyo ! pUrvabhavamAM manathI paNa vrata bhaMga karatAM anArya thayo. arere ! huM jANato nathI ke atyAre huM kaMI gatimAM jaIza ! dhikkAra ho ! lajjA vinAnAM jANatAM evA paNa meM AvuM ja karyuM. tethI huM mAnuM chuM ke avazya mAre saMsAramAM bhamavAnuM che. dharmadAsa gaNie upadezamALAmAM kahyuM che ke - jeo jinavacanane jANatA nathI. te jIvalokamAM ciMtA karavA yogya che. ane jeo jANIne karatAM nathI. te ati ciMtA karavA lAyaka che. athavA bhUtakALanAM viSayamAM ghaNo saMtApa karavA vaDe zuM ? atyAre paNa suMdara bhAvapUrvaka tapasaMyamathI AtmAne udyotita karuM. dazavaikAlikasUtramAM kahyuM che ke.. jeone tapasaMyama kSAnti ane brahmacarya priya hoya; teoe pAchaLathI paNa dIkSA lIdhI hoya to paNa zIdhra deva vimAnamAM jAya che. rerA tyArapachI savAre priyatamAne kahIne zramaNa liMga svIkArI giriguhAmAMthI jema siMha nIkaLe tema gharamAMthI nIkaLI gayo. rAjagRhI tarapha cAlyo. rastAmAM je tenA rakSaNa mATe pAMcaso sAmaMta pitAe rAkhyA hatA; teone vacce jaMgalamAM corI vaDe vRtti calAvatAM dekhyA; ane oLakhyA. teoe paNa tene oLakhyo. ane tenAM caraNomAM paDyA. sAdhue pUchyuM bho ! A niMdanIya jIvikA tame kema zarU karI ? teoe kahyuM ke he svAmI ! jyAre tamo ThagIne bhAgI gayA; tyAre amo tamArI tapAsa karatAM karatAM ahIM sudhI AvyA, paNa tamArI jANa paDI nahiM. tyAre "nahiM karelA pUrNa-adhUrA kAryavALA ame rAjAne moTuM kevI rIte dekhADIye" ema lajjA ane bhayathI rAjA pAse na gayA. nirvAha na thatAM AvI AjIvikAthI jIvIe chIe. tyAre sAdhu bhagavAne kahyuM.... bho mahAnubhAvo ! dharmamAM ja yatna karavo joIe. kemake saMsAra sAgaramAM DubelAe manuSyabhavA prApta karI sakala IcchAne pUrNa karanAra evI dharmavidhimAM yatna karavo, paNa pramAda na karavo. kahyuM che ke... jagatamAM prANione saMpatti prApta na thaI. vipatti dUra na thaI. Adhi vyAdhino viraha na thayo. sarvaguNathI zobhita zarIra na maLyuM. svarganI prApti na thaI. ane sarvabhaya vagaranuM evuM mokSasukha na meLavyuM. te sarvamAM kalyANa paraMparAno nAza karanAra duSTa pramAda ja heturUpa che. ra4ll mATe A pramAdane choDI dharmamAM udyama karo. tyAre teoe hAtha joDI vinaMti karI ke he bhagavAna ! jo amo yogya hoIe to amane paNa dIkSA ApI do. - sAdhu bhagavaMta bolyA - lo, dIkSA grahaNa karo. teo paNa "tahatti" kahI sAthe cAlyA. bhagavAna AAkaSi paNa rAjagRhI pAse AvyA. tyAre gozALo "pratyekabuddha AdrakaRSi bhagavAne vaMdana karavA AvI rahyA che." evuM sAMbhaLI temanI sAthe vAda karavA taiyAra thayo. te gozALAne uttara Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 mULazuddhi bhAga-1 pratyuttara vaDe AdrakaRSie harAvyo. te vAdano vRttAMta "sUyagaDAMga" sUtrathI jANavo.' graMtha vistAranA bhayathI ahIM lakhyo nathI. tyAMthI AgaLa jAya che. tyAM rAjagRhInI pAse hasti tApasIno Azrama Avyo. teo moTA hAthIne mArI tenAM AhAra vaDe ghaNAM divaso pasAra kare che. "ghaNAM bIja vigere jIvo mAravAthI zuM ? tenAM karatA eka hAthI mAravo sAro." ema teo kahe che. potAnAM te AzramamAM teo vanamAMthI eka moTo hAthI bAMdhIne lAvyA. ane te ghaNAM bhAravALI sAMkaLathI baMdhAyela ane moTI loDhAnI argalAo vaDe pakaDAyelo tyAM rahelo hato. paNa jayAre te sthAne maharSi AvyA tyAre te hAthI utpanna thayelAM viziSTa vivekanAM kAraNe pAMcaso rAjaputrathI parivarelA ghaNAM mANasothI vaMdana karAtA evA maharSi bhagavAnane dekhI "huM paNa vaMdana karuM" ema jyAre manamAM saMkalpa kare che; tyAre tyAM to bhagavAnanA prabhAvathI tenI sAMkaLa ane argalA (AgaLo) tUTI gaI. ane mukta thayelo e hAthI "vaMdana karavA mATe pravRtta thayo A hAthIe maharSi mAryA samajo" ema bolatA loko nAThA." te hAthI paNa kuMbhasthala namAvI sAdhu bhagavaMtanA caraNe paDyo. ane sAdhune animeSa nayane nIrakhato vanamAM gayo. sAdhunA atizayane sahana nahi karanArAM te tApasI AkarSathI (IrSAthI) tenI sAthe vivAda karavA taiyAra thayA. teone paNa syAdvAdathI svaccha thayelI buddhivALA AAkaRSie niruttara karyA ane dharmadezanAthI pratibodha pamADyA. pachI bhagavAna tIrthakaranA samavasaraNamAM mokalyA. teoe paNa tyAM jaI dIkSA lIdhI. A bAju zreNIka rAjA loka paraMparAthI hAthInuM mukta thavu vigere AzcaryabhUta sAdhuno prabhAva sAMbhaLI vismayathI vikasita locanavALo abhayakumAra vigere parijana sAthe jaldI tyAM Avyo. sAdhune joyA ane bhaktibhAvathI bharelAM zarIrathI traNa pradakSiNA pUrvaka vaMdana karyuM. te A pramANe... | he ! tajelAM gRhavAsavALA; sakala saMyama guNonA bhaMDAra; guNathI garvita paratIrthakorUpI gajendrano nAza karavAmAM siMha samAna tamone namaskAra ho ! sAdhue dharmalAbha Apyo te A pramANe... kalyANa paddhatine karanAra, duHkhane haranAra, zivasukha sAthe saMyoga karAvanAra evo dharmalAbha he narendra tamane ho ! ra7A sukhazAtA pUchI zuddhabhUmi upara beTho. ane rAjAe pUchayuM he bhagavAna ! A to mahAAzcarya 1 gozALA-tArA dharmAcArya pahelAM mArI joDe hatA tyAre ekAkI maunI hatA. atyAre dezanAthI lokone ThagIne sAdhu deva vigerethI parivarelA kema rahe che ? AAkamuni : pUrve chadmastha hatA atyAre sarvajJa che mATe | hasti tApaso : kaluSita bhAva na hoya to mANasanuM mAMsa khAvAmAM paNa vAMdho nathI. AAkamuni : saMyamIne samyajJAna pUrvaka kriyA karavI joIe. brAhmaNa : snAtaka brAhmaNone dararoja jamADavA joIe. Adrakamuni : teo gRddhithI ane duSTabhojana karatA hovAthI temane ApavAmAM dharma nathI. ekadaSThi : prakRtithI badhuM thAya che, AtmA sadA nirvikArI rahe che ? ArkTikamuni : ekAnta nirvikArI rahetAM cAra gatimAM bhramaNa saMbhavI na zake. ema AtmA sivAya bIjuM kazuM ja nathI. evuM mAnavAmAM saMsAra saMbhavI zakato nathI. (389 thI 403-sUyagaDAMga sUtra) (dvitIya skaMdha) Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 Arya khapUTAcAryanI kathA 15 kahevAya ke draDhabaMdhanamAMthI hAthIne potAnA prabhAvathI mukta karAvyo. tyAre bhagavAne kIdhuM vanamAM matta hAthInuM baMdhanapAzathI mukAvuM duSkara nathI. jeTaluM sUtaranA taMtuo vaDe thayela baMdhanathI mukAvuM mane duSkara lAge che. ' he bhagavAn ! A kevI rIte ? - tyAre potAnA caritrarUpa pUrva vRttAMta kIdho. tethI te mahArAjA! je mArA putre carakhAnA taMtuonA baMdhana ApyA te sneha taMtuo mArA vaDe paNa muzkelIthI toDAyA, mATe gajabaMdhananA mocanathI paNa durmocana rUpe lAgyA. ethI meM tamane ema kahyuM. A sAMbhaLI ghaNAM prANIo pratibodha pAmyA. zreNIka ane abhayakumAra paNa paritoSa pAmyA. ane viMdana karI svasthAne gayA. maharSi paNa bhagavAna mahAvIrane vaMdana karI ugra vihAra vaDe vicarI - utsarga = utkRSTa rIte saMyamanuM pAlana karI kevalajJAna upArjana karI paramasukhavALA mokSane pAmyA. AdrakakumAranuM kathAnaka pura ahIM abhayakumAre ArtakakumArane pratibodha karavA mATe je kuzaLatA vAparI tevI kuzaLatA ahIM jarUrI che. kosallayA mo jiNa sAsaNagni' A padathI samaktinuM paheluM bhUSaNa kahyuM. have bIjuM bhUSaNa kahe che. prabhAvanA - eTale tIrthanI unnati karavI. te prabhAvanA ATha prakAre thAya che. jemake (1) pravacanakAra, (2) dharmakathA karanAra, (3) vAdi, (4) naimittika, (5) tapasvI, (6) vidyAvAna, (7) aNimAdi siddhivALo, () kavi A ATha prabhAvako kahyAM. Arya khapUTAcAryanI kathA) A ja jaMbudvIpanA bharatakSetramAM narmadA mahAnadInAM kinAre bhRgukaccha (bharuca) nAme mahAnagara che. ekavAra tyAM vicaratAM AryakhapUTa nAmanA AcArya padhAryA. te ghaNAM ziSyanA parivAravALA hatA. aneka prakAranI siddhividyAvALA vidyAcakravartI hatA. teomAM eka nAno sAdhu je AcAryano bhANeja hato. te AcAryazrIne vaMdana namaskAra vagere sevA karavAmAM tatpara raheto. AcArya vaDe gaNAtI vidyAo tenAM kAnamAM paDI ane vidyAsiddha puruSane namaskAra karavAthI paNa vidyAo siddha thaI jAya che. ethI teNe vidyAo siddha thaI gaI. A bAju guDazastra nagarathI eka sAdhu saMghATaka AvyuM. AcAryazrIne vAMdIne jaNAvyuM ke te nagaramAM eka akriyAvAdI parivrAjaka Avelo hato. ane te parivrAjaka... "koI deva nathI. dharma nathI. puNya pApa nathI, temaja paMcabhUtathI bhinna anya koI AtmA nathI." e pramANe pralApa karato hato. tene AgamajJAtA evAM sAdhuoe harAvyo. ane apamAnathI marI gayo. marIne te ja nagaramAM vaDukara nAmano vyaMtara thayo. ane pUrva vRttAMta jANI atipracaMDa krUra vikarAla rUpadhArI vyaMtara AkAzamAM rahelo ema kahe che. re re pApIo ! adhamapAkhaMDIo ! zarama vagaranA ! tyAre vAdamAM mane jItanArA have tame mane oLakho. atyAre vividha pIDAthI herAna thAo, te rIte mArIza ! kadAca tame pAtALamAM pravezo, AkAzamAM jatAM raho ke anya koI jagyAe jAo, to paNa tame tamArAM duSkarmathI chuTavAnAM nathI. ema bolato te vividha upasargo vaDe zramaNa saMgha upara upasarga karavA pravRtta thayo che.//zA have A bAbatamAM zuM karavuM te ApanA upara che. 7 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mULazuddhi bhAga-1 tenI vAta sAMbhaLyA pachI tarata ja khapuTAcArya bAlavRddhavALA gaccha ane te bhANejane tyAM ja mUkI vidyAbalathI jaldI "guDazastra' nagaramAM gayA. te vyaMtara pratimAnA karNamAM joDAo lagADI ane vastra oDhI sUI gayA. thoDIvAramAM tyAM pUjArI Avyo ane pratimAnA kAnamAM joDAo lAgelA ane AcArya bhagavAnane sukhethI sutelAM dekhI jaldI bolyo, ahIM A anArya koNa che? je devanI AzAtanA kare che. tethI nagarajano ane rAjAne nivedana karuM, te ja daMDa karaze. ema vicArI lokone ane rAjAne nivedana karyuM. jaldI jaldI nagarajano sAthe rAjA Avyo. "Ane uThADo,"ema moTethI bUma pADavA chatAM uThato nathI. jyAre eka bAjuthI vastra UMcuM karyuM to adhobhAga dekhAvA lAgyo. je je bAju vastra khulluM karyuM tyAM adhobhAga ja dekhAvA lAgyo; tethI rAjA bolyo A koI bhayanuM kAraNa lAge che. tethI lAkaDI athavA pattharanA prahAra vaDe haNo ! jayAre haNavA lAgyA, to te prahAro rANIone lAgavA lAgyA. tethI teo pIDAvA lAgI. ane AkraMdana karavA lAgI. tethI kacukIe AvI rAjAne jaNAvyuM ke... sarve rANIone najare nahI dekhAto ema koIkane kazAcAbUka prahAra, koIne pattharano prahAra ane koIne vaLI lAkaDIno prahAra lAgI rahyo che. jethI rANIo rUdana karI rahI che. evI koI rANI nathI jene IjA na thaI hoya. have zuM karavuM te Apa jANo. rAjAne lAgyuM ke A koI vidyAsiddha mahAtmA che. jethI pracura prahArone rANIone vize saMkramita kare che. "tethI sarvano nAza na kare te pahelAM Ane prasanna karIe." ema vicArI tene prasanna karavA badhAne kahyuM. ane khuda paNa taiyAra thayo ane A pramANe khamAvavA lAgyo. he mahAyazavALA ! atyAre ajANamAM je aparAdha ame karyo tene kSamA karo. kAraNa ke tamArAM jevA mahAtmA namanAra upara vAtsalya karavAvALA ja hoya che. Ama sAMbhaLI AcArya bhagavAna UbhA thayA. vaDukara vyaMtaranI pratimA paNa temanI pAchaLa cAlI. ane bIjI deva pratimAo paNa deDakAnI jema kUdatI bahAra nIkaLatI temanI pAchaLa cAlI. te devakulanA daravAje hajAro mANaso bhegAM thaIne calAvI zake evI moTIsa be droNIo (appAkAre pANInAM moTA pAtro) rahelI che. teone bolAvI to te paNa temanI pAchaLa cAlavA lAgI. te devarUpo khaDakhaDa avAja karatAM nagara maLe AvyA. tyAre lokoe pagamAM paDI vinaMtI karI he deva ! devapratimAone mUkI do tyAre devapratimAone mUkI chatAM be droNI to tyAM ja rAkhI. je hArI tulya hoya te sthAne lAve. ethI Aje paNa tyAM ja rahelI che. vaDukara vyaMtara paNa upazAMta thayo. ane jinazAsanano mahAmahimA karavA lAgyo. ghaNAM loko pratibodha pAmyA ane prazaMsA karavA lAgyA. aho ! jinazAsanano kevo prabhAva che ! emAM AvA prakAranA atizayo dekhAya che. sadAkALa sarvatra jinazAsana jaya pAmo. ....A bAju bhRgukacchamAM kSullaka bhANeja AhAragRddhithI bhautika (bauddha) bhikSuka thayo. vidyAnA prabhAve tenAM pAtro upAsakone ghera AkAzamArge jAya che. ane bharAIne pAchA Ave che. te atizayane dekhI ghaNAM loko tenI tarapha vaLyA. "buddha zAsanane mUkI anya kyAM Avo atizaya che." ema kahevA lAgyA ane saMgha tiraskAra pAmavA lAgyo. tethI saMghe sUrine jaNAvyuM ke ahIM evA prakAranI pravacana ladhutA thaI rahI che, tethI sUri AvyA. sarva vRttAMta kahyo. bauddha bhikSukonA Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 pAtronI AgaLa dhoLA vastrathI DhaMkAyela pAtra Ave che, ane jAya che. bauddha upAsakoe bharelA pAtro jeTalAmAM AkAzamAM UDe che teTalAmAM sUrie vacce zilA vikarvI tenI sAthe athaDAtA sarva pAtro bhaMgAI gayA. kSullaka paNa A sAMbhaLI jarUra mArA guru AvyA lAge che. mATe bhayathI bhAgyo. zrI AryakhapUTasUri paNa buddha vihAramAM gayA. tyAre bhikSuo bolyA. Avo vaMdana karo. tyAre AcAryuM kahyuM he putra ! Ava he zuddhodanI putro ! he buddho ! mane vaMdana karo tyAre buddha pratimA UDIne sUrinAM pagamAM paDI. te bauddha vihAranA dvAra upara sUpa hato. tene paNa kahyuM ke mane vaMdana karo, tyAre te paNa pagamAM paDyo. nIce namIne Ubho rahe tyAre te pramANe sthira thayo. tethI niyaMThoNAmita evuM nAma prasiddha thayuM. AzcaryathI khIlelAM nayanavALA loko paNa jinazAsananAM rAgI banI bolavA lAgyA ke - bho ! jinadharmanuM atizaya svarUpavALuM Azcarya to dekho ke jethI ajaMgama devo paNa (pratiSThita mUrtirUpa devo) ahA ! sUrinA page paDe che. jemanAM zAsanane bhaktisamUhathI namelAM mastakavALA devo paNa vAMde che. te zrI viraprabhu jaya pAmo ! ghaNuM kahevAthI zuM? jo saghaLI-tamAma jAtanI saMpattinI IcchA hoya to jinezvare kahelAM dharma para haMmezane mATe Adara karo || | "Arya khapUTAcAryanI kathA pUrI" - tethI A pramANe je zAsananI prabhAvanA kare che. tenuM samakti zobhAyamAna bane che. ema anya daSTAMto paNa samajI levAM. bIjuM bhUSaNa kahyuM have trIjuM bhUSaNa kahe che. "tirthI nisevaNA'.... jenAM vaDe prANIo saMsAra sAgara tare te tIrtha kahevAya. te dravya ane bhAva bhedathI be prakAre che. temAM dravyathI saMsArasamudra tarAto hovAthI jinezvaranI janmabhUmi vigere dravyatIrtha kahevAya che. kAraNa ke tyAMnA paramANusvarUpa dravyo bhavathI ugAravA mATe preraNAdAyaka bane che. tenI sevA eTale tIrthanI yAtrA karavI, tyAMnI sArasaMbhALa rAkhavI. tenAMthI samakti nirmaLa bane che. kahyuM che ke... mahAnubhAva evA tIrthakaranA janma, jJAna, dIkSA ane nirvANa jyAM thayAM hoya tyAM janAranuM samaktidarzana zuddha bane che. (26) tathA bhAvanAne AzrayI AcAraMga niryuktimAM (331, 332 gAthAmAM) paNa kahyuM che ke... A be gAthAnI vyAkhyA tyAM ja kahelI che te ja ahIM lakhe che... tIrthakaranI janmabhUmiomAM tathA dIkSA, cyavana, jJAnotpattinI bhUmiomAM tathA nirvANa bhUmiomAM tathA devalokanAM bhavanomAM, meruparvatomAM, naMdIzvara vigere dvIpomAM, pAtALabhavanomAM je zAzvatA caityo che, teone huM vaMdana karuM chuM. meM 331 || e pramANe aSTApadamAM tathA giranAra tIrtha upara gajAgrapada - dazArNakUTa upara rahela temaja takSazilAmAM rahela dharmacakra tathA ahicchatrAmAM pArzvanAtha prabhunI dharaNendra mahimA karela te sthAne ane vajasvAmIe jyAM pAdapopagamana anazana karyuM te rathAvarta parvata ane jayAM zrI vardhamAna svAmInuM zaraNa laI camarendra urdhva devaloke gayo te; A sarva sthAnomAM yathAsaMbhava yAtrA vaMdana pUjana utkIrtana sevA-bhakti ArAdhanA Adara vigere kriyA karatAM darzanazuddhi thAya che. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 bhAvatIrtha to jJAnAdiguNa yukta sAdhuo che, teonI sevA-vaiyAvacca paNa samaktine ujjavala kare che. kAraNa temanI pAse rahetAM dharmopadezanuM zravaNa vigere prApta thAya, jethI zaMkA, kuzaMkA nivAraNa thatAM samakti draDha bane che. 18 kahyuM che ke... jJAnAdi guNasaMpanna sAdhuone je nitya seve che, tene samyaktvabhUSaNa vigere guNo prApta thAya che. tathA 'AcArAMga niryukti' 333 mAthAmAM paNa kahyuM che ke... A gAthAnI paNa vyAkhyA TIkAkAranA akSara vaDe karuM chuM... tIrthaMkara pravacana = dvAdazogIgaNipiTaka mAvacanika yugapradhAna AcArya vigere tathA kevalI, mana:paryavajJAnI, avadhijJAnI, 14 pUrvadhara tathA AmaNSadhi Adi labdhivALA vagerenI sAme javuM. teone namana karavuM ane teonuM darzana, utkIrtana (guNo gAvavA) karavuM ane barAsa, kezara ityAdirUpa sugaMdhI dravyovaDe pUjavuM. stotrovaDe stuti karavI, te paNa sabhyabhAvanAnA hetuo che. dravyatIrtha niSevAmAM (mUlabhAva-AdarabhAva vize) AcAryamahAgirIjI'nuM udAharaNa kahe che. Arya mahAgirinI kathA zrI sthUlabhadra svAmIne mahAyazavALA 6zapUrvadhara guNasamUhavALA yugapradhAna be ziSya thayAM, temAM pahelAM samyaktvajJAna ane cAritranI zuddhivALA AryamahAgiri sUri ane bIjA tene tulyaguNavALA temanI sevA karanAra (temane anusaranAra) AryasuhastisUri che. AryamahAgirie ekavAra jinakalpa viccheda thayA chatAM gaccha pratibaddha AryasuSuptisUrine gaccha soMpIne jinakalpanI tulanA karavAno prAraMbha karyo. eka vakhata vicaratA AryasuhastIsUri pATalIputramAM gayA ane zreSTha udyAnamAM rahyAM. vasubhUti vigere zeThiyAo vaMdana karavA AvyA, nagarajano vaMdana karI zuddhabhUmi upara beThA. te parSadAmAM sakala duHkha haranArI saMvegaraMganA saMsargane utpanna karanArI saddharma dezanA sUrie prAraMbha karI. o bhavyajIvo ! ati durlabha manuSya janma prApta karI zrIsarvajJa praNIta dharmamAM sadA Adara karavo. 18 doSothI rahita evAM jinane deva tarIke svIkAro ane zreSTha sAdhuone guru tarIke svIkAro, temaja jIvAdi padArthanI zraddhA karo, mohajAla toDI nAMkho, rAgadveSarUpI zatruono nAza karo, kaSAyo choDI do, durrAnta indriya ghoDAonuM damana karo. sarva moTA duHkhanI paraMparAnuM sthAna evo gharavAsa choDI rAtribhojanathI rahita, pAMca mahAvratathI yukta traNa guptithI sugupta, pAMca samitithI saMvRta, kSAnti vi. daza prakAranA udAra saMyamadharmane svIkAro. jo A saMyamadharma AdaravA zaktimAna na ho to traNa guNavrata ane cAra zikSAvratathI yukta pAMca aNuvratavALA guhastradharmanuM pAlana karo. Rddhio, yauvana ane jIvanane kSaNabhaMgura jANI saMsArane choDI zobhanasAravALA siddhanagaramAM jAo. A sAMbhaLI AkhI sabhA ghaNI ja saMvega pAmI. tyArapachI AcArya bhagavaMta AryasuhastisUrinA caraNa kamaLamAM praNAma karI vasubhUti bolyo. he bhagavan ! je Ape kahyuM temAM koI saMdeha nathI, paNa yatidharmane pAlana karavA huM samartha nathI. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 Arya mahAgirI kathA 19 tethI maherabAnI karI mane gRhastha dharma Apo. bhale, "to e pramANe karo', ema gurue kahyuM. tyAre vasubhUti gRhastha dharma grahaNa karI ghera gayo ane te dharma svajano AgaLa kahyo, paNa koIe na svIkAryo. tyAre pAcho guru pAse jaI hAtha joDI kahyuM ke "meM svajanone A jinadharma kahyo paNa mArA vacanathI temane pariNamyo nahi." tethI Apa tyAM padhArIne svadezanArUpa yAnapAtravaDe samudramAM DubatA teono uddhAra karo. tyAre suhastasUri tenAM ghera AvI dezanA ApI aAvrata Ape che. teTalAmAM jinakalpanA vidhAnathI vicaratA AryamahAgiri tyAM AvyA. ane teone dekhI sahasA AcArya suhastisUri ubhA thayA. te dekhI zeThe pUchyuM zuM tamAre paNa anya guru che ? sUri bolyA, hA, amArA guru che. je duSkara kriyAmAM rakta banI ati duSkara tapanuM AcaraNa kare che. zarIra upara upekSAvALA mazAna vigeremAM pratimA dhyAne ubhA rahe che. ghaNAM prakAranA upasargo sahana kare che. bAvIsa pariSahone jite che. dazapUrvamahAzrutarUpa samudrane pAra pAmelAM che. dUra rahelA kAgaDA vigere paNa je bhaktapAnane levA na Icche evA ujijhata dharmavALA bhaktapAnane buddhimAna ne dhIra A mahAtmA grahaNa kare che. e pramANe temanAM guNa samUhanuM varNana karI aNuvrato ApI suri gayA. ane zeTha potAnA kuTuMbIjanone kahevA lAgyA ke jayAre A bhagavAna bhikSA mATe padhAre tyAre bhaktAdi choDI devA (eTale ke tame ekabIjAne evI rIte bhojana Apo ke tamane gamatuM ja na hoya eTale tame nA nA karo chatAM koIka tamArAM pAtramAM bhaktAdi nAMkhI de to tame bIjAnI thALImAM nAMkhI dejo AvI rIte choDAtI bhikSAne) jo kadAcit te mahAtmA vahoraze to mahApuNya thaze. tethI bIjA divase te apUrva bhojana dekhI bhagavAn AryamahAgiri paNa upayogathI azuddha jANI pAchA pharyA. Avazyaka kriyAnA aMte jyAre AryasUtisUri gurune vAMde che, tyAre AryamahAgiri gurue kahyuM ke Arya ! Aje te mArA AhAra pANImAM aneSaNa karI, kevI rIte? gurue kahyuM! kAle abhutthAna karyuM jethI; A jANIne parama vinayathI khamAve che. pachI tyAMthI nIkaLI AryamahAgiri ujajainI nagarImAM gayA. tyAM jIvaMtasvAmInI pratimAne bhaktithI namIne gajAgrapadanA namana mATe elakA nagaramAM gayA. te ekAkSa nagaranI utpatti kevI rIte thaI te jaNAve che... (tadantargata elakANa kathA) dazArNapura nagara che. temAM guNasamRddhivALI rUpALI dhanasArthavAhanI putrI dhanazrI nAme zrAvikA che. je uttama samakti ane aNuvrata temaja zikSAvratane dhAraNa karanArI hatI. paNa daivayoge mithyAdraSTinAM ghera paraNAvI. te haMmezA saMdhyAkALe caityavaMdana karI dararoja paccakakhANa grahaNa kare che. te dekhI teno pati hase che. huM paNa paccakakhANa karIza ema ekavAra tenA patie kahyuM. tyAre dhanazrI bolI tame bhAMgI nAMkhazo, tyAre patie javAba Apyo ke rAtre uThIne koI khAtuM nathI eTale mane paNa paccakhANa Apa. teNIe ApyuM. tyArapachI zrAvikAnA guNathI raMjita-devatA vicAre che ke A mUDha zrAvikAnI mazkarI kare che. tethI Aje ene zikSA karuM. zreSTha jamaNavAranA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 mULazuddhi bhAga-1 bahAne bhojana grahaNa karI te ja nagaramAM vasanArI tenI bahenanuM rUpa laI AvI. ane kahevA lAgI he bhAI ! Ubho thA. tArA mATe sarasa bhojana lAvI chuM. tuM khA ! ane te paNa khAvA lAgyo. zrAvikAe kahyuM are ! paccakhANa laIne A zuM? tame to khAvA lAgyA. "tArA paccakakhANa rUpa pralApa sAthe amAre zuM levA devA !" ema te bolyo. devIe paNa krodhita thaI tamAco lagAvI banne AMkha bhUmi upara pADI dIdhI. ane tene niMdIne potAnA sthAne gaI. zrAvikAe paNa AmAM to mAro apayaza thayo. ema vicArI devatAne manamAM dhArI kAusagnamAM rahI tethI devI pharI AvIne kahevA lAgI. je kAma hoya te kaho, zrAvikAM bolI tame jAte karelAM mArA apayazane dUra karo. tatkSaNa marelAM gheTAnI AMkha lAvI devIe joDI ane svasthAne gaI. savAre nagarajanoe pUchyuM "tArI AMkha gheTA jevI kema lAge che." teNe rAtrino sarva vRttAMta kahyo. tyArathI mAMDI te paNa guNa samRddhivALo suzrAvaka thayo. A vRttAMta paNa sarva ThekANe prasiddha thayo. kutUhalathI mANaso bIjethI tyAM Ave che. teone koI pUche ke kyAM jAo cho. tyAre teo kahevA lAgyA ke "elakAkSa nagaramAM jaIe chIe" ema elakAkSa nagaranI utpatti thaI. tyAM gajAgrapada parvata che. je jinabhavanothI vyApta che. te pachI gajAgrapada tenAM nAmanI utpatti jaNAve che. - pUrve tenuM nAma dazArNakUTa hatuM. atyAre gajAgrapada nAma je rIte prasiddha thayuM te kahe che te sAMbhaLo. te nagaramAM zUra, vIra, priyavAdI, sarala, sarvakalAkuzaLa, zrAvaka dharmamAM ughukta, praNAma karatAM aneka sAmaMta rAjAonAM mastaka mukuTanA maNithI ujjavala karAyela = camakelI ane vizALa pAdapIThavALo, sarva zatruonuM dalana karyuM che jeNe evo dazArNabhadrA nAmano rAjA hato. te rAjA jemAM yuddha, upadrava zAMta thayelA che evAM nirupadrava temaja kulakramathI Avela rAjyane pALe che. ane teNe potAnI lAMbI pahoLI vizALa sattAsaMpattino ghaNo garva hato. A bAju bharatakSetramAM virATa dezamAM dhana ane janathI samRddha guNathI saMyukta dhanapUraka nAme gAma che. tyAM eka gAmamukhIno putra che. je prayatnazIla hato. - jyAre tenI patnI kulaTA hatI. je koTavAla sAthe vase che. eka vakhata tyAM ramya nATaka thatuM hatuM. temAM kaMkaNane dhAraNa karela strIvezadhArI naTane kulaTAe joyo. tene puruSa jANI tenAM upara teNIne anurAga thayo. ane sUtradhArane kahyuM jo A mArI sAthe A ja veSe rame to 108 dramma (rUpIyA) ApuM. teNe svIkArIne kahyuM A tArI pAchaLa ja Ave che. tethI teNIe gharanI nizAnI jaNAvIne khIra rAMdhavA lAgI. ane naTa Avyo, tenA paga dhoyA ane khIra pIrasI, ghI, goLa bharelo thALa mUkyo. teTalAmAM koTavAla Avyo teNIe naTane kahyuM tuM talanA koThAmAM ghusI jA. eTalAmAM huM Ane paTAvIne pAcho vALuM. koTavAle kahyuM "zuM kare che?" teNIe kahyuM jamu chuM. ubhI rahe ! mAre khAvuM che. te paNa baLajabarIe jamavA beTho. tyAM to pati Avyo teNIe koTavAlane IzArAthI kahyuM tuM AmAM pesI jA, paNa AgaLa kALo nAga che, mATe dUra nA jato. patie pUchyuM zuM kare che ? tyAre kahyuM he nAtha ! bhukha lAgI che, mATe jamuM chuM. pati kahe tuM ubhI rahe mane jamavA de. teNIe kahyuM paNa tame hAyA vinA kyAM jamo cho. Aje AThama che, mATe jAIne jamo. te bolyo huM jamuM tyAM sudhI tuM nhAI le. ema kahI jamavA lAgyo. //6 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 Arya mahAgirI kathA 2 1 A bAju bhukhyo thayelo naTa tala phAMkavA lAgyo. teno avAja sAMbhaLI koTavAla sarpa mAnIne bhAgyo. tethI bIjo-strI vezadhArI naTa paNa bhAgyo. patie patnIne pUchyuM A zuM ? he priye ! tuM kahe, te kheda sAthe bolI - hA anArya ! meM tamane pahelAe vAryA, paNa mArI vAta tame na mAnI. are A to zaMkara ane pArvatI ApaNAM ghera rahelA hatAM, paNa Aje AThamanA divase dharmanuM khaMDana karyuM, tethI nIkaLI gayA. pati duHkhI thaIne pUche che have kAMI upAya che ? ke jethI karIne A mArA ghera pAchA Ave. te bolI tame ghaNuM dravya kamAIne temanI mahApUjA karo, to tamArA upara tuSTa thaIne pharI Avaze. ema sAMbhaLI kharekhara huM emanI pUjA karIza ema manamAM vicArato gharathI nIkaLI dravya kamAvA dUra dezamAM gayo. kAma dhaMdho karI daza gadiyANAM - ardhAtolAnuM vajana = pAMca tolA sonuM meLavyuM. A thoDuM che ema mAnI saMtoSa - khuza to na thayo, chatAM paNa ghara bhaNI prayANa karyuM. rastAmAM eka jhADa nIce beTho. teTalAmAM ghoDAthI apaharaNa karAyelo rAjA dazArNabhadra tyAM Avyo. thAkelo rAjA ghoDA uparathI utaryo. teNe rAjAne pANI ApyuM ane palANa utAryuM ane rAjAnI sevA karavA lAgyo. rAjAe ArAma karatAM tene pUchyuM tyAre pUrva vRttAMta kahyo. rAjA vicAravA lAgyo. tenI patnIvaDe bicAro ThagAyo. paNa eno utsAha ghaNo che. dhana pAse na hovA chatAM "kamAIne huM pUjA karIza." Avo Ano utsAha che, tethI A karmaTha purUSanuM adhika hita zuM karuM? athavA mArA nagaramAM laI jAuM, kAraNake A mAro upakArI che. ema rAjA vicArato hato teTalAmAM sainya AvyuM. tene laI nagaramAM gayo. ane sabhAmAM beThelA rAjAe tene kahyuM, "he bhadra ! tane zuM ApuM? te kahe he deva ! pUjAnI sAmagrI Apo. pachI kutUhalathI vividha goThI-vAtacIto karato rAjA pAse rahevA lAgyo. A bAju devapUjita railokyanA sUrya vIra jinezvara saMdhyAkALe te nagaramAM padhAryA. ane devoe samavasaraNa racyuM. ll88. tyAre niyukta puruSoe dazArNabhadra rAjAne vadhAmaNI ApI ke he rAjan ! narendra devendranA vRndathI parivarelAM, zramaNa samUhathI saMvRtta, 34 atizayathI saMyukta, divyajJAnavALA, ATha prAtihAryathI zobhita ahIM dazArNakuTamAM vIrasvAmI samosaryA che. te sAMbhaLI sahasA romAMcita zarIravALA rAjAe tyAM rahyA ja ubhA thaI vaMdanA karI, vadhAmaNI ApanAra puruSone sADAbAra lAkha cAMdInA drammo (dramya = niSkano soLamo bhAga; niSka - prAcIna sikko che 1280 koDI = 1 dramma) ane aMge lAgelA AbharaNo ApyA. pahelAM koIe je rIte bhagavAna vAMdhA na hoya te rIte sarva nijaRddhithI AvatI kALe bhagavAnane huM vAMdIza." ema vicArI tIrthakara, cakra, baLadeva, vAsudeva vigerenA caritro sAMbhaLavA ane ciMtavavA vaDe harSathI rAtripUrNa karI. savAre maMtrIvargane Adeza karyo. "sarva sAmagrI taiyAra karAvo !" ane "huM te sAmagrI sAthe jinavaMdana karavA jAuM chuM. tethI nagarajano potAnI sarvasAmagrI laI jina vaMdanA karavA Ave" ema ghoSaNA karAvo. - kALanI hAni-TAIma bagADyA vinA rAjAnA te vacanane maMtrIoe AjJA dvArA sarva rIte saMpAdita (pUrNa) karyuM. rAjAe Rddhi sahita lokone AvatA dekhI.snAna karI, bali karma karI, alaMkArathI alakRta banI, zveta vastra ane zveta chatra dhAraNa karato, zveta cAmarathI vIMjhAto, sarva aMtaHpurathI yukta lIlAthI-vaTathI samavasaraNamAM gayo. gajarAjathI utarI traNa pradakSiNA ApI jinezvarane abhivaMdana karI svasthAne beTho. (102) Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mULazuddhi bhAga-1 tyAre janagAminI svasvabhASAmAM pariNAma pAmanArI vANIvaDe bhagavAne dharma kahevAno prAraMbha karyo. A arasAmAM Ije vicAryuM "dhikkAra ho ! A rAjA je khoTo garva kare che. tethI bodha pamADa" ema vicArI Indra uttuMga ane zveta kAntivALo, maNikaMcana ane ratnathI zobhita zarIravALo airAvaNa hAthI racyo. jene ATha mukha banAvyA. eka eka mukhamAM ATha ATha daMtazULa ane dareka dAMta upara ATha-ATha vAvaDIo, dareka vAvaDIomAM ATha-ATha kamaLa, dareka kamaLanA ATha-ATha daLa-pAMdaDA dareka daLe ATha-ATha suramya nATako vidurvA, sAmAnika, dogaMdaka, traNaparSadA, susajaja aMgarakSako, lokapALo, senApati ane sAta prakAranAM sainya, sarve prakIrNaka devo, Abhiyogika, kilbiSiko ane apsarAnA samUhathI parivarelo cAre taraphathI devendranI RddhithI dIpato-zobhato tyAM AvIne pradakSiNA karI te hAthInA agrapada namAve che. te be paga zakra prabhAvathI tyAMja kheMcI-khUMpI gayA. je Aje paNa dekhAya che. ethI gajAgrapada' evuM parvatanuM nAma thayuM ane bhaktibharita aMgavALA Indra prabhu padakamaLane namIne abhUtaguNanI A pramANe stuti karI. 1. bhavasamudramAM DubatAM prANIone tAravAmAM jahAja samA, surendra asurendra vRndathI vaMdita ! munIndra ! (114) durjaya kAmadevane jitanArA ! mohamallanuM baLa haranArA, hAthamAM rahela muktAphaLanI jema traNa lokane jonArA, duSTa aSTakarmarUpI vRkSanI kaThina gAMThane chedavAmAM tIkSNa kuThArasamA, traNa lokanA tilaka De jinendra ! tamArAM pAdakamaLane huM namaskAra karuM chuM. mAnasika ane zArIrika aneka duHkhathI pIDAtA evA amone zivasukha ApavA dvArA prasAda-mahera karo ! (117). ema stuti karI bhakti pUrNa hRdayavALo indra nijasthAne beTho ane dharma sAMbhaLavA lAgyo. te dekhI dazArNabhadra rAjA saMvega pAmyo ane ema vicAravA lAgyo "Ane suMdara dharma karyo che jethI AvI Rddhi maLI che." mane dhikkAra ho. khoTo garva karavAthI- ghamaMDa rAkhI tRNa ane thI paNa AtmAne halako karyo." AnI ane mArI RddhimAM ghaNuM aMtara che. tethI zA mATe ajJAnI evA meM AtmAne kheda pamADyo ? je saMsAramAM AvA apamAna dekhavA paDatA hoya te saMsArathI zuM prayojana ? ethI tapasaMyamamAM udyama karuM. ema vicArI jinezvarane namI kahevA lAgyo. te prabhu ! jo huM yogya houM to mane dIkSA Apo. atula saMvega rasavALo jANIne bhagavAne tarata munIo dvArA upAsita mahAna dIkSA ApI. te dekhI indra te rAjAne page paDyo ane kahyuM A to mArI zakti nathI. Apa jItyA. pacAsa hajAra ratha, sAtaso rANIo choDI ghora tapa karI dazArNabhadra rAjA mokSe sIdhAvyA. te gAmamukhI putre paNa rAjAnI dIkSA dekhIne saMvega pAmI jinezvara pAse pravrajayA svIkArI. - parama pavitra ane kudaratI rIte prakRtithI zubhabhAva pedA karanAra tIrtha svarUpa evA gajAgrapada parvata upara AryamahAgirie caityone vAMdI vistRta zilAtala upara uttama sattvazAlI AtmAoja AcarI zake tevuM pAdapopagamana anazana karyuM, ane svarge sIdhAvyA. ema darzanazuddhinA nimitte AryamahAgirie dravyatIrthanI sevA bhakti karI. (iti AryamahAgiri kathA samAptam) Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 bhIma ane mahAbhImanI kathA . 2 3 bhAvatIrthanI sevAmAM "bhIma ane mahAbhIma'nuM udAharaNa... bhIma ane mahAbhImanI kathA AkAzatalane cuMbana karatA jyAM caDhavuM muzkela che evA seMkaDo zikharovALo, vividhavRkSanA vanakhaMDathI maMDita-suzobhita mekhalAvALo, bhamatA bhISaNa jaMgalI jAnavarovALo aneka guphAmAM vasatA bhilla samUhavALo, saMcaraNa karatA hAthInA jUthavALo, narmadA nadInA pravAhanuM utpattisthAna, jharaNAnA jhaMkArathI dizAne baherI karanAra, vAMdarAnA hupAhupathI pracura avAjavALo, mora ane koyalanA avAjathI vyApta-vAcAla-mukharita evo viMdhyAcala parvata che. tenAM viSama adhobhAgamAM taLeTImAM vasakalaMkI nAme corapallI che. temAM coronA adhipati bhIma ane mahAbhIma be bhAI vase che. teo samyagdaSTivALA hovA chatAM avirativALA prANIvadha vigeremAM Asakta prAyaH corIthI vRtti calAve che. eka vakhata sArthanI sAthe aniyata rIte vihAra karatAM saumyatAthI caMdra sarakhA, tapatejanI dIptithI sUryasamAna, kSamA dhAravAmAM pRthvI jevAM, gaMbhIratAmAM samudra jevAM, sthiratAmAM meruparvata samAna, nirAlaMbapaNAmAM gaganataLa jevA, duHkhasaMtApathI tapta bhavyaprANIonAM saMtApa haravAmAM megha samAna, buddhimAM bRhaspati samAna, te kAlamAM vartanAra zrutanA pAragAmI, paropakAramAM dattacittavALA, jANe mUrtimAna jinadharma hoya evA sAdhuothI parivarelA dharmaghoSasUri' pallImAM padhAryA. A avasare AkAza tamAlapatra sarakhA kALA vAdaLAothI vyApta thaI gayuM. bhAregarjanAthI jANe Abha phUTavA lAgyuM. vijaLI camakArA mAravA lAgI. muzaLadhAre pANI paDavA lAgyuM. nadIo ghoDApurathI gAMDItura banI gaI. mArgo kAdavathI bhInAM thaI gayA, nadI-nALA moTA mArgo paNa pANIthI bharAI gayA, indragopa = gokaLagAya, vigere suMvALA jIva jaMtuo bhamavA lAgyA, ane pRthvI navAMkurothI vyApta thaI gaI che tevA prakAranI varasAdanI zobhA joI virAdhanA TALavA gurue sAdhune teja pallImAM varSAkALa nimitte vasatinI gaveSaNA karavA kahyuM ! sAdhuo pallImAM AvyA. madhyama vayanA mANasane pUchayuM, ahIM amane koI vasati ApanAra che? vasati mATe pallipatinuM ghara batAvyuM. teo tamArA bhakta che. pallIpatine ghera gayA. be bhAIoe dekhyA, "aho ! asaMkalpita ghara AMgaNe kalpavRkSa ugyo ! aciMtita ciMtAmaNIno saMyoga thayo ! akAmita kAmadhenuno samAgama thayo ! aprArthita kAmaghaTa maLyo ! ema vicAratA harSathI vikasita netravALA pagamAM paDyA. ane kahyuM amAre yogya kAmakAja jaNAvo. tyAre sAdhuoe kahyuM ke "amane gurumahArAje comAsuM rahevA yogya vasati nimitte mokalyA che !" zuM ahIM koI upAzraya bIjo che ? "aho ! Ape mArA upara ghaNo upakAra karyo" ema kahetAsAdhune upAzraya dekhADyo. tyAM AvI sUri ane sAdhu bhagavaMto svadharma-yogamAM masta-parAyaNa banyA. ane palipatio temanI bhaktimAM rata thaI kALa pasAra karavA lAgyA. kyAreka munivaranA vadanathI nIkaLatA madhura svAdhyAyane saMvegathI bhAvita manavALA amRtanA ghUMTaDAnI jema pIe che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kyAreka dhyAna dharatA munine upara netro lagADI besatA. paDilehaNa vigeremAM udyamazIla sAdhune joI guNAnurAgathI harSane vahatA, bhavasamudra taravAmAM yAnapAtra samAna gurumukhathI vyAkhyAna sAMbhaLatA e pramANe bhakti nirbhara yatisevAmAM tatpara, saMvegabhAvita teono varSAkALa pasAra thayo. have eka vakhata gurue sAdhuone uddezIne te be pallIpatione sAMbhaLatA be gAthA kahI. zelaDIo vADa oidhI rahI che. pAtra banI zake teTalI moTI tuMbaDIo thaI gaI che. baLado baLavALA banI gayA che, gAmomAM kAdava sukAI gayo che. mArgamAM pANI ochuM thaI gayuM che. bhUmi paNa kaThaNa (majabUta) banI gaI che. rastAo paNa musApharothI vyApta thavA lAgyA che. eTale sAdhuone vihAra karavAno samaya thaI gayo che. (o.ni. 100-171) vihAranI vAta sAMbhaLI lAgaNI sabhara hRdaye hAtha joDI vinaMti karavA lAgyA... he bhagavan! zuM mahAAraMbhamAM magna amane tamArI sevAthI pApapaka dhovAnI taka mATe athavA amArA anugraha mATe Apa ahIM ja nA rokAo ? tyAre gurue kIdhu ke he zrAvako ! eka ThekANe rahevuM te sAdhuno kalpa nathI. AgamamAM paNa kahyuM che ke..... zramaNo, paMkhIo, bhamarAo, gAyo ane zarada RtunAM vAdaLAo aniyata vasativALA hoya che. (o.ni. 172) mATe mahAnubhAva ! ahiM rokAvAno Agraha nA karo. AvatIkAle amo vihAra karazuM. bIjA divase sAdhuo vihAra karavAnI taiyArI karavA lAgyA. tyAre bhIma mahAbhImane bolAvI AcArya mahArAja kahe che, ke kAle vihAra mATe sAro divasa che, tethI te bhadra ! saMsAranuM asArapaNuM, indriyonuM caMcalapaNuM, viSayonuM kSaNamAtraramyapaNuM, Ayu:pradezonuM satata bhaMgurapaNuM, pApAcaraNane durgati gamananuM kAraNa vicArI, kAMIka sarvavirati (pramukha) ItyAdi viratine grahaNa karo, tyAre bhIma ane mahAbhIma kahevA lAgyA. marusthalamAM kalpavRkSa, cappAlanA ghera airAvaNa hAthI, dAridravALAne ghera ratnavRSTi kyAMthI hoya? tema amArA jevA prANIone AvI sAmagrI he gurudeva ! kyAMthI hoya ? ema bolIne kahyuM ke je amAre ucita hoya te Apa ja kaho. tyAre gurue rAtribhojana viramaNavrata ApyuM ane tenAM doSo batAvyA. rAtrimAM rAkSasa vigere pRthvI upara cAre bAju phare che. ane rAtre jamanAra teo spaSTa ApaNuM bhojana eThuM kare che. ane AhAramAM kIDI Ave to buddhino nAza kare, mAkhIthI ulTI thAya, jU thI jalodara roga thAya, karoLiyo koDha roga kare, vALathI svarabhaMga thAya, kAMTo ane lAkaDu gaLAmAM phasAya che. bhojana karatAM zAkamaLe vIMchIM AvI jAya to tALavuM vIMdhAI jAya, bhAjana dhovAmAM kuMthuA vigere jIvo haNAya. ghaNuM zuM kahyuM - A rAtribhojananAM doSone varNavA koI samartha nathI. nizIthabhASyamAM paNa kahyuM che ke ...... prAsuka dravya hovA chatAM kuMthuA, nilaphUla vi. rAtre dekhAvA muzkela che, mATe pratyakSajJAnI paNa rAtribhojana parihare che. jo ke dIvA vigere nA ajavALAmAM kIDI vigere dekhAya, paNa rAtribhojanathI mULavratanI virAdhanA thatI hovAthI anAcINe kahyuM che. e pramANe anuzAsana (hitazikSA) ane rAtribhojana viramaNavrata ApI sUrie savAre vihAra karyo. tyAre talavAra laI banne bhAI sImADA sudhI gayA. tyAre pAchA pharatAM teone gurue Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ArAmazobhA kathA 25 kahyuM ke vratabhaMgamAM moTo doSa che. ane thoDuM paNa vratanuM pAlana guNakArI thAya che. guru mahArAje anyadeza bhaNI vihAra karyo. "icche" (amArI paNa icchA che.) ema kahI bhIma, mahAbhIma potAne ghera gayA. - have eka vakhata anya pradezamAM gayA ane ghaNuM godhana luMTI lAvyA. ane pallInI najIkamAM gAmanI bahAra coro pADAne mAre che. ane aDadhA tene rAMdhavA lAgyA ane aDadhA madirA levA gAmamAM gayA. paNa godhananA lobhathI banne pakSoe mAravA mATe mAMsa ane madirAmAM jhera bheLavyuM. teTalAmAM sUryAsta thatAM draDhavratavALA bhIma ane mahAbhIme to na khAdhuM. ane zeSa coro jherathI maraNa pAmyA. te dekhI banne bhAI paraspara kahevA lAgyA. "are ! aviratinA kAraNe badhA marI gayA. jyAre ApaNe eka rAtribhojana vratathI bacI gayA. ane A Rddhi prApta thaI ane paralokamAM mokSa thaze emAM koI saMdeha nathI." ema kahI sarva godhana grahaNa karI ghera AvyA. mRta cora parivAranuM yathocita karI, "vrata levAthI lAbha thAya che. evI khAtrI thavAthI zakti pramANe bIjA paNa niyamo svIkAryA. ema vizuddha samaktivALA grahaNa karela vratane pALavAmAM tatpara, sAdhunI sevA ane guNathI raMgAyelA manavALA, dIna, anAtha vigerene dAna ApavAmAM masta-parAyaNa banelA, prazasta bhAvanAthI bhAvita jinezvaranI-vaMdana pUjAmAM tatpara, svaduSkRtyone niMdanArA, evA te banneno caramasamaya AvI gayo. tethI paMca parameSThInA namaskAramAM parAyaNa banelA marI devalokamAM gayA. tyAMthI AvI banne bhAI manamohaka mAnavabhava ane divya devabhavo prApta karI anukrame mokSe jaze. e pramANe bhAvatIrthanI sevA samakitane zaNagAre che. ' "iti bhIma-mAbhIma kathA samAptamu" have cothuM "bhaktibhUSaNa" kahe che.... te vinaya vaiyAvaccarUpe che, je samaktine zobhAve che. kahyuM che ke.... tIrthakara, zreSThamunigaNa ane saMghanI uttama rIte anavarata karavAmAM AvatI paramabhakti samakitane vibhUSita kare che. mATe bhavathI bhayabhIta thayelA bhavyoe samakitane zobhAvA sAru satata enI bhaktimAM rata rahevuM joIe. tIrthakaranI bhakti viSe "ArAmazobhA'nI kathA kahe che. ( ArAmazobhA kathA ) sarva dIpa samudranI madhye rahelAM Aja jaMbudvIpamAM cha khaMDavALuM bharatakSetra che. tenAM madhyakhaMDamAM gAya bheMsarUpa pazudhanathI vyApa ghaNo ja ramaNIya guNano bhaMDAra kuzarta nAme zreSTha deza che. parizramathI kalAnta-thAkelA evAM naranArInAM hRdaya jema ghaNAM zvAsavALA hoya tema ghaNAM dhAnya (zasya) vALuM, mahAmuni jema saMvaravALA hoya tema sArA pazuovALuM, kAmInIjananuM zIrSa jema seMthAvALuM hoya tema sImADAvALuM sthAlazaka nAme moTuM gAma che. harSaghelA seMkaDo lokothI ramya, duSTa rAjA ane corothI agamya (tyAM najara paNa nAMkhI na Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zake) dAna, dayA ane indriya damananuM ghara, evAM sakalaguNathI yukta te gAma che. svarUpathI te gAma jhADa vinAnuM che. ane te gAmanI cAre dizAmAM eka yojana bhUmi sudhI ghAsa sivAya bIjuM eka paNa jhADa ugatuM nathI. tyAM juveda vigereno pAThaka agnizarmA nAme brAhmaNa che. tenI jvalanazikhA nAme brAhmaNI che. viSayasukha bhogavatA temane eka putrI thaI. tenuM vidhutmabhA nAma pADyuM. te rUpAdi guNathI maMDita hatI. eTale ke rUpathI surAMganAno tiraskAra karanArI, gati ane vacanathI zreSTha haMsa jevI, saumyapaNAthI jANe candralekhA, gaurI nArImAM saubhAgyane zobhAvanArI, dakSacatura, vinaMtI, gurajana viSe bhaktivALI, strIyogya prazasta kalAgamathI yukta, satya-zauca ane zIlathI bhUSita sarala svabhAvavALI hatI, eTale te kyAre paNa vAMkI-kuTila banatI na hatI. te ATha varSanI thaI eTale tenI mAtAe roga jarA ane kalezarUpI dADhAthI bhayAvaha evA mRtyu mukhamAM praveza karyo. tethI teNe jAte ja badhu gharanuM kAmakAja karavAnuM cAlu karyuM. te savAre uThI gAya dohe, pachI chANanuM lIpaNuM vi. karI kacaro kADhe, gAya carAvA jAya, vaLI madhyAhna kALe AvIne gAya dohe ane bApujIne jamADI jAte jame, pachI gAya carAvA jAya, sAMje pAchI ghera Ave, ane saMdhyAkALe sarve kAryo karIne suI jAya. e pramANe dararoja ghara kAma-kAjathI te bALA thAkI jatI. eka vakhata ghaNI thAkI javAthI lAja mUkIne bApujIne punaHlagna mATe kahyuM, kAraNa ke gharanuM kAma karatA mAruM zarIra tUTI jAya che. tyAre pitAe "A dIkarI ThIka kahe che" ema vicArI koI strI sAthe lagna karyA. paNa apara mAtA to gharano badho bhAra vidhutvabhA upara mUkI snAna vilepana mekaapa karavA ane TApaTIpamAM masta rahevA lAgI. tyAre vidyutUbhAe vicAryuM sAruM karavA jatAM vadhAre kharAba thayuM. tyAre te to savAre gharamAMthI nIkaLe ane bhojanaveLA vItyA pachI ghera Ave ane ghera je kAMI vadheluM paDyuM hoya te jamI pAchI jaMgalamAM jatI rahe che ane cheka rAtre pAchI Ave. ema pahelAnI jema kalezamAM divaso vItAvatAM bAra varSa thaI gayA. eka divasa gAyone carAvatA chAyAno abhAva hovAthI ghAsa maLe suI gaI. eTalAmAM tyAM kALo bhammara, mahAkAyAvALo, rAtI AMkhovALo, capala be jIbhavALo, phaNATopavALo, utAvaLI gativALo, bhayathI Darelo eka jherI sApa tenI pAse Avyo. te sApa nAgakumArendrathI adhiSThita dehavALo hovAthI manuSyanI bhASAmAM komala vacanothI tene uThADavA lAgyo. te uThI tyAre sApe kahyuM ke vatsa ! bhayabhIta thayelo huM tArI pAse Avyo chuM. kAraNa ke duSTa gAruDako mArI pAchaLa doDI rahyA che. teonA karaMDiyAmAM pUrAI kokaDuM (guMcaDo) vALIne duHkhI na thAu te mATe he bAlA ! tArA khoLAmAM rAkhI upara vastra DhAMkI ghabarAyelA evA mAruM rakSaNa kara. he putrI ! tuM ciMtA karIza nahi. huM nAgakumArathI adhiSThita dehavALo chuM. tethI gADikonA maMtra devatAnI AjJAo laMghavA samartha nathI. tethI tuM Dara nahi, mArA vacanane vikalpa vinA kara. tyAre teNIe potAnAM khoLAmAM nAgane chupAvyo. eTalAmAM auSadhikaMkaNa hathelImAM dhAraNa karela gAruDiko AvyA. ane te kumArIne pUchyuM ahIMthI sApa jato joyo ? huM to moDhA upara vastra Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 pUchazuddhi bhAga-1 ArAmazobhA kathA DhAMkIne suI gayelI tethI mane zA mATe pUcho cho ? teo bolyA are ! A bAlAe jo nAga dekhyo hota to kUkatI kUkatI bhAgI jAta ! tethI cAlo ApaNe AgaLa jaIe. teo AgaLa pAchaLa joIne kyAMya paNa te sApane na dekhavAthI "are ! ApaNA dekhatA ja te kevI rIte bhAgI gayo ?" ema AzcaryathI khIlelI AMkhavALA gADiko pAchA pharyA. ane bAlAe sarpane kahyuM "tArA rAjAo gayA tethI bahAra nIkaLa." tyAre sApano adhiSThAyaka nAgakumAra deva pratyakSa thaI sApanuM rUpa AvarI deva rUpe pragaTa thaI bAlAne kahyuM ke putrI ! tArA A asAdhAraNa upakArathI hai tuSTa thayo chuM. tethI vara mAMga ke jethI varadAnane huM AvuM. tyAre caMcala kuMDala vigere AbharaNothI zobhatA devane dekhI te bolI he tAta e pramANe hoya to moTI chAyA kara. jethI sukhethI gAyo carAvuM. garmIthI huM ghaNI pIDAu chuM. deve vicAryuM bicArI bhoLI lAge che. tethI huM tuSTa thavA chatAM AvuM mAMge che. paNa Ano upakAra karuM ema vicArI tenI upara moTo bAga banAvyo. je vividha jAtanAM vRkSa samUhavALo, sarva RtunA phaLa ApanAro, sadA phUlanA parAgathI dizAne sugaMdhita karavAvALo, matta bhamarAonA guMjanathI vyApta, cAre bAjuthI sUryatApane rokanAro, evo manamohaka bagIco deve racyo. deve kahyuM he putrI ! mahAprabhAvathI tuM jayAM jaIza tyAM tyAM tArI upara A bagIco samAIne raheze. Apatti samaye mane yAda karaje. ema kahI deva gayo. te paNa amRtaphaLanA svAdathI bhUkha tarasa vinAnI tyAM ja rahI. eTalAmAM rAtri thaI tethI gAyo laI ghera gaI. ane bagIco paNa ghara upara rahyo. mAtAe khAvAnuM kahyuM tyAre te bolI bhUkha nathI. ema javAba ApI suI gaI. savAre gAyo laI vanamAM gaI e pramANe keTalAya varSo vItyA. eka vakhata vidyumrabhA jaMgalamAM bagIcAnI maLe sUtI hatI. tyAre vijaya meLavI pAchA pharelA pATalIputranA rAjA jitazatrue te bagIco dekhyo. ane maMtrIne kahyuM ke ahIM bagIcAmAM paDAva nAMkho. maMtrie "tahatti" karI AMbAnA jhADa nIce rAjAnuM siMhAsana goThavyuM. temAM rAjA beTho - tyAra pachI uttamazobhAvALA caMcala ghoDoone zreSTha vRkSo joDe bAMdhyA. palANa vigere zAkhA upara TIMgAvyA. madonmatta hAthIo moTA thaDavALA vRkSo joDe majabutarIte bAMdhyA. uMTa vigere ke vAhanone yathAyogya vRkSa pAse rAkhyA. jyAre vidyutmabhA sainyanI chAvaNInA avAja sAMbhaLI uMghamAMthI uThI AMkha coLI hAthI vigere ne joI bhayabhIta thaI dUra gayelI gAyone dekhI tyAre maMtrInA dekhatA ja teone vALavA bhAgI. to te bagIco ghoDA vigerenI sAthe tenI joDe gayo. are A zuM? tethI rAjA vigere lokomAM khaLabhaLATa macI gayo. ane ubhA thayAM zuM A IndrajAla che? ema rAjAe maMtrIne pUchyuM, tyAre maMtrIe jaNAvyuM huM mAnuM chuM ke uMghamAMthI uThI camaDhatIbe AMkho coLatI bhayabhrAMta nayanovALI A bAlikA bhAgI tenI sAthe A bagIco paNa cAlyo. mATe A badho te bALAno prabhAva che. A bAlikA devI nathI kAraNa ke AMkho coLatI hatI. tethI A sAce koNa che? "te tapAsa karuM" ema kahI doDIne pelI chokarIne buma pADI, zuM kaho cho ?" ema bolatI ubhI rahI, tenI sAthe bagIco paNa ubho rahyo. "ahIM Ava !" ema Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 mULazuddhi bhAga-1 maMtrIe bolAvI (bAlikA)-mArI gAya nAsI jAya che. huM maMgAvI dauM chuM. azvasavAro dvArA gAyo maMgAvI, kanyA paNa rAjA pAse AvI ubhI rahI. enI sAthe bagIco paNa sthira thayo. tyAre rAjAe teno te atizaya dekhI sarvAMga joyA, kuMvArI jANI, rAjAne anurAga thayo ane maMtrInuM mukha joyuM maMtrI paNa rAjAno bhAva samajI gayo. teNe vidyutprabhAne kahyuM ke he bhadra ! AkhI dharatIno nAyaka, aneka sAmaMto jenAM caraNa cUmI rahyA che, evA A narendrane bhartAra tarIke svIkAra. kanyA bolI - haiM svataMtra nathI. "maMtrIe pUchyuM tuM kone AdhIna che ? huM mArA mA bApane AdhIna chuM. ema vidyutprabhA bolI, maMtrI - tAro bApa koNa che ? kyAM vase che. tenuM zuM nAma che ?" te vidyutprabhA bolI Aja gAmamAM agnizarmA nAme brAhmaNa vase che. tyAre rAjAe mAhaMtone kahyuM ke "tame tyAM jAo ane A bALAne varIne Avo." tyAre maMtrI gAmamAM gayo, ane agnizarmAnA gharamAM praveza karyo. te brAhmaNe maMtrIne AvatA dekhI ubhA thaIne Asana ApyuM, ane kahyuM ke mArA lAyaka kAma hoya to pharamAvo. maMtrI - "zuM tAre koI dIkarI che ?" agnizarmAe hA pADI, maMtrI "jo ema hoya to tArI dIkarI rAjAne Apa. agnizarmA - "rAjAne ApI ja dIdhelI che. kAraNa ke amArA prANa paNa rAjAne ja AdhIna che. to pachI kanyAnuM zuM pUchavuM ?" - maMtrI - to pachI rAjA pAse cAlo, tyAre agnizamAM rAjA pAse gayo, AzIrvAda ApIne rAjAnI najIkamAM beTho, maMtrIe badhI vAta karI, tyAre rAjAe vicAryuM, jo mahotsava pUrvaka lagna karavA jaIza to ghaNo kALa nIkaLI jaze." AvA bhayathI rAjAe gAMdharva lagna karyA. ane bAlAnuM pUrvanAma parAvartana karI 'ArAmazobhA' evuM sArthaka nAma pADyuM. kAraNa ke ghaNA uttama jhADothI ramya bagIco AnI upara zobhe che. tethI A nAmathI ArAmazobhA ho / / 22 / / atyAre A mArA sasarA che, ema kahIne loko jANaze, tethI zaramAtA rAjAe agnizarmAne zreSTha bAra gAma bheTa ApyA. AgaLa javA lAgyo. ane ArAmazobhAne hAthI upara besADI, bagIco paNa tenAM upara samAIne sthira rahyo. e pramANe potAnAM manoratha pUrA thatA rAjA harSaghelo banI javA lAgyo. vaLI ArAmazobhAne meLavI potAnI jiMdagIne saphaLa mAnavA lAgyo. athavA to zreSTha ratna prApta karI koNa tuSTa na thAya ? rastAmAM tenuM mukhakamala jovAmAM masta banelo rAjA cAlyo. athavA to manohara vastumAM naja2 nimagna bane emAM Azcarya jevuM kAMI nathI, eka to suMdara rUpalAvaNyavALI che, ane vadhArAmAM deva tenI sahAyamAM che. AvI kanyA rAjAne moha pamADe, bolo ! tame ja kaho emAM Azcarya jevuM che ja zuM ? anukrame pATalIputra pahoMcatA rAjAe Adeza karyo ke.... hATa havelIne zaNagAro, sarva ThekANe dhvajapatAkA pharakAvo, maMDapa mAMcaDA vagerethI AkhAya nagarane zobhatuM karo. ghaNuM zuM karyuM ? Aje vizeSa prakAre badhI sAmagrIne taiyAra karo, ke jethI ThAThamAThathI devI sAthe nagaramAM praveza karuM / / 27 / nagarajanoe rAjAnI sarva AjJAnuM pAlana karye chate sthAne sthAne kautuka ane maMgalane prApta karI rAjAe nagaramAM praveza zarU karyo. (kautuka = najara na lAge te mATe kALu dhabbu, rakSAbaMdhana karavuM, ke saubhAgya mATe dhUpa homa vi. karavA) tyAre kutUhala pUrNa sarva nagarajano rAjA rANIne Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 mULazuddhi bhAga-1 ArAmazobhA kathA jovAnI utkaMThAthI pota potAnAM gherathI AvavA mAMDyA, puruSo rAjAne vakhANe che, nArIo rANIne. tyAM vaLI keTalAka yuvAno kahevA lAgyA ke A rAjA puNyazALI che, ke jethI A rAjAne traNe lokanI suMdarIonA lAvaNyane jhAMkhu pADanAra, saMsAra sukhanI khANa, mahAprabhAvazALI A strIratna prApta thayuM che. 31 vRddho kahevA lAgyA A badhI prApti pUrve karela karmanuM phaLa che. mATe dharma karavo joIe jethI A prApti thAya. "bALako paNa hAthI upara phaLo dekhI bolavA lAgyA arara aho! A aneka jAtanAM phaLo amane kevI rIte maLaze ? koIka strI kahevA lAgI are sakhI! ANIno atizaya to jo, bIjI bolI jo A badho devano prabhAva che. vaLI bIjI bolI.rANInI rUpa saMpadA jo, bIjI bolI vastra ane ghareNAMthI AvuM rUpa zobhI rahyuM che. bIjI nArI - A nArIja jIvalokamAM jaya pAmo ke je rAjA sAthe eka ja Asane beThI che. trIjI nArI - "he suMdara zarIravALI! tuM Ane kevI rIte vakhANe che ?" ke je lokonI sAme rAjAnI sAthe besatA zaramAtI nathI" keTalIka nArIo kahevA lAgI ke "hAthI upara bagIco bahu suMdara lAge che" A to bahu moTuM Azcarya che. bIjI bolI - AmAM koI Azcarya karavA jevuM nathI, kAraNa ke devanA prabhAvathI badhu saMbhavI zake che. ema aneka rIte bolatA nagarajano nI vaccethI rAjA potAnA vizALa rAjamaMdire pahoMcyo. rAjamahelanI aMdara pesatA te bagIco paNa tarata ja mahela upara devaprabhAvathI sthita thayo. rAjA paNa tenI sAthe dogaMduka (vilAsI RddhizAlI) devanI jema viSayasukha anubhavatAM keTalo kALa gayo te paNa jANato nathI. 4rA A bAju tenI sAvakI mAtAne putrI thaI. yauvana pAmI teNIe vicAryuM jo ArAmazobhA na rahe to tenA guNano anurAgI rAjA mArI putrIne paNa paraNaze. mATe ArAmazobhA na rahe tevo upAya karuM. tyAre brAhmaNane kahyuM tame yogya bhAthuM laI ArAmazobhAne Apo. agnizarmAe kahyuM. "ApaNAM bhAthAthI teNIne zuM thavAnuM hatuM ? teNIne zI khoTa che?" sAvakI mA - tamArI vAta sAcI teNIne koI uNapa nathI, paNa mAruM mana zAMta thatu nathI, tyAre bIjI patnIno Agraha jANI kahyuM "jo ema hoya to kAMIka banAva." tyAre harSathI vikasita AMkhavALI te sAvakImAe paNa siMhakesarIyA lADu banAvyA, temAM ghaNA masAlA nAMkhyA ane jherathI mizrita karyA ane pachI nicchidra ghaDAmAM mUkI brAhmaNane bhalAmaNa karI ke "A lADu tame jAte laI jAo, ke jethI rastAmAM bIjI koI Apatti Ave nahi" tyAre te brAhmaNa saraLa svabhAvavALo hovAthI brAhmaNInAM duSTabhAvane samajI nA zakyo. ane ekalIeja sIla karIne ghaDAne brAhmaNanA mAthA upara upaDAvyo. ane jatAM jatAM kahyuM ke "A mAruM bhAthuM ArAmazobhAne ja Apajo ane kahejo ke he beTI ! A tAre jAte ja khAvAnuM che, bIjA koIne ApatI nahIM, ke jethI lADunuM virUpa dekhIne rAjakulamAM koI mazkarI kare nahi. "tuM kahe che tema kahIza" ema kahI agnizamAM cAlyo. "traNe saMdhyAe sAvadhAna raheto, sIlane barAbara saMbhALato, rAtre sutI vakhate ozIkA nIce mUkI deto." ema karatAM anukrame pATalIputra nagaranI bahAra AvI pahoMcyo. tyAM thAkI gayo hovAthI eka vaTavRkSa nIce suto. karma-dharma saMyoge teja vRkSamAM krIDA mATe pelo nAgadeva rahelo hato. tyAre lAMbI musApharI ane lAMghaNanA zramathI azakta zarIravALo A musAphara koNa che? tyAre teNe avadhijJAnano upayoga Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 mULazuddhi bhAga-1"} mUkI jAyuM A to ArAmazobhAno bApa che. ane AnA bhAthAmAM duSTa brAhmaNIe jherI lADuM mUkyAM che. dekhIne vicAryuM tenI mAtAnI duSTatA to juo ! tyAre huM vidyamAna chatAM evuM kevI rIte banI zake. tethI jherI lADuo laI amRta lADuo mUkI dIdhA. thoDIvAramAM brAhmaNa paNa uThI nagaramAM gayo ane rAjamaMdire pahoMcyo. tyAre dvArapAlane kahyuM ke "rAjAne nivedana karo ke dvAre ubhA rahelAM ArAmazobhAnA pitA rAjAnA darzananI jhaMkhanA kare che. dvArapAle rAjAne nivedana karatAM rAjAe kahyuM jaldI aMdara bolAvo. rAjaAdeza pachI tarata dvArapAle brAhmaNane aMdara mokalyo. agnizarmA paNa rAjA pAse AvIne.... OM bhUrbhuvaH svasti svAhA vaSaDU IndrAya" ItyAdi maMtrapATha pUrvaka rAjAnI pAse beThelI ArAmazobhAne bheTazuM ApyuM, ane kahyuM ke putrInI mAtAe jaNAvya-vinavyuM che ke ArAmazobhA mATe javuM ke tevuM A bhAthuM mAtAnA snehathI meM mokalyuM che. ethI ja meM putrIne soMpyuM che. ghaNuM zuM kahuM "rAja darabAramAM huM upahAsa pAtra na bane tema karo !" rAjAe rANI tarapha joyuM, rANIe potAnI dAsInA hAthamAM ghaDo ApI potAnA mahelamAM mokalAvyo. ghareNAM vastra vigere ApI brAhmaNano Adara satkAra karyo. rANI potAnA mahelamAM gaI, darabAra uThatA rAjA paNa rANInA mahelamAM gayo. rANIe vinaMti karI sukhadAyaka Asana upara besADyA, vaLI vinaMti karI ke he deva ! mArA upara maherabAnI karo, A ghaDA upara najara nAkho, (Apa saMmati Apo) ke jethI atyAre A ghaDo ughADuM ! tyAre rAjAe kahyuM vikalpa karavAnI jarUra nathI. je kAMI hoya te ApaNA mATe pramANa (barAbara) che. tethI te ghaDAne jaldI ughADa jeTalAmAM rANIe ghaDo kholyo. teTalAmAM ekAeka temAMthI maryalokamAM durlabha uttamagaMdha nIkaLavA lAgI. te gaMdhathI rAjA AkarSita thaI gayo, jyAre ghaDAnI aMdara amRta phaLa samAna yogya pramANavALA divya lADuone dekhe che. tyAre ghaNAM kutUhalathI cakora (cAlAka) prANIone dekhADI te lADune khAtA rAjA ghaNo ja vismaya pAmyo, tyAre rAjAe kahyuM Ano apUrva rasa che. tethI tArI bena (zokyo) ne eka eka lADu Apa. teNIe temaja karyuM. tyAre tenI mAtAnAM ghaNAM vakhANa thayA, bIjAnI pAse AvI kalA nathI ane tyAre vidAya pAmela agnizarmAe kahyuM putrIne thoDA divasa mokalo. rAjAe kahyuM rANIo bahAra na jAya. kAraNa ke rANIo to sUryane paNa na dekhe, tethI nizcaya jANI brAhmaNa ghera gayo. ane potAnI patnIne sarva vRttAMta kahyo. tethI sAvakI mAe vicAryuM. A badhu to phogaTa thayuM. kharekhara suMdara jhera haze, eTale te jheranI tIvratA joIe eTalI nahI hoya, jethI bacI gaI. tethI bIjI veLAe vadhAre suMdara = barAbara cakAsaNI pUrvaka karIza. thoDA divasa pachI bIjIvAra pheNIno Dabbo ApIne agnizarmAne mokalyo. pharIthI temaja thayuM. trIjIvAra ArAmazobhAne garbhavatI jANI. barAbara pArakhuM karelAM tAlapuTa jherathI mizrita mAlapuAno Dabbo ApIne agnizarmAne kahyuM ke e pramANe karajo ke dIkarI ahIM AvI putrane janma Ape, jo rAjA na mAne to brAhmaNasvarUpa dekhADajo, vaDanA jhADapAse jatA deve jhera haraNa karI lIdhuM, teja kramathI rAjAne vinaMti karI ke - he rAjanuM ! atyAre mArI putrIne vidAya Apo ke mAre ghera prasare, rAjAe nA pADI, tyAre brAhmaNe peTe charI mukI kahyuM huM brAhmaNa hatyA tamArA upara mUkIza. tethI maMtrI ane ghaNI sAmagrI sAthe mokalI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ArAmazobhA kathA 31 ArAmazobhAne AvatI jANI sAvakImAe potAnA gharanI pAchaLa moTo kuvo khodAvyo. guugharamAM potAnI dIkarIne rAkhI. moTA sipAInA samUha sAthe ArAmazobhA tyAM AvI. tyAM jaI devakumAra sarakhA putrane janma Apyo. eka vakhata aMgarakSako dUra hatA ane sAvakImA pAse hatI tyAre dehaciMtA mATe uThelI ArAmazobhAne kuvA pAse laI gaI. A kuvo kyAre thayo ? sAvakImA bolI e beTI ! tuM AvavAnI che evuM jANI "uMdara vigere bhamatA hoya to nukazAna karaze tevA bhayathI kUvo khodAvyo che. (eTale kUvAmAM ja rahI jatAM temano bhaya maTI jaze.) jeTalAmAM ArAmazobhA kutUhalathI kuvAnA taLIyAne jue che. teTalAmAM te nirdaya sAvakI mAtA tene dhakko mAre che, ArAmazobhA nIcA mukhe kUvAmAM paDe che. paNa teNIe paDatA paDatA devasaMketane yAda karI bolI he tAta ! atyAre tamArA caraNa mAre zaraNa che. tyAre tarata ja te nAgakumAradeve hatheLImAM te ArAmazobhAne dhAraNa karI. ane kUvA maLe pAtALabhuvana banAvI rAkhI. tyAM sukhe rahevA lAgI. bagIco paNa kUvAmAM peTho, deva tenI sAvakImA upara ghaNo roSe bharAyo. "paNa A to mArI mA che" ema kahIne ArAmazobhAe zAMta pADyo. aparamAtAe suvAvaDIno veza paherAvIne potAnI putrIne tyAM suvaDAvI dIdhI. thoDIkavAramAM (ghaDIka rahIne) dAsIo AvI, teoe joyuM ke kAMIka kAMpatI nayanovALI, jhAMkhArUpa lAvaNya ane dehakAMtivALI, kaMIka sarakhA aMgovALI teNIne pathArI upara sutelI joI. || 48 me. te dAsIe pUchyuM ke svAmInI ! ApanuM zarIra pheraphAravALuM kema dekhAya che ? te bolI mane kazI khabara paDatI nathI; paNa mAruM zarIra svastha nathI. tyAre ghabarAyelI paricArikAoe tenI mAtAne pUchyuM. "A zuM thayuM che?" tyAre te mAyAvI chAtI kuTatI bolavA lAgI, hA hA! huM haNAI gaI, mArI AzAo dhULadhANI thaI gaI, he beTI ! huM kharekhara bhAgya vihaNI , ke jethI tArA zarIra uparanuM rUpa lAvaNya anya jAtanuM dekhAya che. zuM koInI najara lAgI ke zuM A vAyuno vikAra che? ke A prasUtiroga tArA zarIramAM ubho thayo che ? e pramANe vilApa karatI brAhmaNIne dAsIoe kahyuM ke tame raDo nahi. paNa ahIM je karavA yogya kRtya hoya te jaldI karo, tyAre mAtAe rakSAbaMdhana dhUpa homa vigere aneka prayoga karyA chatAM kazo phera na paDyo. tyAre rAjabhayathI nokarANIo dilagIrI thaI gaI. rAjAe moTA darabArIne mokalyo ane AjJA karI ke kumAra ane devIne lAvo. sarva sAmagrI taiyAra karI prayANa karyuM. paNa bagIco to nahi Avyo. pATaliputra AvatAM rAjAne vadhAmaNI ApI.... tyAre harSaghelA rAjAe hATa-havelI sajAvyA. ane vadhAmaNI ApavAno Adeza karyo tyAre nagarajano putrajanmanI vadhAmaNI ApavA rAjadarabAramAM Ave.) jeTalAmAM rAjA jAte harSapUrvakanIAzcaryapUrvakanI cAlathI sAme cAlyo teTalAmAM kumAra ane rANIne dekhI, tyAre rANInuM rUpa dekhI rAjAe pUchyuM he devI ! tArA zarIramAM phera kema lAge che? tyAre dAsIoe kahyuM ke he rAjanuM! bALakane janma ApyA pachI najaradoSathI ke vAyu vikArathI, ke prasUtinA rogathI devInuM AvuM zarIra thayuM lAge che. paNa pAko khyAla Avato nathI. tyAre rANInI vAta (hakIkata) sAMbhaLI putrajanmanA abhyadayathI harSa pAmela rAjAnuM moTuM paDI gayuM, chatAM dhIraja rAkhI nagaramAM Avyo. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 2. mULazuddhi bhAga-1 bagIcA viSe pUchyuM to kahyuM ke e to pANI pIvA pAchaLa rahyo che, paNa rAjAne tenuM zarIra barAbara dekhI zaMkA thaI A devI te ja che ke anya ? eka vakhata rAjAe bagIco lAvavAnuM kahyuM, tyAre bolI ke avasare lAvIza, e pramANe bolatI te rANInA hoThapaDalane zUnya dekhI - lAlimA vinAnA adhara bimbane joI rAjAne vadhAre zaMkA thaI, huM mAnuM chuM ke "A te ja ArAmazobhA nathI paNa bIjI koIka che" AvA vikalpa karato te rahevA lAgyo. A bAju ArAmazobhAe devane kahyuM ke mane kumArano viraha bahu satAve che. tethI mane kumAranA darzana karAvo. tuM mArI zaktithI tyAM jA paNa kumAranA darzana karI jaldI pAchuM AvavuM paDaze. sUryodaya na thAya tyAM sudhI rahI zakIza. tyArapachI rahIza to mAruM darzana nahi thAya. huM pAcho nahi AvuM tenI pratIti karavA huM tArA kezapAzamAMthI paDatu mRtaka nAganuMrUpa dekhADIza. deva prabhAvathI kSaNa mAtramAM pATalIputramAM pahoMcI gaI. vAsabhavanamAM praveza karyo. te prajavalita ratnadIvaDAvALuM, maNi maukika ratnothI maNDita, puSpothI zaNagAreluM, maghamaghatA dhUpathI vAsita, kaMkola-eka jAtanuM sugaMdhI phaLa, elacI, laviMga kapUra yukta paDalamAM mukelAM nAgavallInA bIDA ane sopArInA saMghAtavALuM, ghaNAM prakAranAM khAdya ane peya yukta; saMyojita yaMtra zakunathI vyApta, sutelA rAjA ane potAnI bahenayukta palaMgavALuM vAsabhavana che. te bhavana dekhI, pUrvanI rati yAda AvavAthI utpanna thayela kAmanA vazathI zRMgAra rasathI bharAI gaI, potAnA patine AliMgana ApIne sUtelI benane dekhI IrSyA jAgI. mAtAe mane phUAmAM nAkhI te yAda AvavAthI krodha utpanna thayo. putranI yAdathI sneha pedA thayo. samasta nija parivAra jovAthI pedA thayela ati harSanA kAraNe AnaMdanA AMsunI dhArA paDavA lAgI. eka kSaNa rahI." jenI AjubAju dhAvamAtAo sutI che temaja je ratnajaDita sonAnA pAraNAmAM rahelo che, evA kumAra pAse gaI. komalakarathI putrane ramADI potAnA bAganA phaLaphUlane tyAM nAMkhI svasthAne gaI. tethI savAre kumAranI dhAvamAe rAjAne jaNAvyuM ke he deva ! Aje vizeSa prakAre kumAranI koIe phaLa phULathI pUjA karI lAge che, te sAMbhaLI rAjA te jagyAe gayo, ane phaLaphULano Dhagalo joyo. te dekhI rAjAe tenI benane pUchyuM. A "phaLadulathI kumAranI pUjA koNe karI ?" teNIe kahyuM yAda karIne meM bagIcAmAMthI lAvyA che. rAjAe kahyuM atyAre lAvane, divase lAvavA zakya nathI. teNInuM zuSka-lAlimA vagaranuM oSThapaDala ane plAna mukha dekhI rAjAe vicAryuM ke nizcaya kAMIka goTALo lAge che. (bIjA divase paNa tevuM dekhyuM. trIjA divase hAthamAM talavAra laI aMga saMkocI dIvAnI chAyA pAchaLa ubho rahyo. thoDIvAramAM ArAmazobhA AvI. teNe joI rAjAe vicAryuM ke A mArI priyapatnI che.ane A to koI anya che. emAM zuM paramArtha che, te huM jANato nathI. ema vicAratA te ArAmazobhA to pUrva rIte karIne gaI. rAjA paNa aneka vikalpathI AkuLa manavALo suI gayo. savAre rAjAe teNIne kahyuM ke Aja tAre bAga lAvavo ja paDaze. te sAMbhaLI teNInuM mukha ekadama paDI gayuM. cothI rAtrIe ArAmazobhA AvI badhu karIne pAchI phare che teTalAmAM hAthathI rAjAe pakaDI ane kahyuM "zA mATe he priye ! svabhAvathI snehavALA evA mane Thage che." ArAmazobhA - nAtha ! huM ThagatI nathI paNa emAM kAraNa che. rAjA zuM kAraNa che? rANI kAle kahIza, paNa atyAre mane mUkI do. rAjA- zuM hAthamAM AvelA amRtane bALaka paNa mUke kharo ? rANI - he nAtha ! Ama Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ArAmazobhA kathA 37 karavAmAM tamane paNa bhAre pazcAtApa thaze. rAjA- paNa kAraNa kahe te paNa mULathI mAMDI mAtAnA kakRtyane kahe che, teTalAmAM arUNodaya thaI e vakhate khasI gayelA aMboDAne bAMdhavA vALa savAre che, tyAre taDa daIne tenA kezamAMthI mRta sApa paDyo. te dekhI hA tAta ! ema eka sAthe bolatI cakkara khAIne nIce paDI, rAjAe pavana nAMkhIne AzvAsana ApI khedanuM kAraNa pUchyuM, teNIe kahyuM ke "he nAtha ! je nAgakumAra deva mAruM sAMnidhya karato hato. te tame sUryodaya sudhI pakaDI rAkhatA jato rahyo. have ArAmazobhA tyAMja rahI, savAre bIjIne rAjAe baMdhAvI, ane hAthamAM cAbuka laI mAravA jAya che, teTalAmAM ArAmazobhA rAjAne page paDI vinaMti karavA lAgI...... he rAjan ! jo mArA upara prasanna ho to mArI benane choDI mUko, mArA upara karuNA lAvI pUrvanI jema tene juo, rAjA-AvI jAtanAM duSkRtya karanArI A pAriNIne Ama choDI devI yukta nathI, chatAM tArA vacana olaMghato nathI, choDAvIne benanI buddhie ArAmazobhAe potAnI pAse rAkhI. A ja sarjana ane durjanamAM bheda che. rAjapuruSone bolAvI rAjAe Adeza karyo ke brAhmaNanA bAra gAma laI lo ane tenI patnInA nAka, kAna kApI dezavaTo Apo. A sAMbhaLyuM tyAre pharI pagamAM paDI ArAmazobhAe vinaMti karI kutaro jo ApaNane khAya to zuM tene ja vaLI ApaNe khavAya ? eTale ApaNane karaDe to sAme karaDavAnuM na hoya. ema jANI he deva ! mArA pitAne visarjana karo choDI mUko, je karavAthI mArA manamAM ghaNI pIDA thaze. tethI mArA mAbApane daMDa karavAnuM mulatavI rAkho. tArA manane pIDA thAya te moTuM kArya choDI dIdhuM, basa have tane saMtoSa! - have te beono viSayasukha anubhavatA kALa vIte che. eka vakhata rAjA rANIne dharma vicAra karatA saMlApa thayo, devI bolI - he nAtha ! huM pahelA du:khI hatI ane pAchaLa sarva sukhane bhogavanArI thaI, te kayAM karmane kAraNe thayuM ? te koI divyajJAnI Ave to pUchIe, jo ema hoya? to huM badhA udyAnapAlakone kahI dauM chuM ke "jo koI jJAnI mahAtmA padhAre to mane jANa kare." kSaNamAtra AvI rIte vAto karatA hatA tyAre vikasita mukhavALA udyAnapAlake dharatIe mastaka lagADI nivedana karyuM ke caMdanavana udyAnamAM divyajJAnadhArI, deva-manuSya ane vidyAdharothI vaMdAyelA, pAMcaso sAdhuo sAthe vIracaMdrasUrivarya padhAryA che. te sAMbhaLI rAjAnA roma roma khaDA thaI gayA ane rANIne kahevA lAgyo he priye ! Aje ja tArA manoratha pUrA thaI gayA. tethI te priye UbhI thA ane jaldI taiyAra thA, ke jethI ApaNe vAMdavA jaIe. ane saMzaya pUchIe. ||rA pramANe kahetA rANI tarata ja taiyAra thaI gaI. tyAre rAjA tenI sAthe te ja kSaNe udyAnamAM pahoMcyo. tyAM.... saghaLAya jIvajaMtuone sukhakArI evA jinadharmano upadeza ApatA, aneka prakAranI parSadAsabhA madhye birAjamAna sUrIzvarane joyA. AcAryazrInA caraNa kamaLamAM namaskAra karI yogya sthAne beThA. sarie savizeSa dharmadazanA ApI. aparaMpAra A saMsAramAM rakhaDatA jIvone karmaviva manuSyapaNuM prApta thAya che, temAM vaLI sArI rIte karelA dharmathI vividha sukho maLe che. jAti, kula, Arogya, Rddhi, saubhAgya, uttamabhogo, rUpa, baLa, yaza paNa suMdara rIte Acarela dharmanI dena che. iSTajanano yoga, sarva parivAra ane nokara cAkara AjJAmAM rahenAra hoya, bIju paNa sukha uttamayogathI ArAdhela dharmanuM inAma che. badhA kaleza kaMkAza vagarano svarganI apsarAothI yukta pradhAna bhoga sAmagrInA sAdhanathI Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 mULazuddhi bhAga-1 bharapUra evuM svarga temaja mokSa paNa A dharmathI prApta thAya che. '80nA. tyArapachI ArAmazobhAe lalATe anjali karIne potAnA vipAkanuM kAraNa pUchyuM. tyAre AcArya bhagavaMte pANIvALA navA vAdaLAnI garjanA jevA gaMbhIra, dhIra ane sAravALI dhvanithI tene pUrvabhava kahevAno prAraMbha karyo. "ArAmazobhAno pUrvabhava' A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM caMpAnagarI che, temAM kulaMdhara zeTha vase che. tene kulAnaMdA nAme bhAryA che. teone rUpa-guNavALI sAta putrIo che. teonA nAma - kamalazrI, kamalavatI, kamalA, lakSmIzrI, yazovatI, priyakAriNI che. teone uttamakuLamAM paraNAvI, have AThamI paNa putrI thaI, teno janma thatA mA-bApa duHkhI thayA, udvigna banelA-ubakI gayelA mA-bApa tenuM nAma paNa pADatA nathI. mA-bApane tenAM pAlananI bedarakArI hovA chatAM te putrI moTI thaI yauvana pAmI; tyAre loko tene viziSTa rUpAdivALI hovA chatAM nirbhAgya kahevA lAgyA. te mA-bApane satata duHkha denArI lAge che. II88. ekavAra lokoe zeThane kahyuM ke "tamArI chokarIne paraNAvatA kema nathI ? : . kAraNa ke ema to (nahiM paraNAvavAthI) tamAro bhAre apayaza thaze. mANasonA evA veNathI zeTha ghaNAM ja manamAM kheda pAmyA. A kAma managamatuM na hovAthI ghaNAM ja ciMtAtura banyA, ciMtAtura zeThanA bhAgyayoge eka vaTemArgu temanI pAse Avyo, melathI melA vastra ane zarIravALo, lAMbo mArga kApyo hovAthI thAkI gayelo te vaTemArga ArAma karavA zeThanI dukAne beTho. tene pUchyuM : "he bhadra ! tuM kyAMthI Ave che ?" teNe javAba Apyo ke samudranI pele pAra rahelAM coDa dezathI Avyo chuM. zeTha - tuM koNa che? kaI jAtino che ? nAma zuM che? ahiM zA mATe Avyo che? te bolyo kauzalyAvAsI naMdazeThanI somA nAmanI patnIno huM naMdana nAme putra chuM. dhana khalAsa thatAM dhana mATe coDa dezamAM gayo. tyAM paNa dAridrathI haNAyelo svAbhimAnanA lIdhe potAnA nagare pAcho na gayo. bIjAnuM kAma karI gujarAna calAvato huM tyAMja rahuM chuM. ahiMthI gayelA vasaMtadeva vANiyAe potAnA kAMIka kAmathI TapAla ApI mane ahiM zrIdatta zeTha pAse mokalyo che. tethI zrIdatta zeThanuM ghara batAvo, ke jethI tenA ghera tenI pAse jaI A TapAla ApuM. tyAre kulaMdara zeTha vicAravA lAgyo A mArI putrI mATe vara tarIke yogya che. kAraNa ke A sAdharmika putra che, temaja nidhana ane paradezI che. A nirnAmikAne laIne jaze to pAcho nahi Ave, kAraNa ke gharamAM dhana nahi hovAthI (hovA chatAM) svAbhimAnI dekhAya che. ema vicArI zeTha bolyA he putra ! tuM mArA ghera Ava kAraNa ke tArA pitA mArA asAdhAraNa mitra hatA. te bolyo te tAta! je kAma mATe huM Avyo chuM te nivedana karI tamArI pAse cokkasa AvIza. tyAre zeThe potAnA puruSane TapAla apAvI ene laIne Avaje ema zikhavADI tenI sAthe mokale che. naMdanane te zreSThipuruSa zrIdatanA ghare laI jAya che. TapAla ApIne badhI vAta karI. pharIthI paNa naMdane zrIdattane kahyuM ke ahiM mArA pitAnA mitra kulaMdhara zeTha vase che, mane dekhIne bolAvA mATe A potAnA puruSane mokalyo che, tethI huM tyAM jAuM chuM, pharIthI AvIza, te puruSa sAthe naMdana kulaMdhara zeThanA ghera gayo. zeThe paNa snAna karAvI vastra yugala tene paherAvyA. jamADIne kahyuM ke "he vatsa ! mArI beTIne paraNa." vaMdana Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ArAmazobhA kathA 35 hajI mAre coDa dezamAM javAnuM che. kulaMdhara - Ane paNa tyAM laI jA, tyAM ja tAre yogya paisA vigere mokalIza. naMdane hA kahI, tyAre zeThe paraNAvI. vivAha divasa vItye chate zrIdatte naMdanane kahyuM "jo tuM ahIM ja sthira rahevAno hoya to tyAM bIjAne moklu', kAraNa ke mAre tyAM moTuM kAma che. naMdana - mAre sAce ja javAnuM che. zeTha pAse rajA laI tamane huM vAta karIza. bIjA divase naMdane kulaMdharane vinaMti karI ke. he tAta ! have huM jAuM chuM, kAraNa coDa dezamAM mAre moTuM kAma che. zeTha paNa pote dhAreluM kAma siddha karI ApanAra vacana sAMbhaLIne kahyuM ke jo tAro Avo ja nizcaya hoya to tema kara. paraMtu tArI A patnIne laIne coDa dezamAM jA. tArA bhADa vAsaNa haiM mokalI ApIza. naMdane zrIdattane vAta karI ke hu~ javA mATe taiyAra chuM, tamAre je kahevAnuM hoya to te kahI do. zrIdatte paNa naMdanane potAno patra Apyo ane saMdezo kahyo. e pramANe taiyAra thaye chate patnIne laIne cAlyo. mAtra thoDuM bhAthuM laI te ekaloja satata prayANa karato ujjainI nagarIe pahoMcyo. thoDA ja prayANothI huM A dezamAM AvatA mAruM ghaNuM kharuM bhAthuM khalAsa thaI gayuM che ane mArgathI OM vikhuTo paDyo chuM. tethI Ane (nirnAmikA)ne sutelI ja choDIne icchita deze jato rahyuM. ema vicArI naMdane nirnAmikAne kahyuM "he priye ! bhAthuM lagabhaga khalAsa thaI gayuM che." to have zuM karIe ?" bhikSAthI jamavAnuM thaze (bhIkha mAMgavAnA dahADA Avaze) to zuM bhikSA mATe bhamIza ?' nirnAmikA bolI he nAtha ! sAMbhaLo tamArI (sAthe pachavADe rahIne bhikSA mAMgavI mane gamaze. ema bolI banne nagara bahAra eka musAphara khAnAmAM suI gayA. bhIkhathI zaramAto te dhIrethI sarakI bhAthuM laI rAtre jato rahyo. sUryodaya thatA te nirbhAgyA uThI patine na joine ane bhAthuM na dekhatI teNIne khabara paDI ke mane choDI mUkI che. (125) te vilApa karavA lAgI, svAmIe sAruM na karyuM ke gha2thI laIne ahiM mUkIne jatA rahyAM. "hA ! hA ! nirlajja ! kRpA vagaranA ! navajuvAna dekhIne mane koI pakaDI leze (upADI jaze) to he nirdaya ! tArA kulane kalaMka lAgaze. athavA paritApa karavAthI zuM vaLavAnuM ? pitAnAM sAdharmika koIka vaNija-vyApArIno Azraya laIne potAnAM zIlanuM rakSaNa karuM. piyare javAmAM puNyavagaranI mane Adara maLaze nahiM. tethI ahIM ja rahIne kAmakAja karIza ! ema vicArI hRdayamAM dhIraja rAkhI daze dizAone jotI nagaramAM peThI. tyAre eka gharamAM bhadra AkRtivALA puruSane jue che. ane page paDI manohara svaravaDe vinaMti karavA lAgI ke tAta ! anAtha dInaduHkhI evA mArA zaraNa bano. kAraNa ke anAtha nArI niyamA nidA pAme che. huM caMpApurInA kulaMdhara zeThanI putrI chuM. mArA pati sAthe coDadezamAM jatI hatI paNa sArthathI vikhUTI paDI gayelI anukrame ahIM sudhI AvI. have Apa duHkhathI tapelI evI mArA pitA bano. tyAre tenAM vacana vinayAdithI raMjita thayelA mANibhadra zeThe kahyuM he vatse ! tuM mArI dIkarI che, potAnA pitAne tyAM jema rahelI hatI tema ahiM rahe, sArthanI zodha vigere haiM badhu karIza, ema kahIne mANibhadre potAnA puruSo zodha karavA mokalyA. paNa sArthano koI patto na lAgyo. teoe AvIne kahyuM tyAre zeThane zaMkA thaI. "A sAcuM bole che ke khoTuM ?" mATe parIkSA karuM. ema vicArIne mANIbhadra zeThe kulaMdhara pAse mANasa mokalI khAtrI karIne putrInI jema rAkhI, teNIe Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 vinayAdithI AkhA gharane rajita karI dIdhuM. mANibhadra jinadharma pALe che, teNe jinamaMdira baMdhAvela temAM te bhaktithI vilepana maMDanAdi karatI eTale AMgI vagere banAvatI, sAdhu-sAdhvInA saMsargathI zreSTha zrAvikA thaI, zreSThi jeje bhojana mATe ane lAgu-hakanuM lavAjama tenAM nimitte dravya Ape tene rAkhI mUkatI ane temAMthI jinAlayanuM rakSaNa karatI, zeTha paNa khuza thaI betraNa gaNuM dravya ApavA lAgyA. te dravyanA traNa chatra banAvyA je sonAthI banAvelI nAnI moTI mALAvALA ratnathI maMDita jhulatA muktAphaLavALA, vividha sonAnA hArothI zobhatA, sApanI kAMcaLI sarakhA rezamIvastrathI AcchAdita ane maNiratnothI citarelAM ane sonAthI ghaDelA daMDavALA hatA, AvA chatra banAvI vividha vibhUtithI jinamaMdiramAM arpaNa kare che, ane bIjuM yathAyogya tapadAnAdi paNa kare che. e pramANe caturvidha saMghanI pUjA kare che, ane svAdhyAyamAM udyama kare che. eka vakhata zeThane ciMtAsAgaramAM DUbelA joI paramavinayathI kAraNa pUchyuM ke tAta ! Aje ciMtA pizAcathI vadhAre paravaza thayelA kema dekhAo cho ? "temane kIdhu ke he putri ! mArI ciMtAnuM kAraNa sAMbhaLa, jina bhavanano phaLa-phUlathI lIlochama bagIco vinAnimite sukAI gayo che ane koI paNa hisAbe vikasato nathI. mATe huM vadhAre ciMtAtura banyo chuM. tyAre bAlAe kidhu he tAta ! AnA mATe tame kheda karazomA 15lA tyAre zeThe vAravA chatAM teNIe nizcaya karyo ke "mArA zIla prabhAvathI bAga navapallavita na thAya tyAM sudhI annajala tyAga." ane zAsanadevIne manamAM dhArI jina bhavanamAM beThI, trIjA divase rAtrimAM zAsanadevIe AvIne kahyuM ke tuM kheda nA kara, bagIco savAre navapallavita thaI jaze. - tArI zakti dvArA zatru vyaMtaranA upadravathI A bagIco mukta thayo che163 ema kahIne jeTalAmAM devI potAnAM sthAne jAya teTalAmAM rAta purI thaI gaI. aMdhakArano zatru sUrya ekAeka udaya pAmyo. teNIe savAre zeThane rAtrino vRttAMta kahyo. vikasita netravALA zeThe joyuM to jinAlayano bAga apUrva patra, phaLa phUlathI zobhato, pANIvALA vAdaLA sarakhA varNavALo banI gayo hato. te dekhI zeTha jaldI nirnAmikAnI pAse AvyA ane kahevA lAgyA che beTI ! tArA prabhAvathI mArA manoratho pUrA thayA. tethI he guNathI vizALa ! uTha, ghera Ava ane pAraNuM kara, ema kahI zeTha samasta zrIsaMgha sAthe vAjate gAjate lokonI samakSa ghera laI jAya che168 loko kahe che.... AnA zIlano mahimA to juo, ke jethI zuSka bagIco paNa kSaNavAramAM navapallavita thaI gayo. tethI A puNyazALI che, dhanyA che, AnuM jIvana saphaLa che. jeNIne devatAo paNa AvuM sAMnidhya kare che.athavA A zeTha paNa dhanya che ke jenA ghera ciMtAmaNi jevI A vase che. ema badhA vaDe vakhANa karAtI ghera pahoMcI. ane caturvidha saMghane pratibhAbhIne (bhakti karIne) pAraNuM karyuM. 17rI. 1. eka vakhata rAtre chellA pahoramAM jAgIne pUrvahakIkata yAda karIne vicAravA lAgI. teo dhanya che jeo viSayasukhane choDIne dIkSA laI nisaMga banI tapa saMyamamAM udyama kare che. tyAre viSayasukhalubdha evI huM to adhanya chuM, te viSayonI prArthanA karatI pApiNI evI mane te paNa prApta thatA nathI. eTaluM to mAruM bhAgya che ke mane jinadharma maLyo che. te dharmanI tole bIjo koI dharma na AvI zake, temaja A dharma bhavasamudrathI pAra utAravA mATe nAva samAna che. Avo dharma prApta karI sarvavirati levI ucita che, paNa huM tema karavA samartha nathI177I. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zikharasena kathA 37 tethI ghera beThI ja ugra tapa-caraNa karu, evo vicAra karI. savAre teja karavAno AraMbha karyo. eTalAmAM zarIra tapathI sukAI gayuM tyAM sudhI vizeSa prakAre tapAdi anuSThAna karavAno AraMbha karyo. chelle anazana karI saudharma devaloke deva banI, tyAMthI vidhutrabhA thaI. mANIbhadra zeTha paNa deva thaI avIne manuSya thaI punaH nAgakumAra deva thayo. pitAnA ghera mithyAtvanA mohathI je AcaraNa karyuM tenAM kAraNe pahelAM duHkha pachI sukha maLyuM. ane jinabhavanano bAga pallavita karavAthI tArI sAthe A udyAna phare che. jinabhaktinAM kAraNe rAjya prApta thayuM. traNa chatra ApavAthI sadA tuM chatra chAyAmAM hare phare che. jete ghaNA prakAranA suMdara pUjAnA upakaraNo AvyA, tethI tAre bhoga sAmagrI thaI. e pramANe jinabhaktithI devalokamAM zreSThasukharUpe phaLanI prApti ane A mRtyulokamAM rAjayasukha prApta thayA karaze ane anukrame siddhi prApta thaze.188mAM te sAMbhaLI mUcha vazathI vizeSa cetanA nAza pAmI ane badhAnI sAme ja ghasa daIne bhUmi upara paDI gaI. ane parivAre kSaNavAramAM pavana nAkhI svastha karI. tyAre sUrivaryanA caraNe paDI parama vinayathI vinavavA lAgI ke je Ape divyajJAnathI jANIne kahyuM te atyAre jAtismaraNa thI sAkSAta thayuM. tamArA vacana sAMbhaLavAthI ane svacaritrane jAte jotAM mAruM mana saMsAravAsathIbhavathI virakta thayuM che. te svAmI ! jeTalAmAM rAjA pAse rajA lauM teTalAmAM tamArA caraNakamaLamAM seMkaDo bhavonAM duHkhane daLI nAMkhanAra pravajayAne huM grahaNa karIza. A rANInA vacana sAMbhaLI rAjA paNa kahevA lAgyo. "he bhagavaMta ! AvuM jANIne saMsAramAM koNa rame ?" basa ArAmazobhAnA putra malayasuMdarano rAjayAbhiSeka karI huM paNa tamArI pAse dIkSA laIza. gurue kahyuM bho ! bho ! ghAsanA agrabhAge rahela jalabiMdu sarakhA caMcala jIvalokamAM paLamAtrano paNa vilaMba na karavo. tyAre malayasuMdara rAjakumArane rAjaye sthApI moTA parivAra sAthe baMne jaNe dIkSA lIdhI, gurucaraNamAM baMne prakAranI zikSA meLavI anukrame gItArtha banyA. gurue bannene potAnA pade ane pravartinI nA pade sthApyA bhavyajIvone bodha pamADIne chelle anazana karI svargamAM gayA. tyAMthI cyavI manuSya ane sura saMbaMdhI sukha anubhavI anukrame zivasaMpattine varaze.... A pramANe jinabhaktithI asAmAnya phaLa prApta thAya che. (ArAmazobhA kathA purI) - sAdhunI bhaktithI kalyANa paraMparAne jIva meLave che, ane samakti zuddha thAya che. emAM koI saMdeha nathI. tenA viSe zikharasena'nuM udAharaNa kahevAya che. ( zikharasena kathA) A bharatakSetramAM zikhara samUha upara dedIpyamAna auSadhi samUhathI yukta, abhimAnIhAthIothI nAza karAyela pariNataharicaMdana-paripakva pILAcaMdananI gaMdhathI sugaMdhI, phaLaphUlavALA jhADe beThelA paMkhIonAM avAjathI zabdamaya banela, jharatAM jharaNAMnA jhaMkArathI jenI daze dizAo purAI gaI che, jenI mekhalA upara seMkaDo jaMgalI jAnavaro bhamI rahyA che, evA viMdhyAcala parvata upara "zikharasena' nAme bhilapati rahe che. je prANIone haNavAmAM nirata ane viSayamAM ghaNo ja Asakta hato. tenI navayauvanathI bharapUra, valkala vastrane paheranArI, caNoThI - - Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 mULazuddhi bhAga-1 vigerenA ghareNAMvALI, zrImatI nAme bhAryA che. tenI sAthe girinikuMja - latAgRhamAM viSayasukha bhogave che, haraNa vagerenA yugalone vikhuTA pADe che. ane te zrImatI paNa vikhuTA karAyelA haraNa yugalone dekhI te harSathI bharelA aMgavALI, uchalatA stanavALI hase che. eka vakhata kurAjAnI jema sarvajanane dAha karanArI grISmaRtu AvI, jagatarUpI koThA maLe rahela loDhAnA tata goLA samAna sarvajanone dAha karanAra sUryane jANe pracaMDa pavana dhamI (TUMkI) rahyo che. (tenAM tApane vadhArI rahyo che.) kalikAla jevA jagatamAM jhADonA pAMdaDA paDavA lAgyA. abhimAnI nArInI jema halakI jaI vikasI rahI che. jarAka rAtA puSpathI bhavAM caDAvelI nayaNovALA pATavRkSo jANe jagatane tapAvanArAM unALAne roSathI dekhI rahyA che. A badhA jhADone puSpasamRddhi vagaranA dekhI kALA paDelA zirISanA jhADo potAnA nIlApuSpanI lakSmIthI jANe sajjana mANasanI jema zaramAI rahyA che. jagatane saMtApa karanArI lU vAyI rahI che. agnijavAlAnI jema pracaMDa sUryakiraNo badhAne dajhADI rahyA che. lokano saMtApa dekhI khuza thavAthI divaso moTA thai rahyA che. sajjananI jema bIjAnI pIDA joI rAtrIo nAnI nAnI thaI rahI che. kaMTha ane hoTha sukAI javAthI loko vAraMvAra pANI pIe che. parasevAthI bhInA-melA zarIravALA loko satata kheda pAme che. garamIthI pIDAyelA vaTemArga parabamAM pANI pIne chAyAmAM ArAma karatAM hA hA hAza! ema bole che. caMdra-puSpamALA krIDAgRha, paMkho, kisalaya, pANIthI bhInA jalAzayo, caMdanano vilepana vigere amRtajevA lAge che. AvA unALAmAM zrImatI sAthe zikharasena svaccheda lIlAthI bhamato hato. teTalAmAM pathathI paribhraSTa sAdhu samudAya bhamato dekhAyo. tyAre anukaMpAthI manamAM zikharasena vicAravA lAgyo. "A viSama pradezamAM eo kema bhame che?" sAdhuoe kahyuM ke zrAvaka ! amo mArga bhUlI gayA chIe. tyAre zikharasena zrImatIne udezIne kahevA lAgyo ! he devI ! jo to kharI A guNanA bhaMDAra bhAgya vazathI Aje kevI ativiSama dazAne pAmyA che. tyAre zrImatie zikharasenane kahyuM ke svAmInAtha! eo mahAtapasvI che. bhayAnaka viMdhya vanathI A puNyazALIone pAra utAro. ativiSamatapathI parikSINa zarIravALA AvAM sAdhuone phaLamULAdithI tRpta karo. emane praNAma karavo te kharekhara nidhAna meLavavA samAna che. ema kahIne saMbhrama ane harSanA vazathI romAMcita dehavALA zikharasena bhilapatie suMdara phaLamULa laIne savinaya lAbha devA kahyuM. sAdhuoe kahyuM amAre varNagaMdhathI rahita thayelA khape to paNa amArA upara upakAra karo, nahi to amane ghaNuM ja duHkhathaze. ghaNAM guNone pedA karanArI zreSTha zraddhAne jANI teonA hRdayamAM anyaguNonI vAvaNI karavA sAru sAdhuoe kahyuM jo tamAro ATalo badho Agraha hoyato lAMbA kALathI grahaNa karelAM varNa gaMdhAdi jenAM badalAI gayA che evA phaLo vahorAvo. tevAM prAsuka phaLathI paDilAbhI bhAryA sAthe potAne kRtArtha mAnato raste caDAvA gayo. sAdhuoe jinadharma oLakhAvyo. karmano upazama thavAthI saharSa teoe sArI rIte te dharmane svIkAryo ane zAzvata zivasukhanA kAraNabhUta navakAra Apyo. bahumAna bhaktisamUhathI pUrNa aMgavALA teoe grahaNa karyo. tathA teono janma karmAnubhAvane carita (yogya)-anusaranAro jANI pakhavADIyAmAM eka divasa sarvasAvadya AraMbha choDI eka sthAne besI navakAranuM smaraNa karavAnuM kahyuM. ane zarIrano ghAta Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 mULazuddhi bhAga-1 zikharasena kathA karanAra upara paNa kSamA rAkhavI. AvI rIte jinadharmane sevatA tamone TuMka samayamAM cokkasa manohara devanI sukhasAmagrI prApta thaze. harSaghelAM banelAM teoe munivacana sAMbhaLI "amo e pramANe karIzuM." ema svIkAra karyo. sAdhuo to gayA ane teo vadhatAM jatAM zuddha bhAvathI te pramANe karavA lAgyA. paNa eka divasa pauSadha pratimAne svIkArI anusmaraNa karatA hatA, tyAM to eka vikarALa vidhyazikhara upara hAthIonA gaMDasthala bhedavAmAM tatpara rahenAra, hAlatAM DolatAM pILAvarNanI kezarasaTAvALo garviSTha siMha Avyo tyAre zikharasene bhayabhIta zrImatIne dekhI DAbA hAtha bAju rahelA uddAma dhanuSyane grahaNa karyuM ane kahyuM ke A mArA eka bANathI sAdhya che. (42) tyAre zrImatIe kSamA rAkhavAnuM kahyuM ane guruvacana yAda karAvyuM. te svAmInAtha ! emAM koI saMdeha nathI. paNa ema karatAM munivacana chUTI jaze, "kAraNa muni mahAtmAono Adeza che ke te divase jo koI zarIrano nAza kare to paNa tenI upara kSamA karavI. (tenI upara kSamA. rAkhavI) "to paralokamAM baMdhusamAna, guNothI zobhAyamAna, evAM guruvacanane yAda karatAM ApaNe te vacanathI viparIta AcaraNa kema karIne karIe ?" have dhanuSane ekabAju mUkI zikharasene zrImatIne kahyuM ke sutanu ! tArI vAta sAcI che, guru Adeza anyathA kema karAya, paraMtu tArA mohathI mugdha banela hRdayavALA meM Ama karyuM, have AvA akAryathI saryuM, guruvacanamAM Adara karIe, tethI Adara karI besI gayA. I47 ' e arasAmAM siMhanAdathI nabhAMgaNane bharato bhUmi upara paMjo thapaDAvI te siMha temanI pAse Avyo. tyAre te baMne ciMtavavA lAgyA ke "A pazurAjA guru upadezanuM barAbara pAlana karo cho ke nahi?" tenI parIkSA karavA mATe kasoTI nA patthara samAna hovAthI amAro upakArI che. evI zubha vicAradhArAmAM magna banela krodha vagaranAM te baMnene tIkSaNa nakhothI siMhe vidArI nAMkhyA. banne jaNAe kAyara mANasone kaMpArI chuTADe evA atibhayaMkara upasargane sahana karyo. ane zubhabhAvanAthI kALa karI saudharma devalokamAM RddhimaMta palyopama AyuvALA deva thayA. te banne icchA mujaba bhogone bhogavI Ayu kSINa thatA tyAMthI cyavI jaMbudvIpanA pazcima mahAvidehamAM cakrapura nAme nagara che. je uMcAgaDha ane dhoLA gharothI devanagara jevuM lAge che. tenuM sUryanI jema zreSTha 500 puruSanA hajAra netrorUpI kiraNavALo, sadA vRddhi pAmatA viSayasukhavALo, Idra samAna kurumRgAMka nAme rAjA pAlana kare che. tene bAlacandrA nAme paTarANI che. tenI kukSimAM zikharasena upanyo. zrImatI paNa subhuSaNa rAjAnI rANI kurupatinI kukSimAM upajI. te banne rAjA rANInA seMkaDo manoratho sAthe suprazasta divase rUpAdiguNothI yukta teono janma thayo. kumAranuM samaramRgAMka ane kuMvarInuM azokadevI nAma pADyuM. anukrame sarvakalA grahaNa karIne hoMziyAra thayelA te banne kAmadevanA bhavana samAna yauvanane prApta thatAM subhUSaNa rAjAe samaramRgAMkane potAnI dIkarI ApI ane zubha muhurta bannenAM lagna thayA. icchAmujaba viSayasukha bhogavatAM, harSapUrNa aMgavALA arasaparasa vadhatA anurAgavALA te beono kALa vIte che. eka divasa rANI sAthe vilAsa karatA karmRgAMka rAjA jharokhAmAM beThA hatA. tyAre rAjAnA vALa saMvArI rANIe mAthAmAM caMdrasarakhI kAMtivALA vALane dekhI bolI he deva ! mArI vinaMti sAMbhaLo, Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 mULazuddhi bhAga-1 palitanAM (dhoLAvALa)nAM bahAne kAnanI najIka rahelo dUta kahI rahyo che ke he rAjana ghaDapaNa AvI rahyuM che. tethI je karavAnuM hoya te jaldI karI lo. te sAMbhaLI putra samaramRgAMkane rAjaye sthApI rANI sAthe dIkSA lIdhI 66 samaramRgAMka paNa cotarapha prasarelA pratApavALo azokadevI sAthe bhoga bhogavato rahe che. e arasAmAM samaramRgAMkane pUrve nirdoSa jIvoghAtathI bAMdheluM ghaNAM ja mAThA pariNAmavALuM karma udayamAM AvyuM. jethI baMbhAnagaranA rAjA zrIbale nirnimitte yuddha cheDyuM ane samaramRgAMkanA pradhAna yoddhAo temAM bhaLI gayA chatAM yuddha karavA taiyAra thayo, ghamasANa yuddhathI potAnuM zeSa sainya nAza pAmatA zrI baLe samaramRgAMkane haNyo, tethI pote yuddhamAM ja maryo. ane raudradhyAnathI raudra narakamAM sattara sAgaropamanA AyuSyavALo nArakapaNe upanyo. te sAMbhaLI azokadevI paNa virahazokathI pIDAyelI cakkara AvavAthI dhaba daIne nIce paTakANI, AzvAsana ApatA raudradhyAnathI atyaMta mohathI mugdha banelI rANIe evA prakAranuM ghora pApakArI niyANuM karyuM ke abhAgiNI huM paNa jyAM rAjA upanyo che tyAMja jAu. 75 . tyAre saMkliSTa cittavALI potAnA zarIrane agnimAM bALe che. ane jyAM rAjA hato tyAM ja upajI. sadA udvigna, bhAre duHkhI, karuNA upajAve tevAM zabdo bolanArA, haMmezane mATe bhayabhIta evA teoe jema tema karI (kama paNa karIne) sattara sAgaropama gALyA. tyAMthI nIkaLI rAjA puSkarAIbharatanAM benApradezamAM dAridra kulamAM gAthApati putra thayo. devI paNa tyAM ja samAnajAtimAM daridraputrI thaI. anukrame te banne udAma-joradAra yauvanane pAmyA, bhAgyayoge te bannenA lagna thayA. pUrvabhavanAM abhyAsanA kAraNe paraspara anurAgavALA bane dAridrane bhUlI sukhethI rahe che. (81) eka vakhata guNanA bhaMDAra gocarI jatAM sAdhvIgaNane gharaAMgaNe dekhI prAsuka annapANI harSathI vikasita romarAjIvALA banne jaNAe vahorAvyA, "tame kyAM rokAyelA cho ?" e pramANe pUchatA sAdhvIjIe kahyuM ame vasuzeThanA gharanI pAse tenAM ja banAvelA upAzrayamAM rokAyelA chIe. ane madhyAnhe vadhatI jatI zraddhAvALA banne temanA upAzrayamAM gayA. (85) baMne jaNAe tyAM sAme rahelI pustakamAM najaravALI jANe kamaLanI vela na hoya tenI jema jenI tanunAla namI paDelI che, nayanarUpI bhramarane dhAraNa karanArI temaja nIce namelA mukhakamalavALI, vistRta mahAarthavALA agyAre aMga jenI kamaLanA pAMdaDA sarakhI komaLa jIbhanI Toce rahelA che, evI suvratA nAmanI mahattarAne dekhI. vismayathI vikasita nayaNavALA, bhaktisamUhathI pUrNa aMgavALA, romAMcita gAtravALA, te banne jaNA temane vAMdIne beThA, mahattarAe paNa zveta vastranI aMdara rahelA eka hAthane nIkALI ardha namelAM mukhathI dharmalAbha ApyA. bAkInI sAdhvIjIone vAMdI, pharI gaNinI pAse beThA 90 jenA dAMtamAMthI nirmalakiraNo nIkaLI rahyA che evI gaNinIe pUchayuM, kyAM raho cho, teoe kahyuM ahIM ja rahIe chIe. tyAre gocarI gayelI je sAdhvIjIe emane joyA hatA temaNe kahyuM Aje ja amane vahoravA gayA tyAre eoe vasatinuM pUcheluM, A ghaNA ja zraddhALuM che. tamane vAMdavA AvyA che. gaNInIe kahyuM tame sAruM karyuM, ke dharmamAM manaparovI ahi AvyA, bhavya prANIonuM A ja kartavya che. kAraNa ke zArIrika ane mAnasika du:khathI pIDita prANIone A saMsAramAM dharmane mUkI bIjuM koI zaraNa nathI. svapna-mAyA ane indrajAla samAna cala ane asAra saMsAramAM manuSyapaNuM mUkI anyatra rahelo jIva barAbara dharma karI na zake, tevo Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zikharasena kathA manuSya janma meLavIne jeo viSayalubdha banI dharma karatA nathI teo caMdanane bALI aMgArA vecavAnuM kAma kare che, tema jANavuM. dharmathI sarvabhAvo sukha ApanArA bane che. dharmathI TUMka samayamAM zAzvata sukhavALuM siddhipada prApta thAya che. tyAM dharmanuM mahatva sAMbhaLI, zuddhabhAve jinezvare bhAkhela dharmano svIkAra karyo ane yathAzakti virati svIkArI thoDIka veLA tyAM rahI teja pramANe sAdhvIone namana karI gharabhaNI javA lAgyA, tyAre gaNinIe kahyuM- duHkhane dUra karavA mATe virecana samAna evA vItarAga paramAtmAe pharamAvela dharmane sAMbhaLavA dararoja Avajo. gaNiNInA vacana svIkArI ghera gayA, harSita hRdayavALA dharmamAM anurAgavALA teo keTalAka divasamAM ucca bhaktivALA banI viSayasukhathI manane vALI uttama zrAvaka thayA. (103). dararoja tyAM AvavA lAgyA ane uttama zrAvaka dharma pALI marIne brahmadevaloke gayA. kAMIka adhika sAta sAgaropama sudhI zreSTha sukha anubhavI tyAMthI cyavI Aja jaMbudvIpanA bharata kSetramAM mithilAnagarImAM kirtidharma rAjAnI zrIkAMtA rANInI kukSimAM bhilajIva upanyo. tyAre rANIe mukhathI udaramAM lIlAthI pravezato siMha kizora dekhyo. tethI rANI ghabarATa sAthe jAgI uThI 107 rAjA pAse jaI aMjali joDI svapna kahevA lAgI. te sAMbhaLI rAjA kadaMba puSpanI jema romAzcita thayo. svapnaartha vicArI rAjA harSavaze aTakato koyala jevI komala vANIthI rANIne kahevA lAgyo, he devI ! abhimAnI zreSTha mANasarUpI hAthIne phADI nAMkhavA mATe siMha samAna "asAmAnya tIkSNa nakhavALo pRthvImAM ajaba koTIno vira" puruSajAtimAM siMha samAna parAkramI evo tAre putra thaze. rAjAnA te vacanane bahumAnathI svIkArI suprazasta dohalAne pUrNa karI garbhadhAraNa kare che. anukrame prasUti samaye AvatA zubhadivase devakumAra sarakho putra janmyo. (112) priyaMgulatA dAsIe rAjAne vadhAmaNI ApI. dAsIne prItidAna ApI mastaka dhUe che, eTale tenuM dAsatva dhoI nAkhe che. tyArapachI badhuMsarI, muzala, dhvajA, ghANInA cakrane uMcA mUkAvI dIdhA che, eTale AvA kaSTadAyaka vyApAra baMdha karAvyA, athavA dhvaja patAkA vagerethI rAjaya sajAvyuM," evo vadhAmaNI mahotsava rAjAnA AdezathI samasta rAjyamAM zarU thayo. (114) vaLI sarva baMdIjano chUTA karAI rahyA che, vAjIMtra vAgI rahyA che, nArI samUha nAcI rahyo che. mAthAnA vastra harAI (uDI) rahyA che, maMgala gIto gavAI rahyA che. bajAro zaNagArAI rahI che, kaMcukIo goLa bhamI rahyA che, kubaDA ane laMgaDA ALoTI rahyA che, bhATacAraNo rAjAne vakhANI rahyA che. hAthI ratha apAI rahyA che. jhaLahaLatA hAro tuTI rahyA che, (khaMDIyArAjAne). sAmaMtone khuza karAya che, bahu dAna apAI rahyuM che, mIThA jaLa pIvAI rahyA che. vividha bhojana jamAI rahyA che, aneka Azcaryo dekhAI rahyA che, pUjApAtro-cokhAnA bharelA thALa vadhAmaNI nimitte AvI rahyA che, pAtradAna devA yogya guNI loko pUjAI rahyA che, chatro uMcA ane khullA karAI rahyA che, kSatriyone mAna- pAna apAI rahyA che, "akSatathI vadhAvI rahyA che" bAlakonuM rakSaNa karAI rahyuM che, duzmanone duHkha upajI rahyuM che. mitro majA mANI rahyA che, A vadhAmaNInA mahotsavamAM mahAlI rahelA rAjAno seMkaDo manoratha sAthe anukrame mahIno pUro thaI gayo, (121) zubhadivase rAjAe mitra svajana ane bandhavarga (sagAsaMbaMdhI)no Adara satkAra karI putranuM vijayavarma nAma pADyuM. pAMca dhAvamAtAthI lAlana pAlana karAto anukrame ATha varSano thatA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 mULazuddhi bhAga-1 kalAgrahaNa karI, sarvakalAmAM saMpanna ane kAmadevanA rAjabhavana samAna navIna vayamAM Avelo jANI rAjAe kulIna, utkRSTa lAvaNyakAMtivALI, phATaphATa thatA yauvanavALI navayauvanathI phATu phATu thatI svacchaMda ratirasathI bharelI talAvaDI samAna, sarvakalAmAM kuzala,atizaya zobhAyamAna AkRtivALI ane zarIra para vastrAdinI sajAvaTavALI batrIza zreSTha kanyAo paraNAvI. (126) A bAju bhillarANI A ja bharatamAM pRthvInArInA tilakasamAna, sArA prakAzavALA ane je dhanadhAnyathI saMpanna che, evA zubhavAsa nAmanA nagaramAM vimalAkSa nAme rAjA che. jeNe zatrupakSano nAza karI dIdho che. je akSata/suMdara iMdriyovALo che, je ghaNAM lokono rakSaNa karanAro ane sarvakalAAgamazAstramAM dakSa che, tene guNano bhaMDAra, nArInI lIlAthI traNe lokane tolanArI (traNe lokamAM zreSTha) kamaLanA pAMdaDA sarakhA dIrgha nayaNovALI kamalAvatI nAme rANI che. tenI kukSimAM brahmadevalokathI cyavI te zrImatIno jIva (bhillarANI) putrIrUpe upajI, potAnA khoLAmAM caMdrakalAne svapnamAM joI patine vAta karI patie kahyuM tAre putrI janmaze, jenAM dohalAM pUrNa thaI gayA che evI rANIe zubhadivase sukhapUrvaka zreSTha bAlikAne janma Apyo. (132) bAra divasa thatAM grahAdhiSThAyaka devanuM, svajanonuM sanmAna karI svapna anusAre rAjAe tenuM candravarmA nAma pADyuM, pAMca dhAvamAtAothI lAlana karAtI anukrame kAMIka uNA ATha varSanI thaI tyAre kalA zikhavADI. eka divasa sarvazaNagAra sajI vividha vinoda karatI rAjAnA khoLAmAM beThI che, tyAre tenuM rUpa joI rAjAe kanyAne vidAya karI, ane ciMtAtura banelo rAjA matisAgara maMtrIne uddezIne kahevA lAgyo, "he maMtrIzvara ! A kanyAnuM varNana karavA koNa samartha thaI zake ?" kAraNa ke A viMdhyAcalanuM jaMgala jema suMdara hAthIvALuM hoya tema A suMdara vANIvALI che, brAhmaNanI jIbha AzIrvAdamAM rata hoya, (kanyApakSe) maMgalakArI dAMtavALI, vedavacana suMdara pAdavALA hoya, (kanyApakSe) suMdara pagavALI, (viLayamunAyA ya garuGamuttivjha) garuDamUrti jema vinatA mAtAthI janmela che (kanyApakSe) vinayathI suMdara viSNunI deha jema satyabhAmAyukta hoya che tema satyavacanavALI, TaMkazALa jema calaNI sikkAvALI hoya tema (kanyApakSe) jJAnavALI, meruparvata (parvatanI vanarAjI) suMdara sarala jhADavALo (kanyApakSe) tema sIdhIsAdI, jinezvaranI vANI nirmala, nirdoSa AlAvAvALI hoya tema (kanyApakSe) mIThuM bolanArI, varasAdanI mosama vAdaLAvALI hoya (kanyApakSe) suMdara buddhizALI, caMdrakalA kalaMka vagaranI hoya (kanyApakSe) kalaMka vagaranI, hU~ mAnuM chuM ke saubhAgya, rUpa, lAvaNya, kAMti ane dIptithI A kanyA mahAdeva, kAmadeva, viSNu, caMdra ane indranI paTarANIne jitanArI che. jeNInAM uMcA ane pIna stana gola ane suMdara che, jeNInuM nitaMbataTa (pUMThano bhAga-thApo) vistRta che. ane je saghaLAya vilAsano khajAno che AvI kanyA yauvanavayamAM vartI rahI che. tethI "Ane anurUpa vara A jagatamAM koNa thaze /haze ?" A kAraNathI huM ghaNo ja ciMtAtura thayo chuM. (142) A vacana sAMbhaLI matisAgara maMtrIe kahyuM ke rAjan ! ciMtA karazo mA, A bAbate vidhi (vidhAtA) sAvadhAna ja hoya che, teTalAmAM nagaranI eka dizAmAM haNo haNo evA zabdavALo moTo kalakala avAja (ghoMghATa) thayo, ane puSkala ghoDAnI khurathI ukhaDelI dhULa samUhathI dizAo tamAlapatra sarakhI kAlIbhaTTa thaI gaI. A zuM che ?" avAvitarkavALA rAjAe pratihArane jeTalAmAM Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zikharasena kathA 43 tapAsa karavA kahyuM. teTalAmAM kavacane dhAraNa karanAra DamarIthI raMgAyelA zarIravALo utAvaLA page draDhavIrya tyAM Avyo, he rAjana ! jayapAmo e pramANe bolato vinaMti karavA lAgyo ke Aje mana ane pavana sarakhA vegavALA ghoDA upara savAra thaI saparivAra nagaranI dakSiNa dizAmAM duSTapuruSonI tapAsa mATe gayo, teTalAmAM moTo yuddhano avAja saMbhaLAyo, meM tyAM jaIne joyuM to eka rAjakumAra zreSTha airAvaNa hAthI upara caDhelo hato, ane cAre bAju gherIne subhaTo tenAM upara prahAra karI rahyA che, jANe Indrane gherI asuro prahAra karatA na hoya, teTalAmAM bahu prahArathI prahata banela (ijA pAmela) hAthI ghaNo gusse thayo, temaja ciMghADa karavA lAgyo tevA hAthIne kumAra dhIre dhIre haMkAravA lAgyo, kumAre hAthIne thapathapAvyo tyAre te hAthI subhaTasamUhane cUravA lAgyo, eTalAmAM hAthInA bhayathI badhA dUra dUra sarakI gayA, tyAre te hAthI subhaTone haNI ahIM Avyo, ane te deva ! prahArathI-ghAvathI jakhamI thayelo te hAthI sAgaraAvarta nAmanA sarovaramAM jala pIvA mATe peTho ane kumAra paNa jalakrIDA karavA lAgyo. ame paNa tenI pAchaLa pAchaLa AvyA ane tene jovA lAgyA, teTalAmAM hAthIthI utarIne rAjakumArane eka jhADa nIce ArAma karato dekhyo. (15) e arasAmAM aneka vAjitronA nAdathI aMbarakukSine bharato caturaMga sainya sAthe zUraratha rAjA tyAM Avyo ane kahevA lAgyo ke "he pApiSTha ! duSTa ! nirlajja ! mArA subhaTone mArI ahIM nirAMte sUto che. hajI to pahelAnuM tArA pitAnuM vera mane bhulAtuM nathI ane te pApI! A te pharI navuM vera ubhu karyuM, tethI tuM sAme Ava ! athavA te duSTa tuM koInuM paNa zaraNa le ke pAtAlamAM pesa, Aje tuM chuTI zake ema nathI, te sAMbhaLI vIrarasathI ruveruva jenAM khaDA thaI gayA che evo kumAra kahevA lAgyo he rAjana ! zuM uttama puruSo potAnI prazaMsA jAte kare kharA?" che narendra ! pUrvapuruSoe meLavelA yazano Aje te nAza karyo che, ke jethI puruSakAra puruSArthavinAnuM nakAmuM A pramANe bole che. (191). tyAre roSe bharAyelA zUrathe dhanuSyano TaMkAra karyo, teTalAmAM kumAra paNa teja hAthI upara caDyo. paNa te hAthI koIpaNa hisAbe jalamAMthI bahAra na nIkaLatAM mAchalAMnI jema paDakhu pheravI anya hAthI upara besI tenAM savArane haNI zreSTha dhanuSyane dorI bAMdhI taiyAra kare che. tyAre ame paNa tenAM pakSamAM (AdhAra vargamAM) maLyA. tyAre zUraratha rAjA mane kahevA lAgyo A tAre zaraNe Avela nathI, mArA zatru khAtara tuM yama ghera jA nahi, mATe tuM tArA svAmInI prItine na toDa. te sAMbhaLI sainiko goThavI huM ekalo ja tamArI pAse nivedana karavA Avyo chuM. have Apa kaho tema karIe. (167) " tyAre rAjAe hoTha karaDI bhavAM caDAvI yuddha bherI vagADavAnI AjJA karI, jaldIthI jaldI taiyAra thAo, mArI sAme AvelA paroNA) ati addabhUta vIryavALA te mahAnubhAvanuM ghaNuM ahita na thAya te mATe jaldI karo, ema kahI vimalAkSa rAjA vegavAna zreSTha rathamAM besI caturaMga senA sAthe kSaNavAramAM yuddha medAnamAM AvI gayo. eTalAmAM draDhavIrya je sipAIone kumAra pAse mUkI gayo hato te zatranA prahArathI nAzI gayA. AhvAna karatA, kudatAM ane sAme caDIne bhIMDAyelA vimalAkSa rAjAnA sainyane dekhI zatrusenA bhAgye chate abhimAnathI uzRMkhalA banelI, svAmInuM kArya karavA udyamavALI, vijaya meLavavAnI lAlacI evI banne senAo vacce bhayaMkara ghamasANa Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 yuddha thayuM. (173) yuddhavarNana.... bANathI vIMdhAyelA dhvajAnA cihno paDI rahyA che. khuMkhAra avAja karanArA (kUdatA) vividha dhaDo nAcI rahyA che, gaMDasthala bhedAvAthI hAthIo cIsa-ciMghADa pADI rahyA che. karAgra-AMgaLIo chedAvAthI hAthamAM lIdhelI vastu paDI rahI che. mastakarUpI kamaLanI velavaDe dharaNItala pUjAI rahyAM che. lohInA pravAhathI maDadAo kALA thaI rahyA che. ghoDesavAra marI javAthI ghoDAo haSArava karI rahyA che, bhayathI dhrujatA kAyaro bhAgI rahyA che. kAgaDA ane gIdhaDAo vaDe Abha DhaMkAI rahyuM che. camatkRta thaI devasamUha joI rahyo che. mAMsa lu zIyALIyAo ciciyArI pADI rahyA che. ghaNanA ghAthI ratho cUrAI rahyA che, zastranA khaNa khaNa avAjathI gabharAyelI devAMganAo potAnA patine bheTI rahI che. tyAre vimalAkSanA sainyathI bhaMgAyeluM zUrarathanuM sainya nAzavA lAgyuM. (177) te dekhI zUrarathe bANonI varSA karI teTalAmAM kumAra tenI sAme AvI caDyo. banne vacce bhAre yuddha thayuM ane vividha (karaNothI) potAnI kalA dekhADIne kumAre hasta cAlAkIthI zUrarathane bAMdhI lIdho, tyAre yuddhane jonArAM devoe kumAra upara puSpavRSTi karI ane jaya jaya zabda bolI, Azcarya cakita thayelA devo potAnA sthAne gayA. (181) tyAre kumArane oLakhI cAraNajano tenA vakhANa karatA kahevA lAgyA ke.... zatru upara jeNe jaya meLavyo che, ane je rUpamAM kAmadevanI tulanAe Ave che evo kumAra jayapAmo zrI kIrtivarmarAjAno putra jenuM nAma vijayavarma che te jaya pAmo. he kumAra ! he guNanA bhaMDAra ! hajAra jIbhavALo asaMkhyavarSanI uMmaravALo paNa tArA guNa to gAvavA samartha nathI; to bIjo kayo tArA guNonuM varNana karI zake ?" te sAMbhaLI "aho ! A to mArA mitrano putra che." ema kahI jenAM dehamAM harakha samAto nathI evo vimalA tene bheTI paDyo. ane ghAyala thayelA Azrita puruSonI pATA pIMDI karavAno Adeza karI, jeNe zUrarathane choDI dIdho che evA kumAranI sAthe nagaramAM praveza karyo. kumAranA samAgamathI khuzakhuzAla, AnaMdanA AMsuthI bhInA nayaNavALA rAjAe samasta nagaramAM vadhAmaNI mahotsavano Adeza karyo. avasara dekhI zUrarathane vairanuM kAraNa pUchyuM. zUrarathe kahyuM ke rAjan ! tame sAMbhaLo re (A) cAra dAMtavALo caMdrazekhara nAme zreSTha hAthI hato tene yuddha karIne kIrtivameM haraNa karyo hato, te verane yAda karI sainyane nIrakhavA nIkaLelA meM kumArane ekalo dekhI A AcaryuM. (190) tyAre rAjAe kumArane ekalavAyAnuM kAraNa pUchyuM te bolyo ke tAta ! dhyAnathI sAMbhaLo huM hAthI, ghoDA upara roja pharato hato. temAM eka divasa A hAthI upara caDhelo paNa te varaselA pANInI gaMdhathI bekAbu banI gayo. hastiratna jANI karuNAthI teno ghAta na karyo, AnA lobhathI karaNa = eka jAtano kImIyo ApIne (dAva peca karI) utaryo, mana-vacana ane ghoDA jevA vegavALo, anukramathI Avato A hAthI te nagara bahAra rahela sUrarathanI najaramAM Avyo. tenI AgaLano vRttAMta tamane khabara ja che, eTalAmAM kumAranI zodha karato kIrtivarma rAjA tyAM Avyo, te jANI badhA svAgata karavA sAme gayA ane vimalAkSa rAjAe bhavya nagara praveza karAvyo. thoDA divasa AnaMdathI rahyA. avasare vimalAkSa rAjAe paroNArUpe Avela kumArane guNathI saMpanna evI candravarmA rAjakumArI ApI. kirtivarSe paNa kumAra mATe te caMdravarmAno svIkAra karyo ane zubhadivase Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zikharasena kathA 45 lagna karAvI yogya vyavahAra karIne vidAya ApI. potAnA nagare jaI icchAmujaba bhogabhogavavA lAgyA. anyadA kIrtivarSa rAjAe kumArane rAjya soMpI devendramunipati pAse dIkSA grahaNa karI, udAra tapa Adaryo, nirmala kevalajJAna meLavI ATha karma khapAvI mokSe sIdhAvyA. (203) bIjo rAjA vijayavarga paNa ghaNAM mAMDalika rAjAone sAdhI (jItI)ne candravarmA sAthe bhoga saMpattine bhogave che, janmAMtaranA snehataMtuthI baMdhAyelI candravarmA sAthe vasatA kumArane keTalo samaya vaI (vItI) gayo tenI paNa jANa na thaI. (205) eka divasa rAjA rAjasabhAmAM beTho hato tyAre A caMdravarmA strIratna che" ema jANI maMtra vidhAnanimitte rAjAnA manane nahiM jANanAra koIka maMtrasiddhe rANIvAsamAM rahelI caMdravarmAnuM apaharaNa karyuM. mAtAe te vAta kumArane karatAM te mUrchAkhAI nIce paDyo. vArAMganAoe caMdanarasathI sIMcI tAlavRMta paMkhAthI vIMjhatA mahAmuzkele pratibodha pAmyo- bhAnamAM Avyo. kahI na zakAya eTale bhAre duHkhI thayo mahAdu:khathI traNa divasa pUrA karyA. tyAre cothA divase tIvratapathI kSINa za2I2vALo, jeNe zarIre bhabhUti lagADI che, jaTAdhArI, pelo maMtrasiddha AvIne kahevA lAgyo ke he rAjA ! tuM vinA kAraNe "ATalo badho Akula vyAkula kema thaI gayo che ?" tArI patnIne maMtra vidhAnanA nimitte huM laI gayo chuM. tenAM zIlano bhaMga ke zarIrapIDA kAMI thavAnI nathI. paNa Avo kalpa (AcAra) hovAthI meM pahelA tane jaNAvyuM nahiM, cha mahine teno cokkasa saMyoga thaze, mATe tuM saMtApa na pAma" ema kahI te adRzya thaI gayo. rAjA paNa pAcho mUrchA pAmyo, parivAre mAMDa mAMDa bhAnamAM lAvyo. te rAjA hA daivi ! dIrgha virahavALI ! tuM kyAM che ? mane javAba to Apa ! mohavaza thayelA je je AlApo karatA hoya te badhA AlApothI te samaye rAjA badhu rAjakAja choDI vilApa karavA lAgyo, rAjabhavananI vAvaDImAM rata haMsayugalone vilAsa karatA dekhI ghaNIvAra parivArane paNa pIDA upajAve evAM mohane pAme che. ghaNuM zuM kahie ? naraka samAna duHkha anubhavatA mohathI valavalatA teNe palyopama samAna pAMca mahInA keme karIne vItAvyA. keTalAka divase nimitta vinA duHkhathI mukta thaI gayo. parivArane AnaMda ApanAro evo mahAharSa teNe thayo. tene ciMtA jAgI (vicAra jAgyo) ke kharekhara mAro aMtarAtmA bIjo che, tethI te prasanna manavALo banyo, "ahIM du:khI thavAnuM kAraNa ja zuM che ?" (220) e arasAmAM ekAeka vikasita nayanavALA vadhAmaNI ApanAre rAjAne kahyuM ke tIrthaMkara samavasaryA che- te sAMbhaLI baDabaDATa karatA rUMvATA beThA thayA evA rAjAe tarata ja varSApakane ucitadAna ApI, jinezvara tarapha thoDA DagalA jaI tyAMja rahelA rAjAothI parivarelA vijayavarSe namaskAra karyA. ane Adeza karyo ke jaldI hAthI, ghoDA taiyAra karo, ApaNe paramAtmAne vAMdavA jaIe, vastrAbharaNothI potAne zaNagArI, pote paNa jinezvara pAse javA mATe taiyAra thayo. teTalAmAM indranA AdezathI devoe jagadgurunuM samavasaraNa racyuM. je tribhuvana lakSmInuM ghara lAge che. atizaya AzcaryabhUta, prabhu traNe lokanA svAmI che, evuM sUcana karanAra (ghaNuM ja) ajaba koTinuM uMcu jANe jinezvaranAM puNyano Dhaga na hoya evuM samavasaraNa nagaranI pUrvottaradizA (izAnakhUNA)mAM banAvAmAM Avyu. te zreSTha samavasaraNamAM AvelA bIjA kalyANa samAna tenI rANI tyAM ja dekhAze / dekhAI ethI karIne tyAra pachI jinezvarane vAMdavA jaldI taiyAra thayo, sajAvelAM uMcA dhoLA hAthI upara AruDha thaI ravAnA thayo. vAjiMtranA nAda cheka dizodiza pahoMcavA lAgyA. pAlakhI, yAna (= baLadathI Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kheMcAto eka vizeSa ratha je dhArmika kAryamAM javA mATe vaparAya che.) vAhana, zreSTha ratha, hAthI, ghoDAothI parivarelo rAjA nagarathI nIkaLyo. zIdhra thoDo bhAga AgaLa jaI dave racela samavasaraNane dekhI hAthI uparathI utarI gayo. (231) harakhathI pulakita rAjA parivAra sAthe uttara dvArathI samavasaraNamAM pravezyo, ane jagatamAM vikhyAta jinezvarane najare nihALyAM. jagamAM dIpaka samAna jinavarane joI harSathI romAzcita aMgavALo bhUmie bhAlastala ane karayugalasaMpuTa = aMjali lagADIne = paMcAMga praNAma karI stuti karavA lAgyo...... (233) he kAmadevanA bANanA prasArane vAranArA ! hAthI jevI suMdara gativALA ! traNa lokane jANanArA ! mokSapadanA prakRSTa sAdhaka ! madane haNanArA ! mRgalAone-maranArane zaraNabhUta ! yuddha vagaranA ! samasta upadravane haNanAra ! garva vagaranA ! kaSAyane jItanArA ! zreSTha brahmA ! suMdara hAthavALA ! indriyone viSayothI nivAranArA ! karmaja rUpa maLane sApha karavAmAM pANI samAna! duHkha rUpI vRkSane bALavAmAM Aga samAna ! madhyAhna sUrya jevI prabhAvALA ! aMtara zatruonA subhaTa samUhane hataprabha karanArA ! namaskAra karanAranA zaraNabhUta ! prakRSTa nayonI dezanA ApanAra he jinezvara ! evA Apane sadA khUba khuba=ghaNAM ghaNAM namana ! iMdrane paNa namana yogya (namaskaraNIya) prasiddha syAdvAdathI padArtha svarUpane pragaTa karanArA ! bhAvanayanA moTA mahotsava samAna ! mane zAzvata sukha Apo. (237) e pramANe stuti karIne gaNadharAdi sAdhuone paNa vAMdI iMdrAdinA kramathI potAnAM sthAne rAjA beTho. tyAre prabhue yojanagAmI madhura dhvanie saMsAra samudrane taravA sAru jahAja samAna dharmane kahevAno prAraMbha karyo. prANIone durdIta pAMca indriyo saMsAranuM kAraNa bane che, ane damana karelI te indriyo mokSa mATe thAya che. bekAbu indriyothI AtmA balAtkAre unmArgamAM pachaDAya che, jema yuddhamAM bekAbu banela ghoDAothI sArathIo unmArge jAya che, prathama viSaya saMbaddha manane jItIne vivekarUpI hAthI upara AruDha thayela zUravIra hAthamAM hathiyAra dharI mana ane kaSAyane jItIne je sArI rIte tapa kare che te zuddha AtmA dedIpyamAna bane che, jema ghI nAMkhavAthI agni. je samaktimAM gADharata hoya, vIra, krodhanuM damana karanAra, iMdriyane jItanAra ane mokSamAM ja layalIna hoya tene devo paNa name che. (245). | sarvajJane anusaranArI jinezvare bhAkhelI sarva AjJAne sArI rIte abhinaMdana karatA-harSabhare AcaratA jIvAtmAo sarva baMdhanothI mukta bane che. nirmohI, dAMta, buddhizALIoe kahelAnuM jeo abhinaMdana karatA nathI teo duHkhabhAgI bane che. zubhabhAvathI jeo jinAjJAne vakhANe che. teone kalyANAdi sukhAdi Rddhi, siddhi kazuM paNa durlabha nathI. ema dezanA ApI paramAtmA mauna thaye chate hAtha joDIne beselI parSadA-sabhA ghaNo ja saMvega pAmI, bhUmie mastaka namAvI "amo ApaNuM anuzAsana icchIe chIe." ema bolI kaMIka namelA mukhavALI sabhA potAnA sthAne gaI, temAM keTalAka samakita, bIjA dezavirativrata pAmyA, ane bIjA keTalAka zAMtabhAvavALA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMga choDI sAdhu banyA. (250) e arasAmAM samavasaraNamAM rANIne dekhI, ane tene ciMtA thaI are ! ahIM devI kyAMthI ? pUrvamaMtrasiddhe kahelA vacana yAda AvyA, ane vicAra karyo ke jinezvarane pUchI lauM, ghaNA vicAraciMtAthI zuM matalaba he bhagavan ! meM pUrvabhavamAM zuM karyuM ke jenA lIdhe Avo vipAka thayo ke pahelAM meM rANInA saMgamathI atulasukha cAkhyuM, ane pAchaLathI tenAM virahamAM koInI sAthe tulanA na karI zakAya evuM nAraka duHkha sarIkhuM duHkha anubhavyuM. prabhue kahyuM ke teM pUrvabhillanA bhavamAM ghaNAM mRgayugalone vikhUTA pADyA ane rANIe tenI anumodanA karI te karmanuM A phaLa che. jenA kAraNe te narakamAM ghaNAM duHkha anubhavyA ane kSudrajAtiomAM upanyo hato. atyAre tAruM karma kSaya pAmyuM che. je sukha maLyu tenuM kAraNa e che ke teM susAdhunI bhakti karelI, svargaapavargane ApanAra A ja bhakti che. jagatamAM AnA jeTaluM bIjuM kazuM zreSTha nathI. mATe nipuNa mANasoe A sAdhunI bhakti viSe udyama karavo yogya che. mATe he naranAtha ! sAdhu bhaktimAM atula prayatna kara ! (261) sulasAkathA 47 te vacana sAMbhaLI kAmabhogathI virakta banela haiM rAjyane vyavasthita karI tamArI pAse dIkSA laIza. rANI vigeree paNa ema kahyuM. tyAre bhagavAne kahyuM A anitya-saMsAramAM vilaMba - rAga nA karo.... jAtismaraNathI pUrvabhava jANI virakta thayelo yazovarmano rAjyAbhiSeka karI devI pramukhanI sAthe pAlakhImAM besI prabhu pAse jaI munijane sevelI dIkSA lIdhI, bAra aMgano abhyAsa karyo. gurue sUripada ApyuM. caMdravarmA sAdhvI paNa agyAra aMga bhaNI ane pravartinI thaI, zubhabhAvathI tapa Acare che. bannee gAmArdimAM bhavyajIvone pratibodha karI kevalajJAna utpanna karI AtmAne mokSa sukhamAM sthApyo. have pAMcamuM bhUSaNa sthiratA-paratIrthikonI Rddhi dekhI kSobhita na thavuM. temAM 'sulasA'nuM dRSTAMta kahe che. sulasA kathAnaka (1) samasta dvIpanI madhye rahela anAdikAlanAM A jaMbudvIpanA dakSiNa bharatamAM jinezvare darzAvela madhyakhaMDamAM magadha deza che. je suprasiddha che, aneka jAtanAM loka ane dhanadhAnyathI bharapUra, grAma, Akara, gokulothI ramya vividha jAtanAM jhADothI chavAyela, maTha-vihAra, (jinAlayo vi.) udyAnothI zobhita, paracakra-zatrusainya potAnI upara AvI paDe tevAM bhayathI bilkula mukta, harSita mANaso mATenA seMkaDo krIDAsthAnothI yukta, jina ane gaNadharonA caraNonA sparzathI pavitra che. ghaNu zuM kahIe ? te magadhadezamAM ati adbhuta sAravALI rAjagRhI nAme nagarI che. rAjAnA guNasamUhane vistAranArI, cotarapha prakAza phelAvanArI, ramaNIyatAno vicAra karIe to devanagarInI samakakSamAM Ave, kUvA, sarovara, vAvaDI, vanakhaMDathI zobhanArI, sonAnAM banAvela gaDhathI jhagamagatI, dukAna, paraba, sabhAgRhathI zobhAyamAna, hAthInI sUMDharUpa dhanuSyathI toraNavALI che. tenuM zreNika mahArAjA paripAlana kare che. gharamAM ane yuddhamAM paNa tyAga jenAM hAthamAM ja che. kAminInA kaThora kaTAkSa jenI kAyA upara paDe che, paNa jenI kAyA zreSTha sipAInAM samUhathI parAsta thAya ema nathI. zatrurUpI hAthInA gaNDasthalane vidA2vAmAM siMha samAna, zatrunAM puruSArthanAM Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 mULazuddhi bhAga-1 garvanA leza (bindu)ne paNa sApha karavAmAM agresara, kSAyika samakitI, jene devendro paNa bhaktithI vakhANe che. tenI patnI sunaMdA che, je guNavALI, abhayakumAranI mAtA = janma ApanArI, ghaNI ja prasannamanavALI, zIlarUpI AbharaNathI alaMkRta zreNikarAjAnI ati vahAlI, jinezvaranI bhaktANI che. apuNyazALIne durlabha che, te (zreNikarAjA) sunaMdAthI yukta, vidvAno tenAM vakhANa kare che, evAM zreNikarAjA rAjalakSmInuM paripAlana kare che, ane te devendro paNa jene name evAM zrI vIra jinezvaranI bhaktithI potAnI karmarajane pakhALI rahyo che. (2) teja nagarImAM "nAgarathI" rahe che je arthikone = yAcakavargane dAna Apato praphulla bane che. vaLI te jJAnadarzana cAritrathI yukta, jinezvara ane munimahAtmAnAM caraNakamaLano bhakta, bAMdhavarUpI kumudone AnaMda ApavAmAM caMdra samAna, lobha-mAna vagarano, sarala, parastrIthI manane dUra rAkhanAra, kalikAla jeNe koIpaNa hisAbe sparzI zakyo nathI, yauvana rUpa lavaNimAthI manohara, atyaMtara ratnarAzino ratnAkara che. tene tamAma nArIomAM guNavALI, sukulIna, prazAMta tulasA nAmanI patnI che. ane vaLI je pavitra zIlathI sajAyelI, samaktiratnamAM zaMkA vinAnI, jenI guNarUpI uttamakaMThI zobhI rahI che. je mokSasukhamAM hamezA utkaMThAvALI che, tene dharmathI koI calAvI na zake, kalAguNothI je sadA mahAlI rahI che, je vIraprabhunA caramakamaLamAM Asakta che. sAdhu sAdhvInI niyamA bhakti kare che, je sAdharmikanI bhakti karavAmAM nipuNa che. je potAnAM parijana viSe sadA AzIrvAda rUpa che. je jIvAdi padArthane jANanArI che, je rUpalAvaNyathI prazaMsA pAtra che. vaLI jenAM kAcabAnI jema unnata caraNo evI rIte zobhI rahyA che ke jANe pRthvI tala upara kamalo cAlatA na hoya, jenAM jaMghAyugala evAM zobhI rahyA che ke jANe kAmadevanA bhavananAM zreSTha toraNa na hoya, jenI keDa gaMgAnadInA pulina sarakhI ghaNI ja sArI ane bahu ja sArI rIte vistAra pAmelI che, samudranA Avarta sarakhuM tenuM nAbhimaMDala madananA mahelarUpe mAhita paDe che. vajanI jema ghaNo ja pataLo jeno madhyabhAga ratisukhanAM bAganI jema zobhe che. jenA puSTa ane unnata temaja goLa suMdara stano kAmadevanA hAthInA kuMbha sarakhA ghaNAM ja manohara che. jenI saraLabhujAo atisukomalatAne lIdhe kAmanA tApane dUra karavAmAM jANe bhIMta vinAnuM khulluM ghara nA hoya, jenAM suprazasta lAla hAtha jANe lAla azokavRkSanAM pallavo nA hoya, jenI suzobhita banAvelI gaLAnI rekhAo mANasane moha pamADe che, te zaMkha sarakhI dekhAya che, jenuM vikasita kamaLanI zobhAnA vilAsavALuM mukha badhA lokone Azcarya pamADe che, jenAM guMthAyelA aMboDAnA sUkSma-jhINA komala vALa jaMgalI bheMsa = rojha, bhamarAnA samUha ane moranA gaLA sarakhA (kAlAM bhammara) che. | (sulasAnA) ghaNAM vakhANa zuM karIe ? jene jinezvare paNa samyakatvamAM zreSTha mAnI che. "samakitI kevo hoya te samajAvavA tenI upamA Ape che. jinamuninI bhakti karatI potAnA pati sAthe viSayasukha mANatI, saMtAna vinAnI, daurgatya vinAnI, nizcayathI saubhAgyazALI kAla pasAra karI rahI che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 sula sAkathA 49 sAMbhaLeluM karanArI, ciMtAmAM paNa sahacAriNI (guNavAnuM, rUpavAna, kulIna, prazAMta temaja samaktidhArI) sulasA nAme nAgarathInI bhAryA che. eka vakhata patine ciMtAtura jANI tenuM kAraNa pUchyuM he nAtha ! jANe ke (vAri - hAthI bAMdhavAno rasso) hAthIne pakaDavAno khADo) vAribaMdhathI baMdhAyelA hAthInI jema, jANe ke rAjaputrane rAjayathI vAravAmAM Avyo hoya tenAM jevAM, nIcA namelA puSpavALI juInI jema, jugAriyAnI ToLakIthI pheMkAyelA jugArInI jema, zatruothI gherAyelA kAyara puruSanI jema, raNAMgaNamAM khUTI gayelA hathiyAravALA subhaTanI jema, nabhAMgaNamAM nAza pAmelI vidyAvALA vidyAdharanI jema, dizA bhUlI gayelA niryAmakanI jema, jenuM vAhaNa bhaMgAI rahyuM che evA mAla vecavA laI janAra vyApArInI jema, mahAbhaMyakara vanamAM svAmI nAza pAmI gayA che evA vaTemArgunI jema, jenAthI vezyAo parADamukha che evA kAmAturanI jema, bhraSTavratavALA bhAvita uttamamuninI jema, (bhAvuka muni bhUlamAM paNa vrata bhaMga thatAM ghaNAM ja ciMtAtura banI jAya che.) tame ciMtAtura kema dekhAo cho ? zuM rAjAe kAMI tamAruM apamAna karyuM ? athavA koI kapaTIe tamane chetarI lIdhA che ? zuM mahAjana tamAre virodhI thayuM che ? zuM nidhAnamAMthI aMgArA nIkaLyA ? zuM bAlako hRdayamAM khaTake che ? zuM maraNa najIka AvI gayuM che ? he nAtha ! jo atigupta vAta na hoya to mane kaho, te sAMbhaLI, jarAka hasI nAgarathIe tene javAba Apyo. (3). he kAMtA ! mAre evuM koI atigupta kAma nathI ke je tane nA kahevAya, . paraMtu tamAre putra nathI A mArA hRdayamAM khaTake che. tyAre sulasA kahevA lAgI jinavacanamAM vidagdha-sUkSmadarzIne kheda kyAMthI hoya? he nAtha ! zA mATe kheda karo cho, je koI narakamAM paDi rahyo hoya tenuM rakSaNa putra karI zakato nathI, guNavAna ane rUpALo putra paNa che svAmI! AvatA rogavikArane dUra karI zakato nathI, "zuM putra svarga, mokSa Ape che kharo ?" paraMtu te nAtha ! putra to saMsAranuM kAraNa bane che. nAgarathI, he priye ! huM badhuM jANuM chuM, paNa aputriyAnuM dhana rAjA laI le che. sakala parivAra (lakSmI joIne) bhego thAya che. anyathA sago bhAI paNa saMgharSa karaze. to he nAtha ! Apa anyakumArIne paraNI lo, patie kahyuM ke mane koI rAjya Ape to paNa tArA sivAya bIjI patnIthI mAre kAma nathI, jo keme karIne tAre putra thAya to ThIka che, tenAthI mArA manane zAMti thaze, sakarNaka = samAdhivALuM thaze. (vidvatAnuM phaLa samAdhi che mATe). patino Avo nizcaya jANI te devane ArAdhavA beThI, suvizuddha brahmacaryane pALe che, bhUmi saMthAro kare che. jinapratimAnI pUjA kare ane karAve che, bhaktithI zramaNa saMghane vahorAve che, ane AyaMbilano tapa Adare che. ane manamAM haribaigameSIdevane dhAraNa karyo. vrataniyamamAM rahelI bIjuM paNa ghaNuM karavA lAgI, sthirapaNe anuSThAnane viSe rahI teTalAmAM, haribaigameSIdevanuM Asana calAyamAna thayuM. te joI manamAM camakI "zuM mAruM cyavana thavAnuM che ?" AvI zaMkAthI avadhijJAnano upayoga mUkyo. tyAre sulasAno vRttAMta jANI surasenApati tarata ja uttaravaikriya zarIra karI cAlyo, skurAyamAna mugaTavALo, raNaraNa karatI ghugharIvALo, (saNosvanaH - avAja) calAyamAna suMdara kuMDalavALo, jenI cotarapha tejasvI maMDala raheluM che, jhUlatA Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 mULazuddhi bhAga-1 ane camakatA hAravALo, laTakatA vastrone dhAraNa karanAro, suramya tALavRkSanA phaLanI mALAvALokhaMDita mastakanI mALAvALo, (ghUgharInA) avAjathI yukta suMdara dorA (kaMThI)ne dhAraNa karanAra, prakRSTa RddhinA samUhane dhAranAra, vAranAra = jhAMkhI pADanAra, sugaMdhI puSpanI mAthe rahelI kalagIvALo, IndranI senAno nAyaka, haraNasarakhI AMkhavALo, saMpUrNarUpa yauvanavALo, samudranA ghoSa-zabda sarakhA avAjavALo, zatru pakSa mATe bhayaMkara, suvegA nAmanI gativALo, namatAM jIvonuM kArya karanAra, mahAna bhaktithI prerAyelo haribaigameSI deva Avyo. have te pavitradeva (potAnA teja thI) AMgaNAne prakAzita karanAra zIdhra sulatAnI sAme ubho rahyo. tyAre sulatAe saMbhramathI tene dekhI vibhramavagaranI banI = kSobha dUra karI rajavagaranuM = svaccha ane zreSTha Asana ApyuM. tyAre deve kahyuM ke zrAvikA ! zuM mane yAda karyo ? traNe lokamAM je kAma mArAthI sAdhI zakAya tevuM tamAre je kAMI kAma hoya te mane kaho. sulatAe kahyuM he guruzaktiyukta ! surasenApati ! tame to divyajJAnI cho ! samasta padArtha zAstrane jANo cho. zuM mArI manaruci nathI jANatA ? te sAMbhaLI tyAre hasamukhavadane deve tene batrIsa guTikA ApI, ane "anukrame eka eka khAvAnuM kahyuM. tethI tAre jaldI guNavAna kuMdanA puSpa sarakhA batrIsa putro thaze. tAre kAMI kAma paDe to he kuMdasarakhA dAMtavALI ! mane yAda karaje, ema kahI deva adazya thaI gayo. pharIthI tenI pUjA karI sulasA zreSTha bhoga bhogavatI thaI, Rtu samaya AvatA tene moTI ciMtA thaI, ke "ISTa chatAM batrIsa chokarAonA maLa-mUtra dhovAnI paLojaNa koNa kare ? AnA karatA batrIsa guTikA eka sAthe khAI lauM jethI eka uttamazakti yukta batrIsa lakSaNavALo putra thAya." ema vicArI eka sAthe batrIsa guTikA khAI gaI. tenAM prabhAvathI batrIze batrIza vibhakta-judA zarIravALA garbha thayA. tenI vRddhithI udaramAM bhAre vedanA thavA lAgI. tethI te vedanA sahana karavA samartha na thaI. tyAre punaH devane manamAM dhArI kAusagnamAM rahI. tyAre deve AvI kahyuM ke he zrAvikA ! je kAMI kAma hoya te kahe, sulasAe potAnI buddhithI je pote karyuM te badhI vAta karI, tyAre deve kahyuM ke he mugdhA ! nirmalakulathI vizuddha teM A akArya kema karyuM? AnAthI to tAre sarakhA AyuSyavALA batrIsa putro thaze. nahi to bhinna bhinna AyuvALA thAta. he deva ! jeNe jevuM karma bAMdhyuM hoya tene te rUpeja pariName che. "karmamAM lakhelA lekhane koI anyathA karI zakatuM nathI." dharmavAna ! tamAre to A badhu sAdhya che, mATe, tame mArI A pIDA dUra karo, tyAre haraNavadanavALA teNe tulasAnA zarIranI pIDA dUra karI deva svarge gayo. pIDAvagaranI sulasA dharma parAyaNa thaI, sukhapUrvaka sthiratAthI garbhane vahana kare che. devathI pUjAyela parivAravALAne uNapa kyAMthI hoya ? navamAsa ane sADAsAta divasa paripUrNa thatA sulasAe batrIsa putrone janma Apyo. te vakhate nakSatra zubha hatuM, ane parivAravarga najIkamAM rahelo hato. te batrIza putro sarva lakSaNothI yukta che. jANe koIka prayojanathI batrIsa indro bhegAM thayAM na hoya tema teoe potAnI kAMtithI garbhagRhane prakAzita karI dIdhuM. priyaMkarA dAsIe tarata ja saMbhramathI nAgarathIne vadhAmaNI ApI. khuza thayelA nAgarathIe tene dAna ApyuM. ane amApa-moTo mahotsava karyo. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 1 mULazuddhi bhAga-1 sulasAkathA moTA vAcAla vAjAo ghamaghuma avAja karI rahyA che, vAMkI vaLIne jayAM vArAMganAo ubhI che evo nArI samUha nAcI rahyo che, kesara, kasturI, amara, caMdana, kapUranuM sarakhA bhAge mizraNa karAI rahyuM che, veza vilAsa dekhAI rahyo che, mANaso suMdara vastro dhAraNa karI temanAM ghera AvI rahyA che. vAjiMtro vAgI rahyA che, sarva prakAranAM gItanI dhUna cAlI rahI che, dAsa dAsIo doDI rahyA che. mastaka upara saMskAra grahaNa karAI rahyA che, aneka jAtanAM dAna apAI rahyA che, jJAnIo pUjaI rahyA che. ghoMsarI uMcI sukAI rahI che, bhaTTa sUcako (bhATacAraNo) birUdAvaLi bolAvI rahyA che, maMgala gIto gavAI rahyA che, baMdhu samudAya AvI rahyo che. popaTa vagere kalakala avAja karI rahyA che. mAnanIya vyaktione mAna-pAna apAI rahyA che. devapUjA karAI rahI che, guktibaMdhana(kedIyonI beDIo) choDAI rahyA che, saMghanI pUjA thaI rahI che, khAMDa sAthe ghI apAI rahyuM che, sAdhu pAtro ghIthI bharAI) lepAI rahyA che. suMdara bhojana jamAI rahyA che, akSatapAtro AvI rahyA che, pUjA-pAtro apAI rahyA che, e pramANe vaibhavathI cakAcaka, mANasothI bharapUra, vadhAmaNA mahotsava karyo. devatAnI pUjA karAvI, gurune page paDAvI jaldI nAmoccAra kare che, ane jinabhadra vIrabhadra ityAdi nAmo pADyA. (7) pAMca dhAvamAtAothI lAlana pAlana karAtAM ATha varSanAM thayA, anukrame vRddhi pAmatAM badhA kumAro kalA ane zAstrano pAra pAmyA, batrIse kumAre dharmakalAmAM vidagdha (hoMzIyAra) ane saMpUrNa yauvana ane guNa samUhavALA che. batrIse paNa zatrusamUhano nAza karanAra temaja saubhAgyathI devakumArane paNa jhAMkhA pADanAra che. batrIse jinavara ane munivaranI bhaktimAM parAyaNa rahe che. jeoe potAnAM rUpathI kAmadevanuM rUpa jItI lIdhuM che. teo zreNIka rAjAne ati priya che. ke je rAjA utsarpiNImAM prathama tIrthakara thanAra che ane garviSTha zatrurUpI hAthIono nAza karavAmAM siMha samAna che. batrIse mAna unmAnathI yukta ane uttama lakSaNa vyaMjana sahita che. batrIse bAMdhavarUpI kumudane vikasita = harSita karavA mATe caMdra samAna che ane kAminIjanane AnaMda ApanArA che, batrIse sarala svabhAvavALA ane jIvAdi nava padArthane jANanArA che, te sarve guNa samUhanI mAlikA evI kulabAlikAone paraNyA. have te kanyAonI sAthe lIlA karatAM, sukha mANatA, potAnAM ghera vasatAM haMmezane mATe ciMtA vinAnA, svargamAM rahela dogaMdaka deva jevA te kumArono upadrava vagara kALa vItI rahyo che kAraNa (8). A bAju vizALa ane suMdara gaDhavALI vaizAlI nagarI che. tenuM upadravI zatru samUhane haMkArI kADhanAra ceDArAjA pAlana kare che. tene jyeSThA ane cellaNA nAme be kanyAo che. te banne uMcA pIna stanavALI, nijarUpathI devAMganAno tiraskAra karanArI, jIvAdi padArthane jANavAmAM vicakSaNa, jinazAsanamAM rakta ane zuddha samakita dharanArI, pAMDityanA garvathI svacchaMda, puSkaLa zaNagArathI manohara zarIravALI che, have eka divasa prazAnta evI te banne aMtaHpuramAM ramI rahI hatI, tyAre tyAM eka parivrAjikA AvI. jenAM hAthamAM kaMDikA, tridaMDa, ane RSi Asana che, potAnA zAsana/matanA samasta zAstrane jANanArI ghaNAjarjara / junA zarIravALI te kanyAnA aMtaHpuramAM AvI caDI, evA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 2 mULazuddhi bhAga-1 prakAranA potAnAM zaucadharmanI vAta karavA lAgI ke je bALakone sArI lAge. te sAMbhaLI jinAgamathI bhAvita jayeSThAe kahyuM che halAlohithI kharaDAyeluM vasa lohithI svaccha na thAya. tema pApathI nirmita azuddhi zaucadharmavaDe na jAya. ityAdi vacanathI tene nirUttara karI mukhathI ghaNAM prakAranI mazkarI karatI-cALApADatI hasatI jayeSThAnI dAsIoe tene gaLAthI pakaDI rAjamahelathI bahAra kADhI. tyAre aneka prakAranA kUDa kapaTavALI krodhathI dhagadhagatI parivrAjikA vicAravA lAgI ke pAMDityathI garviSTha A pApiNIne duHkhamAM pADu, ema vicArI jayeSThAnuM citra banAvI zreNIka rAjA pAse gaI. vinaya bahumAnathI upacAra karatI potAnA kAryamAM sArabhUta -hoMzIyAra parivrAjikAe rAjAne te citra dekhADyuM. tyAre nirviNa chatAM anurAgathI yogya vikAra pAmela zreNIka rAjAe, pUchyuM, zuM aneka sAgaramaya rasAtalamAM AvuM rUpa che ke citaryuM che? tyAre parivArikA kahevA lAgI ke AvuM rUpa koNa AlekhI zake? he prabhu ! to (mAtra) ArisAmAM koI joI zake. A to ceDA rAjAnI putrI che. tAre anurUpa meM kahyuM che" ema bolI harakhAyelI parivrAjikA potAnAM sthAne gaI. tyAre zalyasvarUpa tenAM rUpane dekhI mUcha pAmI paramadhyAnI yogInI jema zreNIka nizcala cetanAvALo thaI gayo. (9). te dekhI e arasAmAM abhayakumAra Avyo. je potAnAM pitAzrIno haMmeza mATe bhakta che, te banAvane nahi jANI praNAma karIne beTho. tyAre pitAzrInuM citta nAza pAmeluM jANI, mativizALa dezakAlane jANanAro abhayakumAra page mastaka lagADI pUchavA lAgyo. Apa Aje ciMtAtura kema lAgo cho ? mane kaho to teno ukela lAvuM, tyAre rAjAmAM pharI cetanAno saMcAra thatAM te rAjAe abhayane sarva vAta karI, ciMtA nA karo, te kanyAne varavA mATe ceDA rAjA pAse moDuM nahi karanAro dUta mokalo tyAre zreNIka rAjAe dUta mokalyo, tIvra jhaDape tyAM pahoMcyo, dvArapAlavaDe nivedana karAyela dUta sabhAmAM pravezyo, namaskAra karIne beTho. ceTaka rAjAe yogya upacAra karyA. (kramapATIthI) page paDI dUta vinaMti karavA lAgyo ke he rAjana ! tamAre sarvakalAAgama guNamAM vizALa evI koI dIkarI che, tene varavA sAru zreSTha subhaTanA sainyavALA zreNIka rAjAe mane ahIM mokalyo che. tyAre ceDA rAjA krodhathI dhamadhamI uThyo, he dUta ! hayakulamAM upajelI putrIne vAhika kulamAM huM na ApuM. dute te vAta AvIne jenI najIkamAM abhaya che evA zreNIkane kahI. tyAM to zreNIka jANe caMdra rAhuthI grasita thaI gayo hoya tevA kALA mukhavALo thaI gayo. tyAre abhayae kahyuM ke cittane zAMta karo, kArya sAdhI ApIza. te sAMbhaLI rAjA pharI harakhAyo ane romAgnita zarIravALo thaI gayo. tyAre abhaye paNa vAhika kula vaMzamAM utpanna thayela zreNIkanuM suvibhakta atizayavALuM rUpa citaryuM. (10) | guTikAthI svara badalAvI, svAbhAvika rUpa tejavALo citra sAthe vaNikaveza karI vaizAlImAM praveza karyo. rAjabhavananAM dvAranI pAse sugaMdhI dravyonI moTI dukAna kholIne rahyo,. tyAM jayeSThAnI dAsI sugaMdhI dravya levA Ave tyAre abhaya vizeSathI Ape ane zreNInI pUjA kare che. dAsIe pUchayuM. "AvuM rUpa konuM che?" he mRgAkSI ! A zreNIka rAjAnuM citra che. ane mArA svAmI che. tethI bhaktithI traNekALa ArAkhuM chuM. tyAre te dAsI kanyAonI AgaLa kahe che ke ame Aje Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 sulasA kathA 53 vepArI pAse je Azcarya dekhuM, kharekhara emAM koI bhrAMti-zaMkA nathI. (tyAre dAsIe jyeSThA pAse jaIne kahyuM ke Aje meM Azcarya devuM.) jyeSThAe kahyuM zuM devuM? tyAre dAsIe sarva vRtAMta kahyo. mane bhAre kautuka upanyuM che mATe tuM jaldI te citra lAva, tyAre dAsIe te citra mAMgyuM. abhaya paNa dAsIne te citra Apato nathI. mane khAtrI che ke tame tyAM laI jaI mArA svAmInI avajJA karazo. tyAre ghaNI jAtanAM sogaMdha khAI vizvAsa besADI DhAMkIne citra laI jAya che. rAjahaMsa ane - hAthI samAna gativALI potAnI svAminIne dekhADe che. sogaMda ApI laI gaI. te dekhatA ja jayeSThA kAmane vaza thaI gaI. tuM zeThane jaIne kahe ke A tamAro deva mAro priyatama bane, to mAruM jIvana che, emAM koI bhrAMti-zaMkA nathI, nahiM to mAruM hRdaya phATI jaze. dAsIoe abhayane sarva vAta karI, tyAre abhayae garva karI kahyuM jo kumArIno Avo nizcaya hoya to lAMbo vicAra nahi karanArInuM huM kArya karI ApuM. amuka ThekANe rahela suraMga mukha pAse amuka pUrNimAe AvIne ubhuM rahevuM. huM sarva zAstra bhaNAvI- badhI samaja pADI tyAM rAjAne lAvIza. tyAM zreNIka rAjA Avaze ane saMketa karaze ema saMketa karIne manamAM hasI abhaye te vAta zreNIka rAjAne jaNAvI. abhayakumAre jaNAvyuM ke maMtrIo sAthe suraMga dvArA zIgha Ave. tyAre zreNIka rAjAe vizeSa prakAre zarIrane zaNagAryuM / zaNagArIne (rathanI pAse) Avyo. aneka jAtanAM hathiyAra jemAM taiyAra paDelA che, evAM uttama rathamAM besI batrIsa suMdara rathavALA, niyamita kAryavALA, sadA vAtsalyavALA, aparAdha ane chalanI avajJA karanAra, batrIsa sulatA pugro sAthe tetrIsa ratho vaDe suraMga dvArathI praveza karI jayAM kumArI ubhI che tyAM pahoMcyA. saMketa sthAnane kahI ane haMsanA avAje kahyuM ke he mRgAkSI ! tArA kAje AvI gayo chuM. IcchA hoya to he tejasvI ! rathamAM caDI jA, te javA lAgI jeNe javAnuM mana che evI te rAjakumArI celaNAne pUche che, tyAre cellaNA kahevA lAgI che haMsagativALI bahena ! huM paNa tArI sAthe AvuM. tyAre cellaNA sAthe romAzcita aMgavALI ane rUpathI suMdara jayeSThA jeTalAmAM rathamAM caDhe che. teTalAmAM yeSThA kahevA lAgI, huM ratnapUrNa ghaNAM sonAvALo karaMDiyo bhUlI gaI, prabhu huM laI AvuM tyAM sudhI rAha juo, jyeSThA karaMDiyo levA gaI. tyAre page namI tulasAputroe kahyuM A zatrughara che. ahiM vadhAre rokAvuM sAruM nahi. tethI rUpavatI cellaNAne laI jaldI nIkaLI gayo. eTalAmAM utAvaLanA kAraNe vikRta banelI (ke manohara) jayeSThA suraMga dvAre AvI ane zunya dekhI vagara vinAze-vinA saMgharSe doDIne moTo avAja karavA lAgI hAM ! cora cora ! doDo doDo ! bicArI mArI bena harAI rahI che. jaldI Avo te sAMbhaLI krodhathI tharatharatAM hoThavALA hAthanAM ghAtathI hAtha paTakI jamInamAM tirADa pADI dIdhI che evAM ceDA rAjA taiyAra thayA che. tyAre vIrAMge kahyuM ke mane Adeza Apo ke huM jAuM. tyAre ceDA rAjAe jAte pAna bIDuM ApI tene ravAnA karyo ane jaldI suraMga pAse Avyo tyAre sUryanA ratha samAna teonA ratha dekhyAM. ane devomAM asuronI jema kramazaH te rathomAM rahelA nAgarathInA putrone joyA. ane eka ja bANe vIMdhI nAMkhyA. suraMganuM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 mULazuddhi bhAga-1 mukha sAMkaDu hovAthI temanAM rathone dura kare che, teTalAmAM zreNIka rAjA ghaNI bhUmi olaMgI gayo. tyAre pAchA vaLI vIrAMge zIza namAvI je banyuM te sarva hakIkata jaNAvI. tyAre ceDA rAjA dIkarInuM apaharaNa karanAra rAjA upara roSe bharANo ane zreNikanA subhaTo mAryA gayA tethI saMtoSa thayo. te sAMbhaLI saMsAra svarUpa jANI jyeSThA virakta thaI gaI. bhogone dhikkAra ho, jenA mATe potAnI sagI bahena paNa nirarthaka Thage che. maLamUtramAM udbhavela, aneka jAtanAM paribhava karanArAM kAmone dhikkAra ho. kSaNa mAtra sukha ApanArA, narakanA mArgasamA kAmone dhikkAra ho, aMte duHkhanA dariyAmAM DubADanArA, akasmAta nAza pAmanArA kAmone dhikkAra ho. guNarUpa jhADonI zAkhAone bALavAmAM dAvAnala samAna, zarIranA baLano nAza karanArA kAmone dhikkAra ho, A viSayomAM jerita (rAga) kare che te AtmAne duHkhamAM mokhare kare che. tethI, eone choDI dauM, ema vicArI tAta pAse jaI sarva vAta karI. tyAre pitA pAse rajA mAMgI. pitAzrIe rajA ApI. tyAre jyeSThA caMdanabALA sAdhvIjI pAse jaI, brahmacarya tapa niyama dharanArI guNarUpI ratnothI bhUSita rathamAM caDI AvI pApanuM mardana karanArI caMdanA AryA pAse sAdhvIjI banI. (12) A bAju mArgamAM jhaDapI jatA zreNIke 'he jyeSThA' ! e pramANe bolAvI, tyAre te bolI he svAmI ! huM jyeSThA nathI, paNa tenI nAnI bahena cellaNA chuM. he priyatamA ! guNa samUhathI zreSTha tuM to sarva jyeSThA che, zreNIka rAjA paNa cellaNAnA lAbhathI harakha pAmyo ane mitronA maraNathI zoka pAmyo. cellaNA paNa bahena paMcanathI-ThagAI javAthI viSAdavALI thaI ane zreNIkane varavAthI atiprasanna thaI, anukrame rAjagRhI pahoMcyA. cellaNAne rAjabhavanamAM mUkI subhaTo sAthe AMsu sabhara AMkhovALo nAgarathIne ghera gayo ane putra maraNanI vAta karI, te sAMbhaLI parivAra sahita nAgarathI du:khImane AkraMdana karavA lAgyo. hA putra ! hA putra ! tame kyAM gayA, are akALe prANa choDI yamaghare jatA rahyA. he vidhAtA ! jeno pAra pAmavo muzkela che evA bhayaMkara duHkha dariyAmAM mane kema nAMkhyo, hAhA niru-atyaMta dayA vagaranA ! ati anArya ! zarama vagaranAM he vidhAtA ! A zuM karyuM ? je kAraNathI zatru sainyanuM mardana karavAmAM samartha evAM mArA putronuM jIvana te eka ja samaye harI lIdhuM. "ghaDapaNamAM putro mane pALaze e jANI huM manamAM harakhAyo, paNa te badhuM nakAmuM nIvaDyuM. e pramANe dharatIe ALoTato vilApa karavA lAgyo. ane dorI vigerenA baMdhana vagarano thayela IndradhvajanI jema dhab daI, sulasA paNa pRthvI pITha upara paDI gaI. parijane svastha karI tyAre dIna banelI vilApa karavA lAgI. buddhi vagaranI meM (sad-svayaM) jAte AvI mati karI. he vidhAtA ! lakSaNa ane puNya vagaranI meM jo udvega pAmI eka sAthe guTikA khAdhI na hota to eka sAthe badhA putramaraNanuM du:kha mArA mAthe AvI na paData. hA putra ! hA putra ! tamAruM maraNa thatA dIna evI huM mAruM moDhuM kone dekhADIza. are putro ! tame eka ja samaye anAtha evI mane konI AgaLa mUkIne doDI gayA. (doDI jAo cho) duHkhathI saMtapta ane raDatA evA teone abhaye kahyuM tame atizaya vikAra pAmanAra saMsAra svarUpane jANo cho. tethI zoka karavo yogya nathI. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 sulAkathA 55 (13) kAraNa ke A saMsArano phelAvo IndradhanuSya ane vijaLInI chaTA jevo asAra che. (kSaNabhaMgura che.) saMdhyATANenA vAdaLa samUhathI zobhatI rekhA - zreNI samAna, madonmatta hAthInAM kAnanI lIlA jevo, unALAmAM dekhAtA jhAMjhavAnA jaLa jevo, pavanathI uDADela goLa bhamarI khAtAM rU samAna, sAgaramAM uThatA taraMga jevo. kAminI kaTAkSa samAna (saMsAra) caMcala che. AvA atyaMta nissAra saMsAramAM "tamArA manane zoka kevI rIte vihuvala banAve che ?" kAraNa ke tame to sarvajJa bhAkheluM jANI te rIte kAyAthI AcaranArA cho. vaLI devo vaDe ke pauruSathI ke maMtra taMtrathI koInuM maraNa vArI zakAtuM nathI. mATe AvuM saMsAra svarUpa jANI zoka choDI dharmamAM udyama karo. jethI anya janmamAM AvA duHkhano avasara nA Ave. budhajana-paMDita puruSane priya abhayanA vacana sAMbhaLI kAMIka zoka ocho thayo. laukika kRtya karI jinezvaranI pUjA karI dharmamAM udyama karavA lAgyo. (14) mANaso sAthe zreNIka abhaya uThI potapotAnA ghera gayA. potAnAM dharmakarmamAM magna banelA sulasA vigere kALa jatAM zoka vagaranAM thayA. A bAju grAma Akara nagaramAM vicaratAM asurendra ane surendra jemane mAna ApI rahyA che, kAmadevarUpI bhaDavIra zatrunA mAnanuM nirdezana karatAM, kevalajJAnI, mithyAtvarUpI aMdhArAne ulecavA mATe sUrya samAna, devothI parivarelA vardhamAnasvAmI IndranI nagarInA guNasamUhane dhAraNa karanArI caMpApurImAM padhAryA. devoe racelA samavasaraNamAM birAjamAna thaI bAra parSadA madhye prabhue suMdara dharma dezanA ApI. yathA.... A bhava samudramAM jIva koIka sukRta vigere thI karmo khapAve che, tene manuSya janma maLe che. temAM vaLI parama ramaNIya jinezvaranAM dharmane koIka puNyazALI meLave che. tethI dharmakAryamAM udyama karo ane atigarviSTha pramAda zatrunuM dalana karo, pAMca prakAranAM mahAvratanA bhArane dhAraNa karo, atiduSkara aneka jAtanAM tapane Adaro. jethI duHkhavagaranA mokSamArgane pAmazo athavA devAMganAthI ramya svargane jIva meLave che. A AMtarAmAM hAthamAM Asana tridaMDavALo, chatrachAdita mastakavALo guNavAna zrAvaka dharmavALo abaDa parivrAjaka prabhune vAMdavA Avyo. pradakSiNA ApI ane praNAma karavAmAM pravINa, guNathI mahAarthavALA zakastava bhaNI romAzcita aMgavALo e pramANe stuti karavA lAgyo. devothI vaMdAyelA caraNavALA, caMdranA kiraNa jevAM caraNavALA, maraNa vagaranAM, phaleza kaMkAsa vagaranA, kAmadevarUpI hAthIne haNanArA, vIraprabhu jaya pAmo. jemano karmamaLa zAMta thaI gayo che. gacchanA sAdhuone nirdoSa (zuddha) karanArA ! bhavyalokononAM zaraNabhUta ! tapasvI ane cAritradhArIne zaraNabhUta evA Apano jaya ho ! saMsArathI tapelAM prANIone ThaMDaka ApavAmAM caMdana samAna ! prabhuvijaya pAmo ! saMsAranA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 mULazuddhi bhAga-1 baLane haranArA ! anya darzananAM baLane haranArA jaya pAmo ! ApattinI dhULane zamAvavAmAM vAdaLa samAna ! manuSyarUpI bhramara mATe zreSTha kamaLa samAna, atizaya vikasita kamaLa sarakhA nayaNovALA ! mokSamAM gamana karAvA sAru nayana (netA) samAna jaya pAmo ! AkhuMya jagata jemane praNAma kare che ! kASTha, dhana ane ratna upara samadraSTi rAkhanAra ! zreSTha, kAna, hAtha ane dAMtavALA jaya pAmo ! pANIvALA vAdaLAnI jema vistAra pAmela ! kapaTarUpI bhaTanA phelAvano kSaya karanAra, yaza prasArathI zveta ujaLA, IndriyarUpI ghoDAne damanArA ! madonmatta hAthI jevI cAlavALA,.chalarUpI sApano cheda karavAmAM karpara (hathiyAra vizeSa) samAna, bhavarUpI ratnAkarathI taranArA prabhu jaya pAmo ! askhalita zAsanavALA (jemanAM zAsanane koI parAsta na karI zake) bhavabhayano nAza karanArA, maLa vagaranA devendrathI vaMdita caraNakamaLavALA he vIranAtha ! dIna evA amArA upara dayA karo, mane zivasukha Apo. 15 e pramANe stuti karI. guNarAzivALI dharmadezanA sAMbhaLI prabhune namI kyuM ke huM rAjagRhI nagarI jAuM chuM. tyAre jagadIzvare caitra mahinAmAM matta banelI koyala jevA madhura svare kahyuM ke sulasA zrAvikAne mArA taraphathI pravRtti pUchaje."IcchuM" kahI kSaNavAramAM gaganamArge rAjagRhI Avyo. sulasAmAM koIka guNanA kAraNe vItarAgano paNa sulasA pratye suranara sabhA vacce paNa Avo pakSapAta che. "te sarva parIkSA karuM" ema manathI vicArI anyarUpe tenAM ghare jaI AdarathI bhojana mAMgyuM. dharmArthI te sulasA koI paNa rIte kazuM ApatI nathI. tethI nagaranI bahAra nIkaLI jAya che. have pUrva dvAre cAramukhavALA, padmAsane besela, haMsavAhanavALA, suMdara cArabhujAvALA, brahmAnI japamALA, brahmAkSasUtra, jaTAmuguTathI yukta, sAvitrI (brahmAnI patnI) thI saMbaddha, nagarajano samakSa dharma kahevA lAgyAM. jyAre evuM brahmAnuM rUpa karIne rahyo. tyAre nagarajano tene dekhI "aho ! A to brahmA padhAryA" ema mAnI ghaNAM ja AkarSita-prasanna thayA. sakhIoe sulasAne paNa AvavAnuM kahyuM. "A to dAMbhika che." ema samajI nizcala manathI ghera ja rahI. tyAre bIjA divase dakSiNa dizAmAM garuDa upara besela, lakSmIyukta, jenAM hAthamAM gadA, zaMkha, cakra, sAraMga nAmanuM dhanuSa, (gaMdharva jAtinI devIonI) vahunI kAMtine haranAra, kapaTanI khANa evA viSNunuM rUpa karyuM. tenAthI paNa sulasA raMjita na thaI, tyAre trIjA divase pazcimadvAre caMdranA tilakavALA, rAkha copaDelA zarIravALA, baLada upara savAra thayela, jeno ardho bhAga pArvatIthI yukta che, jenAM hAthamAM Damaruka, khaTavAMga (zivanuM zasra) trizula che zivanA sevaka gaNa vizeSathI parivarela zaMkaranuM rUpa lIdhuM. e dharma zAstra kahevA lAgyo. to paNa guNathI vizAla sulasA na AvI, tyAre cothA divase uttara dizAmAM ratna, sonA, cAMdInA traNa gaDha banAvyAM je kAMgarA (koTanA toraNa uparanuM nakazIvALu caNatara) toraNa, dvArathI vistRta che, te samavasaraNanI madhye AsopAlavanI nIce samujjavala siMhAsana upara cAra rUpadhArI, karma zatrune bhagADI kADhavAmAM vIra evAM jinezvara besela che ane aSTa prAtihArya banAvyA, vaira zAMta thaI gayu che evA pazuo dekhADyA, AvuM tIrthaMkaranuM rUpa dhAraNa - Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 sulAkathA karI dharma dezanA devA lAgyo. temAM cAra prakArano dharma ane muni, zrAvakanA bhedavALA atizaya suMdara dharmanuM vyAkhyAna kare che. te sAMbhaLI romAzcita banelA loko hAI dhoI bhaktithI temanI pAse javA lAgyA. sulasAne aMbaDe kahevaDAvyuM ke jinavaMdana karI tArA pApa dho ! sulatAe kahyuM ke IndravRMda jemane namana kare che evAM vIra prabhu ahIM padhAryA nathI. (jo prabhu padhAre to mAro deha romAMcita thayA vinA rahe nahi.) ATha karmarUpI zatruno nAza karanArA tIrthakaro covIza ja hoya che. teNe kahevarAvyuM are ! tuM to sAva bhoLI che, A to pacIsamA tIrthaMkara che. Ava, tArI zuddhi thaze. pacIsamA tIrthaMkara kyAre na hoya A to koI kapaTI mANasone ThagavA mATe jinavaranAM dharma zAstrane kahI rahyo che. (koIke aMbaDe) kahyuM tuM ghabarA nahi, AnAthI (tArA AvavAthI) to zAsana prabhAvanA thaze, tulasA bolI khoTA DhoMgathI prabhAvanA na thAya. AvI paristhitimAM paNa sulasA prerAI nahi. ema sulatAne calAyamAna na karI zakyo tyAre aMbaDa vicAravA lAgyo. daDhasamakitanA kAraNe prabhue prazaMsA karI te yogya ja che. (16) tyAre sarvamAyAjALa sameTIne mULarUpamAM sulatAne ghera Avyo. eTalAmAM nIsihI kare che, teTalAmAM tulasA sAme gaI ane kahevA lAgI. . padhAro ! zrAvaka padhAro ! aho guNADhya, mahAdharmabaMdhu (sAdharmika) jina dharma upara zraddhAvALA tamAruM svAgata ho ! svAgata ho ! ativAtsalkavALI potAnI mAtAnI peThe tenAM paga dhoyA gRhacaityo dekhADyA. aMbaDe paNa vidhi pUrva vaMdana karyuM. ane aMbaDa uttama Asane bese che ane manamAM atizaya harakhane dhAraNa karIne te kahe che ke he zrAvikA ! te mane zAzvatAM azAzvatAM caityone vaMdAvyA. tyAre manamAM ghaNI saMtoSa pAmI mastaka-hAtha dharaNitale lagADI te sulasA vAMde che. aMbaDa kahevA lAgyo tuM sarvathI dhanya che. puNyavAnuM che, kRtArtha che, tAro janma saphaLa che, tane IMdra paNa name che. jethI kAraNa ke tejathI bhAsura evAM manuSyatiryaMca surAsuronI madhye rahelAM kAmadevarUpI zatruno nAza karavAmAM asamAna zUravIra evAM vIra jInezvara tArA samAcAra pUche che. te sAMbhaLI harSathI pulakita zarIravALI sulasA stuti karavA lAgI. vIra jinezvara jaya pAmo ! mithyAtvarUpI vAdaLAno nAza karavA mATe pavana samAna, mohamallanA balano nAza karavAmAM dhIra ! jaya pAmo, surAsuranA IMdra ane caMdra paNa jemane namana kare che. paganI AMgaLIthI jemane meruparvata DoLAvI dIdho evA vIra prabhu jaya pAmo ! kevalajJAnathI saMsAra svarUpane jANanArA, traNa lokamAM sahuthI atizayavALA, jayapAmo ! e pramANe stuti karI sulasA dharaNItaLe zIza lagADI kaleza-kaSAya vinAnA jinezvarane vAraMvAra vAMdavA lAgI, tyAre pharIthI paNa vizeSa parIkSA karavAmAM vicakSaNa evA aMbaDe pUchyuM, kutUhalathI paNa tuM pUrvAdi dvAre brahmAdi pAse kema nA AvI? te kahevA lAgI che subhaga ! ati ajJAnInI jema tuM ema kema bole che? ke je vIra prabhune namI, mAruM mana jeno vRtAMta baMdha besato nathIH jemanI vAtono ke caritranA koI DhaMgadhaDA nathI evA anyadevamAM kevI rIte jAya kAraNa ke, kahyuM che ke - je bhamarAe airAvaNa hAthInA gaMDasthalathI jharatAM makaraMdanI sugaMdha suMghI hoya, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 mULazuddhi bhAga-1 te vikaselA lIMbaDAne paNa nA cAhe, tADanA ane behaDAnA (bharUca ane kaccha dezanA) vRkSanA phelAyelA = uMcA jatA phUlonA kesarAmAM lIMpAyelA zarIravALA bhamarAnuM boraDInA vanamAM mana biskula vizrAMta thatuM nathI, khIlelA kamalanI puSTa gaMdhamAM jenuM mana jAmI gayuM hoya, zuM te bhamaro khIlelA palAzamAM vilAsapUrvaka sparze kharo ? jeNe kAMThAne paNa zItala karI dIdho che, evA revA nadInA jalamAM je hAthI mastIthI majjana (snAna) kare che te (nadI sukAI jatA pANI mATe karAyelo khADo te viyaDo) viyaDAmAM najara paNa nAMkhe kharo ? gaMgAnA ujjavala jalane je pIe che, te haMsa zobhA vagaranuM anya nadInuM pANI pIe kharo ? prakAma kAmavALI prauDha paraNelI strImAM je ghaNo rata hoya te kAmadevathI mohita thayelo vezyAmAM mana kare kharo? lIlAchama vRkSavALA (giranAra) kailAsa parvata upara rahenAro nIlA ane vizALa kaMThavALo zaMkara jhADa vagaranA marusthalane yAda kare kharo ? vAdaLAnA samUha jevA kALA phaLanA rasathI | parAgathI suvAsita banela malaya parvata upara je haraNa vasyuM che, tene bIjA parvata upara game kharuM ? e pramANe che vIra ! he dhIra ! he mAnane haranArA ! jene tArAM caraNAraviMdamAM namaskAra karyo hoya te sukhasamUhano nAza karanArA viSNu ane zaMkaranA pagamAM paDe kharo ? jinezvaranA nirupama vacanAmRta pIvAmAM-pAna karavAthI pAlana poSaNa pAmela hoya tene bAkInA kunayamaya kAMjImAM zAMti maLe kharI. evI ja rIte he vIra jinezvara ! duHkha rUpI aMdhakArane dUra karavAmAM sUryasamAna ! jemane ApanA (vIranAM) caraNakamaNa caMkhyA-cUmyAM hoya, te suvicakSaNa ! (aMbaDa pratye) te kAmanI koTaDInI kALI mezathI kAlAbhammara viSNu zaMkara vigerene kevI rIte praNAma kare ? have aMbaDa (lasAnI madhuravANIthI prazaMsA karI pUchIne svasthAne gayo. - A bAju samaktimAM draDha sulasI kramazaHaMtima vaya jANI amodhazaktizALI saMlekhanA kare che, Idro paNa jene mAna Ape che evAM vIranuM cittamAM dhyAna dharatI, paMcaparameSThInI stuti ane smaraNa karatI, sarvajIvone khamAvatI, anazana karI durgadha dehane choDI moha vagaranI sulasA svarge sIdhAvI. tyAMthI cyavIbhAvI utsarpiNImAM aparimita jJAna - cAritra ane sattvavALA paMdaramAM "nirmamanAme tIrthakara thaze. bhavyajIvone pratibodha pamADI jagatanAM mokhare rahelI siddhigatine pAmaze. A puruSArthamAM prazaMsA pAtra adhyAya devacaMdrasUrIe pUro karyo. e pramANe ghaNAM guNathI bhUSita, jinezvaroe jenI prazaMsA karI che evuM sulasAnuM caritra sAMbhaLatA dharmArthIone ane bhaNanArA, temaja bhaktimAM prasakta mokSArthione mokSa Apo. Iti sulasA kathAnaka samAptam guNo prazasta = maMgalanuM ghara che, kuzaLatA vagere samakitanA bhUSaNa che, "ha" evakAra arthamAM che, Aja bhUSaNa, anyanahIM, kAraNa ke eone ja samakitanA bhUSaNa tarIke zAstramAM batAvyA che vizeSathI zobhAve te vibhUSaNa kahyuM che ke - rUpavAna, sura nara jAnavaro paNa AbhUSaNo vaDe, vizeSa zobhita bane che. tema suMdara darzana 1. samavAyAMga sUtramAM soLamAM citragupta nAme tIrthaMkara thavAnA che ema jaNAvela che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dAta che. mULazuddhi bhAga-1 pAMca dUSaNa-zrIdharakathA 59 paNa A guNo vaDe zobhe che. jema alaMkAravALuM kAvya vidvAnanI sabhAmAM zobhe che, tema A alaMkAro vaDe ja samakita zobhe che. A pramANe samakitanAM bhUSaNo kahyAM. & have bIjuM duSaNa dvAra kahe che tenuM svarUpa kahevA sAru gAthA para saMkA ya karavA ya tahA vigaMchA kutitthiyANaM payaDA pasamA 5 gamava@vi saMthavA va tela, TUti sattAne to pAbhinItI. amadAvAda zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, anyadarzanIonI pragaTa prazaMsA, vArevAre temano paricaya A doSo samakitaratnane azuddha banAve che. cakAra deza - sarva zaMkAno sUcaka che, tyAM deza zaMkA "zuM sAdhuone Rddhi hoya ke nahi? " ItyAdi svarUpavALI zaMkA che. vaLI sarvazaMkA to "A badhu jinadarzana sAcuM che ke dhutArAe kalpeluM che." A svarUpavALI che. baMne prakAranI zaMkA samakitane dUSita kare che. Ihaloka viSayavALI zaMkA paNa moTA anartha mATe thAya che. temAM zrIdharanuM draSTAMta che. (zrIdharanI vArtA) A jaMbudvIpanA bharatakSetranI aMdara uttarapathamAM = uttarIyadezamAM giripura nAme nagara che. tyAM mahAna sAmaMtono svAmI ajitasena rAjA che. tene rUpiNInAme rANI che. tyAM zrIdhara nAme banyavAdI che. te loka pravAhothI nidhAno khode che. paNa sAmagrInI khoTa nA lIdhe eka paNa nidhAna hAthamAM AvatuM nathI. ema keTaloya kALa gayo. eka vakhata bhamatA zrIpura tIrthamAM gayo. tyAM eka pradezamAM "pratipaTTa- dareka patra paDhAMkuzathI viTalAyeluM che" rezamI vastranA upara sthApana karAyela che. pAMca varNanA phulaDAthI pUjAyela, kapUra agara madana vinA dhUpanI atiprabala gaMdhathI manohara, gorocana raktacaMdana kuMkuma ane caMdanathI jenA upara tilaka karAyela che, sugaMdhi bAramati DAMgara ane cokhAthI jenA upara balikarma karAyela che, sugaMdhi vAsakSepathI vAsita evuM ramya uttama pustakaratna joyuM. hAthamAM laI harSathI romAMcita dehaDIvALo pustakane bahAra kADhe che. tyAre hIrAmaNi-mANekathI jaDita rezamIvastrathI yukta, ratnamaya puSpavALuM sonAnI dorIthI baMdhAyeluM joyuM. te joI cokkasa AmAM kAMka adUbhUta haze "ema vicArI, choDIne vAMcavA lAgyo, tyAre ane prabhAvazALI maMtra, taMtra, vakrokti, kautukonI vacce raheluM maMDalavidhAna maMtraraNAthI yukta khanyavAdI kalpa jue che. . ane joI ullAsa pAmyo vAha ! je meLavavAnuM hatuM te maLI gayuM. ema vicArI temAM kahela upAya pramANe nidhAna jovA lAgyo. jotAM jotAM eka sthAne mahAnidhAna jaNAyuM, tyAre eka divase te pradezamAM mahAbali vidhAna karI mAMDaluM doryuM. cAre bAju tADanA pAMdaDA sarakhI kALI ane bhayaMkara evI khullI talavAra hAthamAM laI ne ubhelA dizApALa puruSo sthApyA. keTalAka lokoe khaNavAno AraMbha karyo. svayaM maMtra japavA beTho, balividhAnamAM ghaNo kharca karyo, are ! hajI nidhAna dekhAtuM nathI, ahi kAMI haze ke nahi ? tyAre zaMkAthI calacitta jANI nidhAna devatA bhayaMkara vetAla rUpo karI aTTahAsa karavA lAgyA. ane DAkiNI putkAra karavA lAgI. ziyALIyA raDavA lAgyA, rAkSaso nAcavA lAgyA, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 mULazuddhi bhAga-1 ane AkAzamAMthI zilAo paDavA lAgI, te dekhI dizApALako nAThA, tenI pAchaLa khaNanArA puruSo paNa doDyA, sAdhaka paNa calacittavALo maMtra japato beTho che. tene jorathI huMkAro karIne dharaNItale pADI, khADAne purI devatA svasthAne gayo. eTalAmAM rAta purI thaI gaI ane aneka siddhavidyAvALo zivabhUti siddha puruSa tyAM Avyo. tene maMDala sAmagrI ane ghaNAM mANasonA paga dekhyA. tyAre najIkamAM jaIne joyuM to pAse rahela pothIvALo jenA hAthamAM rudrAkSanI mALA rahelI che, jenuM zarIra thara-thara dhrujI rahyuM che, jenA moDhAmAMthI phINa nIkaLI rahyA che, temaja bhUmi upara ALoTatAM zrIdharane joyo, zivabhUtie joyuM A vidyAsAdhaka asiddhavidyAvALo vidyAdevIvaDe pheMkAyo lAge che. bicAro mare nahiM evI anukaMpAthI zikhAbAMdhI mAMDaluM doryuM ane dizAo bAMdhI sAtavAra pANInA chAMTaNA tenA upara karyA. ane tarata ja te ubho thayo, tyAre zivabhUtie AzvAsana ApyuM, ane tenI zikhA pharIthI bAMdhI ane vRttAMta pUchyo tene sarva hakIkata kahI. sArA sthAne pustaka pothI meLavI che jethI tyAM ja zivabhUtie jIvavAnuM zaruM karyuM. ane te koIka aneka vijJAna kalAnA atizayathI yukta hato, (pUrvamAM haze) tenAM saMbaMdhInuM A pustaka hovuM joIe, emAM lakheluM badhuM sAcuM ja haze tethI AnI mAMgaNI karuM. ema vicArI zivabhUtie tene kahyuM are ! bho ! aneka upadrava ApanArI A pothInuM tAre zuM kAma che ! AnA paripAlanano upAya tuM jANato nathI. ema hoya to tameja grahaNa karo. kAraNa tame prANa ApanArA hovAthI mArA guru cho. ane atyAre tame kahezo ema karIza. hAM kahI pothI lIdhI. khanyavAda maMtra ane sAdhanano upAya joyo, ane sarvavidhi karI A A pramANe ja che. ema nizcaya karI nidhAna grahaNa karavAno upAya AraMbhyo, draDha hovAthI nidhAna devatA temane kSobha pamADavA samartha na thayo, pragaTa thaI nidhAna pragaTa karyuM te nidhAnane grahaNa karyuM. atithi devatAnI pUjA karI. mojamajA mANI ane prasiddhine pAmyo "Iti zrIdhara kathA smAptam" e pramANe zaMkA A lokamAM anartha karanArI che ane samakitanA dUSaNabhUta zaMkA to ubhayalokamAM ApattinA pahADa ubhA karanArI che. mATe apramatta banI te zaMkAne dUrathI salAma karavA. e pramANe zaMkA dvAra puruM thayuM. kAMkSA dvAra kahe che.. bIjA bIjA darzanane grahaNa karavA te AkAMkSA jJAnAvaraNIya karmanAM udayathI anizcita cittavALA je aparApara darzanamAM kahelAM anuSThAnane kare te. cakAra deza ane sarva kAMkSAnuM sUcaka che. tyAM deza kAMkSA zAkyAdi eka darzananI kAMkSA, sarva darzanonI kAMkSA te sarva kAMkSA, tenAM viSe aihika draSTAMta kahe che. Indradatta kathA A bharatakSetramAM dhana ane janathI samRddha mAlava nAme nagara che. tyAM sarva prajAnuM paripAlana karavAmAM tatpara pratApI, zatrupakSane AkrAMta karanAra, pRthvIpAla nAme rAjA che. tene potAnAM rUpathI ritane jhAMkhI pADatI ritasuMdarI nAme paTTarANI che, te ja nagaramAM buddhi saMpanna dAkSiNyano dariyo, Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 indradatta kathA 61 vinIta, kRtajJa, uttara pratyuttara ApavAmAM nipuNa Indradatta nAme kulaputra che. tene anurAgI guNavatI nAme patnI che. rAjAe tenAM guNo sAMbhaLyA tethI rAjAe koIka rAjA pAse mokalyo. te vizeSarUpe kAma karIne Avyo. tyAre A sAro che ethI karIne rAjakAja mATe sarvarAjakulamAM teneja mokale che. ane te IMdradatta paNa dAkSiNyanA lIdhe rAja AdezanI avajJA karI zakato nathI. ane tethI te kAle akAle sarva ThekANe javA lAgyo. eka vakhata varSAkALe ujjainImAM mokalyo. tenI bhAryA devAlaya karI yajJa pratimA sthApI tenuM vaMdana, prakSAlana vigere karI vinaMtI kare che ke mahAyazavALA he yakSarAja ! mArga nagarAdimAM temanuM rakSaNa karaje. he yakSa ! haMmezA sarva ThekANe mArA patinuM sAMnidhya karaje. kAraNa ke tamArA jevA praNAma karanArA upara vAtsalya velaDIthI viMTAI janArA hoya che. yakSa paNa tenI bahumAna bhakti pUrvaka ghaNI vinaMtIthI tuSTa thaI tenuM (IndradattanuM) sAMnidhya kare che. Indradatta paNa ujjayanImAM rAjakAryathI ghera AvatA rastAmAM nadI utaratA varasAdanA kAraNe pUra AvavAthI taNAvA lAgyo. tyAre calAyamAna maNikuMDalavALA, dIpatA muguTamaNithI bhAsura, hArathI zobhatI chAtIvALA, AbharaNothI zobhatAM yakSe hatheLImAM laI pAra utAryo. utArIne yakSa adrazya thaI gayo te Indradatta te bInAne svapnanI jema mAnato potAnAM nagaramAM gayo. rAjakArya nivedana karI ghera AvI sarva vAta karI, tyAre patnIe kahyuM te to yakSa hato. tamArA rakSaNa mATe huM tame gayA tyArathI dararoja yakSanI ArAdhanA karuM chuM. Indradatta - te yakSa kyAM che ? guNavaMtIe devalukamAM rahela yakSa (pratimA) dekhADI. patie kahyuM jo ekano ATalo prabhAva hoya to "sarva devonI pratimA devAlayamAM besADI ArAdhanA kara!" tyAre jhADa vigerenA nIcethI sarva devonI pratimA lAvIne devAlayamAM sthApI. da22oja ArAdhavA lAgI. ekavAra pharI varSAkALa Avyo. tamALanA pAMdaDA sarakhA kALA vAdaLAnA valayathI AkAzatala aMdhAryuM. yamanI jIbha sarakhI vIja camakavA lAgI. te samaye pha2I 2AjakArya mATe rAjA dvArA preraNA karAyo tyAre pUrve bhaya joyelo hovAthI teNe savizeSa pUjA satkArAdithI sarva devone ArAdhavAnI patnIne bhalAmaNa karI. Indradatta kAryakarI jeTalAmAM pAcho Ave che, teTalAmAM nadImAM pUrathI taNAI cha yojana gayo. AyuSya zeSa hovAthI bacI gayo. ghera AvatAM krodhathI dhamadhamI patnIne kahevA lAgyo, he pApiNI ! te devatAonI pUjA karI nahiM hoya, jethI koIe mArI sahAya na karI. te bolI gusse nA thAo. jo mArAM upara vizvAsa na hoya to tame jaIne juo meM to savizeSa pUjA karI che. te pramANe dekhI krodhane vaza banela te Indradatta pharazI upADI pratimAo toDavA taiyAra thayo, tyAre pUrvayakSe hAtha pakaDyo. ane kahyuM Ama na kara. pahelAM mane ekane pUjato hovAthI svaapavAdanAM (mane pUjanAranI huM sahAya na karuM to mArI halakAI dekhAze evAM) bhayathI sadA pAse raheto. atyAre A karaze, pelo karaze, ema ame sarva yakSoe upekSA karI. tyAre tenAM vacanathI pratibodha pAmI ekane Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6.2 mULazuddhi bhAga-1 choDI sarvane pUrvanA sthAne mUkI Avyo. "IMdradatta kathApurI" jema aneka yakSanI pUjA = AkAMkSA doSamATe thaI tema ahIM paNa jANavuM. vicikitsAkAra - vicikitsA eTale anuSThAnanA phaLamAM avizvAsarUpa mananuM Dagumagu thavuM, eTale ke A anuSThAthI mane svarga ke mokSa prApta thaze ke nahi. vidvata jugupsA - vidvAna - muni teonI nindA karavI, munionAM malina gAtrAdi joI dhRNA - jugupsA karavI, baMne svarUpa mATe eka draSTAMta granthakAra rajU kare che. (pRthvIsAra ane kIrtideva) A jaMbudvIpanA mahAvidehamAM nagaraguNonuM nivAsa sthAna, nirupata - (upadrava vagaranuM) ane je jinezvaranAM vacana jema naigama saMgraha vyavahAranayathI bhAvita (yukta) AcArapradhAna hoya che, tema A nagara aneka rastA, saMgrahasthAna, ane vyApArathI yukta ane pradhAna AkAravALu che. gaganatala jema sUrya, caMdra, maMgaLa, guru, budha, zukrathI vyApta ane citrA nakSatrathI zobhe che, tema A nagara zUravIra rAjA, maMgala, paMDita, guru, kavi, haMsa, popaTa vi. pakSIothI bharapUra ane citrothI sohAmaNuM che. viSNu jema sudarzana cakrano AdhAra ane lakSmI(nuM) sAthe vAsa karanAro che. tema A nagara samakitadhArIono AdhAra ane lakSmI-saMpattinuM nivAsa sthAna che. zreSTha pahADa jema saikaDo vAMsathI yukta ane jaMgalI pazuothI vyApta hoya, tema A nagara seMkaDo kulavaMzavALu ane zrAvaka kulavALuM che. dhanuSa jema bANavALuM ane dorIvALuM hoya tema A nagara makAna ane guNothI yukta che. ghaNuM kahevAthI saryuM. devanagara samAna A zreSTha nagaranuM zrIpura nAma che. tenuM zatrurUpI hAthIno nAza karavAmAM vanarAjA - jaMgalI siMhasamAna, bhaTa samUhathI yukta zatrujya nAmano rAjA pAlana kare che. je rAjA jema pitA saMtAnanuM pAlana karavAmAM udyamI hoya che, tema A rAjA prajAnuM paripAlana karavAmAM udyamI che, mahAna dhanurdhArI jema vAMko nathI hoto tema sarala navayauvanathI uzruMkhala kAmuka jema priyAne bolanAro (/bolAvanAro) hoya tema rAjA priya bolanAra che. trikUTa parvata jema vAMsa vagarano hoya, tema kalaMka vagarano, zaMkara jema bhabhUti rAkhavALo hoya tema A rAjA vibhUti - AbAdIvALo che. sUrya jema go - kiraNono svAmI che, tema go-ghoDa/hIrAno A svAmI che, ghaNu zuM kahevuM - suvisuMdara vartana ke sAru dhana jema guNa samUha utpAdana karavAmAM samartha hoya tema A navAnavA guNo pedA karavAne yogya-samartha che, tene saubhAgyathI garviSTha jayazrI nAme priyA che. - te jayazrI jema haMsInI baMne pAMkha ekadama svaccha hoya tema teno sAsariyA pakSa ane piyarapakSa baMne pavitra che. bANanI gati sIdhI hoya che, tema te sarala svabhAvavALI, sUryabimba jema ekadama goLAkAra hoya che tema suMdara AcaraNavALI, zaradakALanI rAtrimAM AkAza biskula svaccha hoya tema svaccha nakhavALI, kALI gAya jema ghaNI dUdhALu hoya tema suMdara paga vALI, zreSTha sUtradhAra = somapurA thI banAvela devakulikA jema suMdara-majabUta pAyAvALI hoya tema suMdara suvyavasthita jaMghAvALI che, parvata mekhalA jema suMdara nitambavALI hoya, mekhalA = (parvatano DhaLAna bhAga jema uMco ane utarato DhoLAvavALo hoya tema) bhAre ane DhaLatA kUlo (thApo) vALI, moTuM vana jema bhUMDavALuM hoya tema suMdara Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 pRthvIsAra ane kIrtidevakathA udaravALI, paiDAno goLAkAra madhyabhAga jema suMdara nAbhivALo hoya tema suMdara ghUMTIvALI, varSAkALanI zobhA suMdara vAdaLAvALI hoya tema suMdara stanavALI, kAvaDane sArA mANaso vahana kare che tema suMdara bhArane vahana karanArI, prajApAlaka rAjAnI saMpatti je yogya kara(Teksa)vALI hoya che tema suMdara hAthavALI, rAmAyaNa kathA jema sugrIvavALI hoya tema suMdara gaLAvALI, jAtimaMta sArikA (enA) jema suMdara vacanavALI hoya tema suMdara mukhAkRtivALI, mahAdhanavALA sAdhu ane vANiyA jema hIna nAsikAvALA (Abaru vagaranA) na hoya tema ahINa = barAbara yogya pramANanI nAsikAvALI, ravipuruSa jema suMdaranetravALo hoya tema sArA nAmavALI zrAvikA jema sAruM zravaNa karanArI hoya tema suMdara karNavALI, jema suziSyo Adeza vacanane sAkSAta guru mAnanArA hoya tema suMdara zIrSavALI, bALA jema ghaNI mugdha hoya tema suMdara mAthAvALI. janmAMtaramAM upArjita viSayasukhane anubhavanArA rAjA - rANIno kALa pasAra thaI rahyo che. tene eka sAthe putra yugalane janma Apyo. pRthvIsAra ane kIrtideva nAma pADyA. rAjA rANI zrAvaka zrAvikA hatA. tethI teo putrane jinapratimA ane gurunA page namAve che. paNa paDatA nathI. ane jabarajastIthI page paDAvIe to raDavA lAge che. teo ATha varSanA thayA tyAre bottera kalA zIkhyA, chatAM dharmamAM jarA paNa prayatna karatA nathI. he vatsa ! traNe kALa caityavaMdana karo, sAdhuonI sevA karo, ema pitA preraNA karavA chatAM kAMI paNa svIkAratA nathI. ema karatAM yuvAna banyA. tyAM pUrva karmodayathI kIrtivarmanuM zarIra ekadama kuza-nabaLu paDI gayuM, ke je taNakhaluM paNa dUra karI na zake. ane mahAvedanAthI gherAyo. vaidyonA prayatna niSphaLa nIvaDyA. maMtra taMtra paNa ukhara bhUmimAM vAvela bIjanI jema nakAmA thayA. tyAre bApe-rAjAe kahyuM ke vatsa ! tAro roga viSama lAge che. puruSArthathI sAdhya nathI. tethI jinAlayomAM mahApUjA karAva, sAdhuone vahorAva, dIna, anAthAdine mahAdAna Apa, samaktipUrvaka aNuvratone svIkAra, yathAzakti tapa kara, bhAvanAo bhAva ItyAdi jinabhASita anuSThAna AcaravA kahyuM, paNa te svIkArato nathI. tyAre rAjA vicAravA lAgyo, aho ! bhAre karmanuM kevuM mAhAsya che, ke jethI Apatti samaye preraNA karavA chatA teo dharmamAM pravRtta thatAM nathI. A arasAmAM kalyANadeva udyAnapAlake jaNAvyuM ke hAthamAM rahela kuvalaya phaLanI jema saMpUrNa traNe lokanAM samasta padArtha samUhanAM vistAra ane paramArthane jANanArAM, aneka sAdhuothI parivarelA, devadAnava naravaMdathI vaMdita caraNakamaLavALA "saMyamasiMhasUri' nAme kevalI bhagavaMta Aje udyAnamAM padhAryA che. te sAMbhaLI tarata ja kadaMbapuSpanI jema romAMcita aMgavALA rAjAe "sarvasAmagrI taiyAra karo" ema Adeza karyo, saMpADio - darabArIoe rAjAnA Adezane saMpAdita karyo. te badhu karyuM. ane rAjA vaMdana mATe gayo. traNa pradakSiNA pUrvaka vaMdana karIne zuddhabhUmi upara beTho. kevalI bhagavaMte dharmarasanuM pAna karAvavAnuM zarU karyuM. dharma sukharUpI vRkSanuM mULa che. duHkharUpI parvatane daLavAmAM dharma vajasamAna che. yathAciMtita artha saMpAdana karI ApavA dharma ciMtAmaNI ratnatulya Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 mULazuddhi bhAga-1 che. dharma svAmIono paNa parama svAmI che. baMdhuono paramabaMdhu che. mitrono paramamitra che. dharma yuddhamAM vijaya ApanAra che. devaloka upara (mAM) caDavA mATe pagathiyA rUpe che. mokSamArganA vaTemArgu mATe dharma zreSTha 2tha samAna che. jo bhava bhramaNanI paraMparAthI janya duHkhathI nirveda (udvega) pAmyA ho to jinapraNIta udAra dharmano svIkAra karo. pachI kathAMtara-viSaya badalAto jANI rAjAe putra saMbaMdhI kAraNa pUchyuM. he bhagavaMta ! aneka rIte samajAvavA chatAM mArA putro dharmane kema nathI svIkAratAM ? ane kIrtivarSane roga kema thayo ! tyAre kevalIbhagavaMte kahyuM - emAM kAraNa che, paraMtu tuM kumArone mArI pAse lAva, ke jethI badhI vAta vistAra pUrvaka kahuM. tyAre bIjA divase mA bApe Agraha karI baMnene guru pAse lAvyA. tyAre bhagavAne punaH dharmadezanA ApI A saMsArarUpa jaMgalamAM rakhaDatA prANione bodhi prApti ghaNI ja durlabha che. kyAreka jIva karmavivara dvArA tene prApta karIne paNa ajJAna ane mohathI mUDhAtmA virAdhI de che. ane zaMkAdinA kAraNe duHkharUpI pahADane bhedanAra evA samakitane pharIthI pAmI zaktA nathI. ane tethI zArIrika ane mAnasika duHkhone meLave che. te tIkSNa bhayaMkara duHkhone koI upamA ApI zakAya ema nathI. te vize eka kathA kahuM chuM te dhyAnathI sAMbhaLo. ke jethI tamane vizvAsa besaze. A jaMbudvIpanAM salilAvatI vijayamAM tilakapura nagara che. tyAM sUraprabha rAjA che. tene caMdrazrI nAme rANI che. te nagaramAM nAgazreSThI rahe che. tene nAgazrI nAme bhAryA che. sarva Indriyone AnaMda dAyaka, manohara pAMca prakAranAM viSayasukhane anubhavatAM te beono samaya pasAra thaI rahyo che. eka vakhata nAgazrIe pradhAna svapnathI sUcita putra yugalane janma Apyo. priyaMkarA dAsIe vadhAmaNI ApI. zeThe tene InAma ApI vadhAmaNAM mahotsava karyo. bAra divasa thatAM vIracaMdra ane zUracaMdra nAma pADyA. pAMca dhAvamAtAthI pAlana poSaNa pAmelAM te baMne ya ATha varasanA thayAM. kalA zikSaNa grahaNa karyuM. ane yauvanavananA musAphara banyA. tenA phaLano svAda mANavA potAnAM anurUpa kanyAo sAthe lagnagraMthIthI joDANA ane teonI sAthe sukhamAM kAla pasAra karavAM lAgyA. eka vakhata pitA sAthe mahela jovAM upara caDhyAM. nagaranI zobhAne jotAM jotAM pUjAnAM upakaraNa laI lokone jatAM joI eka puruSane kAraNe pUchyuM. teNe kahyuM ke atizayajJAnI padhAryA che. tenAM vaMdana mATe badhA loko jAya che. te sAMbhaLI teonAM AdezAnusAra niyukta puruSoe sarvasAmagrI taiyAra karI ane rathamAM besI teo paNa mahAvibhuti sAthe udyAnamAM gayA. tyAM mUrtimAn dharmasamA, cArajJAnanAM atizaya yukta, jenAM caraNone aneka jana cUmI rahyA che, vizuddha dharmadezanA ApatA evAM municaMdrasUrine joyAM. vaMdana karIne ucita sthAne beThA. e arasAmAM bhagavAne kahyuM ke, dharma, artha, kAma, mokSa e cyArane puruSArtha che, temAM mokSa pradhAna puruSArtha che, te mokSa puruSArtha mATe buddhizALIe samyak jJAna-darzana cAritramAM yatna karavo joIe. ane temane barAbara samajavA joie. jinezvare bhAkhela padArthonI zraddhA karavI te samakita, samajavuM te jJAna ane kAyAthI AcaravuM te cAritra che. kahyuM che ke... Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 (pRthvIsAra-kIrtidevakathA) 5 traNekAla, navapada sahita cha dravya, cha lezyA, cha jIvanikAya, pAMca-vrata, samiti, gati-jJAna cAritranAM bhedo, ane pAMca bIjA astikAya, tribhuvanapatie Ane mokSanuM mULa tarIke pharamAvyuM che. ene je buddhizALI jANe, zraddhA kare, ane AcaraNa kare te zuddha draSTivALo jANavo. (41) jo mokSasukhanI saMpatti icchatA ho to te traNemAM yatna karo evA guNavacana sAMbhaLI pitA sahita baMne bhAIe zrAvaka dharma svIkAryo. zrAvakadharmamAM bhAre prayatna karatA teo samaya pasAra kare che. paNa eka vakhata azubha karmano udaya thavAthI vIracaMdrane vicikitsA jAgI. te vicAravA lAgyo jinavaMdana, sAdhusevA, sAmAyika vigere kriyA dvArA zarIrane huM kaSTa ApuM chuM. tathA jinapUjAmAM, munine vahorAvAmAM, dInAdine dAnamAM huM ghaNo kharca karuM chuM. ane e vAta to cokkasa che ke arihaMtanI AjJA pramANe vartanArane svarga, mokSa maLe to che. zuM mane "AnAthI svarga ke mokSa maLaze ke nahiM ahiM kAMI pratyakSa to dekhAtuM nathI." ane joI zakAtuM nathI. e pramANe vicikitsAthI samaya pasAra kare che. thoDA kAla pachI sUracaMdra tapathI sukAyelAM zarIravALA, mAtra nasovALA, lohi mAMsa vagaranA, jemAM sukA hADakAno avAja thAya che. jANe hADakAno mALo hoya evA zarIravALA, sAdhu yugalane dekhI vicikitsA jAgI ane vicAravA lAgyo, ke jema bIjAne pIDA karavAnI nathI. tema AtmAneya paNa pIDA ApavI yukta nathI. bIjA ghaNAM zubha - sAdhunI sevA, dAnadayA vigere sarala mokSasAdhaka anuSThAna che, to tapathI AtmAne kaSTa ApavAnI zI jarUra ? anya darzanIoe paNa sukara anuSThAnathI mokSa kahyo che. to bhagavAne paNa tema kahyuM hota to zuM bagaDI javAnuM hatuM ? ema samakita virAdhI mithyAtva ApanAra bodhi prApti na thAya tevuM karma bAMdhI marIne vyaMtara thAya che. zeTha paNa kALa karI saudharma devaloke gayo, tyAMthI cyavI sobhAMjaNI nagarImAM zrIdeva zeThanI yazodharA patnInI kukSimAM avataryo. tenuM siMha evuM nAma pADyuM, kalAkalApAdithI prakarSane vahana karato yauvanane pAmyo. samAnakula, zIla, rUpa, yauvana, lAvaNyavALI, rUpiNI kanyAne paraNyo. tenI sAthe doguMdaka devanI jema sarva Indriyone AnaMdadAyaka ane manohara viSayasukhane anubhavatAM kALa jaI rahyo che. eka vakhata varSARtunI zobhAne dekhavA prasAda zikhara upara AruDha thayo. tenI pAchaLa caDhatI rUpiNI upara vijaLI paDI ane maraNane zaraNa thai. hAhArava thayo. te dekhI siMha vilApa karavA lAgyo. hAhA priye ! surUpALI ! are mArA hRdayane AnaMda ApanArI ! subhagA ! zaradapUrNimAnA caMdrasarakhA mukhavALI ! nIlakamaLanA pAMdaDA sarakhA nayanavALI ! komala cakradAra kALA, vAMkA, dIrgha, susnigdha vALavALI ! guNano bhaMDAra ! duHkhI anAtha evA mane mUkIne kyAM gaI ?' svajanoe sarva mRtakRtya samApta karyuM. chatAM siMha to zokAkula ja rahe che. eTalAmAM nabhastalathI cAraNa RSi avataryA, siMhe abhyutthAna karyuM ane Asana ApyuM. RSie dezanA nA bahAne tene anuzAsana (hitazikSA) ApyuM. saMsAra asAra che kAraNa ke ahiM mRtyu svachaMdacArI che. kahyuM che ke Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 seMkaDo vyAdhirUpI bANa caDAvI, jarArUpI dhanuSa hAthamAM laIne, manuSyarUpI mRgayUthane mArato, vidhAtArUpI ghoDe caDhI yama AvI rahyo che. tene koI rokI zakatuM nathI. duHkha (Apatti) pratikAra ke lAMbAkALanI anukUla pravRttine te gaNakArato nathI. paNa svachaMda rIte mRtyu jIvone haNe che. jema siMha mRgalAone haNe tathA ghaNAM rogarUpI phaNAMthI zobhita vyasana/Apatti rUpI viSavALI lAMbI dADhAvALA yamarUpI kALA sApanA baccAthI kyAM gayelo (jIva) chaTakI/bacI zakaze. kRtAMtarUpI hAthInI sAme yuddhamAM palAyana (nAzI javuM) ke bhaya yogya nathI, vaLI tenI sUMDha = teno hAtha dekhAto nathI paNa jorathI pakaDI rAkhe che, ke jethI chUTI na zakAya. jema kheDUta kAlavaDe pariNata thaye chate ghAsane lUNI nAMkhe che. tema kRtAMta prANIono nAza kare che. tethI tuM viSAda karIza mA. mRtyanI dADhAmAM phasAyelAne Indra paNa choDAvI zake ema nathI. dharmamAM udyama kara, jethI du:khathI bharapUra saMsArarUpI aTavI pAra pAmIza. kevalajJAnathI jANI mane dharmaghoSasUrie tane vrata ApavA mokalyo che. tethI tuM vilaMba nA kara ! muni bhagavaMtoe AcarelI sarvaduHkha rUpI parvatasamUhane cUravA mATe IndranA anna = (vaja) samAna A dIkSAne tuM grahaNa kara. ane A sAMbhaLI cAritranA pariNAma jAgyA ane mA bApanI sammati laIne dIkSA grahaNa karI, gItArtha thayo. gurue svapade sthApyo, zukladhyAnarUpI agnithI ghanaghAtIkarma bALI kevalajJAna pedA karyuM. vicarato te ja huM ahIM Avyo che. da A ja zrIpura nagaramAM vIracandra zUracaMdra vyaMtara yonIthI AvI upanyA che. kevalI bhagavaMta jeTalAmAM eTalu bole che teTalAmAM temane mUrchA AvI ane bhUmi upara paDyA. zItopacArathI svaccha thayA. tyAre rAjAe pUchyuM ke vatsa ! A zuM ? kumAroe kahyuM ke amArA pratibodha mATe amAruM ja A caritra bhagavAne kahyuM che. jAtismaraNathI amane sarva pratyakSa thayuM. adhadha... paraloka mATe ciMtavela duSkRtakarmano ATalo dArUNa vipAka amAre bhogavavo paDyo. jenI vicAraNA karatA paNa trAhimAm pokArI javAya. athavA amArA jevA pApiSTha jIva bIjo koI nathI. kAraNa ke ame sarvajJanAM vacanamAM paNa AvI rIte vicikitsA karI. have kIrtideva kahevA lAgyo he tAta ! mahAmohathI mugdha banelane vicikitsAthI AtmAne duHkhamAM nAMkhyo. he tAta ! saMga, mamatva ane garva vagaranAM guNathI samRddha sAdhu mahAtmAonI vicikitsAnuM A to keTaluM phaLa kahevAya ? kAraNa ke vicikitsAthI ghaNAM bhayaMkara aneka jAtanAM du:khane veThatA jIva saMsArarUpI vanamAM rakhaDe che. ane pUrva Acarita vicikitsAno pazcAtApa karavA lAgyA. tethI atyAre Apane je managamatuM hoya tema amo karIzuM. rAjAe kahyuM ke putro ! tame dharma svIkAro e ja amane ISTa che. tyAre vaMdana karI vinaMtI karavA lAgyA. he bhagavaMta, ! atyAre amAre je karavA yogya che teno Adeza karo. kevalI bhagavaMte paNa teone zrAvaka dharmane yogya jANI teno upadeza te baMnene Apyo. ane teoe bhAvapUrvaka zrAvaka dharma svIkAryo. te vakhate lalATe aMjali karI zatruMjya rAjAe vinaMtI karI ke he bhagavaMta ! jeTalAmAM huM kumArane rAjye sthApuM teTalAmAM ApanAM caraNakamaLamAM sarva saMgane tyajI hAthInA kAna sarakhA manuSya avatArane saphaLa karuM. bhagavAne kahyuM - he devAnupriye ! vilaMba karIza mA ! tyAre IcchuM kahI rAjA ghera gayo. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 pRthvI sAra-kIrtideva kathA ne ghera AvI maMtrI sAmatAdine pUchI temanAM mata pramANe pRthvI sArano rAjyAbhiSeka karyo. bhagavAnanA prabhAvathI ane dharmanA sAmarthyathI roga rahita thayelA kIrtidevane yuvarAja padavI ApI. ane sarva rAjaya suvyavasthita karI ThAThamAThathI rAjAe dIkSA svIkArI. niraticAra cAritra pALI aMtakRta kevaLI thaI sarva duHkha vagaranAM mokSane pAmyA. te baMne paNa pracaMDa AjJA/zAsanavALA mahArAjA banyA. ane traNe varganuM saMpAdana karavAmAM tatpara rAjaya sukhane anubhavatAM teono samaya vItavA lAgyo. keTalo kALa jatAM baMne chellA pahore sArI rIte dharmadhyAnamAM pravartavA rUpa sudakSanAgarikone karatA e pramANe vicAravA lAgyA ke janmAMtaramAM karelI vicikitsAnAM karma vipAkane joIne paNa hA! aneka Apattine karanAra, durgatimAM javA sAru taiyAra mArga, kaleza-kaMkAsanuM ghara, pramAdano paramamitra, azubha adhyavasAyanuM kAraNa evAM atyAre ApaNe kevI rIte rAjyamAM Asakta thaIne paDyA chIe. have to bhagavAna pAse dIkSA laI laIe. ane saMyamamAM udyama karIe. tyAM to jeono samaya pAkI gayo che, ema jANI saMyamasiMhasUri padhAryA. teozrInI jANa mATe goThavela mANaso pAsethI teozrInuM Agamana sAMbhaLI harakhaghelA banI bhagavAnane vAMdavA gayA, bhAvapUrvaka vAMdIne teozrInI pAse beThA, ane dharma sAMbhaLyo, tyAre gurune potAnA abhiprAyanuM nivedana karI nagaramAM gayA putrane rAjya sthApI pradhAna puruSo jemanI pAchaLa pAchaLa cAlI rahyA che, evA te baMne (pRthvI sAra - kirtIsAra) guru pAse dIkSA grahaNa karI saMvegAdinA atizayathI tapasaMyamamAM udyama karI jIvanaparyata niraticAra cAritra pALI mRtyu samaye maraNa pAmI sarvArthasiddha vimAnamAM gayA. tyAMthI AvI teja vijayamAM rAjapuranagaramAM rAjaputro thaI mokSe jaze. (Iti pRthvIsAra kIrtidevakathA samApta) e pramANe vicikitsA samakitane dUSita kare che, ane anarthanuM kAraNa hovAthI tyajavI joIe. - have "caturthadUSaNa kutIrthakonI prakaTa prazaMsA karavI saugata vigerenI ghaNAM janonI samakSa stuti karavAthI anyajanonuM mithyAtva sthira thavAthI mahAdoSa thAya che. e arthane jaNAvA mATe prakaTa vizeSaNa mUkyu che. gupta rIte prazaMsA karatA (mAtra) potAnuM samakita dUSita bane che. nizIthamAM paNa kahyuM che ke .... (prazaMsA - stuti = temanA guNo gAvA) anAdikALanAM svabhAvathI bIjI rIte paNa AtmAnuM mithyAtva vadhe che. to pachI avirata ajJAnIo maLe ja sAdhu mithyAdarzananI prazaMsA kare che, tenuM zuM thaze? ahi viparIta rUpe sulasAnuM draSTAMta jANavuM. jema sulasAe kutIrthakonI prazaMsA na karI tema bIjAoe na karavI joIe. te draSTAMta bhUSaNa dvAramAM kahevAI gayuM che. pAMcamuM dUSaNa vAraMvAra kutIrthIkono paricaya karavo, te kyAreka rAjA vi.nA AgrahathI sevA paricaya karavo paDe to dUSaNa rUpa nathI. te jaNAvA sAru "abhikhaNaMpada kahyuM A satata paricaya paNa mahAanartha no hetu hovAthI tenuM varjana karavuM. ahiM jinadAsanuM kathAnaka kahe che. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 ( jinadAsa kathA ) A jaMbudvIpanA bharatakSetranA madhyakhaMDamAM jemAM gAma, gAyano vADo vyavasthita goThavAyelA che, sAgarakAMThe rahela, jemAMthI ghaNAMja duSTa, dhRSTa, zatru rAjaya taraphano kaSTabhaya, ane AkulatA nAza pAmI gaI che. artha - dhanane prApta karela viziSTa lokono jyAM vAsa che. evo rASTromAM sohAmaNo saurASTra nAme deza che. tyAM mahAnarendranI jema ghaNAM nA zaraNabhUta, zUrapuruSo nA zatrukula jema ghaNI vidhavAvALuM hoya, (pakSa) ghaNAM vaibhavavALuM, jema citra ghaNAM varNavALuM hoya tema ghaNI (jAti) vALuM, daridrakulanI jema ghaNI prajAvALu, samudra jema ghaNAM pANIvALuM hoya tema ghaNAM vaNiphavALuM, gaMdharva jema ghaNAM svaravALo hoya tema ghaNAM sarovaravALuM, kunarendra jema ghaNAM bhAMDa - kajIyAvALA hoya tema ghaNAM bhAMDa - vasapAtravALuM, pralayakALano samaya jema ghaNAM sUryavALo hoya (pa) ghaNAM zUravIravALuM, giranAranI taLeTImAM girinagara nAme nagara che. tyAM navatattvane jANanAro, supAtra ane dInAdine dAna ApavA mATe dhana kharcanAra, bhAvanA zAstrathI bhAvita, zrAvaka kriyAne sArI rIte karanAra. - kuzruti = khabArazrutivALA, kudarzanIonAM kAmazAstra, manusmRti vi. hiMsopadezaka zAsathI dUra rahenAra, aNuvrata ane zikSAvratAdinA niyamavALo, ziSTAcArane pALanAro, saMsAra svarUpane jANanAra, vastra jema dorAvALA hoya tema (pakSa) guNano AvAsa, athavA pramAda zatrune haMmezane mATe dura rAkhanAra, (pramAda zatruthI haMmezane mATe dUra rahenAra) jinAjJAmAM ja vasanAro, niyANuM ane AzaMsA vagarano, mithyAtvano jeNe nAza karI dIdho che. siddhAM sAMbhaLavAthI jAgelA ullAsavALo, duHkhI prANIone AzvAsana ApanAra, bAvratadhArI, dAnavIra, dayALu jinadAsa nAme zrAvaka che. teNe eka vakhata duSkALa nA kAraNe nirvAha na thatAM sArtha joDe ujainI bhaNI prayANa karyuM, pramAda yoge sArthathI vikhUTo paDyo. bhAthuM paNa sAthe sAthe jatuM rahyuM. anya koI sArtha na maLatA bauddha bhikSunAM sArthamAM bhaLyo. bhikSuoe kahyuM ke jo amArI bhAthAnI poTalI upADIza to tane bhojana ApazuM. tyAre kAMtAravRtti rUpa apavAda vicArI tema karavA lAgyo. ane teo snigdha lADu vigere bhojana tene Ape che. kAraNa teo AvuM snigdha bhojana jame che. teo mAne che ke... "komala zavyA hoya, savAre uThatI vakhate sarasa peya hoya, bapore bhojana, sAMje dUdha, madhyarAtrie drAkSAkhaMDa ane zarkarA khAya, te anne mokSe jAya." ema zAkyasihe joyuM che. tathA manojJa bhojana jamI manohara gharamAM suMdara Asana upara muni zubhadhyAna dhare che. tene snigdha bhojanathI vipUcikA | kolerA thaI, bhAre vedanA thavA lAgI. jaMgalamAM vedanA dUra karI zakAya tevA prakArano pratikArano abhAva hovAthI ghaNoja pIDAya che. padmAsana lagADI bolavA lAgyo - zrI arihaMtone namaskAra ho, zrI siddhone namaskAra ho, zrI gaNadharone namaskAra ho, zrI upAdhyAyane namaskAra ho, zrI sarva sAdhuone namaskAra ho, arihaMta, siddha sAdhu ane kevalIe bhAkhelo dharma, A cAre paNa mAre maMgalarUpe thAo. A cAra ja traNabhuvanamAM uttama che. eonuM ja huM Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 jinadAsa kathA trividha zaraNa svIkAruM chuM. hiMsA, jUTha, corI, maithuna, parigraha tathA kAyA ne trividha vosirAvuM chuM tyAre aMta samaya jANI cAra zaraNa svIkArI, cAra AhArano tyAga karI zubhadhyAnathI durgadhidehane choDI kALa karI saudharma devalokamAM upanyo, atizaya dedIpyamAna vimAnamAM aMtarmuhUrtamAM to suMdara rUpavALo thayelo zadhyAthI uThI divya devavRddhi jovA lAgyo, tyAre sevakonA jaya zabda sAMbhaLI vicAravA lAgyo ke meM pUrvabhavamAM zuM karyuM jethI AvI Rddhi prApta karI. tene upayoga mUkI joyuM to karuNAthI bhikSue nija AcAra karI raktavastravaDe DhAMkI tenuM zarIra paraThaveluM joyuM, te dekhI avyakta jJAnanAM kAraNe vicAravA lAgyo ke huM pUrvabhavamAM bhikSu hato. mATe A bauddha darzana mahAprabhAvavALuM che. jenAM prabhAve huM AvI RddhivALo thayo. tethI A bhikSuonI bhakti karuM. ema vicArI tyAM AvI buddha vihAramAM rahelAM bhikSuone manohara bhojana alaMkRta hAthathI roja devA lAgyo, tethI bauddha zAsananI prabhAvanAM thavA lAgI. zrAvakapaNa moha pAmavA lAgyA. A AMtarAmAM vicaratA vicaratA dharmaghoSasUri' tyAM padhAryA, zrAvakoe vaMdana karI sarva hakIkata kahI ane vinaMtI karI - ApanA jevA nAtha hovA chatAM jinazAsananI AvI halakAI thAya to pachI atyAre ame konI AgaLa jaI pokAra karIe. tethI he bhagavaMta ! evuM karo ke jethI jinazAsanano jayajayakAra thAya. Apane choDI bIjuM koI A kArya karavA samartha nathI. tyAre zruta upayogathI tenuM svarUpa jANI eka sAdhu saMghATaka bhikSu pAse mokalyuM. ane kahyuM ke te hAtha vaDe tamane bhakta apAve tyAre tame hAtha pakaDI navakAra bhaNajo. ane kahejo "bujha gujjagA mA mujha" bodha pAma, mugdha na thA, Icche kahI be sAdhu buddha vihAramAM gayA. te dekhI Rddhi gAravathI sAme jaI bauddha bhikSuo kahevA lAgyA "Avo tamane paNa deva nirmita AhAra apAvuM" sAdhue paNa tyAM jaI sUri kathita karyuM, te sAMbhaLI pelA deve avadhijJAnano upayoga mUkyo, tyAre sAcuM svarUpa jANyuM, tyAre "micchAmi dukkaDam" ApI nija svarUpe pragaTa thaI sAdhune vAMdIne kahyuM ke huM anuzAsana IcchuM chuM ane aTTahAsane mukI guru samIpe gayo. ane mukuTathI zobhI rahelAM mastakavALo. maNikuMDala yugalathI camakatA gAlavALo, hAra, arthahAra, traNaserA hArathI laTakatA hAra - kaMThIthI DhaMkAyela chAtIvALo, uttama kaDA | valaya ane bhujArakSakathI-bAjubaMdhathI bhUSita komala temaja caMcala bhujAyugalavALo, sonAnI mudrikAnI prabhAthI pILI thayela komala AMgaLIvALo, madhura avAja karanArI ghUgharIthI yukta temaja dhULa vagaranAM devaduSyane dhAranAro te deva bhUmie mastaka lagADI sUrIzvaranA caraNamAM praNAma karI karakamalanI karNikAnA muguTane mastake lagADI kahevA lAgyo. Aje Ape mithyAtvathI mugdha evA mane duHkhathI bharapUra pAra vagaranAM bhavasamudramAM DubatA bacAvyo, anyathA niyAmAM DUbI jAta, ema kahI ane jinamaMdiramAM jaI prabhune namaskAra karyA. ane jinazAsana mahimA karI bhaktipUrNa aMgavALo, hAtha uchALato nAcavA lAgyo ane loko samakSa kahyuM ke bhavathI karavAmAM A jinadharma ja samartha che ane zivavRkSanuM saphaLa bI che. tethI te loko ! ahiM ja jAtrA pUjA karo, athavA ghaNuM kahevAthI zuM? Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 tyAre ghaNAM lokoe jinadharma svIkAryo. e pramANe jinazAsanano jayajayakAra karI te deva uchaLIne AkAza mArge devalokamAM gayo. (jinadAsakathA samApta). mATe prathamathI pAkhaMDIono paricaya na karavo. e pramANe dUSaNadvAra puruM thayuM. llA liMga dvArA jaNAvavA gAthA kahe che. suhAvahA kammakhaeNa khaMtI, saMvega Nivveya tahA'NukaMpA / atthittabhAveNa samaM jiNiMdA, sammattaliMgAimudAharaMti // 10 // gAthArtha karmakSaya karI sukhane ApanArI kSAnti te samakitanuM liMga che. temaja "saMvega nirveda anukampA ane Astikya ne jinezvare samakitanA liMga hyAM che." samyagbohanIyanA daLIyAnuM vedana karatA AtmAno evo kSamArAkhavAno svabhAva banI jAya tevA svabhAvathI karmanA azubha vipAkane jANI aparAdhI upara kyAre krodha na karavo te upazama kahevAya. kaSAyanA kAraNe baMdhAyela karmono evo azubha vipAka che ke antarmuharta mAtra kaSAya karavAthI koDAkoDI sAgaropama sudhI du:kha bhogavavuM paDe, ema jANIne, sarva guNono AdhAra hovAthI kSamAne sukhAvaha kahI che. kahyuM che ke... kSAnti ja mahAdAna che. kSatti mahAtapa che. kSAnti mahAjJAna che. kSamA mahAna dama che. kSatti mahAzIla che. kSamA e ja mahAna uttamakula che. kSamA ja moTI zakti che. kSamA ja moTuM parAkrama che. kSamAja saMtoSa che. kSamA ja Indriyono nigraha che. kSamAja pavitratA (zauca) che, kSamA mahAna dayA che. kSamA mahA-zreSTha = AdararUpa che. kSamA parama brahma ane mahA satya che. kSamA e ja mahAbaLa che, kSamA mahAaizvarya ane pairya che, kSamA ja moTI mukti che, kSamA sarva arthane sAdhI ApanAra che. kSamA e ja vizvavaMdya che, kSamA jagatamAM sarvazreSTha che. kSamA jagatanuM hita karanAra che. kSamA kalyANane ApanAra che. kSamA jagatamAM pUjya che. kSamA parama maMgala che. kSamA ja sarva rogane nAza karanAra suMdara auSadha che. kSamA zatruno nAza karanAra caturaMga sainya samAna che. ghaNuM kahevAthI zuM ? badhu kSamAmAM ja pratikti che. ItyAdi sarva guNo kSamAmAM rahelAM che A prathama liMga thayu. 2. saMvega : mokSAbhilASa, suranara nA sukhane duHkharUpe mAnatA saMvegathI mokSane mUkI anya kAMI mAMge nahi. (dharma. 809). 3. nirveda saMsAra pratye udvega, kahyuM che ke tattvane jANatA hovAthI mamatvarUpa viSa vega rahita hovA chatAM jeNe saanuSThAna AcaryA nathI te AtmA cAragati rUpa saMsAramAM duHkhapUrvaka vase che. (810) 4. anukaMpA : duHkhI jIvonI dayA karavI. kahyuM che ke.. . bhayaMkara bhavasAgaramAM du:khI prANIone dekhI sva-parano bhedabhAva rAkhyA vinA dravya ane bhAvathI paNa zakti pramANe anukaMpA karavI. (811) 5. astitvabhAva : eTale jIvAdi padArthanI vidyamAnatA svIkAre kahyuM che ke je bhagavAne kahyuM teNe kAMkSA vizrotasikA rahita zubha pariNAmathI nizaMka paNe svIkAre (812) 1nA have zraddhAdvAranuM pratipAdana karavA gAthA kahe che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 jIvAivatthUparamatthasaMthavo, sudiTubhAvANa jaINa sevaNA / dUreNa vAvaNNa - kudiTThivajjaNA, cauvyihaM sadahaNaM imaM bhave // 11 // gAthArtha : (1) jIvAdika padArthane paramArthathI jANavA. (2) sArI rIte padArthane jANanArA yationI sevA,(3) naSTa dRSTivALA, ane (4) kutsita draSTivALAthI dUra rahevuM. ema A cAra prakAranI zraddhA hoya che. jIve-prANone dhAraNa kare te jIva-pRthvI vagere 10 prakAra che, AdithI ajIva puNya pApa vagere tattvo-padArtho che, teone paramArthathI vastu je rUpe rahelI che te rUpe jijJAsAvRttithI jANavA. paramArthathI jIvAdi vastutattvanA vistArane jANavAvALo jIva te padArthomAM zraddhA kare, tene nizcayathI samakita hoya che. kautukathI mithyAtvIo paNa jIvAdi padArthono paricaya kare che tenAM nirAsa mATe "paramArtha vizeSaNa grahaNa karyuM. A prathama zraddhA sthAna... sudiThabhAvANa' - yathArtha rIte padArthane jANanAra sAdhuonI sevA karavI, tenAthI paNa samyakatvanI zraddhA karAya che. samyapha rIte padArtha nahiM jANanAra yatinAM niSedha mATe "sudraSTibhAva" vizeSaNa mukyuM che. eTale agItArtha yatinI sevAthI samakitanI zraddhA to thatI ja nathI, ulTa tenI dezanA sAMbhaLavAthI baMnene anartha ja thAya che. AnAthI vadhAre duHkhanI vAta kaI hoI zake? dharmasvabhAvane nahi jANanAra mUDha je anyane kudezanA vaDe kaSTatara pApamAM pADe che. (paMca va.) SoDazakagraMthamAM kahyuM che ke... je kAraNathI parama jJAnIoe anyasthAnamAM dezanA karavI tene pApa kahyuM che. kAraNa ke A viparIta dezanA zrotAne unmArge laI jAya che. saMsAra aTavImAM dAruNa phaLa Ape che. vaLI agItArtha dezanA yogya nathI kema ke je sAvadya ane anavadya vacanono bheda jANato nathI te bolavA paNa samartha nathI. te dezanA kevI rIte karI zake ? lAkho bhavanuM mathana karanArA, bhavyakamaLone vikasita karanArA, jinabhASita dharma yogoddhahana karelA sAdhue ja kahevo joIe A bIjuM zraddhA sthAna. samakita vamI gayelA nihanavo vigere ane kutsita, svacchanda prarUpaNAvALA yathAchanda vi.ne dUrathI tajavA, te paNa samaktinI zraddhA mATe thAya che. kahyuM che ke.. . naSTa dRSTivALAno saMga karavo yogya nathI. kAraNa ke temanAM vacano sAMbhaLavAthI temAM ja draDha anurAga thAya che. jema nihanava vi. nA ziSyo temAM ja anurAga kare che. tathA - ethI ja teonA upAzrayamAM bhUlanA vazathI Avelo sAdhu teonI dharmakathAmAM baLa hote chate vighAta kare = vAda karI niruttara kare, zakti na hoya to kAna baMdha karI de. kAraNa ke teonAM vacano karNamAM dhAravAthI sAdhu paNa mithyAtva pAmI jAya, to pachI dharma-adharmane nahiM jANanAra nirbaLa zrAvaka zuM na pAme. A trIjI, cothI zraddhA thaI. ema cAra prakAranI zraddhA kahI. 15 have AgAranI vyAkhyA karatAM kahe che.... Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 rAyAbhiyogo ya gaNAbhiyogo, balAbhiyogo ya surAbhiyogo / tAravijJI mukhiho ya, cha kiDiyAo biLasAsammi rA gAthArtha : rAjAbhiyoga, gaNAbhiyoga, balAbhiyoga, devAbhiyoga, kAMtAravRtti ane viDalono Agraha A cha AgAra jinazAsanamAM darzAvela che. 72 rAjAnI AjJAthI akalpya paNa AcaratA samakitamAM aticAra na lAge, kAraNa ke AgAra rUpe hovAthI tema karavAnI chUTa che. ahiM tenAM upara kArtika zeThanuM draSTAMta kahe che. abhiyoga eTale paravazatA. kArtikazeThanI kathA A bharatakSetranA kurukSetramAM hastinApura nagara che. tyAM potAnA pratApathI jeNe abhimAnI rAjAone parAsta karI dIdhA che ane samasta sadguNarUpI ratnano sAgara evo jitazatru nAme rAjA che. tyAM ekahajAra vyApArIono svAmI jIvAdi tattvane jANanAra kArtika nAme zeTha che. tene deva paNa jinazAsanathI calita na karI zake evo te draDha samakitadhArI che. ane saMvegathI bhAvita che. tevAja guNavALo RddhithI kubera samAna bIjo gaMgadatta nAme zreSThI che. tyAM eka vakhata kevalajJAna nA kiraNa samUhathI dharaNitaLane udyodita karanArA, gAma nagarAdimAM vicaratAM, zramaNasaMghathI parivarelAM, Indra paNa jemanAM caraNa cUmI rahyAM che evA munisuvratasvAmI hastinApura nagaramAM padhAryA. devoe samavasaraNa 2cyuM. paramAtmA temAM birAjamAna thayA. teTalAmAM to surAsuranara ane pazu-paMkhIothI samavasaraNa (chalochala) hekaDeThaTha thaI gayuM. bhagavAne paNa nUtana vAdaLA sarakhA avAje dharma dezanA ApI. te sAMbhaLI ghaNAM bhavyajIvo pratibodha pAmyA. tyAre gaMgadatta zeTha paNa bhavasamudrathI udvega pAmyo, romAMcita dehe jinezvarane vAMdI vinaMti karavA lAgyo ke bhagavaMta ! jeTalAmAM prathamaputrane gharabAra soMpuM teTalAmAM ApanI pAse mokSa sukhano arthI huM pravrajyA grahaNa karIza. moDuM nA karIza .ema jinezvare kahyu chate ghera jaI putrane parivAra soMpI pAlakhImAM besI ThAThamAThathI (banIThanIne) paramAtmA pAse jaI dIkSA laI potAnAM zarIra upara paNa apekSA vagarano ane tapa vizeSa anuSThAnathI thAtIkarma khapAvI kevalajJAna meLavI kAyakavacane mUkI mokSe cAlyo gayo. / 14 / tyAM ekaanekajAtanA kaSTatara tapathI zuSka aMgavALo, padriAjaka kriyAmAM udyamazIla je zAstramAM nipuNa che / zAstramAM darzAvela tapa vizeSane karanAra che. loko tenI pUjA kare che. evo padvriAjaka Avyo. atizaya garvane vahana karato te mahInA - mahInAnA upavAsa kare che. tethI AkhuMya nagara tenuM bhakta banI gayuM. ane nagaramAM cAle tyAre loko tenAM Adara mATe ubhA thAya che. paraMtu kArtika zeTha nirmalasamakitI ane jinadharmamAM rakta hovAthI pUjA Adara vigere karato nathI. te dekhI IrSyArUpI pavanathI bhaDake baLatAM krodhAgnithI pote ghaNo ja dAjhavA lAgyo che. tenAM guNathI raMjita rAjAe page paDI tene potAnAM mahelamAM pAraNuM karavAnuM AmaMtraNa ApyuM. IrSyAvazathI teNe kahyuM jo kArtika zeTha mane pIrase to huM AvuM ! bhaktivazathI pUrNa bharelAM rAjAe te pramANe svIkAra karyo. // 22 // Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 rAjA svayaM kArtikazeThanA ghera jAya che, tyAre acAnaka rAjAne joI abhyatthAnAdi karI hAtha joDI vinaMtI karavA lAgyo... he svAmI ! sevakane paNa atizaya saMbhrama jagADanAra evuM zuM kAraNa (kAma) AvI paDyuM? Apa jaldI AjJA pharamAvo. rAjA paNa teno hAtha pakaDI kahevA lAgyo ke he suMdara ! tArA ghera AvelA evA mAruM eka vacana tAre karavAnuM che. "pAraNuM karavA mAre ghera Avela (parivrAjaka) bhagavAnane tAre jAte pIrasavAnuM che." A vAta karI tyAre zeThe kahyuM mAre A kahyuM nahi paNa "tamArA kSetramAM je vase tene tamAro Adeza karavo joIe," eTale huM A karIza. jayAre zeTha pIrasavA lAgyo tyAre parivrAjaka AMgaLI nAke lagADIne te zeThanI tarjanA karavA lAgyo. tyAre zeTha manamAM ghaNo dubhAyo ane zeThe vicAryuM. "gaMgadattane dhanya che ke teNe te vakhate ja dIkSA laI lIdhI." gaMgadaranI jema meM paNa pahelAM dIkSA lIdhI hota to A anyadarzanIone pIrasavuM vi. nI viDaMbanA na thAta." AvA ciMtAtura zeTha pAsethI jamIne hRSTa puSTa, sanmAna pAmela, parivrAjaka rAjamahelathI nIkaLI gayo. 3rA zeThe paNa ghera jaI moTA putrane potAnAM sthAne sthApI vyApArIone kahyuM ke "huM to dIkSA levAno chuM. tame zuM karazo? ame paNa tamane anusaranArA chIe. amAre bIjuM koNa AdhAra che?" zeTha - jo ema hoya to potapotAnA putrane gharabAra soMpI dIkSA levA taiyAra thAo. eTalAmAM to tyAM munisuvratasvAmI padhAryA. tyAre harSathI romAMcita zarIravALo hajAra vyApArIne kahevA lAgyo ke bho ! ApaNA puNya prabhAve Aje ApaNAM manoratho pUrA thayA. tyAre sarvasAmagrI taiyAra karI eka hajAra vyApArIo sAthe prabhu pAse dIkSA lIdhI. udAra tapa karI aMte jinezvaranI anujJA laI anazana karI kAyA choDI saudharma devaloke saudharmAvalaMsaka vimAnamAM batrIsalAkha vimAnanAM svAmI saudharmendra tarIke upanyo. AvA ekAvatArI hovAthI tyAMthI cyavI mokSe jaze. parivrAjaka paNa marIne iMdranA vAhana tarIke hAthI thayo. avadhijJAnathI tema jANIne ema vicAravA lAgyo A to pelo kArtika zeTha che. are ! mAre AnuM vAhana banavAnuM? ema vicArI airAvaNe be rUpa karyA to Indra paNa be rUpa karyA. te hAthI rUpa vadhAravA lAgyo Indra paNa teTalA rUpo vikuLaM. chelle Indra vajathI tADana karyuM, tyAre hAthI ThekANe Avyo. (svabhAvastha thayo.) Abhiyogika karmanA lIdhe sIdhI rIte vahana karavAnI zarUAta karI. (Iti kArtika zeTha kathAnaka samApta) have bIjo AgAra batAve che... gaNAbhiyoga mallAdino samudAya tenI paravazatAthI kyAreka akathya AcaratAM samakitamAM aticAra na lAge tenA aMge raMgAyaNamallanI kathA kahe che. (raMgAyaNamala kathA) A bharatakSetramAM savilAsa nAme nagara che. tenuM zatruvagarano surendradatta rAjA pAlana kare che. tene dazedizAne prakAzita karanArI rUpavatI nAme rANI che. te nagaramAM ghaNAM uttama mallo rahe che. jeo Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 mULazuddhi bhAga-1 vijJAna, jJAna, baLathI garvita, Asana karavAmAM dakSa, yuddha niyuddhamAM pradhAna, aneka rAjyamAM jayane varelAM che. te badhAmAM pradhAna, ghaNAM rAjAne khuza karanAro raMgAyaNa nAme malla che. tyAM vicaratAM dharmarathasUri padhAryA. teozrIne vAMdavA rAjA vi. badhA nagarajano gayA. ane malla (gAmano mukhiyo) paNa jaldI gayo. sUrIzvarane vAMdI yathAsthAne beThA. AcAryazrI paNa jinezvare upadezela dharma kahevA lAgyA. mithyAtva pANIthI bharapUra, kaSAyarUpI pAtALa kaLazathI agAdha, kugraharUpI jalacaranA samUhavALA, moharUpI AvartavALA, mahAbhayaMkara, aneka jAtanA rogarUpI taraMgo jyAM uchaLI rahyA che. ApattirUpa kallola zreNIthI yukta, madanAgnirUpa vaDavAnalavALA, evAM saMsAra samudramAM DubatA bhavya jIvono uddhAra (vistAra) karavAmAM jahAja samAna, A jinadharma che. tethI zivasukhanAM phaLa mATe temAM ja mahenata karo. te sAMbhaLI keTalAe pravrajayA grahaNa karI. temaja keTalAka zrAvaka thayA. raMgAyaNa paNa pAMca aNuvrata svIkArI ghera gayo. mAlakalpapUrNa thatAM sUrIe anyatra vihAra karyo. rAjAe cAmuMDAnI moTI yAtrA prAraMbhI. rAjAe sarva mallone AvavAnI AjJA karI. tyAre malloe raMgAyaNane kahyuM cAlo taiyAra thAo, ApaNe yAtrAe jaIe. teNe kahyuM tame jAo mAre nathI AvavuM. teo bolyA ame paNa na jaIe. tyAre gaNAbhiyoga jANI IcchA vinA temanI sAthe gayo. ane nRtya karyuM. tethI rAjA ghaNo ja khuza thayo. ane raMgAyaNane kahyuM tane je game te mAMga. jo Ama ja hoya to te pRthvIdhara ! jAvajajIva mane anyatIrthe na laI javo. rAjAe hA pADI. ghera jaI bleka rahita dharmanuM pAlana karI aMte anazana karI ekAvatArI pahelAM devaloke deva thayo. "raMgAyaNa malla kathA samApta" have baLAbhiyogano AgAra batAve che... baLa eTale balAtkAre koI balavAna kAMIka kAma karAve to aticAra na lAge. tenA vize jinadevanI kathA kahe che.. ( jinadevanI kathA) A bharatakSetramAM zaMkhavardhana nAme gAma che. tyAM zrAvakakulamAM janmelo jIvAdi tattvamAM vicakSaNa sAmAyika vi. anuSThAnamAM nirata, merunI jema nizcala samaktivALo, jinadeva nAme zrAvaka che. te koInA paNa AgrahathI dharma viruddha AcaraNa karato nathI. teNe kyAreka bIjA gAma bhaNI prayANa karyuM. rastAmAM mahAmithyAtvI potAno sALo mahezvaradatta maLyo, tene kahyuM che jinadeva! kyAM jAo cho? putrI levA vasaMtapura jAuM chuM. jinadeve javAba vALyo. to cAlo huM paNa tyAM ja jAuM chuM. baMne sAthe jatAM rastAmAM dharma carcA thaI. jinadeve tene niruttara karyo. tethI mahezvaradattane mAThuM lAgyuM. AgaLa jatA mahAnadInA taTe eka laukika devakulane dekhIne mahezvare kahyuM ke A svayaMbhU maMdira paramatIrtha che, tethI cAlo vaMdana karIe. jinadeve kahyuM huM to thAkI gayo chuM. mATe ahiM ArAma karuM chuM. tyAre teno abhiprAya jANIne AnuM vrata bhaMgAvuM. emadhArI mahezvaradatta mahAbaLathI bAhuthI pakaDI tyAM lAvyo ane Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 75 keDathI dhArI devanAM pagamAM pADyo. tyAre jinadeva vicAravA lAgyo, saMsAra vAsane dhikkAra ho. jyAM AvI viDaMbanA thAya che. tethI ghera jaIne dIkSA laIza. pachI vasaMtapura jaI dIkarIne ghera lAvI moTAputrane gharano bhAra soMpI dIkSA lIdhI. niSkalaMka saMyama pALI, sarvArthasiddha vimAnamAM gayo. tyAMthI AvI "kSitipratiSThita, nagaramAM rAjaputra thaI mokSe jaze. jinadevakathA pUrI" upanaya sarva ThekANe jAte samajI levo. have devAbhiyoga AgAra batAve che... (kulaputranI kathA) eka gAmamAM eka kulaputra rahe che. te sAdhunA saMsargathI zrAvaka thayo. tethI pUrvaparicita devatA vi.nI pUjA baMdha karI ane mahApUjA karIne traNe kALa jinezvarane vAMde che. teonA baLi snAtra yAtrA mahotsava dararoja kare che. bharapUra bhaktibhAvathI | rAzithI vikasita romarAjIvALo, khIlelA mukhakamalavALo, AnaMda pravAhathI pUrNa prayojanavALo, huM dhanya chuM. huM kRtapuNya chuM. evI bhAvanAthI sudeva, sugurunI bhakti karavA lAgyo. te dekhI eka pUrvaparicita devI kopAyamAna thaI ane pUjopacAra mAMgyA. teNe kahyuM ke he kaTapUtanA ! huM tArAthI Darato nathI. te sAMbhaLI devI ghaNI roSe bharAI, ane gAyo sAthe tenA putranuM apaharaNa karyuM. teNe ghaNI zodhakhoLa karI paNa kyAMya jovAmAM na Avyo. tethI te AkuLa thayo. e arasAmAM devIe eka DozIne bhUtAviSTa karI, kulaputranA) zarIrane uchALyuM vALo kaMpAvyA, hatheLI ukheDI nAMkhI ane bhUmi pITha thapathapAvIne kahevA lAgI. jo hajI pUjA nahi kare to AnAthI vadhAre duHkha pAmIza. chatAM te nizcala rahyo teno nizcaya jANI devIe pattiya khaMDa = patnIno bhoga | vizvAsano bhAga ApavAnI vAta karI. tyAre devAbhiyoga jANI teno svIkAra karyo. ane kahyuM ke tuM jinapratimAnI nIce rahIza to pUjA karatA tene paNa nAMkhIza. tyAre devI gAyo sahita putrane pAcho lAvI Ape che. e pramANe niSkalaMka samakita pALI jIvanano aMta thatA devaloka gayo. (Itikulaputra kathAnaka samApta) - kAMtAravRtti - lokonI avarajavara vagaranAM jaMgala vigeremAM nirvAha karavA sAru akathya AcaratA samakitamAM aticAra na lAge. AnA viSe surASTranA zrAvaka jinadAsanuM draSTAnta jANavuM. je pUrve dUSaNa dvAramAM kahevAI gayuM che. guru nigraha guru-mA bApa vi. kahyuM che ke mAtA - pitA, lAcArya, eonA jJAtijano tathA vRddho temaja dharmadAtA sajajanonAM guru. kahevAya. guru-mA, bApa vi. vaDilanA nizcaya (Agraha) thI "A pramANe karavuM ja paDaze." AvI makkamatAnA kAraNe akathya AcaravA chatAM paNa samyagdarzana dUSita thatuM nathI. tenAM viSe devAnaMdanuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 draSTAMta kahe che. devAnaMdanI kathA A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM vatsadezanAM zaNagArabhUta kauzAmbI nAme nagarI che, temAM mahAdhanavAna dhanadatta zreSThi che. tene rUpAdi guNasamUhathI suzobhita jIvAdi tattvane jANanArI, jinasAdhunA caramakamaLamAM madhamAkhanI jema rata rahenArI, devakI nAmanI kanyA che. te ghara upara daDAthI ramatI hatI tyAre pATaliputrathI AvelAM bhikSu bhakta zrIdatta zeThanAMputra devAnaMde dekhI kAmadevanA bANanA prahArathI vyAkula thatAM manavALA eNe ciMtavyuM.... aho ! kevuM joradAra rUpa ! aho kevI kalAnI kuzalatA ! tethI Ane paraNuM. tethI tene varavA pradhAna mANaso mokalyA. paNa anyadharma jANI pitAe nA pADI. tyAre devakInA lobhathI te kapaTI zrAvaka banyo. paNa satata siddhAMta sAMbhaLavA vi. thI samya rIte dharma pariNata thaI gayo. meru jevo dharmamAM nizcala thayo. tyAre pitAe devakI ApI. * moTA ThaThathI lagna thayA, tene laI potAnA nagare gayo, svanagare jaI mAtapitA anyadharmI hovAthI judA ghare rahevA lAgyA. jinapUjA, vaMdana, snAna, yAtrA, balikarma ItyAdimAM nirata, svAdhyAya. dhyAnamAM tatpara ane sAdhu sAdhvInI pAtramAM bhaktithI dAna ApatAM (vahorAvatAM) potAno kALa pasAra kare che, paNa kutIrthikone dAna vaMdanAdi karatAM nathI. tyAre bhikSakoe tenAM mAtApitAne pUchyuM ke "tamAro putra pAko bhakta hovA chatAM amArI pAse kema Avato nathI." tyAre mAta-pitAe sarva vRtAMta kahI saMbhaLAvyo. bhikSue kahyuM tame koI paNa rIte ekavAra mArI pAse laI Avo. mAtapitAe devAnaMdane kahyuM ke amArA AgrahathI paNa Aje tAre AvavuM paDaze. tyAre guru nigrahano AgAra jANI tyAM gayo. temane eka maMtrita phaLa ApyuM. ane pUrvanAM abhyAse khAI gayo. tethI bhAva parivartana pAmyA, e ghera AvIne potAnAM mANasone bhikSuo mATe bhojana banAvavAno Adeza karyo. tyAre hRSTapuSTa thayelAM te mANasoe te pramANe karavAnI zarUAta karI. tyAre devakIe patinuM calacitta jANI guru pAse jaI sarva hakIkata kahI. gurue pratiyoga Apyo ane devakIe devAnaMdane Apyo. tethI svabhAvastha thayo. tyAre bhojana dekhIne kahyuM A zuM? mANasoe kahyuM tame bhikSuo mATe bhojana taiyAra karAvyuM che ne. teNe kahyuM huM jinasAdhune mUkIne anyane dharma mATe dAna Apato nathI. tyAre devakIe sarva paramArtha kahyo. tyAre arere ! guru nigrahathI huM thoDoka patita thaI gayo. ema kahetAM A badhu prAsuka, zuddha eSaNIya che." ema vicArI munione vahorAvyuM. A rIte vaDilanA AgrahathI kAMIka akathya sevatA samakita darzanamAM aticAra lAgato nathI. paraMtu AvA guruo keTalA haze? ema mAnI pahelAthI ja na karavuM. I/1rA mULadvAranI gAthAmAM chiDakAdvAra varNavI dIdhuM che, have sthAnaka dvAra kahe che.. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 atthI ya Nicco kuNaI kayAI, sayAi~ veie suhA - suhAI / NivvANamatthI taha tassuvAo, sammattaThANANi jiNAhiyANi // 13 // gAthArtha - jIva che, nitya che, karmane kare che te zubhAzubha karmane vede che mokSa che ane tenAM upAya che. A jinezvare kahelAM samakitanAM sthAno che. 77 cakAra avadhAraNa mATe che ethI "jIva che ja" ema jaNAya, tenuM-jIvanuM pratipAdana karanArA cihno vaDe jIva jaNAI Ave che. kahyuM che ke. citta, cetana, saMjJA, vijJAna, buddhi, IhA, mati, vitarka A jIvanAM lakSaNo che. "huM zarIramAM nathI" evuM je vicAre che teja jIva che. saMzaya utpAdaka jIva sivAya anya koI nathI. ItyAdi rIte jIvanAM astitvanuM manana karavuM. Adi padathI nirjIvane patthara mAratAM kazI bumAbuma karato nathI. tyAre sajIvane patthara mAratA bumAbuma kare che. basa teja jIvanI hayAtInI nizAnI che. zarIramAM koI du:kha na hovA chatAM zoka vigerenA kAraNe "huM duHkhI chuM." AvuM pote anubhave che, have A anubhava karanAra koNa ? zarIrato e.sI.mAM moja karI rahyuM che, mATe dehamAM rahela bIjo koI padArtha hovo joie te ja AtmA. A prathama sthAnaka thayuM. AnA vaDe nAstika matano nirAsa karyo. 'koI divasa paNa nAza nahiM pAmanAra, je kyAreya utpanna thatuM nathI. temaja sthira ane sadA eka rUpe ja rahe che." AvI nityanI vyAkhyA anyamatanI jANavI. jaina siddhAMta pramANe to "pariNAma badalavA chatAM je dravyarUpe sadAkALa rahe" te nitya. AtmAno devanarAdi rUpe pariNAma badalAya che. te AtmAsarvathA kyAreya nAza pAmato nathI. tethI ja to pUrve karela kAryAdinuM smaraNa thaI zake che. nahiM to caitre kareluM maitrane yAda AvatuM nathI. tema pUrva AtmAthI uttara AtmA atyaMta alaga mAnatAM teNe kazuM ja yAda na Ave. AnA vaDe kSaNikavAdI evA bauddha matano nirAsa thayo. A bIjuM sthAnaka thayuM. - teja jIva zubhAzubha karmane kare che, jo anyakartA mAnIe kRtanAza - karelA karmano bhogavyA vagara chuTakAro thaI javo, jema jo AtmA kSaNika hoya to hiMsA karanAra AtmA judo hato. ane te AtmA to te hiMsAjanya karmane bhogavyA vagara ja nAza pAmI gayo. eTale te karmathI chuTakAro pAmI gayo. akRtAgama - nahiM karelA karmanI prApti thavI. jema uttara AtmAe to hiMsA karI nathI chatAM teNe te karma vipAka bhogavavo paDe che. A rIte bauddhane A be doSa lAgI zake che. temaja kapilamata - sAMkhyo prakRtine kArya karanAra mAne ane AtmA tene bhogave che, mATe temane (sAMkhya)ne (paNa) e be doSa lAge che. "mATe kartA ane bhoktA AtmA ja che." ema mAnavuM AnAthI sAMkhyamatano nirAsa thayo A trIjuM sthAna thayuM. pote karelA karmo pote ja bhogave che. eTale sukha duHkha puNya pApathI janya che. AnAthI jIva akartA che. te matano nirAsa karyo A cothuM sthAna. sakala karmathI mukta banI jIvanuM eka sthAne rahevuM (avasthAna) te mokSa che. AnA vaDe dIvo jema upara nIce jato nathI. dizA ke vidizAmAM jato nathI. paNa kSaya thavAthI mAtra zAMta thaI jAya che. tema jIva upara nIce kyAMya na jatAM mAtra kalezanA kSayathI zAnti (abhAva) ne pAme che. A pramANe sarva Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 mULazuddhi bhAga-1 abhAva pratipAdaka durnayano (bauddhamatano) nirAsa karyo. te pAMcamuM sthAna, te mokSanA samyapha darzana, jJAna, cAritra upAya che. AnAthI mokSa upAyano abhAva pratipAdana karanAra durnayano nirAsa thayo A chaThuM sthAna. * eTale A cha sthAna hoya to ja samakita TakI zake. evo hArda che. eTale A cha sthAna nA AdhAre samakti raheluM che. A sthAno jinezvare pratipAdana karela che. teno mAhAtma batAvanArI be gAthA graMthakAra kahe che. mUlaM imaM dhammamahAdumassa, dAraM supAyAramahApurassa / pAsAyapIDhaM va daDhAvagADhaM, AhArabhUyaM dharaNI va loe // 14 // pahANadavvANa ya bhAyaNaM va, mANikka - NANAmaNimAi - muttaa| sila-ppavAlA-'malalohiyakkha-suvaNNapuNNaM va mahANihANaM // 15 // gAthArtha : - "A samakita dharmarUpI mahAvRkSanuM mULa che. mahAnagararUpI jaina dharmanuM dvAra che. draDha avagAhIne rahenAra mahelanA pAyAnI jema dharmane draDha banAve che. jema dharaNitala sarvalokano AdhAra che, tema dharmanuM AdhArabhUta, pradhAna dravya nA bhAjananI jema dharmarAzinuM bhAjana che. mANikya vividha maNi temaja suvarNathI bharelAM mahAnidhAnanI jema mokSAdisukhanuM sAdhana che. 14 . tathA draDhamULavinAnuM vRkSa pavananAM jhapATAthI paDI jAya che. tema samakita vinAnuM dharmavRkSa draDha banI zakatuM nathI. jethI moharUpI pavananA jhaTApAthI paDI jAya. uDe sudhI gayelA mULavALuM vRkSa paNa draDha thAya che. jemaDhAra vagaranuM nagara koI paNa kAma karavA samartha banI zakatuM nathI. (cIja vastu lAvI ke mokalI zakAtI na hovAthI) tema samakita rUpa dhAra vagaranuM dharmanagara paNa nirarthaka jANavuM (je netra ane manane prasanna kare te prAsAda) jema pANI sudhI bharelA pAyAvALo mahela draDha bane tema samakita sahitano dharma paNa draDha bane che. jema bhUtala sarva prANIono AdhAra tema samakita dharmano AdhAra che. jema kuMDa-tapelI, thALI, Topa vigere pAtra vinA sarva vastu nAza pAmI jAya che. tema samakitarUpa pAtra vinA vividha dharmarAzi nAza pAmI jAya. (81) maNi-caMdrakAnta maNi. Adi zabdathI hIrAmotI vi. grahaNa karavuM, sUryakAnta maNi vi. muktA - muktAphaLo vi. zilA - sphaTikapatthara, paravAlA - vidgama - muMgo nirmala lAlaratna, mANikya ane nAnAmaNi ItyAdino dvanda samAsa che. jema vividha maNi hIrAmotIthI pUrNa nidhi jIvane aneka sAMsArika sukhanuM kAraNa bane che. tema nAnA dharmathI yukta samati paNa AtyaMtika - jeno kyAreya aMta na Ave evA nirupama mokSa sukhanuM sAdhaka bane che. 14o upA have AvA duSpApya samakitane prApta karI zuM karavuM joIe te jaNAve che. eyaM mahApuNNaphalaM sahAvasuddhie~ labhrUNa aladdhapuvvaM / jiNANamANAe~ payaTTiyavvaM, visesao sattasu ThANaesu // 16 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 79 gAthArtha - mahApuNya phaLavALuM, pUrve prApta nahi thayelu, svabhAvazuddhithI Ane prApta karIne jinezvaranI AjJAmAM pravartavuM joIe. vizeSa karI sAta sthAnamAM. jema ke - ghaNAM karoDo bhavamAM nirmANa karelAM karma DuMgarAno nAza karavAmAM vaja samAna evuM samakita puNya samUhano udaya thaye chate prApta thAya che. mokSa mahAvRkSanuM nirupata - jenI zakti nAza nathI pAmI evuM bIjabhUta vizuddha samakita jIvo vaDe prApta karAya che. te vividha puNyanuM mAhAtya che. svabhAvazuddhi eTale akAma nirjarAdithI karmano kSaya thavAthI paMdara aMganI anukrame prApti thavI, tenA dvArA... kahyuM che ke.... bhUtomAM (prANIomAM) trasapaNuM, temAM paMcendriyapaNuM tethI paNa manuSyatva, manuSyamAM paNa Adiza, dezamAM uttamakula, temAM paNa utkRSTa jAti, temAM paNa rUpa samRddhi, rUpamAM paNa baLa, baLamAM paNa jaya, temAM paNa pradhAna vijJAna, vijJAnamAM paNa samakita, samakitamAM paNa zIla, zIlamAM paNa sAyikabhAva, temAM paNa kevalajJAna prApta thaye chate pradhAna mokSa prApta thAya che. ATha prakAranAM karmarUpI tADavRkSanI garbhasUcI (=madhyamAM rahela taMtu) samAna (kAraNa ke jema madhyamAM rahela taMtu nAza pAmatA saMpUrNa tADa vRkSa nAza pAmI jAya che. tema mohanIyano kSaya thatA zeSa karma sahajamAM nAza pAmI jAya che. - ItitattvArtha kArikA) mohanIya karmanI ogaNasittera koDAkoDi sAgaropama sthita yathApravRttakaraNa vaDe ochI thAya tyAre apUrvakaraNa karIne jIva samati prApta kare che. eTale koI nijI svArthanA kAraNe mAtra bAhya dekhAva na hoya, svabhAva -karmano kSayopazama thAya tyAre "samakita - jinadharma game" evo jIvano svabhAva che. 1dI jiNANuM eTale moha mahArAjAne mULathI ukheDI jaya meLavanAra, AjJA - paramAtmAe pharamAvela Adeza, visesa - badhAkaratA vizeSa prakAre sAta kSetramAM lAgI jAya. have te sAta kSetra batAve che. biMbANa ceIhara-putthayANaM, jiNANa sAhUNa ya saMjaINaM / ANAruIsAvaya sAviyANaM, samAyarejjA uciyaM tameyaM // 17 // gAthArtha - jinapratimA, jinAlaya, pustaka, sAdhu, sAdhvI, zrAvaka, zrAvikAnuM je ucita hoya te Acare... I1NA. bimba eTale prabhunI pratimA, ceIa eTale pratimAnA AdhArabhUta bhavana, pustaka Agalano cakAra ahiM paNa avadhAraNa mATe levAno che. tethI A traNe jinezvara saMbaMdhI ja levAnA, nahi ke zAkyAdi saMbaMdhI, sAdhu-sakriyAdi guNa saMyukta muni bhagavaMto. kahyuM che ke - je sat kriyAmAM pravRttivALo prazastajJAnavALo, nispRhI, kSamAzIla, dharma dhyAnamAM sacivALo hoya, tene sajjano sAdhu kahe che. tAdaza guNavALI sAdhvI, AjJAruci-zraddhAvALo zrAvaka, temaja sadA yatio pAse samAcArIne sAMbhaLe te zrAvaka. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kahyuM che ke : darzana, jJAna vratAdine meLavela, dararoja sAdhu bhagavaMta pAse zreSTha sAmAcArI sAMbhaLe tene parama zrAvaka kahevAya. 80 tevI ja zrAvikA hoya. te mATe kahevAtI rIta pramANe ucita AcaravuM. 17nA jevo uddeza te pramANe nirdeza, A nyAya AzrayIne jinapratimAsaMbaMdhI je prathama pUrve karavAnuM kahyuM, tenuM be gAthA vaDe pratipAdana kare che. jinabiMba nAmanu prathama sthAna vangenIta-GanaLa-saMta-rig-DaM-joyA-vidumALa / suvaLa-sappA-DamalAtiyALa, sArALa ALa, samudmavAo // 8 // mahaMtabhAmaMDalamaMDiyAo, saMtAo kaMtAo maNoharAo / bhavvANa NivvANaNibaMdhaNAo, NimmAvaejjA paDimA varAo // 19 // gAthArtha : vajra, hIrA, iMdranIla-nIlavarNavALA moTA ratna, aMjana, kAjaLa jevI zyAma kAMtivALA ratna, caMdrakAnta candranAM kiraNo paDatA jemAMthI pANI Tapake che evA maNi, riSTa kRSNaratna, aMkaratna, zvetaratna, karketana, pItaratna, vidruma - paravALA, sonuM, rupu, nirmalasphaTika tathA anya paNa uttamadravyonI banelI, temaja vizALa bhAmaMDalathI zobhita, zAMta dIptivALI, manoharacittane AnaMdadAyaka, bhavyajIvonA mokSanAM kAraNabhUta AvI uttamapratimAo (gRhasthe) bharAvavI joIe. = = vizeSArtha : zAntA eTale rAgadveSanuM sUcana karanArA strI, hathiyAra vi. cihnorahita hoya tevI prazAnta AkRtivALI, pratimA upara draSTi nAMkhatAM ApaNAM rAga dveSa maMda paDI jAya. nivvANaNibaMdhaNAo eTale ke tevI pratimAo viziSTa bhAvollAsano hetu banatI hovAthI karmakSaya karanArI che. kahyuM che ke - prasanna lakSaNavALI, sarva AbharaNathI zobhita pratimAo jovAthI jema jema mana AnaMda pAme tema tema nirjarA thAya che ema tuM jANa. jema vAdaLAo joI mora AnaMdathI nAcI uThe che. tema jinezvaranAM manoraMjaka prazAnta bimba dekhIne bhavya jIvo AnaMda bharapUra bane che. 518 // // 19 // gRhasthe AvI pratimA konI bharAvavI ? teno uttara ApatAM graMthakAra zlokanuM pUrvArdha rajU kare che. jiNeMdacaMdANa NareMda-caMda-nAgeMda-deveMda'bhivaMdiyANaM / gAthArtha - jiNaMda = narendra, cakravartI, vAsudeva vi. caMdra jyotiSI Indro nAgendra bhavanapati devonA Indro, A sarva vaDe namaskAra karAyela jinendracaMdranI pratimAo bharAvavI ! vizeSArtha -avadhijina vagere jina che, teonA Indra sAmAnya kevalI paNa che, teomAM zreSTha darzAvavA mATe 'jinendra - caMdra' AvuM pada mUkyuM che. kahyuM che ke... sura asura jyotiSI, vANavyaMtara, vyaMtara, vidyAdhara, ane mANasonAM jeo svAmI che. teo bhakti-samUhathI pUrNa banIne jinendracaMdra Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 paramAtmAone namaskAra kare che pote athavA bIjAe karAvelI te pratimAonuM zuM karavuM joIe. te mATe uttarArdha rajU kare che. kujjA mahagghehi~ mahArihehi, aTThappagArA paDimANa pUyA // 20 // gAthArtha - mahabbehi - mahAmUlya, maharihehi - gauravazALI vizeSa prakAre ucita evAM dravyothI aSTaprakAre pratimAnI pUjA karavI joIe ravA pupphehi gaMdhehi~, dhUvehi~ dIvehi~ ya akkhaehi / NANAphalehiM ca ghaNehiM NiccaM, pANIyapuNNehi~ ya bhAyaNehiM // 21 // gAthArtha - sugaMdhita puSpa, sugandhita ganya, candana vi. dhUpa dIpa, akSata, vividhaphaLa, ghIjalapUrNa pAtra, kaLaza vi. thI pUjA karavI joIe. vizeSArtha - kahyuM che ke svaccha, vikasita temaja jemAMthI ghaNI sugaMdha nIkaLI rahI che evAM. gUMthaNInA saundaryathI ramya, tenI gaMdhamAM lubdha banelAM bhamatAM bhramara samUhanAM guMjanathI zabdamaya banelA, parAgavALA ane jalakaNathI zobhita evA puSpothI romAzcita zarIravALA, puNyazALIo AdarapUrvaka haMmezA jinabimbane pUje che. jAyaphaLa, IlAyacI, caMdana vi. nA cUrNathI banelo hovAthI spaSTa gaMdhavALA, kapUranA pANIthI avivAsita evAM vAsakSapathI puNyazALIo jinezvarane pUje che. pUjAnAM uttama sAdhanothI uttamabhAva jAge che. ane sajjana puruSone A uttama dravyono AnAthI zreSTha anya koI sundaratara upayoga nathI. jo sugandhita puSpono abhAva hoya ke kharIdavAnI zakti na hoya to yathAsaMbhava dravyathI karAtI pUjA paNa guNakArI thAya che. kahyuM che ke... sapheda kamalanA patrothI ane nadInAM pANIthI jinendranI pUjA karavAthI dhanyA kalyANa paraMparAne pAmIne mokSamAM gaI., A kathA mugdhajanono pUjAmAM bhAva prakarSa = vadhAro pratipAdana karavAnA hetuthI lakhAya che. (dhanyAkathAnaka) A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM mahodaya nadInI najIkamAM zrIvardhana nAme nagara che. tyAM garviSTha zatrurUpI matta hAthInAM gaMDasthalane bhedavAmAM samartha prakRSTa hRSTapuSTa siMha samAna zrIvarma nAme rAjA che. tena saghaLAM aMtapuramAM pradhAna, ratinAM rUpa lAvaNyano tiraskAra karanArI, zrIkAMtA nAme mahAdevI paTTarANI che. janmAMtaramAM upArjita puNya prakarSathI prApta viziSTa viSayasukha anubhavatAM teono samaya sarakI rahyo che. ekavAra rANIe phaLaphulathI zobhita ane potAnI kAMtithI sarva vanalatAone jeNe jhAMkhI pADI dIdhI che evI kalpalatAne svapnamAM dekhI ane jAgI. vidhipUrvaka rAjAne svapna kahI saMbhaLAvyuM. rAjAe kahyuM ke he devI ! tAre sarva strIomAM pradhAna ane traNa lokano upakAra karanArI putrI thaze. devI paNa - "e pramANe ho !" e rIte svapnaphaLane abhinaMdIne svasthAne gai. te divasathI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 2 mULazuddhi bhAga-1 mAMDIne vRddhI pAmatAM garbhavALI jinapUjA, jinAbhiSeka, ItyAdi dohelAM jenAM pUrAI rahyA che evI rANIe samaya thatAM putrIne janma Apyo. ane potAnI prabhAkAlathI te pradezane udyodita karatI putrIne joI rAjAne putrI janmanuM nivedana karyuM. rAjAe paNa yathocita rIti-rivAja karIne zUcikarmathI nivRtta thayelI putrInuM "ratnaprabhA' nAma pADyuM. ane te nirvAta ane nirvAghAtavALI girIguphAmAM rahelI caMpakalatAnI jema dehanA vikAsathI vRddhi pAme che. ane zukalapakSanI caMdralekhAnI jema kalA samUhathI vRddhipAme che. e rIte jyAre te cauda varSanI thaI tyAre dAsa dAsIothI parivarelI, kaMcukIthI yukta sainyavRMdathI cArebAjuthI surakSA karAyelI, sonAnI pAlakhImAM AruDha thaI dararoja AnaMda mANatI, udyAna, vAvaDI vigeremAM phare che., eka vakhata priyaMkarI dAsIe kahyuM ke ApaNe hajI sudhI mahodayA nadInA kAMThe rahelAM udyAnomAM gayA nathI. jo Apane sAruM lAgatuM hoya to tyAM jaI udyAnazobhA ane nadIne nIrakhIe. tyAre rAjakumArI saharSe bhale ! tyAM jaIe" ema kahI tyAM gayA. kAMThA upara pharIne mahAnadI joI ane kautukathI nadI kAMThe rahelA udyAnamAM pravezI. tyAM AsopAlava, sopArInuM jhADa, nAga, hitAla, tADavRkSa, devadAra vRkSa, sAMdaDa, sahakAra, Amra, caMpaka, bakula, talavRkSa ItyAdi zreSTha jhADonI vacALe zarada RtunAM vAdaLAnI jema ekadama ujajavala jinamaMdirane jue che. te dekhI harSathI vikasita nayanavALI aMdara jAya che. ane aMtaratnanI caMdraprabhasvAmInI pratimA jue che ke tarata ja "meM A pratimA ane jinamaMdira kyAMka joyeluM che?" evo IhA apoha karatI, tharathara dhrUjatA aMgopAMgavALI mUchanA kAraNe bIDAtA netravALI, sukAtAM mukhavALI, sAMdhA DhIlA paDI gayA che jenAM evI ratnaprabhA dhar daIne nIce paDI. tyAre najIka rahelo parivAra saMbhrAnta thaI (camakI gayo) are ! A zuM thayuM? Ama hAhAkAra karato vividha ceSTAo karavA lAgyo. vaLI koI ratnaprabhAnAM aMga masaLe che. koI zreSTha tAlavRtathI vIje che. koI sarasa gozIrSa caMdanathI zarIre vilepana kare che. ane koI (sevaka) jaldIthI rAjA pAse jaI nivedana karavA lAgyo ke "rakSaNa karo bacAvo !" amane koI kAraNa samajAtuM nathI, paNa kumArInI dazA bahu bhAre (gaMbhIra) che. tevuM sAMbhaLI azrubhInI netravALo, lobhanA kAraNe aTakatI vANIthI gadgadasvare vaLavaLato "are jaldI vaidyane bolAvo" ema bolato uttama jAtinA ghoDA para caDI rAjA jaldI jaldI jinamaMdire gayo. rAjAnI pAchaLa pAchaLa zrIkAMtA rANI pramukha aMtaHpura tathA sAmaMta maMtrI temaja ghaNAM loko gayA., e arasAmAM pUrvajanma smaraNa karIne bhAnamAM AvelI kumArI uThI. rAjAe khoLAmAM besADIne puchayuM beTI A zuM? kumArIe kahyuM... vanamAMthI pAMdaDA lAvI, nadImAMthI pANI lAvI, chatAM teNe hAtha na lagADyo, tethI he mAtA hajI paNa te kaThiyAro tevI ja avasthAmAM che. beTI ! amane emAM kazI samaja paDatI nathI. pitAzrI ! badhA lokone besADo ane A dohAno Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 83. mULazuddhi bhAga-1 dhanya kathAnaka huM savistara artha kahuM chuM. te dhyAna daIne sAMbhaLo. tarata ja badhA sAvadhAna thaI besI gayA. tyAre ratnaprabhA bolI. A zrIvardhana nagaranI to badhAne jANa che ja. A ja nagaramAM janmathI daridra dararoja lAkaDA vecI AjIvikA calAvanAro bhammalika nAme kAvaDiyo-kaThiyAro che. tene dhanyA nAmanI strI hatI. te baMne pratidivasa rAtrinAM chellA pahore mahodayA nadImAM utarI kAi lAve che. ane mAthe upADI udyAnanI najIkanA A vaTavRkSanI chAyAmAM visAmo laI nagaramAM praveze che. eka divasa visAmo khAvA beselI dhanyAe patine kahyuM nAtha ! tarasathI mAruM galuM sukAya che. jo tame kahetA ho to nadImAM jaI pANI pIne AvuM. tyAre bhaggalika kaThiyAro kahe bhadre ! ApaNuM ghara najIka ja che mATe ApaNe jaIe. dhanyA kahe mane bahu tarasa lAgI che. bhaggalika kahe jo ema hoya to jaldI jaI Ava. dhanyA gaI, pANI pIne jeTalAmAM pAchI Ave che. teTalAmAM A sohAmaNo bagIco jue che. tyAre udyAnanI uccakoTinI zobhA joI te vicAravA lAgI ke maMdabhAgI evA ame aMdhArAmAM jatA hovAthI ane pAchA vaLatA bhArathI abhibhUta hovAnAM thAkIne lothapotha thaI javAnA kAraNe kyAreya paNa A bAgane najarathI sArI rIte nihALyo nathI. darzanIya vastune jovI A ja draSTiyugalanuM phaLa che, mATe atyAre udyAnazobhA joIne netro saphaLa karuM. - vismayathI visphArita netrovALI, namelI DokavALI, vaLelI khAMdhavALI, vividha zobhAne nihALatI A pradeze AvI pahoMcI. tyAre A jinamaMdirane sAkSAta nihALyuM. aho ! A to koI AzcaryakArI devagRha lAge che. tethI "aMdara jaIne jouM' ema vicArI pravezIne jovA lAgI ke - ratnanirmita sopAna paMktivALuM, maNimaya bhUmitaLavALuM, suvarNamaya thAMbhalAmAM kotarAyelI vividhabhaMgIovALI putalIyovALuM, IzvaragRha jema ramya ane aneka rUpiyAthI bharapUra hoya tema aneka ramya AkRti-citrothI vyApta, suMdara zilpavALA pAtrathI bhojana maMDapa jevuM. tAralAvALA AkAzanI jema vistRta sacitra caMdaravAvALu, killAthI yukta zreSTha nagara jevuM, devatAothI yukta svarganA vimAna jevuM jinagRhane dekhatI dekhatI jyAre aMdara pravezI tyAre rAga agnine zAMta karavAmAM meghasamAna caMdraprabhasvAmInI mUrti joI sahasA bhaktivaza romAMcita thayelI dhanyA prabhunAM caraNe paDI ane vinaMti karavA lAgI he nAtha ! tArAM guNone ane vaMdanavidhine huM jANatI nathI. paNa tArI bhaktinuM phaLa mane maLo. teNIe vicAryuM ke snAnapUrvaka pUjA karIne vaMdana karuM to sAruM. paNa amArA jevA kamabhAgIne puSpAdi sAmagrI na hovAthI A AzA kevI rIte purI thAya? ema vicAratAM tenA manamAM jaMgalamAM dekhelA sapheda kamalapatro skUryA. (eTale te patro tene yAda AvyA) kAle vidhithI pUjA karIza. ema adhUrA manorathavALI pati pAse gaI. tene pUchayuM ATalo badho samaya kema lAgyo. teNIe kahyuM meM koI devanuM ati adbhUta bimba joyuM. tene jotAM ATalo samaya sarakI gayo. tethI tame tyAM jaIne vAMdIne nijanayana, janma ane jIvanane saphaLa karo ! Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 mULazuddhi bhAga-1 , tyAre te kaThiyAro kahe "he pApiNi yAphUTI! ApaNo saMdhyAkALa thaI gayo che ane tuM mAthuM khAya che." tane maMdira jovAnI paDI che. ema kahI lAkaDAno bhAro upADyo nagaramAM gayA. bIjA divase navo (vATako) kaLaza lAvI nadInI retImAM chupAvI jaMgalamAM gaI. pAchA pharatAM vastrAMcalamAM puSpo laI visAmo levA tyAM AvyA. ane dhanyAe kahyuM ke nAtha ! cAlo ApaNe devane vAMdavA jaIe. juo meM A kamalapatro lAvyA che. ane A sAme nadInuM pANI rahyuM. tethI snAna karI devane pUjIne vaMdana karIe. kAraNa ke AvA devanI pUjAdi Aloka ane paralokamAM kalyANakaranAra thAya che. teNe kahyuM are nirlakSaNA ! zuM mane paNa tArI jema graho lAgyA che? zuM mAru paNa pharI gayuM che? AvuM sAMbhaLI te bolI tamane evuM lAge tevuM bolo ane karo ! paNa huM to devanA caraNayugala vAMdyA pahelAM AvIza nahIM, A mAro nirNaya che. teNIno nizcaya jANI teNe kahyuM tane je game te kara. tyAre dhanyA cAlI nadImAM caraNa kamala pakhALyAM, pANIno kaLaza (laghughaTa) bharyo. devagRhamAM pratimAno prakSAla karyo. pUjA karIne pUrvakramathI vAMdyA. tyAra pachI bhagavAnane hRdayamAM vahana karatI svasthAne gaI. e pramANe dararoja karavA lAgI. - eka vakhata pUrvakarma doSathI tenAM zarIramAM bhAre roga thayo. pIDA bhogavatAM te ciMtA karavA lAgI ke huM to kamabhAgI chuM ke jethI Aje devane vAMdavA jaI zakatI nathI. AvI paristhitimAM mAruM zuM thaze? te huM jANI zakatI nathI. tethI have Aloka ane paralokamAM mAre teja bhagavAna zaraNabhUta che. ema dhyAna dharatI marIne A huM tamArI putrI tarIke janmI chuM. Aje vaLI A jinezvaranuM bilba joIne mane jAtismaraNa jJAna thayuM. tenA kAraNe meM tamane e pramANe kahI saMbhaLAvyuM. jo vaLI pitAzrIne khAtrI thaI na hoya to bhaggalika kaThiyArAne bolAvo. tyAre rAjAe koTavAlane pUchayuM are ! A nagaramAM bhammalika nAme kaThiyAro rahe che. teNe kahyuM hAM rAjAsAheba, rAjAe kahyuM jaldI bolAvo, kaMpatA aMgavALA kaThiyArAne jaldI tyAM lAvavAmAM Avyo. rAjAe abhayadAnAdi vaDe AzvAsana ApI pUchayuM. tAre koI patnI che. atyAre koI nathI, paNa pahelAM dhanyA nAmanI patnI hatI. jeNe maryAne paMdara varSa thaI gayA che. tane zuM te patnI dekhAya che ? teNe kahyuM zuM marelAo kAMI dekhAya kharA? rAjAe kahyuM dekhAya ja che. jo A ubhI che te tArI strI che. rAjAsAheba ! A to mArI patnI nahi, paraMtu ApanI putrI che. tyAre ratnaprabhA bolI are mUrkha ! teja huM dhanyA nAmanI strI chuM. sarvadevonA adhipati indrovaDe vaMdita caraNavALA ciMtAmaNi kalpavRkSathI adhika prabhAvazALI A bhagavAnanI pUjAdinA prabhAvathI sarvakalA kalApa vi. guNoyukta rAjaputrI thaI chuM. ekAMtamAM hAsyakrIDA vi. karelI te sarva sAkSI sahita kahI batAvyuM. tethI kaThiyArAe kahyuM A mArI pUrvanI patnI saMbhavI zake che. kAraNa ke A mArI patnI saMbaMdhI rahasyo jANe che. rAjaputrIe kahyuM ke pahelAM mArA kahevA chatAM na svIkAryuM. to paNa atyAre jinAdi dharmAnuSThAnane kara, jethI janmAMtaramAM AvAM duHkha na bhogavavA paDe. chatAM te kaThiyAro bhArekarmI hovAnAM kAraNe kAMI paNa dharma svIkArato nathI. aho ! kevI azubhakarmanI pravRtti - pariNati che. jenA lIdhe AvI sAkSAt pratIti hovA chatAM A dharmane svIkArato nathI. ema vicArI rAjaputrIe tene ucita dAna ApyuM ane ravAno karyo. ane ghaNAM lokone dharmAbhimukha karIne rAjaputrI ubhI thaI. ane rAjAdi sarva loko paNa sva sva sthAne gayA. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 aSTaprakArI pUjA 85 tyArapachI dararoja jinavaMdana pUjana snAtrayAtrA vi.karatI, gurujanane ArAdhatI, susAdhu pAse siddhAMtane sAMbhaLatI, supAtrAdimAM dAna ApatI, dIna, anAtha vi. duHkhIjanonA manorathane pUratI sAdharmikonI bhakti karatI mAM bApane pratibodha pamADatI teNInAM keTalAka divaso gayA. eka divasa tyAM mahApura nagarano rAjA ripuvijaya no pratinidhi Avyo. ucita pratipatti karIne vinaMtI karI ke he rAjan ! tamArI putrInA guNo sAMbhaLI, AkarSita thayelA ripuvijaya rAjAe teNIne varavA mATe mane mokalyo che. jo tamane yogya lAgatuM hoya to rAjAne tamArI putrI Apo. rAjAe paNa "ema thAo ema svIkArI satkArIne pratinidhine visarjana karyo. tyAra pachI zubha divase moTA sainya sAthe ratnaprabhAne mokalI. ane zubha divase lagna thayA. .trivargane saMpAdana karavAmAM samartha, svabhAvathI sAravALuM evAM viSayasukhane anubhavatAM teono kALa vItavA lAgyo. eka vakhata kaMcukI pAsethI "cArazAnanA dhaNI vijayasiMhasUri padhAryA che." evuM jANI teo vAMdavA gayA. vAMdIne yathocita sthAne beThA. dharmalAbha ApavA pUrvaka AcArya bhagavaMta bolyA ke .. janma maraNarUpa jalasamUhavALo. dAridrarUpI moTA moMDhAvALo, seMkaDo vyAdhirUpa jalacaraprANionAM samUhayukta evo A bhavasamudra mahAbhayaMkara che. A bhavasamudramAM potAnAM pApathI ja paravaza thayelo naraka tiryagnonA bhavomAM bhamato ghaNI muzkelIthI karmavivaranI maherabAnIthI manuSyapaNuM jIva meLave che. ane mahAnubhAvo ! tame kulAdiyukta evo manuSya avatAra meLavyo che, to pramAda choDI dharmamAM udyama karo. I13 AvI dharmadezanA sAMbhaLI rAjA ane rANIne saMyamanA pariNAma jAgyA. ane sUripuraMdarane vinaMtI karI ke moTA putrane rAjya soMpI tamArA caraNa kamaLamAM cAritra svIkArI hAthInAM karNa sarakhA caMcala manuSyapaNAne saphaLa karIe. tyAM sudhI Apa sthiratA karo. bhagavAne kahyuM tame vilaMba karazo nahiM. teo rAjamaMdira gayA. maMtrI vi.ne svAbhiprAya jaNAvIne puraMdara nAmanA prathama putrano rAjagAdI upara abhiSeka karyo. moTI zobhApUrvaka pAlakhImAM besI rAjA rANI sUri pAse gayA. AcAryazrIe AgamavidhithI dIkSA ApI. ratnaprabhA sAdhvInI pravartinIne soMpaNI karI. jayAM te sAdhvI kriyAkalApano abhyAsa karIne, vividha tapacaraNane AcarI, gurujanane ArAdhI, saMlekhanA karI niraticAra cAritrapALI anazana AdarI zubhadhyAnanA yoge dehapiMjarAne choDI devalokamAM gaI. evI rIte kalyANa paraMparAne pAmI te dhanyA siddha thaI. "Iti dhanyA kathAnaka samA" zreSTha puSponA abhAvamAM anya puSpAdithI karelI pUjA paNa moTA phaLane ApanArI bane che. joke uttamapuSpAdi sulabha hoya to tenAthI ja pUjA karavI joIe. have dhUpapUjA batAve che. dhUpa eTale agninA saMparkathI saLagI uThe tevA caMdana-sAraMgamada mInogAra, amAru vagere dravyanA samUhanA saMyogathI dhUpa pUjA karavI. uktaca... kapUra, agara, candana vi. sugandhi dravyonA samUhathI nirmita, agninA saMparkathI vikasita thayela capala dhUpapaTalathI dizA bhAgone vyApta karanAra, ghaNI sugaMdhathI AkRSTa bhramara samUhathI gherAyela, temaja nAsikAne AnaMda upajAvanAra evAM dhUpathI dhanyajano harSathI sadA jinezvaranI pUjA kare che. (101). Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 dIvehiM : aMdhakArane dUra karanAra vATa ane telanA saMyogathI prajvalita agnizikhA te dIpa kahevAya. tenAthI (dIpakathI) pUjA karavAnI, kahyuM che ke - pUjAvidhimAM svaccha vATa ane sugaMdhI telanA lIdhe uchaLatI prabhAthI devAlayanAM aMdhakArane dUra karanAra evAM dIvaDAne dhanyajano nirmala bhaktibhAvathI jina samakSa peTAve che. (102) 86 akSaehiM : aSTamaMgalAdinI racanA karavAmAM upayogI akhaMDa DAMgara vi. uttamajAtanAM cokhAthI akSatapUjA karavI. kahyuM che ke - zaMkha ane kundrapuSpa jevA zveta,pANIthI prakSAlita, utkaTa sugaMdhavALA vizAla, akhaMDita, akSatothI paMDita puruSoe bhaktithI prabhunI pUjA karavI joie. (103) tathANANAphalehiM - aneka jAtanAM pAkathI pavitra evAM kerI vi. phaLothI phaLapUjA karavI. kahyuM che ke - pAkelAM ujjavala vividha varNavaDe zobhatA, netrane sArA lAganArA-AnaMda arpanArA, jenI sugaMdha levI game tevAM vividha phaLo ane suMdara jAtinA kanda, ane mULathI dhanyaprANIo prabhu sAme pUjA kare che. arthAt pUjA nimitte prabhu AgaLa dhare che. (104) ghaehiM = suMdara jAtanAM ghI vaDe, - kahyuM che ke - svaccha, indriyone ghaNAM ja sukhakArI, sadbhAjanamAM arpaNa karAyelA (mukAyelA), sugaMdha-suvarNayukta, sarva doSa dUra karanAra, evAM ghIthI harakhAyelA hRdayavALA dhanyajIvo, rAgadveSa ane madarUpI uddhatazatrune jitanAra evAM paramAtmA samakSa sadbhaktithI pUjA kare che. (105) badhI pUjA nitya karavI kemake stoka paNa puNya pratidina karavAthI vRddhi pAme che. madhamAkhInA mukhanALathI ekaThuM karAyela madha seMkaDo ghaDA jeTaluM thAya che. (106) tattva = nitya (khinna) A vizeSaNa badhI pUjAmAM joDavAnuM che, eTale dareka pUjA dararoja karavAnI che. "pALIya puLedi ya bhAvaLedi' A be pada vacce ya= cakAra che, tethI banne no judo judo artha levAno haze" AvI zaMkA saMbhave ema che, mATe TIkAkAra khulAso kare che ke ahIM ya vyavahitano saMbaMdha karanAra hovAthI banne pada joDIne artha karavo. jalapUjA : sugaMdhI svaccha zItalajala bharela bhAjano (thI pakhAla karavA dvArA) dharavA vaDe pUjA karavI. kahyuM che ke - nirmala ujjavala jalathI zobhita evAM pUrNa bharelAM pAtra samUhane AdarapUrvaka vikasita romarAjIvALo, gRhastha (vezmabhAga) sadA jina samakSa mUke. (107) ekavIzamI gAthAmAM kahela cakAra aNakahelAMnAM samuccaya mATe che. tethI naivedya, vasra, AbharaNa, vilepana vi. pUjAno A AThapUjAmAM aMtarbhAva karavo // 21 // pUjAnuM svarUpa kahyuM. have tathA prakAranAM vizeSaNa yukta prANI jinapUjAmAM pravRtta thayelo jevAM duHkhothI mukta rahe che te be gAthA vaDe graMthakAra darzAve che. ke.... pUrva kuto bahumANavato, udAracitto jiNabhattijutto / nAzika-loyA-kuAMtanuvA-yuvaLa-Tu-yuvavAnuM rA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMtAva-saMyoga-viyo -so-baphIna-lIkhattaLamAvALuM / tikkhANa duHkhANa bhavubdhavANaM, Na bhAvaNaM hoi bhavaMtare vi // 23 // bahumAnavALo, AntaraprItiyukta jema aTavImAM rahelAM mahAdevanI dhArmika mANasoe pUjA mATe racelAM viziSTa pUjana dravyone, DAbApagathI khaseDI moDhAmAM bharelAM kogaLAnuM pANI zaMka2 upara nAMkhanAra ane jamaNA hAthamAM rahelAM puSpathI pUjA karyA bAda, pagamAM paDatA te bhilla joDe vAtacIta karatAM zaMkarane joI roSe bharAyelA dhArmika brAhmaNane bodhapATha ApavA dUra karelI eka AMkhavALA zaMkarane joI khedita thayelAM zaMkara uparanA bahumAnathI paravaza thayelA bhille bhallIthI- barachIthI potAnI AMkha ukhADI zivanI mUrtimAM lagADI dIdhI. AvuM bhilla jevuM bahumAna joIe. ane udAracittavALo, jinezvaranI bhaktimAM tatpara, evA prabhunI pUjA karatA prANIo dAridra, daurbhAgya, duraMtaduHkha, durvarNa - (zarIranI kAMti raMga kharAba hoya te), durgaMdha, kurupatA = (AkRti kharAba hoya te), temaja saMtAMpa, saMyoga, viyoga, zoka, kAryaakuzalatA, dInapaNuM, tathAprakAranA tIkSNa duHkhone A bhava ane parabhavamAM paNa pAmatA nathI. kahyuM che ke --daridratA sarva ApattinuM sthAnaka che kAraNa ke, nirdhana mANasa lajjA pAme, lajjAnAM kA2Ne teja ochuM thAya, teja ochuM thavAthI parAbhava pAme che. parAbhava thavAnAM kAraNe kaMTALe che. kaMTALelo zoka pAme, zokavALAnI buddhi nAza pAme, ane buddhi bhraSTa thayelo nAza pAme che. aho ! nirdhanapaNuM sarva ApattinuM kAraNa che. daurbhAgya - sarvajanamAM apriyatva -pote badhAne apriya lAge, tenuM potAne manamAM bhAre duHkha lAge che eTale te mahAmAnasika duHkhanuM kAraNa che. ukta ca - du:khe sahevAya evAM daurbhAgya kalaMkarUpa agnijvALAthI dAjhelAM evAM jIvatAM chatAM marelAM jevA prANiono nirarthaka janma zuM kAmano. mAnasika khedathI manuSyo saMtApa - cittakheda bhAre pIDA pAme che. bhale moDhethI na bole paNa temanuM karamAyeluM zarIra spaSTa rIte jaNAve che.(110) - saMyoga - aniSTa mANasano melApa te paNa duHkha mATe thAya che. aniSTa mANasa sAthe thayelo aNadhAryo saMyoga paNa abudha mANasone bhAre duHkha ApanAro hoya che. (111) viyoga : iSTa bhAI vi.no viyoga je Andana vi. mahAdu:khanuM kAraNa bane che. saMsAramAM baMdhunA viyogathI raDyA te AMsune bhegA karIe to samudra nAno paDe. iSTavastu ane priyajana ityAdinA viyogamAM vItarAga sivAya badhAne bhAre duHkha thAya che. (112-13) d zoka : pitAdinA maraNathI thayela cittakheda je sarva ApattinuM sthAna che. kahyu che ke - zoka e pizAcI (DAkaNa)no paryAya, pApanuM rUpAntara, aMdhakAranI yuvAnI, viSanI vRddhi, yama nahiM chatA preta nagarano nAyaka, A na oLavAya evo agni che. rAjyamA = TI.bI. hovA chatAM akSaya (mRtyu) che eTale A kSaya roga nAza pAme evo nathI. janArdana - kRSNa to lakSmI sAthe vilAsa karanAra che jyAre A lakSmI vagarano chatAM janArdana (janane pIDanAro) che. puNyamAM apravRtta chatAM kSapaNaka che. eTale karma khapAvA udyata thayelo puNya - saanuSThAnamAM pravRtta thAya che, jyAre zoka puNyamAM pravRtta thayA vinA, - Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 mULazuddhi bhAga-1 prANIono kSaya karanAra che. jemAMthI jAgavAnuM nathI evI nidrA samAna, A ALasa vagarano saMnipAta che. upadrava karanAra chatAM vinAyaka, abudha jana sevita (mUrkha janothI) sevita chatAM A graha varga che. budhAdi grahonI sevA-pUjA paMDita puruSo kare che, eTale zokapaNa evo graha che ke tenA pAzamAM paDelo kayoreya pAra pAmato nathI. A yoga vinA upajela jayotirUpa che. snehathI (snigdha bhojanathI) vAyuno prakopa thAya, mAnasa pravRttithI jyAre agni uThe, ThaMDA-bhInAzathI rajo guNano kSobha thAya, rasathI atizoSa rAgathI Ayu ghaTe che. jyAre zokathI saMtapta mAnava mAnasa saMtApa, ciMkheda, vividha Apattio, maraNa ane dharma-artha -kAma traNe varganI hAni ne meLave che. NidiNa : eTale bhAva pradhAna vivalA hovAthI koIpaNa jAtanuM kAma nahi karavuM. kahyuM che ke ... je kArya karavAmAM samartha nathI tevo rUpavAna puruSa paNa potAnAM snehI baMdhujanothI niMdA pAme che. - dInatva: nisattvapaNuM, - lAcArI - jyAM koI kAma jAte karavAnI hiMmata na hoya, je mAnasika ane zArIrika duHkhanuM kAraNa che. kahyuM che ke - "o pitAzrI ! he bhAI! ho mAmA ! ho kAkA ! he putra ! he bhANeja ! amArA kAryane karI Apone" ema dina mANasa (lali) khuzAmata kare che. ra2 // 23 "pUjA karanArane AvI duHkha viDaMbanA hotI nathI," e kahyuM. have te kevo bane te jaNAve che. bhave puNo'sesasuhANa ThANaM, mahAvimANAhivaI sureMdo / tao cuo mANusabhogabhAgI, rAyAhirAyA va dhaNAhivo vA // 24 // kalAkalAve kusalo kulINo, sayANukUlo saralo susIlo / sadevamaccA-'surasuMdarINaM, ANaMdayArI maNa-loyaNANaM // 25 // gAthArthajinapUjA karanAra AlokamAM badhA sukhonuM bhAna bane che. ane paralokamAM mahAvimAnAdhipati surendra thAya che. tyAMthI evI manuSya sukhano bhogI cakravartI rAjA ke dhanAdhipati bane; sAthosAtha kalAkalApamAM kuzaLa, uttama kulavALo, svajanone sajjanone anukUla, saralasvabhAvI, suzobhanasvabhAvavALo, deva manuSya - bhavanapati vi. nI strIone temaja mana ane cakSu ne AnaMdakArI thAya che. surAsuranI devIone AnaMda ApanAra tarIke bharatacakrInuM daSTAMta che. jema bharatacakrI gaMgAdevIne AnaMda dAyaka banyA. anurAgane paravaza thayelI gaMgAdevI sAthe ratisukha bhogavatA teNInAM bhavanamAM ghaNo kALa vyatIta karyo. temaja strIratnAdi anyarANIone paNa AnaMda Apato udArabhogathI prApta lakSmIne bhogave che. kemake te bhAratanA jIve pUrvabhavamAM rogathI pIDita sAdhuno ratnakaMbala, gozISa caMdanathI upacAra karyo hato. ratnakaMbalanA vecANamAMthI derAsara banAvyuM hatuM. tema jinabimba bharAvI sthApanA karI (gAdInazIna) karI ane temanI bhakti karavA dvArA jIva anupama phaLane meLave che. eTale sukhanI paraMparAne pedA karanAra evuM atula phaLa prApta thAya che, tema tame samajo ! jANo 24 / 25 . . ema jinabimbane ucita kArya-pUjAdi karavAnuM je phaLa maLe te batAvI have upadeza ApavA Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 sAthe prakaraNano upasaMhAra kare che. kArejja tamhA paDimA jiNANaM, NhANaM paiThThA bali pUya jattA / aNNaccayANaM ca ciraMtaNANaM, jahArihaM rakkhaNa vaddhaNaM ti // 26 // gAthArtha : jinezvaranI pratimA bharAvavI, temanI pUjA, baliyAtrA, abhiSeka pratiSThA karAvavI ane anye bharAvelI prAcIna pratimAonuM yogya rIte rakSaNa ane vardhana (nirmala) karavuM. pratimA bharAvyA pachI snAtra vi. karavuM. kahyuM che ke... gAndharva nRtya sAthe nandInA jyaghoSathI dizAo pUrI sadguNanuM pAtra evuM snAtra jinezvaranuM karo. paiTjha - pratiSThA pUrve kahela vidhithI bharAvela pratimAonI AkAra zuddhi karI snAtrapUrvaka mantrAdino nyAsakaravo. barli - vividha naivedyarUpa bali prabhu AgaLa mUkavuM. yAtrA : jinakalyANakabhUmi vageremAM kalyANaka samaye (tIthie) zAzvatI aDhAi prasaMge javuM. 89 kahyuM che ke - jinezvarane uddezIne je yAtrA mahotsava karAya, te jinayAtrA kahevAya. te yAtrA daramyAna dAnAdi karavAnuM vidhAna che. yathAzakti dAna, upadhAnatapa, zarIra zaNagAra, ucitagIta, vAjiMtra, stuti, stavana, nATaka ityAdi karavA. yAtrAnA prastAve A sarva te rIte karavuM joie, jema jinazAsananAM agraNI gurudevavaDe rAjA jovA yogya ane zikhAmaNa ApavA yogya bane. eTale ke rAjA paNa gurudevanA darzane Ave ane upadeza sAMbhaLe - jema paMcAzaka granthamAM kahyuM che ke he manuSya ziromaNi ! manuSya rUpe badhA manuSyo samAna hovA chatAM koI jIva puNya karmanA udayathI manuSyono svAmI rAjA bane che. A jANIne dharmamAM prayatna karavo joie. (120) lokonAM cittane haraNa karanArI manuSya ane devaloka saMbaMdhI saghaLI saMpattinuM kAraNa dharma che. (AnAthI dharmanuM sAMsArika phaLa batAvyu) ane dharmaja saMsArarUpa sAgarane taravA mATe jahAja samAna che. (AnAthI dharmanuM mokSa phaLa batAvyuM.) (121:) sarve koInuM ucita kArya karavAthI zubha (puNyanA anubaMdhavALo) dharma thAya che. jinayAtrA vaDe vItarAga saMbaMdhI ucitakArya karavAthI zreSTha zubha dharma thAya che. kAraNa ke vItarAga samasta jIvothI adhika guNovALA hovAthI yAtrAno viSaya : pAramArthika che. arthAt vItarAganI yAtrA karavI te zreSTha che, kA.ke. prabhu sarva jIvothI adhika guNavALA hovAthI sarvottama che. (122) jinanAM janma Adi prasaMge badhA jIvo sukhI ja hatA AnaMdamAM ja hatA. tethI he mahArAja ! hamaNAM paNa jinayAtrAmAM amArInuM pravartana karAvIne badhA jIvone abhayadAna ApavA dvArA sukhI karo. (123) AcArya na hoya athavA AcArya hoya paNa rAjAne maLavA Adi mATe samartha na hoya to zrAvakoe paNa rAjakulamAM prasiddha rIta-rivAja mujaba rAjAne maLavuM ane (samajAvIne) tenI pAse jIvahiMsA baMdha karAvavI. jo (samajAvavAthI) rAjA A kArya karavA na icche to tene dhana ApIne paNa A kArya karAvavuM. (124) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 mULazuddhi bhAga-1 jIvahiMsAthI jIvanArA mAchImAra Adine paNa jeTalA divasa mahotsava hoya teTalA divasa prema utpanna kare tevAM (mIThAM) vacano kahevA pUrvaka ucita annAdinuM dAna ApavuM. ane jinayAtrAmAM jIvahiMsA baMdha karavAthI tamane paNa dharma thaze. vi. zubha upadeza Apavo. ahIM hiMsaka jIvone paNa dAna ApavAnuM kahIne dharmArthI jIvoe paranA saMtApano tyAga karavo. (= parane saMtApa thAya tema na karavuM.) e kalyANakArI che ema sUcana karyuM che. (125). - hiMsakone dAna ApavA pUrvaka hiMsA baMdha karAvavAthI lokomAM jaina zAsananI prazaMsA thAya che. ane ethI keTalAka laghukarmI jIvone samyagadarzanano uttama lAbha thAya che. keTalAka jIvone samyagdarzana nA bIjanI (= jinazAsana pakSapAta rUpa zubhAdhyavasAyanI) prApti thAya che. (126). kAraNa ke jinazAsana saMbadhI (= jinazAsanamAM rahelAM) guNano bhAva pUrvaka (jaino udAra hoya che mATe jainadharma uttama che ityAdi bhAvathI) alpa paNa svIkAra thAya to te samyagdarzananuM bIja-kAraNa bane che. A viSayamAM coranuM udAharaNa che. A udAharaNa sAtamA paMcAzakanI AThamI gAthAmAM kahevAI gayuM che. muninI prazaMsA karanAra cora bodhibIja pAmyo ane udAsIna rahenAra cora bodhibIja prApta na karI zakyo. (127) - AcArya ane zrAvaka baMne rAjAne maLIne hiMsA baMdha karAvavA samartha na hoya to te baMnee "rAjAne maLIne hiMsA baMdha karAvavAnA sAmarthyavALA pUrvanA mahApurUSo" upara AMtarika bahumAna karavuM. (128). jemake - pUrvanA te mahApurUSo dhanya che. - prazaMsanIya che jemaNe jinayAtrAmAM rAjAdine upadeza ApIne hiMsA baMdha karanArAone dAna ApavA pUrvaka hiMsA baMdha karAvI hatI. (129). ame to jinayAtrAdi kAryo zAstrokta vidhi mujaba karavA asamartha hovAthI adhanya chIe - prazaMsanIya nathI. hA hajI amArA mATe eTaluM sAruM che ke ame dharma pradhAna te mahApurUSonA sukha ApanAra AcaraNanuM bahumAna (pakSapAta) karIe chIe ane ethI eTalA pUratA dhanya chIe. (13) - ukta rIte bahumAna (-pakSapAta) karavAthI te mahApurUSonAM guNonI avazya anumodanAM thAya che. gaNonI anumodanAthI pUrva mahApurUSonAM AcaraNa samAna ja karmakSaya vagere phaLa maLe che. arthAta te mahApurUSoe AcaraNa karIne karmakSaya vagere jeTalu phaLa meLavyuM hatuM. teTaluM ja phaLa temanA guNonI anumodanAthI maLe che. Azaya zuddha hovo joie. (130). - ca zabda dezI hovAthI api arthamAM Avela che, tenA lIdhe Avo artha nIkaLe che ke anya pratiti prAcIna jinabiMbonI paNa vizeSarIte pUjA karavI joIe. kAraNa navInabiMba karavAbharAvavA karatAM jIrNa thatAM bIjAe bharAvela biMbane pUjavAmAM ghaNo lAbha che. temanI pUjA ja karavI, eTaluM nahiM, paNa temanuM rakSaNa temaja vardhana - dravyavizeSathI nirmala banAvavA temaja devadravyanI rakSA vRddhi karavI. devadravyanuM bhakSaNa karavuM, upekSA karavI, prajJAhInatAthI anyakhAtAmAM khatavI devuM vigere doSanuM varjana karavuM te devadravyanuM rakSaNa. upadezapadamAM: caityadravya rakSaNanuM A pramANe phaLa kahyuM che. jina pravacananI vRddhi karanAra jJAna darzana guNone dIpta karanAra evA jinadravyanuM rakSaNa karanAra parimita saMsAravALo thAya che. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 91 jinapravacanavRddhi karanAra che, - eTale devadravya tenI saMtAna paraMparAne avicchinna calAvanAra hovAthI, muDI hoya to vaMzajo maMdira sudhArI | samArI zake ane darzana vaMdanathI jinadharmamAM ja rata rahe, nahito maMdiranA abhAve anya dharmI paNa thaI jAya. ethI te dravyano nAza karavAmAM mahAna doSa thAya che. kahyuM che ke - devadravya ane sAdhAraNa dravyano je mUDhamati bhakSaNa kare che te "dharmane - niHspRhatA nAmanA dharmane" ane "tenAM bhakSaNathI kevuM phaLa bhogavavuM paDaze te jANato nathI." athavA teNe devadravyano droha karatA pahelAMja narakAdinuM AyuSya bAMdhelu hoya che. zrAvake to zuM sAdhue paNa tenAM vinAzamAM upekSA nahi karavI joIe. jethI upadezapadamAM kahyuM che ke... svapakSa ke parapakSa dvArA maMdirano nAza thayo hoya ke maMdira mATe upayogI kASTha, upalepa (simenTa-cuno) vi. upayogI dravya be prakAranuM hoya che. navIna ane lAvyA pachI ukhADI nAMkheluM athavA thAMbhalA kuMbhI vagere mUla upayogI dravya che. ane chata vi. uttara upayogI dravya samajavuM. teno nAza thato hoya tenI upekSA kare to sAdhu anaMta saMsArI thAya che. sAdhvInA zIlano bhaMga karavo, caityadravyano vinAza, pravacana uDAha ane RSighAta A cAra samakitanAM mULiyAne bALavAmAM agni samAna che. ane mUla prAyazcittanA hetu che. vardhana : vyAja vi.thI dravyanI vRddhi karavI, kahyuM che ke.. jinapravacananI vRddhi karanAra, jJAna darzana guNonI prabhAvanA karanAra, jinadravyane vadhAranAra, jIva tIrthaMkarapaNAne meLave che. caitya, kula, gaNa ane saMghano je AzaMsA vinA upakAra kare che. te pratyeka buddha, gaNadhara ke tIrthakara thAya che. je nispRha cittathI devadravyanI vRddhi kare che te uccakoTinI lakSmI bhogavIne zAzvata sthAnane prApta kare che. radI renna - rat A kriyAno saMbaMdha snAna, pratiSThA vagere badhA sAthe karavAno che, vaLe ti = ti pada prakaraNanI parisamAptinA arthamAM che. _ "prathama sthAnakanuM vivaraNa pUruM" ja "jinabhavana nAme dvitIya sthAna ) have anukrame AvelAM bIjA sthAnanI zarUAta karAya che. Ane pUrva sAthe A pramANe saMbaMdha che. aMjanazalAkA dvArA pratiSThita jinabimba mATe jinagRhanI jarUra paDe che. mATe jinabhavananuM vidhAna A bIjA sthAnaka dvArA kahevAmAM Ave che. jiNidayaMdANa ya maMdirAI, ANaMdasaMdohaNisaMdirAI / rammAI ruMdANi ya suMdarAI, bhavvANa sattANa suhaMkarAI // 27 // gAthArtha - jinendra caMdranA AnaMda dhodhane jharAvatA, ramya, vizALa, suMdara maMdiro bhavyajIvone sukha athavA kalyANa karanArA che. ll27LI vAstu zAstrokta pramANavALA, suMdara jinAlayane dekhIne prANI AnaMda vibhora ane praphulita hRdayavALA thAya che. mATe jinAlayanuM nirmANa karavuM joIe. "A karma =jinAlaya | ane kriyAno = karavA joie" no 36 mI gAthA sudhI saMbaMdha che. bhavyanuM ahIM grahaNa karyuM che te abhavyanA niSedha mATe che. kA.ke. teone pAlakavigerenI jema jinezvarane sAkSAta dekhavA chatAM AnaMda jAgato nathI. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 mULazuddhi bhAga-1 meru vva tuMgAi~ satoraNAI, visAlasAlAsabalANayAiM / sopANa-NANAmaNimaMDiyAI, mANekka-cAmIkarakuTTimAI // 28 // gAthArtha - meru jevAM uMcA toraNavALA, vizALa paTTazALAyukta, jagatIthI nIkaLavAnA dvAravALA temaja caMdrakAMta vagere vividha maNiothI maMDita pagathIyA, mahAratna ane sonAnI pharasavALA (bhUminaLavALA). vicittavicchittivicittacitta, sacchatta-bhiMgAra-sa(su)cAmarAI / sasAlAbhaMjI-mayaraddhaiMdha, vAudbhuyANeyadhayAulAI // 29 // gAthArtha - vividhalA-racanA tathA zobhatA citravALA jemAM chatra (traNa chatro prabhutraNe lokanA svAmI che evuM sUcana kare che,) zRMgAra = kaLaza (jene hAthInA moDhA jevuM nALacuM hoya che) snAtramAM upayogI bhAjana vizeSa tathA suMdara cAmaro vidyamAna che, evA ane putaLIyo tathA makaradhvajanAM cihna vALA, (ahIM kAmadevanuM nizAna kAmanAM jaya nuM sUcana kare che.) pavana dvArA uDatI-pharakatI aneka devakulikAnI nAnI nAnI dhajAothI vyApta. kahyu che ke chattata - (140) artha - prabhunI upara traNa chatra iMdra hAthamAM dhAraNa karIne rahela che, teno je suvarNa no daMDa che, te chatranI cAre bAju caMcalahAramALA laTakI rahI che, "traNa jagatanA dhyeya A ja devAdhideva che, bIjA koIno evo atizaya nathI," AvuM nizcayathI chatratraya pragaTa kare che, te mAnavo ! emAM tame saMzaya na karo. (141) A IndradhvajanuM varNana cAle che, jeno daMDa tapIne ekadama cokhkhA thayelA atizaya suMdara varNavALA zreSTha suvarNamAMthI nirmita che, jemAM sapheda dhajA/vasa maMdapavanathI pharakI rahI che. evo devothI grahaNa karAyela moTo dhvaja arihaMtanI nizAnI tarIke AgaLa vadhe che. jagatane jitanAro bhaDavIra yoddho evAM durjaya kAmadevane paNa je arihaMta prabhue jityo che. evuM sUcave che. (sarvavijayI hovAthI moTo dhvaja rAkhela che.) pavanathI uMce laherAtI dhvaja-patAkAsamUhavALA ! devaMga-paTTesuya-devadUsauloyarAyaMtaniraMtarAI / vilolamuttAhala-mallamAlApAlaMbaoulakulA''kulAiM // 30 // pradhAna vastra, rezamanA dorAthI baneluM paToLu (pAMzu) ane devadUSya vaDe zobhatAM caMdaravAvALA, laTakatA caMcala muktAphaLa ane puSpamALAonA jhulatA (mukI pramANa kulomAM rahela) puSpa gucchAnA samUhathI vyApta = cAra kora bharelAM. pU-bhUthi-vastudI-tarata-saMbaM-zuMzumAdf | DajhaMtakAlAgarusAra dhUyaNIhAravAsaMtadigaMtarAiM // 31 // kapUra, kasturI, kuMduruphaka = sugaMdhi dravya vizeSa, sIhalaka-A paNa sugaMdhi dravya che, zreSThacaMdana ane kezarano banelo baLato kAlAga dhUpanI mahAgaMdhathI dizAone suvAsita karanArA. Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 93 cauvvihA''ujjasuvajjirAiM, gaMdhavva-gIyaddhaNiuddharAI / NiccaM paNaccaMtasunADagAI, kuiMtarAsAsahasA''ulAI // 32 // vaMdaMta pUyaMta samoyaraMta, raMgaMta vaggaMta thuNaMtaehi / NaccaMta gAyaMta samuppayaMta, ukkiTThinAyAikuNaMtaehi // 33 // devehiMdevIhi ya mANavehi, nArI tirikkhehi ya uttamehiM / bhattIai koUhala Nibbharehi, lakkhehi~ koDIhi samAkulAI // 34 // gAthArtha - tata-vINAvigere, vitata- tabalAvi., ghana-tAla-maMjIrAvi., zuSira - vAMsaLI vagere AvA cAra prakAranAM vAjIMtranA paDaghAthI saMgIta laherAvatA gaMdharva ane manuSyanA gItanA mUDjhanA vagere gIta dhvanithI atizaya sohAmaNA zAnadAra nATako bhaktajanovaDe sadA jemAM thaI rahyA hoya. hajAro loko uchaLIne jemAM rAsaDA letAM hoya, garabA gAtAM hoya, caityavaMdana karatA, pUjA karatAM, AkAzathI utaratAM, ahIM tahIM dhIre dhIre cAlatAM, kUdakA mAratAM, stuti karatAM, nRtya karatAM, gIta gAtAM, AkAzamAM uDatA, siMhanAda vi. moTA nAdane karatAM, tathA bhakti ane kautukavALAM evAM lAkho kroDo pradhAna deva devI vidyAdhara manuSyo ane uttamajAtinA tiryacothI khIcokhIca bharelA ! kayA jinAlayone dAkhalArUpe laI derAsara banAvavA joIe? ethI kahe che vimANamAlA-kulapavvaesaM, vakkhAra-naMdIsara maMdaresuM / aTThAvae sAsaya-'sAsayAI, jiNAlayAI va mahAlayAI // 35 // devalokanAM vimAnanI zreNI, himavaMta vagere varSadhara parvata, vakSaskAra, AThamo naMdIzvara dvIpa, meruparvata, ayodhyAnI najIka vaitADhayanA mArgamAM Avela aSTApada parvata, upalakSaNathI zatruMjaya vi. upara rahelAM zAzvatAM - azAzvatAM caityo jevAM, AvA prakAranA mahAna tathA zobhAdAyaka maMdiro banAvavA. te kayA sthAnomAM banAvavAM te nIcenI gAthAthI jaNAve che. uttuMgasiMgesu mahAgirIsu, puresu gAmA-''gara-paTTaNesu / pae pae savvamahIyalammi, gihI vihANeNa vihAvaejjA // 36 // gAthArtha = gaganacuMbI giranAra jevAM parvatanAM zikharo upara, temaja ayodhyA, avantI vagere pura, zAligrAma vagere grAma buddhi vagere guNone khAI jAya te gAma, jyAM mIThuM vagere pedA thatuM hoya te zAkaMbharI vi. Akara sthAnamAM, jala ane sthala bane mArgathI yukta te bharuca vagere pattanamAM, ghaNuM zuM kahIye, Dagalene pagale vidhipUrvaka maMdiro banAvI gRhastha bhUmine maMDita karavI joie. gRhastha ja A karavAnuM che. paMcAzaka granthamAM jinabhavananA vidhimAM kahyuM che ke ... sukhIsvajanavALo, kulavAna, paisAdAra, atuccha-halakA nahi paNa umadA vicAravALo, buddhizALI, balavAna, matimAna, dharmarAgI, gurupUjA karavAmAM ruci dharAvanAra, zuzraSA-sAMbhaLavAnI icchAvi. guNothI yukta, jinAlaya karAvavAnI vidhine jANanAro, AjJApradhAna evo gRhastha jinabhavana nirmANamAM adhikArI che. ayogya-anadhikArI vaDe karAtuM jinabhavana doSa mATe thAya che. haribhadrasUri paMcAzakamAM darzAve che ke - adhikArIe ja A karavuM joIe. AjJAbhaMgAdi doSanuM varjana karavuM joIMe, dharma AjJAnI sAtheja rahelo che. AjJAnI ArAdhanAthI puNya ane virAdhanAthI Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 pApa thAya che. A dharma rahasya buddhizALIe jANavuM joIe. vidhithI karAtuM anuSThAna ja phaLadAyaka bane che. kahyuM che ke .... . vidhithI karAtuM sarva dharmAnuSThAna phaLa ApanAruM bane, mATe temAMja yatna karavo joIe ! (2736) zlokano artha pUro. kevI saMpattithI kevA cittathI kevA AdarabhAvathI temaja kono dAkhalo laI jinabhavano karAvavA, have te jaNAve che... janmaMtarovattamahaMtapuNNasaMbhArasaMpattasusaMpayAe / suhAsaeNaM paramAyareNaM, saMkAsajIvo NivasaMpaI vA // 37 // gAthArtha - janmAMtaramAM upArjela moTA puNya dvArA prApta zreSTha lakSmIthI temaja zubha AzayathI ane parama AdarathI saMkAza zrAvaka ke saMprati rAjAnI jema jinabhavano banAvavA joIe. / I jethI kahyuM che ke - huM jinAlaya banAvIza to ahiM paramAtmAnA darzana vaMdana mATe puNyazALI, aizvaryAdivALA, guNaratnanA bhaMDAra, mahAsattvazALI evAM sAdhuo Avaze, to mane paNa teozrInA darzana vaMdanano lAbha maLaze." AvI zubha bhAvanAthI jinAlaya banAvavuM joIe. paNa azubha bhAvathI na banAvavuM, kAraNa ke saMkaliSTa cittavALo, dharmAnuSThAna karavA chatAM tenAM phaLane meLavI zakato nathI. upadezapadamAM kahyuM che. azubha AzayavALAne tapa, sUtra, vinaya, pUjA rakSaNa mATe thatAM nathI. jemAM kSapaka, Agamana, vinayarana ane kuMtalAdevI jevA udAharaNo prasiddha ja che. azubhamanavALo je puNya (dharma) kare che, te doSa karanAruM bane che. jema navA tAvamAM Apela sArI davA nukazAna kare che tema. temaja sarva kriyA AdarapUrvaka karavI joie. anAdarathI karAtuM Ihaloka saMbaMdhI kArya paNa phaLa ApavA samartha banatuM nathI. to pachI paralokamAM sukhakArI evAM dharma anAdarathI karIe to kyAMthI phaLa ApanAra bane? devadravyanuM bhakSaNa karanAra saMkAza zrAvaka ane moryavaMzamAM pedA thayela saMpratirAjAnA kRtyano bhAvArtha jANavA; tenI kathA kahe che. ("saMkAza zrAvaka kathA) Aja jaMbudvIpamAM nagarI yogya aneka guNothI bharelI gaMdhilAvatI nAme nagarI che. temAM samakita sAthe bAra vratane svIkAranAra, jIvAdipadArthane jANavAvALo, sarvajJabhASita anuSThAnamAM rakta, susAdhuono bhakta, jenAM zarIranAM romeromamAM jinazAsane vaseluM che, supAtra dAna devAmAM magdala, zatrumitrane sarakhA gaNanAro, jinavaMdana pUjAmAM yatnazIla-Asakta, eTale ke sarva guNa samudAyano AdhAra, evAM pavitra manavALo saMkAza nAme zrAvaka che. tyAM zakrAvatAra nAme jinAlaya che. te pavananA kAraNe uMcA zikhare pharakatI dhajAvALuM, seMkaDo suMdara AkRtiothI bharapUra, zaradaRtunA vAdaLAM jevuM svaccha che. tenAM vahIvaTamAM ghaNuM dravya jamA raheluM che. jANe kailokyanI lakSmInI zobhAnA samudAyanAM sArabhUta padArthathI ghaDeluM evuM jinabhavana che. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 95 temAM te saMkAza zrAvaka da22oja prabhubhakti kare che. vyAja vigere thI dravyanI vRddhi kare che. nAmu paNa jAteja kare che. hisAba-kitAba pote ja kare che. A vizvAsu mANasa che. ema samajI koIpaNa tene dravyAdi bAbatamAM pUchaparacha karatuM nathI. ema keTaloka samaya vItatAM azubha karmane vaza thaI saMkAze devadravyanuM bhakSaNa karyuM. pramAda ane viSayavRddhinAM kAraNe pazcAtApa paNa na thayo. ane AlocanA, niMdA, garhA paNa na karI. (prAyazcitta laIne Adaryu nahiM.) pratikAranAM abhAve tenAM nimitte teNe ghaNuM azubhakarma bAMdhyuM. AyuSyanI dorI tUTatAM te karmanAM lIdhe cAre gatimAM bhaTakyo, haMmezane mATe aMdhArAthI avarAyela, carabI, majjA, mAMsa, paruM thI kAdavavALA (kharaDAyela), mRta mANasanAM kohavAIgayelAM kalevara sarakhI nAka-mAthu phATI jAya tevI gaMdhavALA, jANe manuSyanA puNyasamUhano ghAta karAto hoya tevAM karuNA zabdathI vyAsa, koThAnA vRkSa jevAM sparzavALA tathA aniSTa rUpa-2savALA narakAvAsamAM tIkSNa churI bhAlathI chedAto ne bhedAto, kuMbhIomAM pakAto, zULI upara parovAto, AgathI dhagadhagatI loDhAnI nArI sAthe sparza karAvAto, dhobI jema vastrone zilA upara paTake tema tenAM aMge aMga zilA upara pachaDAI rahyA che. tapelI retInA mArga upara jvAlAthI vyApta loDhAnAM rathamAM jotarAto, vaLI tarasyAM thatAM zIzuM tAMbu ane loDhAnA rasone baLajabarIe paramAdhAmIo tene pIvaDAve che. te karavata tathA yaMtra vi.thI junA lAkaDAnI jema kapAya che. pADAnI jema AgamAM naMkhAya che. vaitaraNI nadI, asipatravALA vanamAM ghaNAM duHkha saMkaTa prApta karato evA teNe ghaNo kALa pasAra karyo. ||lA tiryaMca yonimAM vanadAha vi.thI baLyo, kAna, nAka vi. upara cihno karAyA. chedAyo, bhedAyo, nAkamAM chidra karI nAthavAmAM Avyo. lAkaDI, cAbuka vi.nA prahAra paDyA. bhAravahana karyo. cuMkaNa nAno pAtaLo khIlo ghobAyo, akAle maraNa pAmyo, indriyonuM damana karAyuM - khasI karAi, bhukhyo tarasyo rahyo, ThaMDI garamI sahana karI, ane gADha baMdhane baMdhAyo, ityAdi naraka jevAM bhAre duHkho teNe sahana karyA. = manuSyagatimAM hAtha, paga, jIbha, tathA nAsikAno cheda thayo, jelamAM sapaDAvuM, aparAdha vinA paNa netro kheMcAvA tathA vadhane pAmavuM, mahAbhayaMkara roga zoka dAridrathI pIDAto temaja AganI javAlAthI dAjhelAM aMgavALo, sarva ThekANe tiraskArane pAtra, dIna-lAcAra banIne rahyo. devagatimAM kilbiSikapaNuM, (halkIkoTinA devo) IrSyA, viSAda,bhaya, anyanI AjJAnuM pAlana vi. viSama duHkhone teNe sahana karyA. tyAra pachI A jaMbudvIpamAM tagarA nagarImAM Ilyaputra tarIke utpanna thayo. zeSa rahelAM azubha karmanA kAraNe pitAnuM paNa nidhana thayuM. "A kamabhAgI che." ema loko tene niMdavA lAgyA. pitAnA mRtyu pachI ghaNI jAtanAM dhaMdhA karavA chatAM roTalA jeTaluM paNa raLI zakato nathI. tethI jyAM jyAM hAtha nAkhe tyAM AMgaLI dAjhe che. tethI te khUbaja khinna thayo. eka vakhata tyAM kevalI bhagavaMta padhAryA. devatAoe suvarNa kamala racyuM. nagarajano vaMdana mATe Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 gayA. "traNa kAlane jANanArA kevalI padhAryA che." evI vAta nagaramAM prasarI te sAMbhaLI saMkAza paNa vAMdavA gayo. 1 kevalI bhagavaMte dezanA ApI ! asAra saMsAramAM bhamatAM jIvonuM je anyabhavamAM upArjana kareluM karma che, tene koI nAza karI zakatuM nathI. jagatamAM jIvone je mahAbhayaMkara duHkha prApta thAya che. te sarva anya bhavamAM upArjana karelAM pApakarmanuM phaLa che. . A arasAmAM prastAva (avasara) jANI saMkAze pUchayuM - he bhagavan! jo A pramANe che to meM anyabhavamAM zuM pApa karma kareluM ke jeno Avo dAruNa vipAka huM bhogavuM chuM. tyAre kevalI bhagavaMte vistAra pUrvaka devadravyanA bhakSaNathI thayelI bhAre duHkhavALI pUrvabhavanI paraMparA kahI. te sAMbhaLI saMvega pAmelo saMkAza AtmAne niMdavA lAgyo. hA hA ! huM anArya, pApii, lajajA vagarano, akRtArtha (koIpaNa jAtanI saphaLatAnI prApti vagarano), nirma, maryAdA vagarano, puruSAdhama adhanya chuM. je kAraNe meM manuSya janmamAM kula, zIla, nija dharma prAptakarIne, siddhAMtane jANIne paNa lobha vaza thaI mUDhamane devadravya bhogavyuM, je AvA duHkha ApanAruM thayuM. tethI bhagavan! mane koI upAya batAvo. jenAthI vicAratA paNa bhaya upajAve evA te karmane sarvathA kSaya karI dauM. (20) bhagavAna bolyA - caityadravyanI vRddhi kara !" jethI te karma dUra thaI jAya, tethI teNe kevalI bhagavaMtanA caraNamAM abhigraha lIdho ke bhojana vastra pAtranA kharcane mUkI bAkI jeTaluM dravya huM kamAuM te sarva caitya dravya karIza. tyAra pachI acinha mAhAbhyathI abhigrahathI upArjita kuzaLakarmavALA teno vaibhava vadhavA lAgyo. caitya nimitte jevI rIte upayogI bane tema karIza. vaibhava vistAra joI harSAvezathI vadhatAM jatAM zubha pariNAmanA lIdhe romAMcita gAtravALo jinabhavana vi.mAM snAtrapUjana balividhAna vi. kare che. aSTAlikA mahotsava pravartAve che. jinAlayo akSayanidhi karyA (jinAlayonA bhaMDAro dhanathI bharapUra karyA) ane jIrNoddhAra karAve che. e pramANe ammalita rIte pravRtti karavA chatAM lakSmI ghaNI vadhavA lAgI tyAre niraticAra abhigraha pALavAnI buddhithI prastuta prakaraNamAM varNavelAM jinAlayo sarakhA aneka jinabhavano karAvyA. temAM pUrve varNita tevAM jinabimbo pratiSThita karyA. bhaya joyelo hovAthI prayatnathI jinAlayanA paribhogathI dUra rahe che. Aja kathAnakamAM upadezapadamAM kahyuM che ke .... niThivaNAI akaraNo" thuMkavuM, jhADo, pezAba, bhojana vi.no tyAga asakkahA-vikathA, anucita Asane besavuM temaja suvuM ityAdino jinAlayamAM tyAga karavo. temAM devo udAharaNarUpe che. viSayaviSane vaza thayelAM utkaTarAgavALA devo paNa jinAlayamAM kyAre paNa apsarA sAthe hAsyakrIDA vi. karatA nathI. jema te devo nathI karatA tema AjanA puruSoe paNa strIo sAthe te badhAnuM jinAlayamAM varjana karavuM. e pramANe te mahAnubhAva AzAtanAne varjato vidhimAM tatpara banI dharmAnuSThAna karato ja bhavaparyanta vizuddha rIte abhigraha pALI ArAdhaka thayo. "iti saMkAza kathA samApta" saMkAzanI kathA purI thaI, have saMpratirAjAnI kathA kahevAya che... Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 (saMpratirAjA kathAnaka ) sura asura vyaMtara vidyAdhara cakrIo vaDe vaMdita bharatavarSamAM apacchima vIra jinezvara hatA. temaNe lAMbu AyuSya jANI potAnAM pade sudharmAsvAmIne sthApyAM. temanAM jAMbunada samA tejavALAcarama kevalI jabusvAmI nAme ziSya hatAM. ane temanAM prabhavasvAmI nAme zrutakevalI ziSya hatAM. temanAM ziSya zaabhavasvAmI je bhavodadhi taravA mATe zayyA (nAva) samAna che eTale ke saMsArathI tAranAra che. kAraNa ke jemaNe manaka mATe dazavaikAlika sUtrano pUrvamAMthI uddhAra karyo. temanAM ziSya yazobhadra sUri, temanA ziSya saMbhUtisUri, temanAM bhadrabAhu svAmI, temanI pATe sthUlibhadra thayA. je aneka guNonAM prabhAve pUjAyelAM A bharatakSetramAM A avasarpiNanA chellA cauda pUrvadhara hatA. aneka guNothI alaMkRta temaja jeo kAmarUpIhAthInA kuMbhane bhedavAmAM draDhadADhA ane khullA mukhavALA, kharakhavALA siMhakizora sama hatA. temanAM be ziSyo dazapUrvI AryamahAgirijI ane Arya suhastisUrijI hatA. sthUlabhadrasvAmIe bannene judA judA gaNa ApyA hatA.chatAM bannemAM prIti ghaNI hovAthI sAtheja vicaratA hatA. eka vakhata vicaratAM vicaratAM kauzAMbI nagarImAM padhAryA. tyAM nAnI vasatinAM kAraNe alagaalaga rahyA, paNa tyAM te vakhate bhAre duSkALa phelAyelo hato. AryasuhastinAM sAdhu bhikSA mATe saMpattizALI dhanasArthavAhanAM ghera gayAM, sAdhune AvatAM dekhI parijana sAthe zeTha sahasA ubhA thayA ane sAdhune vAMdyA ane zeThANIne kahyuM ke "siMhakesarIyA lADu" vi. uttamajAtino AhAra lAva. jethI sAdhu mahAtmAne vahorAvuM. vacana sAMbhaLatA ja zeThANI sarva uttama AhAra laI hAjara thayAM. harSavibhora thaI vikasita vadane munione vahorAvyuM. daravAjA sudhI zeTha sAthe gayA. A sarva hakIkata eka bhIkhArIe joI. te joIne vicAravA lAgyo, A jIva lokamAM A sAdhuoja kRtArtha che. jemane AvAM dhanakubero paNa name che.ane dAruNa duSkALamAM paNa mRtyu lokamAM durlabha evAM vividha prakAranAM AhArane prApta kare che. aneka rIte dInatA dAkhavavAM chatAM (maskA mAravAM chatAM) koLIyA jeTaluM halakuM anna paNa adhanya evAM mane prApta thatuM nathI. kyAreka koIka Akho divasa dInavacano bolatA koLIyA jeTaluM kharAba anna Ape to paNa ghaNo Akroza kare, tethI yathecchita meLavela AhAramAMthI muni pAse thoDuM mAMgu, muni karuNAthI kAMIka Apaze. . evuM vicArI te sAdhu pAse teNe AhAra mAMgyo. sAdhuoe kahyuM jyAM sudhI gurudeva AjJA na Ape tyAM sudhI ame AnA svAmI nathI. tethI A bAbatamAM gurubhagavaMta ja jANe. bhIkhArIe sAdhunI pAchaLa guru pAse jaI bhojana mAMgyuM. tyAre zruta upayoga mUkI AryasuhastisUrie jANyuM ke "A jinazAsanano AdhAra banaze." pachI tene kahyuM ke jo tuM dIkSA le to Icchita AhAra ApuM. teNe hAM pADI eTale dIkSA ApI. avyakta sAmAyika ApI IcchA pramANe bhojana karAvyuM. tyAra pachI snigdha AhAranA lIdhe vipUcikA (kolerA) thaI. mahAvedanAthI gherAI javA chatAM AyuSya kSaya thatAM marIne Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 avyakta sAmAyikanA prabhAve "aMdhakuNAlano putra thayo. te kuNAla koNa hato? te aMdha kevI rIte thayo. te kahe che... A bharatakSetramAM golla dezamAM caNaka gAma che. Rgvada, yajurveda, sAmaveda, atharvaNa vedane jANanArA, zikSA, vyAkaraNa, kalpa, chaMda, nirukta - vedAMgazAstra vizeSa ane jyotiSamAM vidvAnuM, mImAMsAno jJAtA, nyAyavistArano vettA ane purANa vyAkhyAnamAM nipuNa, dharmazAstranAM vicAramAM catura caNI nAme brAhmaNa che. je mahAzrAvaka che. tenAM ghera zrutasAgara nAmanAM sUrIbhagavaMta rahyA. tenI patnI sAvitrIe dADhAvALAputrane janma Apyo hato. bAra divasa thatA tenuM cANakya nAma pADyuM. te putrane sUrIzvaranAM caraNasparza karAvyA ane dADhAnI vAta karI. AcArye kahyuM "A rAjA thaze." brAhmaNe ghera jaI vicAryuM A to moTuM kaSTa AvyuM ke mAro putra thaIne paNa aneka anartha tathA mahAAraMbha vi. pApasthAnanA kAraNabhUta evAM rAjyane karaze. tethI AvuM karuM ke jethI A rAjyane na kare ! tethI te putranI dADhAne zilAthI ghasI nAMkhI ane gurune te bInA kahI. gurue kahyuM te kharAba karyuM. anyabhavanAM karmathI upArjita je sukha ke duHkha A jIvalokamAM je jIvane prApta karavAnuM hoya te nAza karavA koI zaktimAna nathI. "je karma, jeNe jayAre, je rUpe, bAMdhyA hoya te karma teNe tyAre te rIte bhogavavAnuM hoya che." emAM koI saMzaya nathI. kulaparvatane bhedI nAMkhe evAM vegavALA taraMgothI sAme Avato samudra aTakAvI zakAya. paNa anya janmamAM pedA karelA zubhAzubha divya pariNAma koI pheravI na zake. tethI A bALaka paDatarieNa - pardAnI pAchaLa rahI rAjA jevuM kAma karanAra avazya thaze. (eTale pragaTa rIte rAjA nahi bane paNa sarva sattA tenAM hAthamAM haze.) te cANakya anukrame yauvanavaya prApta karI cauda vidyAno pAragAmI thayo. samAnakula zIlavALI strI sAthe lagna levAyAM. pitA mRtyu pAmyA. zrAvaka hovAnA lIdhe alpadhana sAmagrImAM saMtoSa mAnavAvALo hato. e pramANe kAla jatAM eka vakhata patnI bhAInAM lagna prasaMge piyare gaI. paisAdArane tyAM paraNAvelI teNInI anya baheno paNa AvI. teono mA-bApe badhA prema AdarabhAva karavA lAgyA. koI temanA paga dhove che. koI sugaMdhI telathI mAliza kare che. vividha prakAranI (uvartana) sugaMdhI vastuthI-caNAno loTa vagere mAliza dravyathI mela dUra kare che. koI harAve che. koI vaLI vastra, ghareNAM vigere Ape che. bhojana zayanamAM paNa kuTuMbajano prayatnathI gaurava Ape che. ane badhA ghaNA ja AdarabhAvathI emanI joDe aneka jAtanA ullAsa kathA = vAtocIto karatA bole che. cANakyanI patnI to nirdhana hovAthI vacanamAtrathI paNa koI gaurava ApatuM nathI. teno koI bhAva paNa pUchatuM nathI. temaja tenuM koI kAma karatuM nathI. ekalIja eka khUNAmAM besI rahe che. vivAha pUro thatAM vidAya ApavAM anya bahenone to viziSTa jAtinAM vastra, AbharaNo ApI Adara satkAra karyo. paNa pelIne (cANakyanI patnIne) to sAmAnya thoDA vastro opyA. teNIne manamAM lAgyuM ke dAridrayane dhikkAra ho. jene lIdhe mA-bApa paNa Avo tiraskAra kare che. Arta - durvAra pIDAne vaza thayelI mahAciMtA sAgaramAM DUbelI sAsare gaI. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA cANakya joyuM are ! A to piyarathI AvI chatAM khinna-gamagIna manavALI dekhAya che. ene khedanuM kAraNa pUchyuM, paNa te kAMI bolI nahiM, AgrahathI pUchatA te bolI ke huM daridra evAM tamAre panAre paDI chuM. jethI mA-bApe paNa tiraskAra karyo. tethI mane akRti-kheda thayo. tyAre cANakye vicAryuM A vAta to sAMcI che. kAraNa artha - dhana ja gauravane yogya che, guNo nahiM. kahyuM che ke.. "uttamajAti dharatImAM jAo, guNasamUha temAMthI paNa nIce utaro, zIla, sadAcAra parvatathI paDo. abhijano - svajano (kula) agnithI baLI jAo, zaurya rUpa vairI upara vajraghAta thAo, amane to mAtra paisA maLI jAya to basa che. kAraNa ke tenAM ekanA vagara A sarve guNo taNakhalA tulya che.'' tathA. 22 dhanathI nIkulavALo uccakulavALo thaI jAya che. dhanathI ja mANaso pApathI nistAra pAmI jAya che. (gunho karyA pachI paisA khavaDAvI jela vigerethI bacI javAya che.) lokamAM dhanathI adhika vadhAre kazuM ja nathI, mATe dhanane upArjita karo. vaLI jJAna ane guNathI bharapura paNa dhana vagarano mANasa pUjA pAmato nathI. dhanavAna nIca (kharAba AdatovALo ItyAdi) paNa lokamAM gauravane meLave che. nirdhana mANasanA kula, zIla, zaurya, suMdaratA, bolavAnI kuzalatA, mIThA vacano, A sarve nAkAmA nIvaDe che. dhanavAnanuM kaDavuM vacana paNa amRtanI jema grahaNa karAya che, jyAre nirdhananuM kalAkalApavALu vacana paNa svIkArAtuM nathI. (24) jenI pAse dhana hoya, loko paNa tenAM thAya che. dhanavAnanAM ghaNAM bhAio banI jatAM hoya che. (temanI sAthe ghaNA mANaso svajana jevo vyavahAra karavA lAge che.) tyAre nirdhana mANasa dAsa samAna bane che. samasta bhuvanamAM samartha saMsAra choDelA evAM muninAthanI jema A arthane vidvAna mANaso pUje che. A (dhana) AvavAthI nahiM rahelAM paNa guNo Ave che. ane tenAM javAthI rahelAM guNo paNa jatAM rahe che. sarvaguNasamUha sAthe A lakSmI joDe che. tethI te lakSmI jaya pAmo. tethI sarvaprakAre-koI paNa hisAbe dhana pedA karavuM joIe. pATalIputra nagaramAM naMda nAme rAjA che. te brAhmaNone sonuM Ape che. tethI huM tyAM jAuM e pramANe manamAM dhArI cANakya tyAM gayo. divya / daiva yoge dvArapAlonA pramAdathI te rAjasabhAmAM pahoMcI gayo. tyAM rAjA mATe taiyAra thayeluM siMhAsana joyuM. tenAM upara besI gayo. eTalAmAM snAna karI sarva alaMkArothI bhUSita thaI naimettika sAthe rAjA tyAM Avyo. cANakyane jotAM naimettika bolyo ke rAjan ! AvAM prakAranA muhUrtamAM A rAjasiMhAsana upara beTho che je muhUrtamAM te naMdavazaMnI chAyAno tiraskAra karI sthita thayo che. (naMdavaMzanI kAMtine dabAvIne beTho che.) Ane ThaMDA kaleje samajAvIne vinayathI uThADavo joIe. tyAre rAjAe anya Asana apAvyuM ane nokare kahyuM A to rAjasiMhAsana che. mATe uThIne ahIM beso. tyAre cANakye vicAryuM anye nahiM ApelA Asana upara besavuM te ajugatuM kahevAya, paNa AsanathI uThI javuM to sAva halakuM kahevAya. ema vicArI kahe che, bhale, to ahIM mArI kuNDikA besaze (paDI raheze) ethI tyAM kuNDikA mUkI (nokaroe lAvelA) anya racelA siMhAsana upara Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 mULazuddhi bhAga-1 tridaMDa, anya upara janoI mUkI ema je je Asana goThavelA hatA (ApyA) te upara vastuo mUkI te sarvane rokI nAMkhyA. tethI rAjAe pagathI pakaDAvI bahAra khaseDyo. apamAnathI gusse thayelA cANakye A pramANe pratijJA karI ke "dhanabhaMDAra ne nokarothI majabUta mULiyAvALA, putro ane mitrothI vizALa zAkhAvALA naMdavaMzarUpI moTA jhADane ugravAyu jevo huM ukheDIza !' jyAM sudhI ene ukheDIza nahiM tyAM sudhI A gAMTha choDIza nahiM.1 ema bolI mAthAmAM coTalIe gAMTha mArI. tArA bApane je game te karaje. ema kahI rAjapuruSoe thappaDa mArI bahAra kADhyo. nagarathI nIkaLI vicAravA lAgyo. herAnagatinAM kAraNe krodhane vaza thaI mAna rUpI parvata upara caDhI ajJAnarUpI aMdhakArathI vivekanetra aMjAi (chavAI) javAthI meM A bhAre pratijJA karI, paNa have to pUrI karIe chUTako, samartha mANase pratijJA pAra pADavI athavA laDatA laDatA marI javuM bahetara che. paNa kulamAM janmelAe niSThuramANasono trAsa na sahevo. ema vicAratAM teNe pUrve sAMbhaLelA (pitAe dAMta ghasI nAMkhyA pachI bhaviSyavANIrUpa uccArelA) guruvacana yAda AvyA. "rAjyano saMpUrNa kArobAra-saMcAradorI mArA hAthamAM raheze tevo rAjA huM thaIza." te mahAnubhAvanAM vacano kyAreya badalAtAM nathI. kAraNa ke - bhale meru cUlikA calita thAya, sUraja pazcimamAM uge, samudra maryAdAne toDe, svarga paNa nIce paDe, naraka upara thaI jAya, caMdra agnijavAlAne mUke to paNa viziSTa jJAnI vaDe je dekhAyuM hoya te badalAtuM nathI. tethI koI biMbanI - prabhAvazALI zizunI gaveSaNA karuM. te mATe parivrAjaka veze naMdarAjAnA morapoSaka gAmamAM gayo. ane AvakAra maLatAM gAmamukhiyAnA ghare gayo. tyAM sarva mANaso udvega pAmelA dekhyA. teoe cANakyane pUchyuM. tame kAMI jANo cho. cANakye kahyuM huM badhuM jANuM chuM. loko kahe - to gAmamukhiyAnI putrIno caMdra pIvAno dohalo pUrI Apo. kAraNa dohalo pUrNa na thavAnAM kAraNe bicArInA prANa kaMThe AvI gayA che. tethI kRpA karI manuSyanI bhikSA Apo. cANakye vicAryuM kharekhara AnA garbhamAM mArA manorathane puravAmAM samartha uttama AtmA hovo joIe. AthI cANakye kahyuM huM AnA dohalAne puruM paNa eka zarata A garbha (putra) mane Apo. "sagAoe paNa A strI jIvatI haze to bIjA ghaNAM saMtAna thaze.' ema vicArI tenI vAta mAnya rAkhI. cANakye vacce sAkSI tarIke mANasone rAkhyA. pachI dohalo pUravA vajrano maMDapa banAvyo. pUrNimAnI rAtrImAM AkAzamadhye caMdra Avyo tyAre paTa (vasa) upara cheda pADyuM ane nIce sarvarasayukta 1. ''mudrArAkSasa mAM'" sarvArtha siddha nAme navakoTi no dhanI rAjA hato rAkSasa nAme mahAmaMtrI, be rANI, sunaMdA moTI, bIjI cAMDAla (zudra) putrI murA nAme hatI. rAjAe rANI sAthe ghe2 padhArela tapasvIno pUjA satkAra karyo, tenAM pAda prakSAlananuM pANI baMne patnI upara chAMTyuM. eka upara nava biMdunA chAMTA paDyAM. bhaktithI namelI murAnA mastake eka ja biMdu paDyuM. tene maurya nAme putra thayo. pahelIne nava moDhAvALI mAMsa pezIo nIkaLI. rAkSasamaMtrIe telamAM rAkhI pAlana karatA navanaMda thayA. navane rAjya soMpI mauryane senApati banAvI rAjAe gRhatyAga karyo. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA 101 khIra dravyathI bharela thALa rAkhyo. kahyuM ke he putrI ! tArI khAtara meM maMtrathI kheMcI A caMdra lAvyo che. tethI tuM tene pI te paNa harSapUrvaka caMdra che, ema mAnatI jeTaluM jeTaluM pIe teTaluM upara rahelo puruSa vasanAM chidrane DhAMke che. jyAre aDadhI khIra pIdhI tyAre garbha paripUrNa lakSaNavALo thaze ke kema? tenI parIkSA karavA (te saMzayane dUra karavA) cANakya kahyuM beTI ATalI rahevA de, bIjA lokone ApI daIe, paNa te strInI icchA na hovAthI kahyuM ke, beTI tuM pI le. loko mATe bIjo lAvIza ! e pramANe dohalo pUro karAvIne dravya - dhana meLavavA dhAtuvivara (khANa) mAM gayo. tyAM aneka jAtanAM dhAtuvAdanAM prayoga karI ghaNuM dhana prApta karyuM. thoDA samaya pachI te garbhanI hakIkata jANavA tyAM Avyo. tyAre gAma pAdare sarva lakSaNavALo rAjanIti ramato bAlaka joyo. ane vaLI dhULamAM dorelAM ghaNAM deza nagara gAmonI maLe khAI jharokhAM, killA ane bhavanothI racelAM nagaramAM dhULanAM siMhAsana upara beThelo maMtrI, sAmaMta, nagara ArakSaka, balavAna, dvArapAla, purohita, subhaTono samUha, bhAMDAgArika - kozAdhyakSa, rAjAthI sanmAnita mAravADI koTavAla, senApati, paTAvALo, ItyAdithI parivarelo, teone gAma, Akara, khANa deza vi. Apato, sArthavAha, mahAjana, zeTha tathA prajAthI vinavaNI karAto zreSTha rAjanIti yukta tene dekhIne cANakya ghaNo ja saMtuSTa thayo. enI sAme AvIne parIkSA nimitte e pramANe bolato prArthanA karavA lAgyo he rAjan ! mArI upara maherabAnI karIne mane paNa kAMIka Apo. te brAhmaNa ! tamane gokula ApyA jaIne grahaNa kara. he rAjan ! gokula levAM jatAM mane mAra paDaze to. teNe kahyuM "vIra bhogyA vasuMdharA" tenAthI cANakyane khabara paDI emAM vijJAna ane zaurya paNa che. tethI mArA manoratha pUravA mATe A yogya che. tethI eka chokarAne pUchyuM A kono chokaro cho? AnuM nAma zuM che? pelA chokarAe kahyuM mukhiyAnI putrIno putra che. parivrAjakane soMpAyelo che. AnuM nAma caMdragupta che. jayAre cANakya caMdraguptane kahyuM poteja te parivrAjaka che. tethI te putra ! tuM mArI sAthe Ava, tane sAco rAjA banAvuM, tyAre "Arya je AjJA kare, te mane pramANa che." ema bolato caMdragupta tenI pAchaLa gayo. bALakone te vRtAMta kahI caMdraguptane laI nIkaLI gayo. cAra prakAranAM aMgavALuM sainya bheguM karI caMdraguptane rAjA banAvyo ane pote maMtrIpade rahyo. evI rIte moTI maurya ne caMdragupta vigere 100 putro hatA. asUyAthI bhUmigRhamAM maMtraNA bahAne laI jaI mauryane putro sAthe nava naMdarAjAe haNyo. bacelA caMdraguptane mAravA prayatna karavA chatAM bacI jAya che. dAnazALAmAM rahela caMdragupta naMdone ukheDavA vicAre che, tyAre eka brAhmaNane joyo. je daMDanIti. vigere mAM hoMzIyAra hato. nItizAstra praNetA caNakano putra hovAthI cANakya tarIke prakhyAta thayo. (nAma to viSNugupta hatuM.) teNe caMdragupta upara prema jAgyo. caMdragupta naMda dvArA thayelI potAnI herAnagati kahI. cANakya "naMdarAjya tane apAvIza" ema pratijJA karI. bhUkhyo cANakya naMdonA bhojana gRhamAM peTho ane agraAsane beTho. nAno chokaro jANI tyAMthI naMdIe uThAvyo, badhA naMda dhikkAravA lAgyA. te gusse thayo. bhojanazALAmAM ja coTI bAMdhI naMdano nAza karavAnI pratijJA karI. caMdragupta paNa tenI sAthe cAlyo. . Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 mULazuddhi bhAga-1 sAmagrI bhegI karI pATalIputramAM gayo. tene ghero ghAlyo. tevuM jANI naMdarAjA sarva sAmagrI sAthe sAme Avyo. ane yuddha thayuM. temAM vAMcatAM vAjiMtrano nAda thaI rahyo che. phekAI rahela bANothI bhISaNa banela che. tyAM bhATacAraNo biradAvali bolI rahyA che. bANo AvI rahyAM che, svapakSanAM nAmagotranI ghoSaNA thaI rahI che, tIkSNa bhAlAo bhAgI rahyA che, talavAranA ghA paDI rahyAM che, tIkSNa tIra pheMkI rahyAM che, rAjacihno chedAI rahyA che, kavaca tuTI rahyA che. chatra bhoMya paDI rahyA che, ghaNAM mANaso mRtyune pAmI rahyA che. AvuM yuddha thatAM naMdarAjAnA laDavaiyAoe caMdraguptanA sainyane bhAMgI nAMkhyuM. ane teo pavanathI vAdaLAo nAza pAmI jAya tema bhaya vidvala banelAM cArekora bhAgI gayAM. AvuM svarUpa joI caMdragupta ane cANakya ghoDe caDhI eka dizAmAM palAyana thaI gayAM. ghoDesavAroe teno pIcho karyo. koI oLakhI na jAya mATe ghoDA mUkI doDatA doDatA taLAvanI pALI upara caDIne dekhyuM to eka ghoDesavAra temanI tarapha AvI rahyo hato. te dekhI vastra dhotA dhobIne cANakya kahyuM ke are re ! jaldI bhAga, cANakya ane caMdragupta pATaliputrano nAza karyo, ane naMdanA mANasone gotI gotIne pakaDe che. te sAMbhaLI dhobI bhAgyo. caMdraguptane kamalasamUhamAM chupAvI dIdho. ane pote dhobInA ThekANe besI vastra dhovA lAgyo. jayAre ghoDesavAre pUchayuM ke "cANakya ane caMdraguptane joyA ? teNe kahyuM cANakyanI to mane khabara nathI. paraMtu caMdragupta kamalasamUhamAM chupAyo che. teNe paNa dekhyo. jyAre pelAe ghoDo cANakyane Apyo. cANakya kahyuM mane to AnAthI Dara lAge che. (A vAkya paNa tene koI pIchANI na jAya te mATenuM amogha sAdhana hatuM.) tyAre vRkSe ghoDo bAMdhI talavAra ekabAjumAM mukI jeTalAmAM pANImAM utaravA vAMko vaLelo te sipAI zastra mUke che. teTalAmAM talavAra upADI cANakya tene kApI nAMkhyo. ane caMdraguptane bolAvI ghoDe caDhIne nAThA. paNa "koI jANI jaze to" AvA bhayanA kAraNe ghoDo mUkI dIdho. cAlatA cAlatA cANakya caMdraguptane pUchyuM, meM jyAre tane bacAvyo tyAre te zuM vicAra karyo hato.? caMdragupta kahyuM e pramANe ja mane rAjya maLaze. Arya ja yogyAyogya jANe che, guruvacanamAM vicAra karavAno na hoya. kahyuM che ke... AcArya mahArAje ekamunine upAzrayamAM nIkaLela jherI sApa batAvI kahyuM ke A prakAranAM jherI sApane AMgaLIthI mApa athavA tenA moDhAmAM dAMta keTalA che? te tyAre ziSya tahatti kahI sApa pAse gayo, sApa karaDyo. AcArye kahyuM have pAcho Avato rahe. tArAM zarIranAM roga nivAraNa mATe sarpadeza jarUrI che. mATe AjJA karI hatI. game tevI AzA gurumahArAja kare paNa ziSya vicAra na kare, amala kare. kAraNanAM jANakAra AcAryo "kyAreka kAgaDo sapheda hoya che. ema kahe to te vacanane te svarUpe zraddhA karavI joIe." ke Ama kahevAmAM koI kAraNa hovuM joIe. bolAtA guruvacanane je vizuddha manavALo bhAvathI svIkAre che te pIvAtI davAnI jema tene sukha mATe thAya che. (159). tethI cANakya jANyuM ke A yogya che. Ane mArA vize kyAre paNa gerasamaja thaze nahi. AgaLa Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA 103 jatAM caMdraguptane bhUkha lAgI tyAre vanamAM mUkI bhojana levA jatAM rastAmAM sarva aMge bhUSita moTA peTavALo brAhmaNa Avato dekhAyo. cANakye tene pUchyuM kema konA ghera bhojana che ? teNe kahyuM eka yajamAnanA ghera sAruM TANu che, jyAM brAhmaNone icchA pramANe bhojana apAya che. vaLI zatru mitrano bhedabhAva rAkhyA vinA vividhapUra - bhAta dahino karaMbo apAya che. tethI tuM paNa tyAM jA, te dAtA atibhaktivALo che. temAM vaLI brAhmaNonI vizeSa bhakti kare che. ethI tuM jA huM paNa atyAre ja tyAMthI jamIne AvuM chuM. gAmamAM jatAM koI oLakhI jaze to tethI eNe hamaNAM ja bhojana karyuM che. eTale kharAba nahiM thayuM hoya ema vicArI tenu ja peTa phADI pAtra vizeSa ne karaMbAthI bharI - paDio bharIne caMdragupta pAse gayo. tene jamADI AgaLa cAlyA. rAtre eka gAmamAM pahoMcyA, tyAre tyAM bhikSA mATe bhamatA bhamatA mukhya bharavADaNanA ghera gayA. te arasAmAM teNIe chokarAone tarata utArelI rAba thALImAM pIrasI paNa garama hovAthI hAtha dAjhI jaze" evuM nahiM jANatAM eka chokarAe thALInI vacce hAtha nAMkhyo, ane dADhyo tethI raDavA lAgyo. tyAre bharavADaNa bolI re pApiSTha ! buddha ! tuM paNa cANakyanI jema utAvaLIo che/ ajJAnI che. tyAre svanAma sAMbhaLI zuM A mArI vAta to karatI nathI ne ? evI zaMkA jAgI, zaMkAzIla banelAM cANakye teNIne pUchyuM o mA ! A cANakya koNa che ? jenI tuM upamA Ape che. te bolI ke beTA ! buddhizALI koI cANakya che. jeNe caMdraguptane rAjA banAvyo ane sainya laI pATalIputrane gheryuM. tyAre naMda sAthe yuddha thatAM caMdragupta sAthe bhAgyo. tethI te mUrkha che. kAraNa ke ATaluM paNa jANato nathI ke pahelAM AjubAjunA pradeza grahaNa karavA joIe. AsapAsano pradeza grahaNa thatAM nagara grahaNa thaI ja jAya che. A mAro putra paNa tenAM jevo ja che. bAjunI rAba levAne badale vacce hAtha nAMkhe che. bALaka pAsethI paNa hitavacana grahaNa karavuM joIe. bAlAr api hitaM vAkya grAhyuM' evuM nIti vAkyane yAda karI cANakye teNInAM vacana svIkAryA. himavaMta phUTa nAmanA girie jaI tyAMnA rAjA parvata sAthe prIti bAMdhI (dostI karI) ane kahyuM ApaNe pATaliputra nagarane japta karI, ene aDadhuM aDadhuM kheMcI laIe. rAjAe paNa saMmati ApI. tyAre moTI sAmagrIthI anya dezone jItatAM jItatAM eka nagarane gheryuM. ghaNo prayatna karavA chatAM nizAnamAtra paNa lAgatuM nathI, eTale te gaDhane koi jAtanI asara thatI nathI. tyAre cANakya parivrAjakanA veze nagaranI vAstukalA jovA nagaramAM gayo. tyAM zubhamuhUrte pratiSThita IndrakumArikAo dekhI nirNaya ryo ke AnA prabhAvathI nagara paDatuM nathI. loko paNa svAdhIna thaI nagaranA gherAvAnuM kAraNa puchavAM lAgyA. tyAre mAyA- prapaMcamAM nipuNa cANakye kahyuM, are loko ! tame evAM muhUrtamAM IMdrakumArikAo sthApana karI che jenAM lIdhe zatru sainyano ghero dUra thato nathI. kSaNabalathI meM jANyuM che ke Ane dura karatAM ghero dUra thaze. e enI sAbitI che. jyAre kumArikAone dUra kare che tyAre pUrvasaMketa pramANe sainyane Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 mULazuddhi bhAga-1 thoDuM dUra mokalI dIdhuM. ema khAtrI thatAM lokoe mULathI tene ukheDI nAMkhI. e pramANe nagarane bhAMgI pATaliputra gayA. vaccethI koi nIkaLI na jAya evo ghero lagADIne rahyAM. naMda rAjA roja roja moTApramANamAM yuddha kare che. ema naMda rAjA yuddha karatAM kSINa thayo, tyAre dharmadvAra (bhAgI chUTavAnI anujJA) mAMgyuM. teoe ApyuM ane kahyuM ke eka ratha vaDe jeTaluM laI zako teTaluM laI jAo. tyAre naMdarAjA vicAravA lAgyo. A rAjya lakSmIne dhikkAra ho ! je lAMbI draSTivALI nathI. muhUrta mAtra manohara durjanasvabhAvavALI eka sAthe ekAeka junA svAmIne tyajIne anyanI banI jAya che. kSaNamAtra ramaNIya banI acAnaka kAraNa vinA duSTa strInI jema zIghra A badhuM luMTI le che. are re kevI kaSTakArI A rAjyalakSmI ! naMdarAjA, be rANI, eka putrI ane uttamaratnone rathamAM mUkI nIkaLyo. tyAre te rAjakanyA caMdraguptane jovA lAgI. tyAre naMde kahyuM are pApiNI ! jeNe mAruM sarvarAjya lai lIdhuM teNe A rIte snehathI tuM jue che. to tuM jA ema kahI rathathI utArI mUkI. caMdraguptanAM rathamAM caDatA rathanAM ArA bhaMgANA. A to apazukana thayuM ema mAnI kanyAne caMdragupte nA pADI. tyAre cANakye kahyuM Ane nA na pADa, navapeDhI sudhI tAruM rAjya thaze. A to mahAzukana che. tethI potAnAM rathamAM caDhAvI. nagaramAM jaI badhuM sarakhe bhAge veMcyuM paNa kanyA eka hatI. ane baMneno tenAM upara rAga hato. tyAre cANakya vicAryuM ke 'zatru kanyA sArI nahiM.' ema caMdraguptane kahyuM 'A parvata tAro moTo bhAI che ethI A kanyA bhale enI thAya' ema caMdragupta ne nivAryo. parvatarAjA sAthe kanyAnA lagna levAM sAru sarva sAmagrInI taiyArI thavAM lAgI ane tyAM to varavedikA caNAI, agnikuMDanI sthApanA thaI, maMgala vAjiMtranAM nAdathI AkAza bharAI gayuM. ghI, madhathI siMcAyelo agni viSama javAlA sAthe baLavA lAgyo. jyotiSIoe (goramahArAjAoe) bali bAkaLAnI aMjali nAMkhI. tADapatra sarakhA kAlA dhUmathI AkAze aMdhAruM chavAI gayuM. divyabhaMgIthI gaNita suvizuddha muhUrta hovA chatAM te paLe nIceno maMgalagraha caMdrabimbamAM saMkrAMta thayo. ane e vakhate rAjAe kanyAno hAtha grahaNa karyo. paNa hAthano agrabhAga viSabhAvita hovAthI ghoraviSa rAjAmAM zIghra saMkrAnta thayuM. viSavegathI pIDAto rAjA he bhAI ! he bhrAtRvatsala ! caMdragupta huM marI rahyo chuM. tyAre "viSavega che" ema jANI tene rokavA jeTalAmAM caMdragupta rAjapuruSone AjJA kare che tyAM to "ardha rAjyane lenAra mitrane je haNato nathI te haNAI jAya che." evuM nIti vacana smaraNa karatAM duSTacittavALA cANakye bhavAM caDhAvyAM. tenAthI cANakyanAM bhAva jANI caMdragupta rAjA niSkriya ja beTho rahyo ane vedanAthI vyAkula parvata rAjA maraNane zaraNa thayo. tyAre baMne rAjyomAM caMdragupta rAjA thayo. A bAju naMdarAjAnA puruSo corI karavA lAgyAM. corane pakaDavA veSa badalI cANakya bhikSA mATe phare che. tyAre naladAma vaNakarane vasa vaNato joyo. ramI rahelAM tenAM chokarAne maMkoDAe caTako bharyo teNe raDatAM raDatAM bApane vAta karI. tethI krodhe bharAyelAM naladAme dara khodI aMgArA nAMkhI sarva Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA 105 maMkoDAnI rAkha karI dIdhI. A mANasa nagaranAM rakSaka tarIke ThIka che. ema cANakyanA manamAM lAgyuM. rAjamahelamAM jaI bolAvIne tene talA2kSaka pade sthApyo. teNe sarva corone bolAvI vizvAsa pamADIne kahyuM ke A to ApaNuM rAjya che. IcchA mujaba lahera karo. bIjA divase badhA corone saparivAra bhojana mATe nimaMtraNa ApyuM ane jyAre bhojana karavA beThA tyAre dvAra baMdha karI Aga lagAr3I sarvano nAza karyo. ema nagara nirupadravI thaye chate have mArAthI adhika koNa che ema vicAratAM pUrve kArpeTika thaIne pharato hato tyAre eka gAmamAM bhikSA na maLI hatI te yAda AvyuM, tethI manamAM krodhe bharAyo. ane gAmaDIyA mANasone Adeza karyo ke tamArAM gAmamAM AMbA ane vAMsa che. AMbA kApI vAMsane cAre tarapha vADa banAvo. tyAre paramArthathI ajJAta gAmaDIyoe AMbAnuM rakSaNa karavuM' Avo rAja Adeza hovo joIe. AvuM vicArI vAMsone chedI AMbAnI cAre kora vADa karI. 'tame to rAjaAjJAthI viruddha kAma karyuM.' evAM gunAno Aropa lagADI saparivAra temaja pazu vigere sarvane dvAra baMdha karI AkhuM gAma bALI nAMkhyuM. eka vakhata (dravya) kozanuM nIrakSaNa karatAM sarva bhaMDAra zUnya-tijorInA taLIyA jhATaka thayelA dekhyAM, kozane pUravAM kuTa pAsAo banAvyAM. sonAmahorathI bharelAM suvarNa thALa ane te pAsAo potAnAM mANasane ApyA. ane nagaramAM pharato puruSa kahevA lAgyo je mane jIte te A thALa laI jAya ane huM jItuM to eka sonAmahora ApavI. thALanA lobhe ghaNAM loko rame che. paNa puruSanI IcchA pramANe pAsAM paDatAM hovAnAM kAraNe koI jItatuM nathI. cANakye vicAryuM A rIte dhana bheguM karavAmAM lAMbo samaya lAgI jaze, mATe bIjo koI upAya vicAra karuM. zuM upAya karuM ? hA hA yAda AvyuM sarva zrImaMta kauTuMbikane (madirA) pIvaDAvuM. tethI teo potAnI sAcI paristhiti jaNAvaze. kAraNa ke - krodhe bharAyelo, Atura, vyasanane prApta thayelo, rAgane vaza thayelo, matta ane marato mANasa, A badhA svabhAvika paristhitine pragaTa karanArAM hoya che. ema vicArI kauTumbikone nimaMtrIne madirA pIvaDAvI paNa pote na pIdhI. jyAre badhAM dArunAM nazAmAM parAdhIna thayAM tyAre temanAM bhAvanI parIkSA karavA pahelAM pote bolyo. mAre gerunA raMgelA be vastro che, sonAnuM kamaMDala che ane tridaMDa che. temaja rAjA mAre vaza che. AvI Rddhi hovAthI mArA nAme DhoLa vagADa. (160) / tenI Rddhine nahiM sahana karanAra eka bolyo ke "hAthInuM madonmatta baccuM hajAra yojana cAle tenAM pagale pagale lAkha lAkha sonAmahora mukuM AvI mArI Rddhi che." tethI mArA nAme jhAlara (DhoLa) vagADo. (161) tyAre bIjo kahevA lAgyo eka ADhaka = (4 zera) tala vAvavAthI te sArI rIte pAkIne (ghaNAM seMkaDo pramANa) tenAM jeTalAM tala utare teTalA lAkha TAMka = (sikkAo) mArI pAse che. tethI mArA nAme DhoLa vagADo. (162) Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 mULazuddhi bhAga-1 * anya bolyo - nUtana varSAkALamAM pUrNa bharelI zIghagativALI, girInadIne eka divase taiyAra thatAM mAkhaNathI pALa bAdhI huM rokI zakuM chuM. ATalI badhI mArI pAse gAyo che. mATe mArA nAme maMjIrA vagADo. (12) bIjo bolyo - jAtivaMta ghoDAnA te divase janmelAM kizora vacherA) nAM vALathI AkAzataLa DhAMkI dauM, eTalA badhA mArI pAse ghoDA che. tethI mArA nAme DhoLa vagADo. (164) bIjo bolyo - mArI pAse be jAtanI zAli che, prasUtikA ane gardabhikA nAmanAM be ratno rUpe prasiddha che. ane jema je chedavAmAM Ave tema te punaH uge che. mATe mArA nAme Dhola vagADo. (15) bIjo bolyo - mArI pAse puSkaLa dhana rokaDuM che. tethI huM sadA caMdananI sugaMdhathI vAsita rahuM chuM mAre koI divasa paradeza javuM paDatuM nathI. huM koI paNa vakhata = kyAreya devuM karato nathI, ane mArI patnI sadA mAre AdhIna che, tethI mArA nAme Dhola vagADo. (16) - e pramANe temanI samRddhi jANI dravyanA svAmI pAse yathecchita dravyane, godhana svAmI pAse eka divasanuM mAkhaNa, azvapati pAse eka divase janmelAM ghoDA, dhAnyanA svAmI pAse zreSTha cokhA mAMgyA. e pramANe bhAMDAgAra ane koThAgAra ne bharyA, svasthacitte rAjyane pALavA lAgyo. eka vakhata mahAbhayaMkara bAra varasano duSkALa paDyo, bhukhathI sukAyelA prANIonA) mRtakalevarothI dharatI chavAi, jIvatA mANasone cAlavAnuM muzkela thaI gayuM. mANaso ja mANasone khAya che. evuM jANI bhayathI kAMpatA lokoe gAmamAMthI paragAma javAnuM baMdha karI dIdhuM. parivAravALI strI bhojana mAMgatA potAnA chokarAne choDI jIvavAnI jhaMkhanAthI anya dezamAM jAya che. koI svajIvanamAM lubdha banIne kula zIlane mukI atiraudra pariNAmavALI potAnAM saMtAnane ja mArIne khAvA lAgI. koIka sAttvika strI potAnAM marelAM bAlakanAM moDhAmAM atisneha ane mohavazathI AhAra nAMkhe che. koI strI raDatA bALakane bhojana mAMgatA krodhe bharAI bhukhathI uga - ucATa pAmelI ghA karIne haNe che. bharatAra potAnI gharavALIne mUkI jAya che ane patnI potAnAM bharathArane mUkI javA lAgI. bhikSAcarone kahyuM prApta thatuM nathI. ghera ghera bhamatAM sAdhu ane gRhasthonuM chupAyela anna paNa coro harI jAya che. ne bIjuM zuM kahIye. dAruNa durbhikSanA kAraNe pATaliputramAM sarva astavyasta thaI gayuM. AvAM anAgata duSkALane jJAnathI jANI tyAM vihAra karatAM padhArelA jaMghAbalakSINa thavAnAM kAraNe tyAM ja varSAkAla rahevAnI IcchAvALA zrIvijayasUrie anya AcAryane potAnAM pade sthApyAM. ane ekAMtamAM vizeSa upadeza Apyo. bAla ane vRddha sAdhuothI bharapUra gacchane temanI sAthe anya subhikSa dezamAM mokalyo. paNa be bAla sAdhuo AcAryanA snehathI pAchA vaLyA. vAMdIne potAno abhiprAya jaNAvyo. gurue kahyuM tame sAruM na karyuM. ahiM mAtA putranA saMbaMdhane nahi gaNe tevo bhAre duSkALa paDavAno che. mATe pAchA jatAM raho. teoe kahyuM tamArA caraNa kamalanI sevA karatAM je thavuM hoya te thAya, paNa amo Apane nahi choDIe, tethI sUrie tyAM rAkhyA. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA 107 pUrvokta varNita durmikSa thayo. je kAMI manojJa bhojana sUrijIne prApta thAya che te bhojana bAla sAdhuone Ape che. tyAre bAlasAdhuoe vicAryuM A sAruM nathI. kAraNa guru kSaya pAmatAM amArI zI gati thaze. jeNe AdhAre kula hoya te puruSanuM rakSaNa karavuM joIe. nAbhibhAga nAza thaye ArA nirAdhAra thaI jAya che. mada jharI gayuM hoya, jarAthI zarIra jarjarIta thayuM hoya, daMta muzula Dagamaga thatA hoya tevAM vRddha hastapatine je dhAraNa karI rAkhe che- sAcave che, te yUtha sanAtha rahe che. baMne bAla munioe paraspara vicAryuM ke navIna AcAryane apAto aMjana prayoga bhIMtanA oThe rahelAM ApaNe sAMbhaLyo che, te prayoga karIe ane e pramANe aMdaroaMdara nakkI karI, sAMbhaLavA pramANe karatAM te prayoga siddha thaI gayo. ane te aMjanayogathI adrazya thaI caMdraguptanA bhojana maMDapamAM baMne gayAM. rAjAnA baMne paDakhe beThA. rAjAnA bhojanane jamI roja baMne pAchA phare che. pramANopeta - pramANasara bhojana thatAM vaidyo ajIrNanA bhayathI rAjAne vadhAre jamavA detA nathI. paNa ekanA bhojanamAM traNa traNa jamavAthI rAjA ghaNo durbala thaI gayo. te cANakya kahyuM zuM? tamAre paNa duSkALa che. jethI dubaLA thaI gayA che. caMdraguNe kahyuM vAta to sAcI che. paNa e Arya ! huM kAraNa jANato nathI. paNa huM bhojanathI tRpta thato nathI. tyAre cANakya vicAryuM nakkI koI vacce siddhapuruSa AvI AnA AhArane grahaNa karato lAge che. bIjA divase IMTano bhukko bhojana maMDapamAM cAre kora nAMkhyo temAM bAlavayavALA be jaNanAM pagalAM paDatA dekhAyA. tenAthI khabara paDI ke nAnI vayavALA be siddhapuruSo ahIM AvatAM lAge che. bIjA divase dvAra baMdha karI dhumADo karyo tenAthI temanuM aMjana gaLI gayuM. ethI rAjAnA baMne paDakhe beThelA kSullaka sAdhu dekhAyA. emane mane eTha khavaDAvI apavitra karyo. ethI temanA upara vaimanasya (mana duHkha) thayuM. caMdraguptanuM duSTamana dekhI cANakya kahyuM tame dubhAo cho kema ? tame bAlasAdhu sAthe bhojana karyuM ethI Aje kharekhara tame zuddha banyA cho. sAdhuo sAthe eka ja thALImAM jamavAnuM vaLI kone maLe? tethI tame ja kRtArtha cho. tamAro janma saphaLa che, temaja dhanya puNyazALI paramapavitra cho, ane tamane prApta sAmagrI prazaMsavA lAyaka banI che. je sAmagrIne tame te bAlamuni sAthe jamyA. A jIvalokamAM eo kRtArtha che, ke jeo bhogone choDI bAlapaNAmAM dIkSA aMgIkAra kare che. - kAraNa ke jinendra dharmamAM kahyuM che ke bAla munione dhanya che. jeoe bAlapaNAmAM cAritra svIkAryuM che. are ! ghAsa ne pArA mAM, Akroza - gALa ne rasayukta mIThA zabdamAM bhedabhAva vagaranAM, teoe priya-sarasamIThA viyoga kyAre joyo nathI (kAraNa temane priya apriya kazuM che ja nahi) IIkarA ema caMdraguptane anuzAsana karI samajAvI bAlasAdhuone vidAya karyA. cANakya pote AcArya pAse jaIne kahyuM ke ApanAM ziSyo jo A pramANe karaze to bIje kyAM sAruM jovA maLaze? tethI tame emane AvuM karatAM roko. tyAre sUrIe cANakyane kahyuM ke bhadra ! zuM tuM zrAvaka thaIne AtmAne vagove che? "tuM zrAvaka che" Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 mULazuddhi bhAga-1 basa ATalA nAmamAtrathI saMtuSTa thaI gayo. zuM A pramAdathI saMsAra tarI jaIza? jethI A duSkALamAM be sAdhune paNa nibhAvI zakato nathI. eTalA mATe ja to sarva sAdhuone meM anya ThekANe mokalyA che, paNa A to pAchA pharI gayA. to AvA prakAranAM pApAraMbhanuM anya zuM phaLa tane thaze? kahyuM che ke.. jenuM yathocita dAna yatanA yatna)thI yatio grahaNa karatA nathI, te zuM gRhastha che? tenuM to gharavAsamAM rahevuM nakAmuM che. (167) dAnAdi rUpa jyAM sAdhu sevA nathI thatI tyAM "tyAM taLAvamAM pANI, (pazuo mATe) tRNa ane aNu jeTaluM anna paNa upara (mAlIyAmAM saMgrahasthAne) aDatuM nathI. vAdaLa (kadAca dekhA de to) bhUlA paDelA jANavA. paraMtu pANInu biMdu varasAve nahi. A sAMbhaLI cANakya zaramAyo... he bhagavan! anuzAsanane IcchuM chuM. Ape DUbatAM evA mane saMsAra samudramAMthI preraNArUpI zreSTha mAnadvArA bahAra kADhyo che. prAsuka eSaNIya amArA mATe banAvelAM bhaktapAnano mAre ghera dararoja lAbha ApI mArA upara upakAra karo. meM Apane Thapako Apyo. tenI mane kSamA karo. (mArA gunAne mApha karo) ema kahI cANakya ghera gayo. ane vicAravA lAgyo kSullaka sAdhunI jema koI vairI adrazya thaI jhera bheLavI de to ghaNuM kharAba thaI jAya. tethI Avo koI upAya kuru jethI viSaprayogathI paNa bhaya na rahe. pachI sahana karI zake teTalu viSathI mizrita AhAra caMdraguptane jamADavAnuM zaru karyuM. - rAjAne dhAriNInI nAme paTTarANI che. teNIne pradhAna garbhanAM prabhAve dohalo utpanna thayo ke. te mAtAo dhanya che, katArtha che, jeo rAjA sAthe eka siMhAsane beThelI eka ja thALImAM bhojana kare. jeo rAjA sAthe eka thALImAM bhojana karatI nathI, teonuM jIvana tathA garbhane dhAravo vyartha che. evo dohalo pUrNa na thavAnAM kAraNe pAtaLI paDI gaI. te dekhI rAjAe pUchyuM. he priye ! huM paNa svAdhIna hovA chatAM tAruM zuM nathI purAtuM (eTale tAre zenI adhurapa che?) athavA to zuM koI durjane duSTa vacano kyAM che, he devI ! zuM tArI AjJAnuM koIe khaMDana karyu che. Aje sahasA konAM upara yamarAjA akALe krodhe bharANo che? dhAriNIe javAba vALyo he nAtha ! AvuM kazuM ja thayuM nathI. paraMtu garbhanAM prabhAvathI thayelo "rAjA sAthe jamavAna" mAro dohalo pUrNa thato nathI. tyAre rAjAe kahyuM tuM svastha bana, huM A dohalo pUrIza. tethI bIjA divase bhojana karatA rAjAe rANI sAthe besavAnI vAta karI teNe paNa kabulyuM tyAre cANakya kahyuM ke rAjan ! tAro AhAra viSa yukta che, mATe na ApIza. ema roja mAMgavA chatAM cANakyanAM bhayathI teNIne AhAra Apato nathI. paNa eka divasa cANakyanI gerahAjarImAM teNe eka koLIyo rANIne Apyo. eTalAmAM moDhAmAM rahelo koLIo cAve che teTalAmAM cANakya Avyo teNe rANIne kolIo gaLatI dekhI are re ! khoTuM thayuM khoTuM thayuM ema bolato churIthI peTa phADI garbha kADhyo ane ghI vigere mAM zeSa divaso pUryA. mAtA dvArA cavAI rahelo te kavalano eka biMdu garbhanA mAthe paDyo.tethI tenuM biMdusAra nAma pADyuM te kAyA ane kalAkalApathI vRddhi pAmyo. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA 109 rAjAnI mRtyu bAda te rAjA thayo. rAjAe kahyuM tuM cANakyane barobara anusaraje. te paNa te rIte karavA lAgyo. paNa eka vakhata ekAMtamAM naMda taraphI pradhAna subaMdhue kahyuM ke he deva ! jo ke tame amArA upara khuza nathI paNa A paTTAlaMkAra (rAjAnA uttaradAyI)nuM hita amAre kahevuM joIe. A je cANakya maMtrI che, te ghaNo ja zudra che, ke jeNe rokkala karatI tamArI mAtuzrInuM peTa phADIne mArI nAMkhI hatI. tethI tame paNa yatnathI jAtane sAcavajo. tethI rAjAe aMbAdhAtrIne pUchyuM ke he mA ! zuM A vAta sAcI che? dhAtrIe kahyuM vAta to sAcI ja che. tethI cANakya upara rAjA gusse thayo. tethI tene Avato dekhI pote mukha pheravI lIdhuM. bIjo koI cADIyugalakhora aMdara ghusI gayo lAge che. ema jANI cANakya ghera pAcho pharyo svajanavargamAM ucita rIte dravya vaheMcI eka oraDAmAM peTInI aMdara gaMdhano dAbhaDo eka patra sAthe mUkyo. ane badhe tAlA lagADI nagara bahAra jaI bakarInI lIMDI vacce Igita maraNa rUpa anazana svIkAryuM. aMbAdhAtrIe kahyuM ke putra ! te mahAmaMtrIno tiraskAra karyo te sAruM nathI karyuM. AnA AdhAre to tane rAjaya ane jIvana malyuM che. ema kahI pUrvanI bInA kahI saMbhaLAvI. tethI mAphI mAMgIne tene pAcho lAva. tene lAvavA rAjA saparivAra cANakya pAse gayo. khamAvIne kahyuM ke maherabAnI karI ghera Avo. cANakya bolyo. meM sarva tyAga karI lIdho che. kAraNa ke meM anazana svIkAryuM che. Ano nizcaya jANI khamAvI ane vaMdana karI biMdusAra rAjamahelamAM pAcho vaLyo "jo A kadAca pAcho phare to mAruM nikaMdana kADhI nAMkhaze." evuM vicArI subaMdhue rAjAne vinaMtI karI he deva ! atyAre cANakya zatru mitra upara samabhAvanA kAraNe devarUpa ja che, mATe temanI huM pUjA karuM ! rAjAe kahyuM karo. tyAre mAyAthI pUjA karI dhUpa upADI saMdhyAkALe lIMDI vacce aMgAro mukI potAnAM ghera AvI gayo. cANakya paNa AgathI dAjhato chatAM sahana kare che. bahu pitta, mutra ane rudhirathI bharelAM evAM azucimaya ane durgadhI deha upara re jIva tuM rAga rAkhIza nahi, puNya ane pApa e beja jIvanI sAthe jAya che. zuM A zarIra koI paNa sthAnathI sAthe cAlyuM che kharuM? (83). pazunAM bhAvamAM ghaNI vedanAo sahana karI tene yAda karato re jIva ! A vedanAne sahana kara re jIva ! narakamAM je vividha duHkho te sahayAM, atyAre temane yAda karato A vedanAne sahana kara (85) vaLI jyAM sudhI A dehamAMthI prANane choDuM nahi, tyAM sudhI A nIcenAM jinavacano prasanna mane smaraNa karuM. jIva ekalo jAya che, mare che ane upaje che. tathA saMsAramAM ekalo bhame che. ane ekalo siddhivadhUne vare che. jJAna darzana cAritramAM A zAzvata AtmA sadA rahelo che. zeSa durbhAvone jIvana paryanta vosirAvuM chuM. hiMsA, jUTha, corI, abrahma, parigraha, rAtribhojanathI viramuM chuM. ane AhAra pANI vigerenA trividha trividha paccakakhANa karuM chuM. je je sthAnomAM mArA aparAdha thayAM hoya teone jinezvaro jANe che. te sarvanI samabhAvathI upasthita thayelo huM AlocanA karuM chuM. chadmastha mUDha manavALA A jIvane keTaluM yAda AvavAnuM? je yAda na Ave tenuM paNa huM "micchAmi dukkaDam" ApuM chu. atyAre maraNa samaya najIka Avelo hovAthI Atmahita karavuM yogya che. tethI arihaMta paramAtmAnuM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11o mULazuddhi bhAga-1 smaraNa karuM chuM. arihaMtane namaskAra ho, sarva siddhane namaskAra ho, AcArya upAdhyAyane namaskAra ho, sarva sAdhuone namaskAra ho. evAM zubhapariNAmavALo cANakya devalokanAM vimAnamAM zreSTha devarUpe utpanna thayo. avasara joI subaMdhue cANakya nA gharanI mAgaNI karI, rAjAe hA pADI, subaMdhu tyAM gayo. paNa AkhuM ya ghara zUnya hatuM. paNa tyAM eka baMdha hAravALo oraDo joyo. teNe ciMtavyuM AmAM ja badho sAra haze. khoLIne joyuM to eka peTI dekhAI ! are ! AmAM zreSTha ratno haze ? tethI tALAo toDI peTI ughADI. temAM maghamaghatI gaMdhavALo DAbhaDo dekhAyo. huM ! huM ! AmAM hIrA haze ema dhArI DAbhaDo khoLyo temAM sugaMdhamaya eka patra dekhyo. gaMdha laIne patra vAMcyo ane temAM lakhyuM hatuM ke... A gaMdhane suMdhI je zItala pANI pIze, manojJa bhojana ane uttama khAdima svAdimane jamaze. sugaMdhi puSpa kapUra vi. ne suMghaze, citra vi.mAM rahelA suMdara rUpa nihALaze, viNA vAMsalInA dhvanine, koyalanA madhura gItone sAMbhaLaze. strI zayyA takIyo vi. komala padArthane aDakaze eTale ke pAMce IndriyonA manojJa viSayone je bhogavaze te yamanAM ghera jaze. (mRtyu pAmaze) emAM koI saMdeha nathI. dADhI, muMcha ane mAthAnA vALanuM muMDana karAvI. haldI jAtanAM anna pAnathI jIvana calAvanAra sAdhunI jema je raheze te jIvI zake, nahi to maraze. evuM vAMcI subaMdhu vicAravA lAgyo. mArI buddhIne dhikkAra ho, ke jenA madathI cANakyane mAryo. A jIvalokamAM zreSThamativALo to cANakya che. ke jeNe maravA chatAM paNa mane jIvato chatAM marelo banAvI dIdho. khAtrI karavA mATe anAthapuruSane gaMdha suMghADI manohara viSayo bhogavavAM ApyA. te maryo, tethI jIvavA khAtara sAdhu rUpe rahevA lAgyo. paraMtu abhavyatvane lIdhe bhAvavagarano hovAthI bhavATavImAM tINa duHkhone sahana karato bhamaze. biMdusAranI pRthvItilakA patnIne lAlapatramAM samUhavALAM, chAyA reLAvatAM, puSpathI zobhatAM, aneka lokone AnaMda ApatAM azokavRkSa jevo azoka zrI nAme putra thayo. yauvanavaye ubhelo te kalAkalApamAM nipuNa hato. tethI rAjAe yuvarAjapade sthApyo. pitAnAM mRtyu pachI maMtrI sAmaMtoe tene rAjA banAvyo. rAjayadhurA saMbhALatA tene kuNAla nAme putra thayo. bAlyAvasthAmAM ja yuvarAjapade sthApI svamAtA mRtyu pAmI hovAthI sAvakImA nA bhayanA kAraNe kumArabhaktimAM (AjIvikA mATe) ujjainI nagarI ApI. kuNAlane zreSTha maMtrI parijana sAthe ujainI mokalI dIdho. atisnehanA lIdhe rAjA dararoja svahaste TapAla lakhIne mokale che. eka vakhata kumArane bhaNavA mATe yogya jANI mAhaMtone = pradhAnone uddezIne lakhyuM ke "adhIyatAM kumAra" e patrane pharI vAMcyo paNa hajI akSara bhInAM hovAnAM kAraNe khullo mUkIne rAjA zarIra zaMkA nivAravA ukyo. rAjA pAse beThelI kumAranI sAvakI mAtAe vicAryuM rAjA ATalA AdarathI patra kone lakhe che, tethI teNIe patra vAMcyo. paNa rAjaya potAnA putrane maLe tevI IcchAnA kAraNe "a" kAra upara biMdu mUkI dIdhuM. patrane teja sthAne pAcho mUkI dIdho. "hAthe mUkelo patra pharIthI vAMcelo hoya chatAM paNa ekavAra punaH vAMcavo Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA 111 evA vacana yAda na AvavAthI rAjAe AvIne patra vALIne mudrita karI patravAhakanA hAthamAM dharyo. teNe jaI kuNAlane Apyo. tene paNa lekha vAMcanArane Apyo. paNa te vAMcI cUpa thaI gayo. kumAre kahyuM patrane kema nathI vAMcatA? tyAre cUpa thaI gayo. tethI jAte lekhane vAMcyo. ane joyuM ke "aMdhIyatAM kumAra" te kumAra bolyo amArA mauryavaMzamAM rAjAjJA sarvathA "apratihata hoya che - pAchI na ThelAya", jo huM pitAnI AjJA oLaMgu to bIjo koNa AjJA pALaze? vaLI pitAne A pramANe priya che, to e pramANe karavuM ja joIe. ema kuNAle tapta saLIyA AMkhamAM dharabI dIdhA. A sAMbhaLI mahAzokathI vyApta rAjAe vicAryuM..... puruSathI manoratho anyarUpe vicArAya che, bhAgyathI prApta bhAvo anyarUpe thAya che. saharSa samUhathI udyata-harSa pUrvaka avasara pAmI tatpara banela (khaMtIlo) mANasa hRdayathI anyarUpe vicAre che. vidhivaze kAryAraMbha anyarUpe pariNamI jAya che. (105) aMdhane rAjya nakAmuM che. tethI Ane eka gAma ApyuM. kuNAlanI sAvakImAnA putrane kumArabhaktinI (mATe) ujjainI nagarI ApI. kuNAla paNa gAMdharva kalAmAM ghaNo kuzala hovAthI gAMdharva gIto gAvAmAMja masta rahe che. A arasAmAM pelA bhIkhArImAMthI muni banelano jIva avyakta cAritranA prabhAve kuNAlanI patnI zaradazrInAM kukhe putrarUpe avataryo. be mahInAM thatA jinapUjA, sAdhune dAna ApavuM ItyAdi dohalA thayA. kuNAle yathAzaktithI pUrA karyA. kAlakrame putrane janma Apyo tyAre "sAvakI mAtAnAM manorathone dhULabhegA karuM ane potAnAM rAjyane lauM." ema vicArI ajJAta veze gAmathI kuNAla nIkalyo. gAMdharva gIto gAto pATaliputra nagare pahoMcyo. tyAM paNa maMtrI sAmaMta vigerenA ghera gIta gAI sarvane khuza karyA. tethI sarvajano kahevA lAgyA ke chUpA veze hAhA ke huhu AvyA lAge che athavA zuM tuMbaru svayaM to Avyo nathI ne ? zuM A gaMdharva che? zuM A kinnara che? ke zuM A mANasa che? ema bolatA lokono avAja rAjA pAse pahoMcyo. kutuhalathI rAjAe tene bolAvyo ane pardAnI aMdara rahIne kuNAla gAvA lAgyo. kAraNa rAjAo vikala IndriyavALA mANasone jotAM nathI. tethI tene pardhAmAM rAkhyo. tenAM gItagAnathI rAjA ghaNo ja prasanna thayo, ane kahyuM ke he gaMdharva! tuM varadAna mAMga jethI huM tane ApuM. (110) tyAre kuNAle kahyuM. caMdraguptanA putra biMdusArano pautra temaja azokagnIno aMdhaputra kAkiNI mAMge che." azrubhInI netravALAM rAjAe paNa potAno putra jANI parado dUra karI potAnAM khoLAmAM besADyo. he putra ! tuM to AMkhe akhama hovAthI rAjayane laI zuM karIza? tAta ! mAro putra rAjaya karaze? rAjA- putra kyAre thayo. saMprati (hamaNAM) ja thayo che. tethI rAjAe tenuM saMmati nAma pADyuM. daza divasa thatAM janma saMbaMdhI daza divasano vyavahAra karIne bolAvIne rAjaye sthApyo. anukrame te pracaMDa zAsanavALo "ardhabharata" no svAmI banyo. ane ghaNAM anArya dezone paNa balathI vaza karyA. eka vakhata rAjA ujainImAM hato tyAre jIvaMtasvAmInI pratimAne vAMdavA mATe saMyamanA pAlana pUrvaka vihAra karatAM karatAM AryasuhastisUri padhAryA. bajAramAMthI pasAra thatAM temane Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 mULazuddhi bhAga-1 gavAkSamAMthI saMprati rAjAe joyA. joIne rAjA vicAravA lAgyo meM emane pahelA kyAMka joyA lAge che. "are ! emane meM pahelA kayAM joyA" ema IhApoha karatAM saMbhramathI - khaLabhaLATanA kAraNe alanA pAmato anvaya dharmanI paryAlocanA dvArA anveSaNa karato jharukhAmAM ja paDyo. tyAre najIkanA mANasoe caMdananA rasa vigerethI siMcana karyuM ane tAlavRta paMkhAthI vIMjhavA lAgyA. palakamAM pUrvabhava yAda karI ubho thayo ane guru pAse gayo. bhaktinA atizayathI vikasita romarAjIvALAM khIlelAM vadanakamalavALAM rAjAe lalATe aMjali lagADIne vinaMtI karI he bhagavan! jinadharmanuM zuM phaLa che? svarga ane mokSa phaLa che, rAjAe kahyuM sAmAyikanuM zuM phaLa che? sUrIe kahyuM - avyakta sAmAyika nuM rAjayaprApti vi. phaLa che. tyAre vizvAsa besavAthI rAjAe kahyuM A vAta Ama ja che. emAM koI saMdeha nathI, paNa Apa mane oLakho cho ke nahi? tyAre AcAryazrIe zrutopayoga mUkI barAbara kahyuM. "huM" barAbara oLakhuM chuM. tuM kauzAmbI nagarImAM mAro ziSya hato. - tyAre vizeSa bhakti bahumAnanAM kAraNe gadgada kaMThe pharI paNa sUrijIne vAMdyA ane kahyuM. duHkhIyAnA duHkho dUra karI sukhanI soDamAM suvaDAvanArA ! guNothI bharelAM ! karuNAnAM sAgara ! viziSTazrutajJAnanA bhaMDAra ! mithyAtvarUpI aMdhakArane dUra karavAmAM sUrya samAna ! garvathI bharelA paravAdIrUpI hAthIono nAza karavAmAM siMha samAna ! manuSya, vidyAdhara ne devatAothI namana karAyelAM he muninAtha ! tamane namaskAra ho ! jIvonAM pitA samAna Ape te vakhate mArAM upara kRpA na karI hota to duHkhanI bhamarImAM phasAI jAta. tamArAM caraNa pasAe asAdhAraNa rAjyanI prApti thaI. tethI atyAre mAre je karavA yogya hoya te Adeza karo. sUrIe kahyuM A sarva dharmano prabhAva che tethI temAM ja yatna kara. jevI gurunI AjJA" ema kahI zrAvaka dharma svIkAryo. pratimAone azmakArI pUjAthI pUjavA lAgyo. ane guru sevAmAM rakta banI sAdhujanone vahorAve che. dIna anAtha vi.ne dAna ApI jIvadayA pALe che. A prakaraNamAM varNavelI vidhithI jinamaMdiro karAve che. gAma-nagara-Akara vi.mAM gaganacuMbI UMcI pharakatI dhajAvALA jinAlaya baMdhAvI rAjAe pRthvIne zobhAvI-dharatI mAtAne maDhI nAMkhI. suvihita sAdhuonA te zrAvaka rAjAe prAntanAM-AsapAsanA sarva rAjAone jaldI bolAvyA temane vistArathI dharma kahyo ane samakti pamADyuM. ane zramaNoe upadeza Apyo tyAre ghaNAM rAjAo zrAvaka thayA. te rAjAo tyAM ja rahelAM hatA tyAre ujjainInA jinAlayathI ThAThamAThathI rathayAtrA kADhI. temAM mahAvibhUtithI rathayAtrA nIkaLI tenuM varNana kare che.... bhaMbhAberI ane udyoSaNAthI zabdamaya banelI, jemAM jaya jaya zabdano kolAhala thaI rahyo che. kAhala (vAjiMtra vizeSa) zaMkha, karaTa, vAjiMtra nAM zabdathI ADaMbaravALI, jemAM rahelI dhvajAo pavanathI laherAI rahI che. mRdaMga tilima (vAjiMtra vizeSa) e paTahathI jemAM suMdara avAja bharAya che. bhavika jIvono ghora bhayaMkara mahAsaMsArano nAza thaI rahyo che. ratnanAM banAvela citro jemAM sArabhUta hatA eTale ratha bagI vi.mAM ratna jaDita phoTAo sajAvIne rAkhelA che, tethI rathayAtrA ghaNI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMprati kathA 113 ja zobhI rahI che. eTale rathayAtrAmAM e citra pradhAna-sArabhUta hatA. jemAM vAMsaLI, viNA, sAraMgIno dhvani guMjI rahyo che. jemAM kAMsyAla - vAdyavizeSa kAMsIjoDAnA tAlano maMjIrAno utkaTa = ugra-uttama zabda prasarI rahyo che. mANasonAM ghasArAthI zerIo sAMkaDI banI gaI che. jhAlaranAM dhvanithI gagana - AMgaNuM bharAI gayuM che. zaNagAra sajelI strIo nAcI rahI che. madhura gItothI puruSa samudAya Azcarya pAmI rahyo che. puSpanI zobhA - sajAvaTathI jANe naMdanavana lAgI rahyuM che. seMkaDo ghoDAo jemAM uchaLI rahyA che. seMkaDo rAsa- garabAthI vyApta nArIo uMce avAje dhavala gIto gAI rahI che. vAraMvAra AratI utarI rahI che. arthIone bhaktithI dAna apAya che. e pramANe aneka atizaya guNothI yukta varaghoDo saMprati rAjAnA ghera pahoMcyo. tyAre saMpratirAjA paNa vikasita manavALo mUlyavAna, pUjA sAmagrI laIne nIkaLyo, romAMcita thaI rathane pUjayo ane sAmaMto sAthe rathanI pAchaLa pAchaLa cAlavA lAgyo. A addabhUta rathAyatrAne nihALI rAjAe sarva sAmaMtone kahyuM. jo tame mane mAnatA ho to tame paNa potAnA rAjyamAM AvuM karo. teoe paNa tema karyuM. A arthanI sAbitImAM nizItha sUtranI gAthA che. jo tame mane svAmI tarIke mAnatA (oLakhatA) ho to suvihita sAdhuone praNAma karo. mAre dhananuM kAMI kAma nathI, paNa sAdhuone praNAma karo eja mane priya che. uddezo - 16 gAthA naM. // pa7papA. saMprati rAjAe sarvasAmaMtone vidAya karyA ane teoe potAnAM rAjyamAM jaI amAri ghoSaNA karAvI. jinAlayo baMdhAvA lAgyA ane rathayAtrAnA kAryakrama goThavavA lAgyA. ane najIkanA rAjyo sAdhunA vihAra yogya banyA. //pa7pI aNajANe..." yAtrAmAM saghaLAM sAmaMtothI parivarelo te rAjA pagapALA cAle che. rathamAM phUlo caDhAve che. ratha Agala puSpavRSTi kare che. temaja vividha jAtanA phUla khAjA | khAdya padArtho moTA koDA, vastra vi. uDADe che. caityapUjA kare che = anya jinAlayomAM rahelI prabhu pratimAnI pUjA kare che. te dekhI te.sAmaMto (pADozI- khaMDIyA rAjAo) potAnAM rAjyamAM tema karavA lAgyAM. (5754 ji.bhA.) (171) ekavAra rAtrinA pUrvabhAgamAM rAjAne vicAra Avyo ke anArya dezamAM paNa sAdhuno vihAra cAlu karAvuM. ema vicArI teNe anAryone kahyuM... mArA puruSo jevA prakArano kara mAge tevo Apajo. ane sAdhu puruSadhArI rAjapuruSo tyAM mokalyA. teoe kahyuM amane beMtAlIzadoSa vinAnI zuddha vasati, bhakta, pAna, vastra, pAtra vi. Apo. ane A A bhaNo te rAjAne sAruM lAgaze. anAryo paNa rAjAnA saMtoSa khAtara tema karavA lAgyA. anukrame anArya dezo paNa sAdhu sAmAcArIthI paricita thaI gayA. tyAre gurune vinaMtI karI ke gurudeva ! anArya pradezamAM sAdhuo kema vicaratAM nathI. guru-teone jJAna nathI. rAjA - jJAna kema thatuM nathI. ? AcArya ma.sA. - sAdhu samAcArIne anAryo jANatAM nathI. rAjA - ApanAM sAdhune mokalI anArya dezonuM svarUpa jANo. tyAre keTalAka sAdhu saMghADAne tyAM mokalyA. teo paNa rAjapuraSo che, ema potAnAMthI balavAna mAnI sAmAcArI pramANe ApavAM lAgyA. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 mULazuddhi bhAga-1 teoe sUri pAse AvI jaNAvyuM sarve kSetra vihAra yogya che. ane jJAnAdinuM poSaNa thaI zake ema che. teo dharmadezanAthI bhadra pariNAmI banyA. nizItha sUtramAM kahyuM che ke... zramaNarUpadhArI subhaTothI bhAvita te dezomAM eSaNA vi. yoganA lIdhe sAdhuo sukhethI vicAravA lAgyAM. tenAthI anAryo bhadra banyAM. //5758 . unnata jorAvara ghaNA yoddhAnA kAraNe siddhasenAvALo te rAjAe zatrusenA upara vijaya meLavyo che. teNe vikaTa evA AMdhra ane draviDa dezamAM cAre taraphathI sAdhuone sukhapUrvaka vihArakarAvyo. I/5758 ekavAra saMpratie pUrvabhavanuM dAridra smarI nagaranAM cAre daravAje moTI dAnazALAo khoLI. - tyAM zatrumitrano bhedabhAva rAkhyA vinAM badhAne moTA pramANamAM dAna ApavAnuM zarU karyuM. ane vadheluM rasoIyAne maLe che. rAjAe teone pUchyuM vadheluM kone Apo che. he rAjanuM! vadhelu to ame rAkhIe chIe. tyAre rAjAe temaNe kahyuM ke tame sAdhuone Apo, huM tamane dravya ApIza. teo rAjAzAne svIkArI tema karavA lAgyA. nagaramAM paNa kaMdoI, vaNika maMtrI, kApaDanA vyApArI vi. lokone kahyuM tame sAdhuone je upayogI hoya te Apo. ane tenuM mUlya huM tamane ApIza. loko tema karavA lAgyA. AryasuhastisUri A jANavA chatAM ziSyanAM anurAgathI temane rokatAM nathI. A bAju AryamahAgirI bIjA upAzrayamAM hatA. temane AryasuhastisUrIne kahyuM ke Arya ! tame jANavA chatAM rAjapiMDa ane aSaNIya AhArAdi kema prahaNa karo cho, ? AryasahastisUrIe kahyuM "jevo rAjA tevI prajA" A nyAyathI rAjAnI pAchaLa pAchaLa A loko paNa vahorAve che. A to mAyAvI che. ema roSe bharAI AryamahAgirIe kahyuM AryasuhastisUri !AjathI tamAre ane mAre gocarI vyavahAra baMdha che. A hakIkata nizIthasUtra gAthA (5751)mAM darzAvI che. AgamamAM kahyuM che ke - sarakhA kalpavALA, samAnacAritravALA, athavA viziSTacAritravALA, cAritrayukta jJAnI sAdhuo sAthe paricaya karavo joIe. ane teonAM bhaktapAna upAdeya che. ane teone maLelAM AhArAdithI khuza karavA joIe. A sAMbhaLI AdarapUrvaka AryasuhastisUrie micchAmi dukkaDam" Apyo. ane kahyuM pharI AvI bhUla karIza nahiM. amArA eka aparAdhane kSamA karo. tyAre pharI gocarI vyavahArane cAlu karyo. saMprati rAjA rAjaya karI vizuddha zrAvaka dharma ArAdhI devalokamAM gayo. uttama manuSya vi. nAM bhava prApta karI siddhi sukha pAmaze. Il3thA Iti saMprati kathA samApta anya karelAM caityanAM vize je karavAnuM che te ane prakaraNano upasaMhAra gAthA vaDe kahe che. dejjA davaM maMDala - goulAiM, jiNNAi~ siNNAI samAraejjA / naTThAI bhaTThAi~ samuddharijjA, mokkhaMgameyaM khu mahAphalaM ti // 38 // caityanA nirvAha mATe dravya (dhana) deza, gokuLo - (gAyanA vADAo) ApavA. junA thayelA bheja vi. nAM kAraNe durbala paDelAM caityonuM samArakAma karAve. nAza pAmelAM eTale tyAM mAtra jamIna dekhAtI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 115 punaH navAM banAvavA kAraNa ke hoya ke ahiM jinAlaya hatuM evI nizAnI paNa na hoya ane saMpUrNa nAza pAmelAM tevAM jinAlayane A pUrvokta pravRtti mahAphaLavALI ne mokSanA hetubhUta che. / / 38 / / bIjA sthAnakanuM vivaraNa puruM "jinAgama nAme trIjuM sthAna" pUrve jinabhavananuM mRtyu kahyuM te AgamathI saMbhavI zake che. mATe te AgamanuM svarUpa jANavuM joIe. tenAM mAhAtmyane batAvanArI prathama gAthA kahe che...... devAhidevANa guNAyarANaM, titthaMkarANaM vayaNaM mahatthaM / mottUNa jaMtUNa kimatthi tANaM, asArasaMsAraduhAhayANaM ? // 39 // gAthArtha--asAra saMsAramAM je duHkha che tenAthI hataprabha banelAM-pIDAyelA prANIone devAdhideva ane guNonI khANa evAM tIrthaMkaronA mahArthavALA vacanone mUkI anya koNa tAraNahAra che. ? teo guNonI khANa samA che. kAraNa ke jema khANamAMthI sonuM kADhatA rahIe to paNa khAlI thatI nathI. tema prabhunAM guNo gAtA rahIe to paNa kyAreya purA thatA nathI. kahyuM che ke mati zrutarUpI vegavALA azvothI yukta avadhijJAnarUpI manohara rathavaDe jenAM guNa stuti rUpa mArgano IndrapaNa pAra pAmato nathI. (176) anya devo paNa AvA ja haze evo bhrama dUra karavA mULagAthAmAM tIrthaMkara zabda mUkyo che. tIrtha jenAthI tarAya. dravyatIrtha - nadI vi.mAM utaravAno Aro. ahIM dravyatIrthano adhikAra nathI. bhAvatIrtha = eTale saMsAra sAgara utaravA samartha caturvidha saMgha athavA prathama gaNadhara, AvA bhAvatIrthane sthApanArA tIrthaMkara kahevAya che. AvA tIrthaMkara bhagavAnanuM vacana ja Agama samajavuM. A Agama mahAarthathI bharela che. kahyuM che ke... sarva nadIonI retI ane sarva samudronA pANInuM je pramANa hoya tenAthI eka Agama sUtra anaMtaguNa arthavALuM hoya che. (177) sADAtraNa gAthAthI je rIte rakSaNa thAya che te batAve che. 39 najjaMti jaM teNa jiNA jiNAhiyA, bhAvA muNijjaMti carA - 'caraM jagaM / saMsAra-siI taha tambubjAnghuLA, takkAraNAiM ca aNegahA tahA // 40 // = dhammA-dhammaM gammA-gammaM gammae AgameNaM, kajjA - kajjaM pejjA - 'pejjaM jaM ca bhojjaM na bhojjaM / guttA-Dabrutta sArA-sAra mAimA-maMAima haiM, bhakkhA - SbhakkhaM sokkhA - sokkhaM jeNa lakkhati dakkhA // 41 // saddhAsaMvegamAvannA bhIyA dukkhANa pANiNo / kuNatA tattha vuttAiM pAvaMti paramaM payaM // 42 // Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 mULazuddhi bhAga-1 tamhA eso duhattANaM tANaM sattANamAgamo // 43 pU0 AgamathI-jinezvaro jinapratipAdita padArtho, traNa-sthAvara rUpa carAcara jagata, saMsAra, mokSa ane temanAM doSa-guNa tathA temanAM aneka prakAranAM kAraNo jaNAya che. - cAre gatimAM bhramaNa karavuM tene saMsAra kahevAya. - jIvanuM karmathI vikhUTA thaIne rahevuM te mokSa kahevAya. - dumbaphaLe... vagere saMsAranA avaguNa che kahyuM che ke... "saMsAranuM phaLa duHkha che. saMsAra duHkhamAM jakaDI rAkhe che. saMsAra jAte ja duHkha rUpa che. saMsAra duHkhanuM ja ghara che. are A saMsAranuM varNana karatAM bhayathI saMvATA ubhA thaI jAya che. anaMtasukha vi. siddhi padanA guNo che. Avazyaniryukti mAM kahyuM che ke - avyAbAdha sukhane pAmelAM siddha bhagavaMtone je sukha hoya che te sukha manuSya tathA sarva devone paNa hotuM nathI. saghaLAM devonuM sarvakAlanuM sukha bheguM karI anaMtagaNuM karIe to paNa mukti sukhanAM anaMtamA vargamUlane paNa AMbI zakatuM nathI. sarvakAlanuM bheguM kareluM siddha bhagavAnanuM sukha anaMtavargathI bhAgAkAra karIe to sarva AkAzamAM na samAya. (A.niM. 980-82) saMsAranAM kAraNa mithyAtva vigere siddhinAM kAraNa jJAna vi. nA aneka prakAra jinAgamathI jANI zakAya che. dharma ane adharma laukika lokottara bhedathI be prakAre che. laukika dharma te grAmadharma vigere te draSTAMta dvArA samajAve che. laukika dharma kathAnakathI jANI zakAze." (nAgadatta kauTumbika kathAnaka ) A bharatakSetranAM lATa dezamAM dhanyapUraka nAme nagara che. tyAMnA kuTuMbanAM svAmI samudAyadharmapUrvaka cAlatAM nathI. temAM eka nAgadatta nAme parivArano svAmI che. teNe badhAne samajAvyuM ke chUTA chUTA thaIne rahevuM sAruM nahi. nItizAstramAM paNa yuM che ke... bhegAM maLIne rahevuM puruSone kalyANakArI che. (jema DAMgaranA choDa bhegA karI punaH ropavAmAM na Ave to pAkatA nathI.) vizeSa karIne jJAtijano sAthe haLImaLIne rahevAthI vizeSa kalyANa thAya che. tuSano sAtha choDavAthI cokhA pharI ugatAM nathI. chuTA chavAyA rahenAranuM rAjadarabAramAM paNa kAI kAja saratu nathI. kuMDha = ALasuo vaDe teonuM bhakSaNa (nAza) karAya che. tethI tame khoTI pakkaDa nA rAkho. paNa teoe tenI vAta na mAnI. A gAmano paraspara saMpa nathI evuM jANI rAjAnA ALasu puruSo (bhATa nAM putro) upadrava karavA lAgyA. tevI paristhiti joIne nAgadatta nirupadrava ThekANuM zodhavA gADAmAM besI raMdhejaya nAmanA gAmamAM gayo. tyAM pahoMcyo tyAre jANe koIka kAraNasara ukaraDA upara rahelAM corAmAM 1 kAraNa ke saMsAra bhogavatAM navI duHkhakArI prakRtioja baMdhAya che. Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 1 17. AbugAma bheguM thayeluM joyuM. "lo A to sAruM thayuM ke eka ThekANe badhA bhegA thayelA jovA maLyA." ema vicArIne utarIne tyAM gADuM mUkyuM. ucita pravRtti karI temanI samakSa beTho, ane vinaMtI karI ke huM tamArA gAmamAM vasavA IcchuM chuM. - jo tame lAbha Apo to (hAM pADo to)? hA pADIne kahyuM ke jaldI Ava ! tyAre uThIne gADuM jotare che, tyAre eka cakra na dekhAyuM. te bolyo te grAmajano ! mArA gADAnuM cakra koIe corI lIdhuM hovAthI huM kevI rIte jAuM? tyAre teo eka avAje bolyA ke A to ekacakravALA gADAthI Avyo che. teNe kahyuM eka cakre avAya ja kevI rIte ? meM jAte ja tela lagADI gADAmAM joDyuM hatuM. hAM bhAI ! A gADuM to dekhAya ja che paNa eka cakravAnuM ja che. tame jotarIne AvatA hatA tyAre ame ema joyeluM. tethI tamane bhrama thayo lAge che. je amArAM upara vizvAsa na hoya to tamArA AvavAnA raste taLAvakAMThe ramatA chokarAone pUchI lo. chokarAne pUchatAM teo paNa te pramANe ja bolyA. "ATalA badhA kevI rIte khoTuM bole" "tethI huM ja bhramamAM paDyo hoIza." ema vicArI gADuM jotarI upara caDI baLado haMkAryA. tyAre grAmajanoe tene bolAvIne kahyuM ke bhadra ! nAnuM bALaka paNa jANe che ke eka cakrathI gADuM na cAle. jayAre tuM vinaMtI karavAmAM vyAkula (vyasta) hato, tyAre amArAmAMthI eka jaNAe paiDuM corI gADuM teja rIte niyaMtrita karI dIdhuM. paNa amAro A grAmadharma che ke "eka mANase sAruM ke narasuM karyuM hoya temAM sarvane hAM bharavAnI. tethI jo tuM AvA grAmadharma dvArA saparivAra zAMtithI jIvana calAvI zake ema hoya to ahi Avaje, anyathA nahiM. tyAre teNe harSapUrvaka temanI vAta svIkArI. to bola tArI ame zuM madada karIe. mAre kAMI khoTa nathI. paNa mAruM eka paiDuM Apo jethI jaIne AvuM, teoe paiDuM ApyuM. te potAnAM ghera gayo. putra, strI sAthe eka mata karI kuTuMbakabIlA sAthe tyAM AvIne rahyo. Avo laukika dharma che. kAraNa ke (emAM sad asano viveka nathI paNa grAmavAsIo mATe sukhadAyI hovAthI loka apekSAe dharma kahevAya. ane dhanyapUra gAmano rivAja adharma kahevAya) zrutacAritra rUpa lokottara dharma sAdhune sarvathI, zrAvakane dezathI che. hiMsA videzathI ke sarvathI adharmarUpe che. svastrI ja bhogya gamya che. ane bahana vi. abhogya che. A laukika bAbata thaI. ane lokottaramAM AryakSetra gamya-vihAra karavA yogya che ane anArya deza ayogya che. - zrAvakone svastrI gamya che, parastrI agamya che. - laukikakArya karavA yogya kArya nItipUrvaka vyApAra karavo te, - lokottara kArya - sAdhuone sad anuSThAna, akArya sAmAcArIno bhaMgAdi, * - zrAvakone kArya jinapUjA vi., akArya loka viruddha AcaraNa vi. - laukika pIvA yogya - dudha drAkSArasa vi. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 laukika apIvA yogya - lohi vi. lokottara pIvA yogya - acitta doSa rahita rAba vi. lokottara pIvA ayogya - sacitta pANI vi. temAM zrAvakane peya - pANI vi., apeya - dAru vi. laukika bhojya - bhAta vi., abhojya - gAyanuM mAMsa vi. - lokottara bhojya - doSa vinAno AhAra, abhojya - doSayukta AhAra vi. - zrAvakone bhojya - trasajIvothI rahita annAdi vi. zrAvakone abhojya - anaMtakAya-baTATA vi. laukika ucita - sAme javuM, ubhA thavuM vi. - laukika anucita - bIjAno virodha karavo. - - - lokottara saMyamIone ucita - paropakAra vi. - lokottara saMyamIone anucita - AgamasUtranAM artha chupAvavA ke ulTA artha karavA. zrAvakone ucita - sAdhu sevA vi. zrAvakone anucita - pAMkheDIono paricaya vi. laukika sArabhUta - vajra, gozIrSa caMdana, strI vi. laukika asArabhUta barachaTa patthara, eraMDanuM lAkaDuM, kAMTA vi. navavADanI sAcavaNI sAthe brahmacarya pAlana vi. - lokottara sAra lokottara asAra - temAMja atikrama aticAra vi. lagADavA. - zrAvakano sAra zrAvakano asAra laukika lokottaramAM sAra asAranA vacce rahenArAM bhAvo madhyama, ane amadhyama to sAra ane asAra banne asAraja che, (sAra paNa asAra ja che.) sAmAnya mIThAza ane thoDAka ghIvALA modaka vi. laukika madhyama sAra che have tenAthI paNa sAva phIkA ane lukhA modaka asAra ja che, eTale modaka sArabhUta che, paNa AvA lukhA lADu to asAraja che. tema saMvigna pAkSika banI zakya teTalu saMyama pALe ane na palAya tenuM kheda kare te madhyama, paNa sAva pAsasthAnI jema Avazyaka kriyApaNa na kare te to amadhyama hovAthI asAraja che. kiMpAka phaLa vi. mULazuddhi bhAga-1 - - sarva viratinI atUTa jhaMkhanA. pramAda vi. - - laukika bhakSya lADu vi., abhakSya - lokottara bhakSya zuddha AhArAdi. lokottara abhakSya - azuddha AhArAdi. zrAvakane vizuddha aviruddha annapAna vi. bhakSya, zalAkA upara pakAveluM mAMsa temaja tenA uparanuM phaLa vi. abhakSya. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 1 19 - laukika sukha - pAMca IndriyonA viSayo je rUpAdi te nA bhogajanya sukha. ' - laukika duHkha - te viSayonI aprApti vi. - lokottara sukha - vrata paryAyamAM dhRti - sthiratA ramaNatA vi. - lokottara duHkha - vrataparyAyamAM aramaNatA, arati vi. aneka kahyuM che. vratamAM raktamuniono paryAya devalokanA sukha samAna hoya che. arakatano paryAya mahAnarakatulya che, (184) zrAvakone sukha - pauSadha vi. anuSThAna karavA. duHkha - zaMkA kakSA vi.thI vyAkuLa thavuM. sAdhu zrAvakanuM sukha mokSa ane duHkha saMsAra. A sarva bAbatano buddhizALI puruSo AgamathI nizcaya kare che. I415 zraddhAthI = saMyama anuSThAna karatA saMvega-sAMsArika sukha jeone duHkha rUpe lAge evA zraddhAsavegane pAmelAM, tathA zArIrika mAnasika duHkhothI bhayabhIta banelAM prANIo AgamamAM jaNAvela upAyone AcarI upeya evA paramapadane pAme che. 4rA tethI A Agama duHkhathI baLelAM prANione zaraNarUpa che. ll43 pUrvArdha, A mAtra zaraNarUpa che, eTaluM ja nahi paNa Alambana rUpe paNa che. te mATe uttarArdha kahe che... bhavakUve paDatANaM eso AlaMbaNaM paraM // 43 // saMsAra kuvAmAM DubatA prANione bahAra nIkaLavA mATe Agama doraDA samAna che. eso NAho aNAhANaM savvabhUyANa bhAvao / bhAvabaMdhU imo ceva savvasokkhANa kAraNaM // 44 // anAtha evA sarva jIvone A Agama paramArthathI nAtha che, jemAM mAlika AzritanuM rakSaNa kare che. tema Agama ahiMsAnuM pratipAdana karanAra vAkyanAM AdezathI/upadezathI sarva jIvonuM rakSaNa kare che. ane sarva sukhonuM kAraNa hovAthI A ja paramArthathI bhAI che. jema kahyuM che ke... jema bhAI sArI zikSA ApavA dvArA sukhanuM kAraNa bane che, tema Agama jJAnAdi ApavA dvArA zivasukhanuM kAraNa bane che. I44 Agama dIvaDA samAna che; te gAthAthI batAve che. aMdhayAre duruttAre ghore saMsAracArae / eso ceva mahAdIvo loyA - 'loyAvaloyaNo // 45 // aMdhakAramaya, duHkhe nIkalI zakAya evAM bhayaMkara saMsArarUpI kArAvAsamAM moTA dIvaDAnI jema A Agama loka-alokanA sarva padArthane prakAzita karanAra che. 4pA - Agama AMkha che tenA mATe gAthA kahe che. jeNaM saggA - 'pavaggANaM maggaM dAeI dehiNaM / cakkhubhUo Imo teNaM savvesi bhavvapANiNaM // 46 // prANIone svarga-mokSano mArga (jJAna darzanAdi cAritra rU5) dekhADe che. mATe A Agama Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 20 mULazuddhi bhAga-1 sarva bhavya prANIo mATe cakSu samAna che. I46 - Agama mAbApa che, te jaNAve che. Agamo ceva jIvANaM jaNaNI NehaNibbharA / joga-khemaMkaro niccaM Agamo jaNago tahA // 47 // Agama jIvonI sneha sabhara nayanovALI mAtA che; tathA sadA yogakSema karanAra hovAthI pitA che. jema mAtA putranuM pAlana poSaNa parivardhana kare che. tema jinezvare bhAkhelo siddhAMta paNa jIvonuM pAlanAdi karato hovAthI mAtA che. pUrva prAptaguNonuM rakSaNa karavAthI; apUrva guNone prApta karAvavAthI jIvono Agama pitA samAna yogakSemakArI che. ll4LA - sArthavAhanI upamA darzAve che. sA-kora - vasAyAlAvathasaMdhune ! eso saMsArakaMtAre satthAho maggadesao // 48 // rAga, dveSa, kaSAya vigere duSTa jaMgalI pazuothI bharapUra Agama saMsAra vanamAM sArthavAhanI jema A mArga dekhADanAra che. mArganAM guNone jANanAra sArthavAha jaMgalI prANIothI vyApta jaMgalamAM sArthanA pravAsIone nirupadravamArga batAve che. tema aneka ApattiothI bharapUra saMsAra vanamAM jJAnAdi svarUpa nirupadrava mArgane jainAgama dekhADe che. I48 sArIra-mANasANeyadukkha-kuggAhasAgare / buDuMtANaM imo jhatti hatthAlaMbaM payacchai // 49 // zArIrika, mAnasika duHkha ane khoTI pakkaDa svarUpa nathIbharapUra) saMsArarUpI samudramAM DUbatAM prANIone hAthanA Alambana rUpa samakitAdi Ape che. jema sAgaramAM DubatAM prANIone koIka hAthanuM Alambana ApIne bacAvI le che. tema duHkhasAgaramAM DUbatAM prANIne jainAgama samakita vagerenA dAna dvArA uddharI le che. I49H mahAvijjAsahassANaM mahAmaMtANamAgamo / bhUiTThANaM sudiTThANaM eso koso suhAvaho // 50 // Agama hajAro mahAvidyA tathA (prabhAvazALI puruSothI adhiti) aneka atizayavALA maMtrono sukhakArI bhaMDAra che. * vidyA prajJapti vagere devIadhiSThita hoya che ane sAdhanAthI siddha thAya che. maMtra ceTaka vagere deva adhiti hoya che ane sAdhanA vinA siddha thAya. (Avazyaka niryuktimAM paNa Ama ja kahyuM che.) koIne zaMkA thAya ke anyadarzananAM zAstromAM paNa mahAvidyA vi. dekhAya che. to pachI A jainAgama ja mahAvidyA bhaMDAra kevI rIte thayo ? Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 121 tame hakIkatathI ajJAta cho, kAraNa te Agama tathA vidyAo A AgamamAMthI nIkaLelA che. zrI siddhasena divAkara sUrie kahyuM che ke - parazAstramAM je kAMI subhASito jANavA maLe che. te pUrvarupI mahAsamudramAMthI nIkaLelAM jinavAkya rUpa biMduo ja che. AnI amane pAkI khAtrI che. ||paDyA ane vaLI A Agama pradhAna ciMtAmaNi che, e mATe zlokArdha kahe che - citAIyaMphalaM dei eso ciMtAmaNI paro ( 51 ) zlokArtha - dhAryA karatA ghaNu phaLa A-Agama Ape che, mATe A pradhAna ciMtAmaNi ratna che. AMgaLI cIMdhIne keTa keTalA vizeSaNo Agamane ApIe, ethI samasta Adezano saMgraha karavA uttarArdha kahe che. maNNe taM natthi jaM natthi ittha titthaMkarAgame (51) zlokArtha :- manye e AptavAdanuM sUcana karanAra che, ane avadhAraNa to jaNAI Ave che. eTale te nathI ja ke je A jinezvaranA AgamamAM na hoya (51) AgamanA AdaravALAe je karyu te kahe che.... AgamaM AyaMteNa attaNo hiyakaMkhiNA / titthaNAho guru dhammo te savveM bahumaNNiyA // 52 // AtmahitanI jhaMkhanAvALo Agamano Adara kare-pramANabhUta mAne to sAthosAtha tIrthaMkara, suguru, dharma te sarvanuM bahumAna thaI jAya che. 52 bahumANeNa eyammi natthi taM jaM na manniyaM / telokke mannaNejjANaM vutto ThANaM jao imo // 53 // AgamamAM AMtaraprIti rAkhavAthI te nathI ke jenuM bahumAna na thayuM (traNalokanI sarvazreSTha vastuono Adara thAya che) kAraNa ke traNa lokamAM mAnanIya puruSonuM A Azraya sthAna che. 114311 AgamanuM prAmANya darzAve che. na yAgamaM pamottUNamannaM maNNaMti sUriNo / pramANaM dhamNamaggammi diTThataM beMti kevalI // 54 // Agamane choDI AcAryo dharma bAbatamAM sAdhaka-siddhi karAvanAra tarIke anyane pramANa karatAM nathI. draSTAMta rUpe jenA rAga dveSa nAza pAmI gayA che evA pratyakSajJAnI kevalI bhagavaMto paNa Agama draSTithI zuddha AhAra vApare che. bhalene pachI te AdhAkarma doSa kevalIne dekhAto hoya. piRsniryukti gA. 524mAM kahyuM che ke - zrutopayogavALo zrutajJAnI jo azuddha gocarI lAve to paNa kevalI bhagavaMto vApare che. nahiM to zveta apramANa thaI jAya. 9 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 2 2. mULazuddhi bhAga-1 kallANANaM mahaMtANaM aNaMtANaM suhANa ya / bhAyANaM ceva je jIvA te taM bhAveti bhAvAoM // 55 // je jIvo bahumAnathI Agamane manamAM dhAre che, teo mahAkalyANa ane anaMtasukhanAM bhAjana bane che. //papa aNNANaM maMdapuNNANaM NisAmaMtANa katthai / kaNNasUlaM samuppajje amayaM pi visaM bhave // 56 // maMdabhAgI, durbhavya abhavya vi. ne Agama sAMbhaLatA kAnamAM zULo bhokAya che (upaDe) = duHkha upaje che. teone amRta paNa viSa banI jAya che. //padI A arthamAM kathA kahe che. chevasudattakathA ahIM jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM jayapura nAme nagara che. te nagara jema zreSTha gAMdharvakala suMdara dhvanivALuM, zabdazAstra suMdara svaravALuM, dhanuranuM zarIra suMdara bANavALuM hoya che, tema A nagarI suMdara sarovaravALI che. sara : svara, zara, san = tAva tyarthe jema tINa talavAra suMdara pAnI pAyelI hoya che. mAnasarovara suMdara pANIvALuM hoya, uttama kavinuM vacana (kAvya) suMdara vANIvALuM hoya che, tema A.nagara suMdara vaNikavALuM che. jema vAtsalya bhAvita nara samUha suMdara zaraNa rUpa (rakSaNa karanAra) hoya che, mahAmatinuM hRdaya zreSTha smRtivALuM hoya, vAyu zarIra suMdaradhvanivALuM hoya che. tema A nagara suMdara rastAvALuM che. jema samudratala suMdara ratnavALuM, kiramajanA raMgathI raMgAyeluM vastra suMdara raMgavALuM, hAthInuM mukha suMdara dAMtavALuM hoya che tema suMdara nirmAtA (kalAkAra) vALuM A nagara che. - tyAM namI rahelAM sAmaMta rAjAonA mukuTa maNinI prabhAthI jenAM caraNakamala kAntivALA thAya che tevA jitazatru rAjA che. rUpAdiguNothIyukta traNa jagatanI strIone phikI pADanArI tene kuMdaprabhA paTTarANI che. tyAM saghaLAM zAstramAM nipuNa rAjAne mAnIto dhanadatta nAme zeTha che. jene vasumati priyA sAthe paMcaviSayaka sukha bhogavatAM pAchaLI vayamAM vasudata nAme putra thayo. te putra anukrame bottera kalAmAM hoMzIyAra thayo, chatAM paNa dharmakalAmAM ajANa hato. mAbApe samajAvyuM ke he beTA ! sarvakalAmAM paMDita paNa dharmakaLA vinA apaMDita ja che. vaLI vijJAna vinaya vigere sarvaguNo paNa dharma vagara nakAmA nIvaDe che. mATe dharmamAM prayatna kara. te kalAnI prApti jinAgama sAMbhaLavAthI ja thAya che. mATe sugara pAse jaIne sAMbhaLa. ATa ATaluM kahevA chatAM bhAre karmanA lIdhe te jarA paNa mAnato nathI. jayAre mAtAe zeThane vAta kahI ke A ApaNo putra thaI saMsAra vanamAM bhaTake te sAruM na kahevAya. tethI kAMI yukti lagADo jethI A jaine siddhAMtane sAMbhaLe. tyAre pitA Agraha karIne putrane vyAkhyAnamAM laI gayo. paNa abhavyatvanAM lIdhe jema jema sAMbhaLe che tema tema kAnamAM soyo bhoMkAvA lAgI Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 vasudatta kathA 123, ane cittamAM kheda thavA lAgyo. bApanA anurodhe dararoja vyAkhyAnamAM jAya che, paNa kAMI sAMbhaLavuM gamatuM nathI. * he tAta ! jagatamAM jIvAdino ja viraha hovAthI kAgaDAnA dAMtanI parIkSA jevuM A agaDe bagaDe zuM sAMbhaLo cho. potAnI buddhithI aneka prakAranA kalpita zAstro racI: aneka pAMkhaDIo bhoLA mANasonuM bhakSaNa kare che, bolavAmAM ustAda mAyAvI puruSo saMtano vezadhArI lokono vizvAsa meLavavAM "A sarvajJanuM vacana che," ema kahe che, kharekharato koI sarvajJa ja nathI, to teNe raceluM zAstra kyAMthI hoya ? - tethI unmattanA vacananI jema emAM tamane Adara kevI rIte thAya? vaLI o pitAjI! A sAMbhaLatA mArA kAnamAM bhAre vedanA thAya che ane aMgo aMga AgathI dAjhI rahyuM che, tethI huM to ghera jAuM chuM. tyAre zeThe vicAryuM A to koI abhavya jIva lAge che. Ane pakaDI rAkhavAno koI phAyado nathI. uThIne ghera gayA. yogya vaye lagna thayA. viSaya sukha anubhavato dharma mokSa puruSArthathI vimukha agamya abhastha vi.mAM pravRtti karanAro tathA jIvaghAta karavAmAM masta rahenAro Arta - raudra dhyAnane vaza thayelo marIne sAtamI narakamAM gayo. 33 sAgaropama pramANa utkRSTa AyubhogavI tyAMthI mAchalo thayo. tyAMthI marI A ja bhAratamAM rikhapura nagaramAM (bhIkha mAMganAro) cakracalAvanAra (citra batAvI paisAbhegA karanAra) gobhadra brAhmaNanI javalanaprabhA nAmanI patnInI kukhe putra thayo. tenuM agnideva nAma paDyuM. zarIra to vadhyuM paNa muMgo ane kura cittavALo hovAthI viSavRkSanI jema sarvane trAsa upajAvanAro thayo. pitAnI paraMparAmAM AvelI cakra calAvanAnI vRtti kare che. eka vakhata rAjAnAM priyapuruSe tenI Agala ramatamAM ghAsanuM taNakhaluM nAMkhyuM. tyAre te krodhe bharAIne tene lAkaDIthI prahAra karIne mArI nAMkhyo. tethI rAjAe paNa tenAM netro upADI hAtha paga kAna nAka chedIne kardathanA karIne marAvyo ane ghorapariNAmavALo te chaThThI narakamAM upanyo, tyAMthI pharI mAchalo thayo. mAchImAre jIvato ja tene pakaDyo, ane tapelA tela vagere sIMcI nAza karyo, tyAMthI bharavADanA vADAmAM bharavADa tarIke upanyo. paNa te mahAmUrkha patthara jevo jaDabuddhivALo hato. te kRtya-akRtya kazuM jANato nathI. ema karatA eka yuvAna thayo. yauvananA unmAdathI tathA mUrkhatAnAM lIdhe mA bahenane paNa mAravA lAgyo. eka vakhata potAnAM gharanI pAchaLa snAna karatI gAmamukhInI patnI joI. vADa oLaMgI tenI pAse gayo. balAtkAre bhogavatAM teNIe buma pADI teTalAmAM ThAkora Avyo. tenA aMDakoSano cheda karyo ane liMgane pIlI nAMkhyuM, ema vedanA bhogavato marI pAMcamI narakamAM gayo. tyAMthI nIkaLI plecchajAtimAM jAtyaMgha putra thayo. AnuM pAlana poSaNa karavuM bhAre paDaze. ema jANI mAtAe jAte tenuM gaLuM maraDI mArI nAMkhyo ane narakamAM gayo. e rIte abhavya hovAnA lIdhe anaMtakAla saMsAramAM bhamaze. (vasudatta kathA samApta) A arthanAM nIcoDa mATe gAthA kahe che... Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 24 mULazuddhi bhAga-1 tA evaM je'vamaNNaMti bAlA hIlaMti AgamaM / ghoraMdhAre duruttAre aho gacchaMti te narA // 57 // jiNA''NaM laMghae mUDho 'kilAhaM suhio bhave / jAva lakkhAi~ dukkhANaM ANAbhaMge kao suhaM ? // 58 // gAthArtha - je ajJAnI loko A AgamanuM apamAna ane hAlanA kare che, teo ghora aMdhakAramaya duHkhe nIkaLI zakAya evI naraka pRthvImAM jAya che. AjJA oLaMgavAthI huM sukhI thaIza evuM mUDha mANasa mAne che, paraMtu te lAkho duHkha prApta kare che. kAraNa ke AzA bhaMga karavAthI sukha kyAMthI hoya ? ogha niryukti (bhASya 45-46 gAthAmAM) mAM kahyuM che ke - pramAdanA vaze rAjAnI AjJAno bhaMga karatA jema jelamAM jakaDAvuM, dhanAdi sAmagrInuM japta thavuM. duHkha maraNa ItyAdi prApta thAya che tema pramAdavaze jinezvaranI AjJA toDatAM durgatimAM kroDovara motane pAme che. paNa ApatA Agamana mAhAsya darzAvanArI gAthA kaTTha ttha )mamhArisA pANI dUsamAdosadUsiyA / phA ! ApaIII huMtA ?, na huMto nA niVT/To zA haribhadra sUripaMdadara kahe che - jinAgama na hota to duSamakAlanAM doSathI dUSita nAtha vagaranAM evAM amArA jevAnuM zuM thAta ? mithyAtva balathI preraNA karAyeluM samati maMda paDe che ane avasarpiNI kAlanAM doSathI kaSAyo vRddhi pAme che. - gurukulavAsa phuTI rahyo che eTale aMdaroaMdara phUTa paDI rahI che. dharmamAM paNa maMda buddhi thaI rahI che. lokanAnAthe je kahyuM te ja thaI rahyuM che. jema rAjAo kuTuMbIo sAthe jhaghaDe tema upakaraNa, vastra, pAtra, vasati zrAvaka vi. mATe sAdhuo (yuddhakaraze) jhaghaDaze, kajIyo karanArA, tathA prAyaH karIne duSama kAlamAM asamAdhi karanAra, zAMtino bhaMga karanArA, nidharmI, nirdaya ane kura loko hoya che. janasamUhane krodha-mAna, mada, ane matsarathI pUrI potAno prabhAvI paMjo phelAvI adharme samasta tapa japa sAravALA dharmane paNa jItI lIdho che. - viSayomAM Atura te pApIo vyavahAramAM potAnA kAma-kAjamAM pahelAM - pAvaradhA hoya che. ane dharma thI bhraSTa teo asadAcArI hoya che. svajano sAthe haMmezane mATe virodhI lubdha, gRddha, ane mitronAM ghara bharanArAM, bhAre krodhI daMyA tathA lajA vagaranAM loko hoya che. duSamakALamAM zaraNa vagaranAM loko nAraka, tiryaMca, manuSya ane devalokamAM zArIrika ane mAnasika duHkho prApta kare che. tAraka evA Agamane nahi jANanArA jIvo duHkhathI tapelA (pIDAtAM). corAzI lAkhayoni svarUpa cAra gatinA gamanathI gahana saMsAramAM bhaTake che. (204). Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kAlakAcArya kathA 1 25 AvA duSamakALamAM paNa Agama jo tAraNahAra hoya to bhavasAgarathI tarI jAya che. svabhAvathI kura ane viSayamAM laTTa banelAM paNa jinavacanathI mana vAsita thatAM traNe lokanAM jIvone sukha ApanAra bane che. jo ema che to zuM thayuM ? tamhA tANaM mahANAho baMdhu mAyA piyA suhI / gaI maI imo dIvo Agamo vIradesio // 60 // tethI Agamane vIra prabhue mahAnAyaka, baMdhu, mA, bApa, mitrasamAna, sugati sanmati ApanAra hovAthI gati, mati, bhavasamudramAM AzvAsana ApanAra hovAthI beTa dvIpa) ane ajJAna aMdhakArane dUra karanAra dIvaDo kahyo che. sUriparaMpareNeso saMpatto jAva saMpayaM / kiMtu sAisao pAyaM vocchinno kAladosao // 11 // AcAryanI paraMparAthI A siddhAMta ApaNane prApta thayo che. paNa kALadoSathI prAyaH karIne atizayavALA mahApariNAdhyayana vagere granthano viccheda thaI gayo che. ' A vAta kAlAkAcArya abhimAnI potAnAM praziSya sAgaracaMdra AcAryane pratibodha karatAM kahe che. (kAlakAcArya kathAnaka) A jaMbudvIpanAM bharata kSetramAM dharAvAsa nAmanuM nagara che. zatrusamUhanI strIone vaidhavya rUpI dIkSA ApavAmAM guru samo vairisiMha nAme rAjA che. tene aMtaHpUramAM pradhAna surasuMdarI nAme paTTarANI che. ane kAlaka nAmano sakala kalAmAM pAragAmI putra che. - ekavAra te ghoDA khelAvI pAcho pharato hato tyAre A AMbAnA bAgamAM pANI bharelAM vAdaLa jevI gaMbhIra ane madhura dhvani sAMbhaLI kautukathI jovA mATe aMdara gayo. tyAre tyAM susAdhu samudAyathI parivarelAM ghaNAM lokone dharmadezanAM ApatAM evAM guNAkara AcArya bhagavaMtane nayaNe nirakhyAM. vaMdana karIne beTho, AcArya bhagavaMte paNa kumArane uddezI vizeSathI dharmadezanAM zarU karI. jema kasoTInAM patthare sonAne ghasavAthI, chedavAthI, tapAvAthI ane tADanA karavAthI sonAnI parIkSA thAya che tema zrata, zIla, tapa, dayA A cAra guNothI dharmanI parIkSA vidvAno kare che. ||206 Adi aMta vagarano jIva pravAhathI anAdi kAlathI karma vaDe lepAyelo che, te pApathI duHkhI thAya che. ane dharmathI sukhI thAya che. sonAnI jema kaSa cheda tApathI zuddha thayela cAritra dharma, mRtadharma ane tapa ema kharekhara traNa prakArano dharma jANavo. te dharma prANivadha vi. pApasthAnano niSedha kare ane dhyAna dharavuM, bhaNavuM, vi. nuM vidhAna kare A dharmanI kaSaparIkSA (cakAsaNI) thaI. je bAhya anuSThAnathI vrata niyamono bAdha na thAya temaja jemAM zuddhi saMbhavatI hoya te dharma cheda parIkSAmAM pAsa thayo kahevAya. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 26 mULazuddhi bhAga-1 jIvAdipadArthone yathAsthita bhAkhanAro ane te jIvane karmabaMdhAdi thAya che evuM jaNAvI tenAthI chuTavA mATe sAdhana bananAro dharma tApazuddha kahevAya che. AvI rIte pavitra thayelo dharma ja dharmapaNAnuM nAma pAme che. A prakArothI je dharma nirmala thayelo nathI, te bemAMthI - Aloka | paraloka koI paNa ThekANe sAro nIvaDato nathI. evA (azuddha) dharmanuM phaLa nakkI viparIta hoya che. A dharma uttamapuruSArtha hovAthI AmAM je ThagAI jAya te sarva kalyANathI dUra-vikhUTo rahe che. te te prakArathI A dharmamAM je ThagAto nathI tenA hAthamAM sarva kalyANa sAmagrI Ave che. tethI paMDita puruSoe haMmezA sUkSma buddhithI dharmanI parIkSA karavI joIe. A guruvayaNo sAMbhaLavAthI kAlaka rAjakumArano karyabhAra ocho thavAthI cAritranAM bhAva jAgyA. ane kahevA lAgyo ke bhagavan! mithyAtvanI jALamAM phasAyelAM mane vAstavika dharma kahIne Ape ugAryo che. tethI have mAre je karavA yogya che te pharamAvo. jyAre sUrIzvare tenAM bhAvo parakhI uttama sAdhu dharma pharamAvyo, te vAta svIkArI rAjA pAse kumAra gayo. mahA muzkelIe mA-bApa AdithI potAne choDAvIne aneka rAjaputro sAthe saMyama svIkAryo. grahaNa, Asevana zikSA grahaNa karIne gItArtha thatAM gurue gacchAdhipati tarIke sthApyAM. pAMcaso sAdhuothI parivarelAM bhavya jIvone pratibodha pamADatAM ujainI nagarImAM padhAryA. nagaranAM uttara dizAnAM vanakhaMDamAM yatiyogya prAsuka pradezamAM vasyAM. (15) temane padhArelAM jANI loko jhaDapabhere vaMdana karavA gayA ane sUrine praNAma karI zuddhabhUmitala upara beThA. tyAre kAlaka sUrIe duHkharUpavRkSanAM gIca vanane bhasmasAt karavAmAM dAvAnala samAna jinezvare bhAkhelo dharma gaMbhIra dhvanithI kahyo. te sAMbhaLI sabhAjano adhika saMvega pAmyA ane sUrInAM guNa gAtAM gAtAM potAnA ghera gayAM. e pramANe bhavya jIvorUpI kamaLane pratibodha karatAM AcAryazrI no keTaloka kALa pasAra thayo. tyAre bhavitavyatA yoge tyAM sAdhvI samudAya Avyo. teomAM sarasvatI nAmanAM sAdhvI hatAM... te kevAM che ? sarasvatInI jema hastA2mAM pustaka che, paNa akulIna nathI. (sarasvatI pitA-brahmAne paraNI hatI tethI kulIna nathI) gaurInI jema mahAtejasvI che paNa bhava-saMsAramAM rakta nathI. (gaurI bhava-zaMkaramAM rakta hatI) zaradakALanI nadInI jema svaccha AzayavALI che paNa nadI grAha jhuMDA vi. duSTa jalacara prANIvALI hoya che jyAre A khoTI pakkaDa rAkhanArI nathI. lakSmI jema kamala AlayavALI che tema A nirmala sthAnavALI che. paraMtu kAmanA (viSayavAsanA) vinAnI che caMdralekhAnI jema sarvajanone AnaMda ApanArI che, paNa tenI jema vAMkI nathI. eTale ke te guNo ane rUpathI sarvanArIomAM mukhya che. vaLI saMyamanI kriyAmAM udyamavALI evI sarasvatI nAmanI kAlakAcAryanI nAnI bahena aMDila bhUmie jatI ujainInA rAjA gardabhille joI. ane evo Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kAlakAcArya kathA 1 27. duSTa vicAra thayo-temAM Asakta banyo. hA suguru ! oha! bhAI ! o pravacananAM nAtha ! he kAlaka munIndra ! anArya rAjAvaDe haraNa karAtA mArAM saMyamananuM rakSaNa karo. AvI rIte vilApa karatI teNIne anicchAe baLajabarIthI aMtaHpuramAM nAMkhI dIdhI. te jANI sUrie rAjA pAse jaI kahyuM ke rAjanuM ! pramANamAM rahelAMoe pramANonuM yatnathI rakSaNa karavuM joIe. pramANamAM rahelAM avyavasthita bane tyAre pramANo viSAda (nAza) pAme che. (maryAdAmAM rahelAoe nyAyonuM prayatnathI rakSaNa karavuM joIe. nahi to vera vikhera thayelI maryAdAthI nItio lopa thAya che.) vaLI tapovana vi. nuM rAjAne rakSaNa karavAnuM hoya che. rAjAonAM bhujAonA parAkramanI chAyAnAM AzrayathI RSi munio sukhe rahe che. ane nirbhaya banI pota potAnI dharma kriyA kare che. tethI A sAdhvIne choDI do. potAnAM kulane kalaMka nA lagADo ! te kahyuM che ke... je paradArAnuM haraNa kare che, te gotrane gaMdu kare che. cAritrane malina kare che. subhaTapaNAne hArI jAya che. jagamAM saghaLe apayaza phelAve che. ane kula upara meMzano kuco pherave che. (209) tethI mahArAja ! zarIramAMthI nIkaLelI pezIonI mAphaka A viruddha che. kAmAtura tathA udhI buddhinAM lIdhe rAjAe kAMI mAnyuM nahi. kema ke - sAme raheluM drazya (AMkhathI joI zakAya tevI) vastune aMdha mANasa dekhato nathI, jyAre kAmAMdha rAgAMdha to je che te to dekhAto nathI, ane je nathI tene dekhe che. ane tethI azucithI bharelAM priyAnAM zarIramAM DolaranA phUla, kamaLa, pUnamano caMdra, kaLaza, kAMti bharyA latAnAM pAMdaDAo vigereno Aropa karI harakhe che, krIDA kare che. tethI he rAjanuM ! A tapasvinIne choDI de. anyAya na karo, tema anyAya karazo to bIjo koNa nyAyI banaze. chatAM rAjA keme karIne na mAnyo. ane saMgha pAse kahevaDAvyuM chatAM teNe saMghane paNa nakAra bhayo. tyAre krodhe bharAI kAlAkAcArye A ghora pratijJA karI ke saMghano virodhI, pravacanano ghAtaka, saMyamano nAza karavAmAM tatpara evAM mANasonI upekSA karanAranI je gati thAya te gati mArI thAya. tethI nirlajaja A rAjAne huM A rAjayathI bhraSTa karIza. AvuM karavuM joIe e viSe AgamamAM paNa kahyuM ke... sAmarthya hoya to AjJA bhaMga karanAranI upekSA na karavI joIe, paNa anukULa ke pratikULa upAyathI zikSA ApavI joIe. (2) tathA sAdhu ane caityanAM zatrune tathA jinazAsananAM niMdAkhorone vizeSe karI sarvazaktithI vAravA joIe. ra1rA AvI pratijJA karIne sUrie vicAryuM A gaIbhilla mahAparAkramI ane gardabhI vidyAnAM lIdhe baliSTha che. mATe tene ukheDavAno koI upAya karavo paDaze. ema vicArI kapaTathI pAgala banI traNa raste cAra raste coka vigere jAhera sthalamAM A pramANe bakavA lAgyA. jo gardabhillA Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlakAcArya kathA 128 mULazuddhi bhAga-1 rAjA che to tethI zuM thayuM ? eno deza ramya che to tethI zuM thayuM ? ramya-rANIvAsa che to tethI zuM thayuM ? nagarI sArI vaselI che to tethI zuM thayuM ? mANaso sArA vezavALA che to tethI zuM thayuM. ? bhikSA mATe pharuM to tethI zuM thayuM ? jo huM sUnA gharamAM suI jAuM to tethI zuM thayuM.?? e pramANe sUrine bolatA dekhI nagarajano kahevAM lAgyA. karyuM. kAraNa ke bahena ApattimAM paDavAthI potAnAM gacchane mUkI kAlakasUri pAgalanI jema bhame che te kheda janaka che. arere ! rAjAe sAruM nathI A sakalaguNanA nidhAna ! bALa, gopALa, strI vi. pAsethI rAjAnI niMdA sAMbhaLI maMtrIoe rAjAne kahyuM ke rAjan! A barAbara nathI karyuM. A sAdhvIne choDI do. enAM lIdhe bhAre niMdA thaI rahI che. vaLI moha vaza banelo je mANasa guNIjananuM ahita kare che, te jAtane duHkha dariyAmAM DubADe che. tyAre rAjA gusse thaIne kahevA lAgyo ke AvI zikhAmaNa tArA bApane Apaje. te sAMbhaLI "samudra maryAdA ulaMdhe to koNa rokI zake" evuM dilamAM dhArI maMtrIo cUpa thaI gayA. (31) te vAtanI mAhitI maLatAM sUri nagarathI nIkaLI niraMtara vihAra karatAM karatAM IrAna kAMThe zakakUla nAmanA kulamAM pahoMcyA. tyAM je sAmaMta hoya te zAhI ane temano adhipati te zAhAnuzAhI kahevAya che. kAlakasUri eka zAhI pAse rahyA ane maMtra taMtrAdithI tene prasanna karyo. eka vakhata vividha goSThI karato sUri samIpe khuzamijAja banI zAhI beTho hato. tyAM pratihAre AvIne vinaMtI karI ke he svAmI ! zAhAnuzAhIno dUta Avyo che. jaldI aMdara bolAvo. tyAre aMdara bolAvyo, Apela Asana upara beTho. ane dUte bheTa ApI. te joI navI varSA RtunAM AkAza jevu moDhuM kALu DibAMga banI gayuM. te dekhI sUrIe vicAryuM ke zAhI judA ja bhAva karato kema dekhAya che? kAraNa ke svAmInA prasAde AveluM bheTaluM joI "vAdaLA joI mora harSa ghelAM bane che, tema sevako khuza thAya che." tyAre emanuM to mukha kALuM thaI gayuM che tethI AnuM kAraNa puchuM ? A daramiyAna jyAre zAhInAM puruSe batAvelAM dUtAvAsamAM dhUta gayo, tyAre sUrie puchayuM "svAmInI kRpA AvavAM chatAM tame udAsa kema dekhAo cho ?" zAhIe javAba Apyo ke he bhagavAn ! A svAmIno prasAda nahi paraMtu krodha Avyo che. amArAM svAmI jenAM upara krodhita bane che, tene nAmAMkita mudrAvALI churI mokale che. tethI koIka kAraNathI krodhe bharAI A churI mokalI che. AnAthI jAtano ghAta karavAno che. A svAmI ugra daMDavALo hovAthI tenI AjJAmAM koI jAtano vicAra karI zakAya nahiM. sUrIe kahyuM tArA ekalA upara ruThyo che ke anya upara paNa ? zAhIe kahyuM mArA sivAya anya paMcANuM zAhI upara rUThyo lAge che, kAraNa ke A charI upara channumo AMka dekhAya che. sUrie kahyuM to pachI maravAnuM rahevA do. zAhIe kahyuM - zAhAnuzAhI gusse thAya pachI kulakSaya thayA vinA raheto nathI. to paNa dUta mokalI paMcANuM Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kAlakAcArya kathA 129 zAhIone ahIM bolAvI do. ane ApaNe badhA hiMdu dezamAM jaIe. jethI tamAro ke tamArAM kulano paNa nAza thaze nahiM. zAhAnuzAhInAM duta pAse anya paMcANuMnAM nAma jANI potAno duta mokalI kahevaDAvyuM ke tame prANa tyAga karatAM nahiM paNa badhA ahIM AvI jAo. huM badhuM saMbhALI laIza. tyAre prANono tyAga ghaNI agharI cIja hovAthI teo sarva sAmagrI bhegI karI tyAM jaldI AvI gayA. tyArabAda zAhIe sUrine pUchyuM have amAre zuM karavAnuM che ? te pha2mAvo! sUrie kahyuM sainya sAthe siMdhu nadI utarI hiMdu dezamAM cAlo. pachI vahANamAM besIne saurASTramAM AvyA. A daramyAna varSARtu zarU thaI eTale mArgo durgama thayA. tethI saurASTra dezamAM DhaMka parvatanI pAse chandu bhAga pADIne rahyAM A arasAmAM jema moTo rAjA zobhAzALI pradhAnavALA hoya tema suMdara sapheda kamalavALo, jema moTA yuddhanAM samaye ghaNA. rAjAo uchaLatA hoya, tema ghaNAM govALo caMcala banI rahyA che. navo varSA kALa jema dhodha vAdaLAvALo (bagalAvALo) dekhAya che, tema dhoLA bagalAo dekhAya che. jema bhagavAna zreSTha rAjAothI sevAya che, tema rAjahaMsa cotarapha pharI rahyA che. zreSTha mahelamAM jema suMda2 jharokhAM pratyakSa thAya che, tema mattahAthIo cotarapha dekhAya che, evo zarada kALa Avyo. ane te kALe sajjananI manovRtti jevI nadIo cokhkhI thaI. zreSTha kavinI vANI jevI dizAo nirmaLa banI parama yogInA zarIra jevuM dhULa vagaranuM gaganamaMDala thayuM. jema munio zuddha manathI zobhe che, tema saptacchadanA vRkSo puSpothI zobhe che. zreSTha kArIgare ghaDelI devakulanI paMkitao suMdara camakatI hoya che. tema suMdara tAralAovALI rAtrIo zobhI rahI che. pAkelA dhAnyavALI pRthvI ghaNI zobhavA lAgI. vaLI harSa bharelAM gAyanAM samudAyamAM rahelAM abhimAnI baLado DhekAro karavA lAgyA. (32) amRtanAM pUra samA caMdranAM kiraNo rAtre AkhAe mRtyulokane vizeSa snAna karAvI DhAMkI rahyA che. jemAM vaLI zAlivananuM rakSaNa karavA taiyAra thayelI bhIlaDIonAM mukhethI gavAtA madhura gItomAM Asakta banelAM musApharo mArgathI bhraSTa thAya che. Avo sarva jIvone saMtoSa ApanAra zarada kAla Avye chate cakravAka-cakavo jANe saMsAranA vicitra svabhAvane siddha karavAM sAru zokAtura banyo. AvI zaradakAlanI zobhA joI potAnI dhAraNA siddha thavAnI kAmanAvALA sUrIe teone ujjainI nagarI jItavAnuM kahyuM ane umeryuM ke tenI sAthe moTA bhAgano mAlavadeza saMkaLAyelo che. tethI tyAM tamAro sArI rIte nirvAha (gujarAna) thaI zakaze. ame karIe paNa amArI pAse bhAthuM nathI. kAraNa ke A dezamAM to amane mAtra khAvA puratuM ja maLyuM che. tyAre sUrie yogacUrNanI eka capaTI nAMkhI kuMbhAra jyAM vAsaNo pakave tevAM IMTanibhADAne - kuMbhAravADAne sonAno karI dIdho. rAjAone kahyuM ke tame A bhAtuM hAtha karo. tyAre sarakhe bhAge vaheMcI sarva sAmagrI sAthe ujjainI bhaNI prayANa karyuM. vacce AvatA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 kAlakAcArya kathA mULazuti bhAga-1 lATa dezamAM rAjAone svAdhIna karI ujajainI dezanA sImADe pahoMcyA. tyAre zatru sainyane AvatuM sAMbhaLI moTA sainya sAthe gaThabhilla zarahade Avyo. tyAre abhimAne caDelI baMne baLavAna senAo vacce bhAre yuddha thayuM. yuddha varNana : paDatAM tIkSNa bANa, asara, bhAlA, vAvalla baLathI raudra, pheMkAtA cakra, tINa dhArAvALI baI, ghaNa, bANathI bhayaMkara, A badhA vizeSa prakAranA zastra che. temAM talavAra kuhADI bhAlA kuMgInA gharSaNathI aninA kaNIyA uchaLI rahyA che, subhaTono potkAra thaI rahyo che. 'dhULa uDavAthI sUryanAM kiraNo kAI gayA che. AvuM yuddha thatAM gaThabhillanuM sainya vAyuthI vAdaLA vikharI jAya tema paNa mAtramAM nAzI bhAgyuM. te dekhI pote pAcho vaLI nagaramAM bharAI gayo. ane cAre kora sainya goThavI dIdhuM (39). zatrusainya paNa nagarane ghero pALyo. ane dararoja pusaNa khorI kare che. tyAre eka vakhata ghusavA jatAM | sAmano karavA jatA killo khAlI joI teoe hAne pUchayuM tyAre sUrIe yAda karI javAba Apyo ke Aje AThama che. tethI gaIbhilla upavAsa karIne gardabhI mahAvidyAne sAdhI rahyo che. tethI killAnA uparanA bhAge rahela gadheDInI tapAsa karo. tapAsa karatAM gadheDI dekhAI. - sAdhanAM pUrI thatAM gadheDI moTo avAja karaze. ane tene je zatru sainyanA manuSya ke pazu sAMbhaLaze teo lohI vamatA heThA paDaze, tethI te sarvane be gAu dUra laI jAo. ane ekaso ATha zabdavedhI yodhAo ahIM mArI pAse rAkho. ekaso ATha zabda vedhI yoddhAone sUrIe kahyuM ke jyAre gadheDI zabda karavAM sAru moDhuM khole tyAre te avAja kare tenI pahelAM ja tenuM moTuM bANathI bharI de jo. jo avAja karyo to tame paNa prahAra karI zakazo nahi. mATe sajAga thaI tIra tANIne ubhA raho. teoe paNa sUrinAM kahevA pramANe karyuM. tyAre kAna sudhI kheMcAyelA dhanuSyamAMthI chUTelAM bANathI moTuM bharAI javAthI pIDAyelI gadheDI avAja karI zakI nahIM. tethI pratihata zaktivALI gardabhIvidyA te sAdhaka upara mUtarI ane lAta mArIne jatI rahI. sUrie zAhIone kahyuM have Ane pakaDo basa AnuM ATaluM ja baLa hatuM. tyAre kilo toDI ujajainImAM pravezyA. jIvato ja gardabhillane pakaDyo ane muzkeToTa bAMdhI sUri samakSa hAjara karyo. sarie kahyuM ane pApii ! duSTa ! nirlajaja ! anAryakArya karavA taiyAra thayelAM ! mahArAjayathI bhraSTa thayelAM ! nahi IcchatI sAdhvIno nAza karyo ane saMghanuM mAnyo nahi tethI meM A karyuM. mahAmohathI mohita banI je sAdhvInA zIlano nAza kare che, te mANasa jina dharma ane bodhilAbhanAM mULamAM agni cAMpe che, naSTa bodhi lAbhavALo tuM paNa anaMta duHkhathI bharapura saMsAramAM bhamIza. vaLI A janmamAM paNa baMdhana, tADana, apamAna ItyAdi duHkhane pAmyo. te to saMgha apamAna rUpa vRkSanuM phUla che. naraka tiryaMca halkI jAtanAM manuSya tathA nIcakoTinA devamAM jaI saMkaTothI pIDAto anaMta bhavomAM rakhaDapaTTI karIza te tenuM karuNa phaLa thaze. mAna madathI akkaDa banelo je thoDuM paNa saMghanuM apamAna kare che te bhayAnaka duHkha sAgaramAM jAtane DubADe che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kAlabhAcArya kathA 1 3 1 zrI zramaNa saMghanI AzAtanAM vi.thI jIvo je duHkha pAme che te kahevA kevalI bhagavaMta ja samartha che. jeNe moTuM pApa karyuM hoya, saMghanuM mAne nahi tenI sAthe amAre vAta paNa na karAya. chatAM paNa ghaNAM pApanA bhArathI AkrAnta duHkhAgninI bhayaMkara javAlAthI baLatAM tane dekhI karuNAthI huM kahuM chuM ke tuM niMdA ane gartApUrvaka AlocanA karI prAyazcitta kara, jethI duSkaratapa cAritramAM rakta banI hajI paNa duHkha samudrathI tarI jaIza. ema karuNAthI kahevA chatAM ati saMkaliSTa karmanAM lIdhe cittamAM vadhAre dubhAyo. te dekhI sUrIe kahyuM eka vAra choDI dauM chuM ane A dezathI nIkaLI jA. sUrinuM vacana sAMbhaLI te rAjAoe dezathI tene kADhI mUkyo ane dukhI ne dIna banelo bhamavA lAgyo. marIne te karmanAM kAraNe anaMtakAla bhamaze. tyAra pachI sUrinAM sevAkArI zAhIne mahArAjapade sthApI zeSa zAhIo sAmaMta tarIke rAjaya sukha bhogavavA lAgyA. zakakulathI AvelAM hovAthI zaka kahevAyA. e pramANe zaka sapano vaMza utpanna thayo. - sUrIzvarajInA caraNa kamalamAM bhramaranI jema lIlA karatA tathA jinazAsananI unnati karavAmAM tatpara banI kAla pasAra karavA lAgyA. (57) kAla jatAM zaka kula no nAza karI vikramAditya nAme mAlava rAjA thayo. (je gardabhillamo ja putra hato.) vismayakArI AcaraNathI cAre tarapha kIrti dhvaja phelAyo. jene parAkramathI ghaNAM rAjAone AkrAnta karI dIdhAM. potAnAM sattvathI yakSane ArAdhI traNa varadAna prApta karyA. jenA dvArA zatru mitrano bhedabhAva karyA vagara dAna gaMgAno dhodha vaheto karyo. puSkaladAna pravAhathI pRthvInAM saghaLAM mANasone RNa vagaranAM karI potAno saMvata pravartAvyo. teno vaMza ukheDI ujainI nagarIno zaka rAjA thayo. jenI sAmatarAjAo sevA karavA lAgyA. vikrama saMvatathI 135 varSa thaye chate teno saMvata pheravI potAno zaka saMvata sthApyo. zaka kAla jaNAvA mATe prAsaMgika vAta karI. have prakRta kathA saMbaMdha kahIe chIe. sUrie pharIthI benane saMyamamAM sthApI ane AlocanA karI svayaM gaNapurAne vahana karavA lAgyA. A bAju bharUca nAmanuM nagara che jemAM sUrInAM bhANejo balamitra ane bhAnumitra rAjA tathA yuvarAja che. teonI bena bhAnuzrI temano putra baLa bhAnukumAra che. paradezathI sUrine AvelA jANI matisAgara nAmanA potAnAM pratinidhine ujjainI mokalyo. tyAM jaIne tene zakarAjA pAse AgrahakarI svadezamAM surine laI javAnI hA paDAvI, sUri pAse jaI vaMdana karIne vinaMti karI ke he bhagavaMta ! balamitra ane bhAnumitra hAtha, DhIMcaNa ane lalATane bhUmie lagADI bhakti thI Apane praNAma kare che. ane hAtha joDI aMjali karI vinave che ke tamArA viraha rUpI sUryanAM pracaMDa kiraNothI ame saMtApa pAmelA chIe. tethI ApanAM darzana rUpI vAdaLAthI udbhavelA dezanA 1.2 paryAvAthI nAmathI vikramAditya rAjAnI prasiddhi keTalAka ItihAsakAra mAne che. (kAlakAcArya kathA saMgraha) (baLa-vikramabhAnu-Aditya = vikramAditya). Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 2 mULazuddhi bhAga-1 jalathI te tApane dura karo. ghaNu zuM kahIe he karuNAnAM sAgara ! amArA upara karuNA karI pApane haranArA tamArA caraNa kamaLanAM vaMdanano lAbha Apo. (69), tyAre kAlakasUri zakarAjAne svarUpa jaNAvI bharUca gayA. moTA AMDabara thI praveza karAvI bhAvathI balamitra ItyAdie vaMdana karyuM. ane sUripuraMdare bhava nirveda jagADanArI dezanA ApI. tuccha dhAnyanAM DhagalA/photarAM jevo saMsAra asAra che. vijaLI jevI lakSmI caMcalache. tAruNya UMdhA raste janAranuM voLAvuM karanAra che. bhoga upabhoga dAruNa duHkha denArAM rogasamAM che. dhana mAnasika ane zArIrika khedanuM kAraNa che. ISTajanano saMyoga mahAzoka karAvanAra che. ane AyunAM daLiyAM kSaNe kSaNe kSaya pAme che. AvI paristhiti hovAthI te bhavya jIvo ! uttama kulAdiyukta manuSyabhava prApta karI pramAda karavo na joIe. sarva saMgano tyAga karavo. devAdhidevane vAMdavA, sugurune sevavAM, supAtramAM dAna ApavuM, nidAna na karavuM, paMca namaskAra gaNavA, jinAlayamAM pUjA satkAra karavo. bAra bhAvanAo bhAvavI, pravacana niMdA dUra karavI, sugara pAse duSkAryanI AlocanA karavI, badhA prANio sAthe kSamA karavI, prAyazcittano svIkAra karavo, manathI kharAba ciMtavavuM nahi, yathAzakti tapa cAritra (pauSadhavi.) karatA rahevuM, durdAta iMdriyonuM damana karavuM, zubha dhyAna dharavuM, ema karavAthI saMsAra dhArA TUTaze ane thoDA ja kAlamAM mokSa maLaze. A sAMbhaLI balabhAnune dIkSAnAM bhAva jAgyA. tethI mastake hAtha joDI vinavavA lAgyo. he nAtha ! duHkhI evAM mane saMsAra kArAvAsathI bahAra kADho. uttama puruSa dvArA levAyelI dIkSA mATe yogya houM to saMsArathI DarelA mane dIkSA Apo. Apa moDuM nA karo. kumArano nizcaya jANI svajanone pUchI te ja ghaDIe dIkSA ApI. rAjA vi. parSadA AcArya ma. sA.ne namIne ghare gayA. sAdhuo potAnAM anuSThAnamAM rata rahetAM ane rAjAne dararoja bhaktibhAvathI sUrIzvarane namaskAra karatA joI nagaravAsIo jinadharmathI bhAvita banyA. "jevo rAjA tevI prajA' A kahevata sAcI TharI, paNa tevuM nagara dekhI dubhAyelA manavALAM rAjapurohite rAjAnI AgaLa te sUrIzvaranI hayAtImAM ja kahyuM ke he deva ! bAhya ADaMbaramAM hoMzIyAra apavitra A pAkhaMDIothI zuM vaLavAnuM ? A sAMbhaLI sUrie aneka yuktithI purohitane niruttara karI dIdho. tyAre anukUla vacanothI rAjAne bhaMbheravAnuM zaruM karyuM. e (sUri sAdhu) mahAtapasvI che. sarvaguNonuM ghara, mahAsattvazALI, deva dAnavothI paNa pUjAyelAM, tribhuvanamAM paNa gauravazAlI che. tethI he rAjan ! je mArge A sAdhu bhagavaMto cAle te mArgamAM tamAre calAya nahi. kAraNa ke emanAM pagalAM na ullaMghAya, temAM moTI AzAtanA lAge, durgati thAya tethI gurune vidAya karo. " A vacanothI bhamarAI javAnAM kAraNe rAjAne te purohitanI vAta sAcI lAgI gaI. paNa kevI rIte emane vidAya karavA? purohita - aSaNA karAvo. purohitanAM kahevA pramANe nagaramAM aneSaNA phelAvI nagarajano paNa "AdhAkarma vi. thI vadhAre lAbha thAya che" ema mAnI Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kAlabhAcArya kathA 13. loko doSita bhakta pAna banAvA lAgyA. evuM apUrva karatA dekhI sAdhuoe gurune vAta karI ane tapAsa karatAM rAjAno abhiprAya jANI paryuSaNa pahelAM ja mahArASTra dezamAM bhUSaNa samAna pratiSThAna nagara bhaNI vihAra karyo ane tyAM jaNAvyuM ke ame na AvIe tyAM sudhI paryuSaNa karatAM nahi. tyAM vaLI parama zrAvaka zAtavAhana rAjA che. te sUrine AvatAM jANI vAdaLAM nA AgamananI utkaMThA rAkhato mora jema vAdaLA AvatA harSaghelo bane tema te ghaNo ja harSa pAmyo. anukrame AcAryazrI tyAM AvatAM saparivAra caturvidha saMgha sAthe sAme Avyo. ane bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. ane stuti karatAM bolyo ke... "bhavyakamalone bodha pamADanAra ! moha aMdhakAranA prasArane dUra karavAmAM sUryasamAna ! abhimAnanAM zikhare nartana karanAra paravAdI rUpI hAthIono nAza karavAmAM siMhasamAna ! namatAM rAjAonAM muguTamaNionA kiraNothI jemanAM caraNa kamala camakI rahyA che. jinazAsananI unnati karavAmAM mazagUla banelAM, kaliyuganA kaleka rUpa malane dUra karavA mATe pANI samAna! vartamAna zrata dariyAno pAra pAmelA ! phelAtA/AtmA tarapha sarakatAM darpakaMdarpa rUpI sApanuM zira chedavAmAM tIkSNa kuhADI samAna ! sarvaguNonAM nivAsa sthAna ! karuNAmAM tatpara ! zreSTha cAritravALAM yuddha vagaranA ! sajajano jemanuM nAma le che, evAM puruSottama ! he muninAtha ! Apane mArA praNAma! (83) ema rAjAe stuti karI. AcArya bhagavaMte paNa rAjAne dharmalAbha ApatAM kahyuM ke, "kalikAlanI kAlimAnA gherA (gADha) paDane dhovA mATe anupama pANInAM dhodha samo, saghaLAya duHkhonA parvata samUhane pIsI nAMkhavA sAru IndranAM vajasamAna, ciMtAmaNI, kalpavRkSa, kAmaghaTa, kAmadhenuM, vi. thI adhika mAhAsyavALo, bhavasamudra taravA mATe jahAja samo, svarga ane mokSa mATe aDacaNabhUta naraka rUpI bhUgalane bhAMgavA mATe ghaNa sarakho temaja jinendra ane gaNadhare uccArelo evo dharmalAbha he rAjanuM ! tane ho ! * dhAmadhUmathI sAmaiyuM karI nagara praveza karAvyo. badhA jinAlayo vAMdI sAdhu yogya vasatimAM vasyA. dararoja zramaNa saMghathI bahumAna ane zAtavAhana rAjAthI sanmAna pAmatAM vidvAna vargathI sevAtAM, sarvajanothI vaMdana karAtAM, bhavya jIvone bodha pamADavAmAM tatpara banelAM AcAryazrIne paryuSaNano samaya Avyo. rAjA vaDe AcArya ma.sA.ne vinaMtI karAI ke A mahArASTra dezamAM bhAdaravA suda pAMcame Indra yAtrA che, tethI mAre lokane anusaravuM paDe tenAM lIdhe vyAkulatAnAM-kAryamAM vyasta rahevAnA kAraNe jinapUjA vi. thaI zake nahi tethI kRpA karI chaThanI paryuSaNA rAkho. sUrI bolyA - "meru culA cAle, sUraja pazcimamAM uge, to paNa paryuSaNA pAMcamanI rAtane oLaMge nahi AgamamAM kahyuM che ke - mahAvIra prabhue varSAkAlanAM eka mahInAne vIsa divasa gaye chate pajusaNa karela. teja pramANe gaNadharo paNa, jema gaNadharo tema temanA ziSyo paNa, temanI jema amArA guru paNa amArA gurunI jema ame paNa varSAkAlamAM paryuSaNA karIe chIe paNa te rAtrine Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 mULazuddhi bhAga-1 oLaMghAya nahi. (kalpasUtra sAmAcArI) rAjA kahe jo ema hoya to cothanI rAkhI zakAya? sUrIe kahyuM ema thAo. emAM koI doSa nathI. jethI AgamamAM kahyuM che ke - pahelA paNa paryuSaNA karI zakAya che. tethI harSathI khIlelAM nayaNavALAM rAjAe kahyuM - bhagavan! ApanI moTI maherabAnI. amArAM upara mahAupakAra karyo. mArI rANIonAM parva upavAsanAM pAraNe sAdhuonAM utara vAyaNAM thaze. tethI ghera jaI rANIone kahyuM ke tamAre amAvasano upavAsa thaze. ane pAraNe sAdhuonAM uttaravAyaNAM thaze. tethI te divase zuddha bhaktapAnathI sAdhuone vahorAvajo.. AgamamAM paNa kahyuM che ke - vihArathI thAkela, glAna, Agama bhaNanAro, loca karAvanArane tathA upavAsAdinA uttara pAraNe ApeluM dAna ghaNAM phaLavALuM thAya che. paryuSaNAMno bIja trIja cothano aThThama karavAno hovAthI ekamanuM uttara pAraNuM hoya che. te joI te divase loko paNa sAdhuonI pUjA karavA lAgyA. tyArathI mahArASTra dezamAM "zramaNapUjAlaka" nAmano parva pravaryo, ema kAraNasara kAlakAcArye cothanI paryuSaNA (saMvatsarI) pravartAvI ane samasta saMdhe tene vadhAvI lIdhI. tathA kahyuM cheke - caitya, yati sAdhunAM vAsa nimitte zAtavAhana rAjAne uddezIne kAlakAcArye kAraNika cotha pravartAvI. che. tenAM lIdhe pAkSika pratikramaNa paNa caudasanuM thayuM nahitara AgamamAM pUrNimAnuM pAkSika pratikramaNa karavAnuM vidhAna che. AvAM guNadhArI sUrInAM paNa ziSyo samaya jatAM durvinIta banyA. temane sUri samajAvavA lAgyA paNa mAnatA nathI. pharI kahyuM re mahAnubhAvo ! uttamakulavALAM mahApuruSo Indra ahaMIndra vi. ne paNa durlabha zuddha cAritra prApta karI avinayathI guru AjJA oLaMgI nakAmuM na banAvo. AgamamAM kahyuM cheke - chaTha, aThama, cAra, pAMca, paMdara, trIsa upavAsa karavA chatAM guru vacana na mAne to te anaMta saMsArI thAya. jaMgalamAM duSkara tapa karavA chatAM guru AjJAnA bhaMgathI kulavAlaka sAdhu narakamAM gayo. AtApanA sAthe tapa karavA chatAM guru AjJA oLaMgavAthI draupadI pUrvabhavamAM sukumAlikAnAM bhavamAM mokSa na pAmI. Ama samajavA chatAM temaNe gurunI vAta kAne na dharI. sevA paNa karatAM nathI. ane ulaTa sulaTa gurunI sAme bolavA lAgyA. ane potAnI IcchA pramANe tapa ane samAcAra AcaravA lAgyA. tyAre sUrie vicAryuM mArAM ziSyo gaLIyA baLada (gadheDA) jevAM che. potAnI marajI pramANe jato Avato tathA vrata na karato je ziSya hoya tene svecchAthI choDI devo joIe. tethI huM paNa A durvinIta ziSyone choDI dauM. bIjA divase ziSyo uMghatA hatAM tyAre zayyAtarane hakIkata jaNAvI ke huM mArA praziSya sAgaracaMdrasUri pAse jAuM chuM. "jo koIka rIte vyavasthita thayelAM , Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kAlakAcArya kathA . 135 (Adara yukta banelAM) Agraha karIne pUche to ghaNAM kaThora zabdothI khakhaDAvIne ane DarAvIne kahejo. e pramANe kahIne nIkaLI gayA. satata sukhapUrvaka vihAra karI tyAM pahoMcyA nisahI kahI aMdara pravezyA. koIka sthavira lAge che. ema mAnI avajJAthI "pUrve nahIM dekhelAM sAdhune dekhI ubhA thavuM joIe, pUrve joyelAM hoya to jene je yogya hoya tema vartavuM (eTale pote moTo hoya to ubho na thAya ane pote nAno hoya to ubho thAya) Avo siddhAMtano AcAra bhUlI sAgaracaMdrasUri ubhA thayAM nahi. vyAkhyAna puruM thatAM jJAna pariSahane sahana na karavAthI sAgaracaMdrasUrie puchyuM. "are Arya! meM vyAkhyAna kevuM ApyuM? "kAlakasUrie kahyuM - sAruM ApyuM." sAgaracaMdre kahyuM te kAMIka pUcha, jo ema che to tame anityatvanI vyAkhyA karo. sAgaracaMdrasUri kahe kaThIna prazna karo, kAlakAcArya kaThina prazna mane AvaDatA nathI. tyAra pachI vyAkhyA karavAno AraMbha karyo. anitya e dharma che tuM kema ATaluM vicArato nathI. kAlakAcArye kahyuM "dharmanathI" pratyakSAdi pramANano viSaya na banato hovAthI, gadheDAnA ziMgaDAnI jema kahyuM che ke - pratyakSa pramANathI artha-padArthano nirNaya thAya te vakhANavA lAyaka che. pratyakSapramANanA abhAvamAM anumAna ke Agama dvArA tenuM grahaNa thAya (221) pratyakSAdi pramANathI dharma grahaNa thato nathI, tethI tenAM viSayanI vicAraNA karavI vyartha che. AhA ! dAdA gurunuM anusaraNa karanAro A tamAro kevo veza che. Aha ! are ko vA esa'.- A vRddha koNa che ? ema mAnatAM sAgaracaMdre kahyuM ke tame "nAtidharma = nathI dharma" bolyA temAM pratijJA ane padano virodha pragaTa dekhAya che. Aha ! are ! nathI to dharma kevI rIte ? ane dharma to nathI kevI rIte ? bIjAoe dharma mAnelo che, tenA AdhAre kahetA ho to zuM Apane pUchIe chIe ke bIjAe mAneluM tamane pramANa che ke apramANa ? jo pramANa mAno to amArI vAta siddha thaI gaI, eTale bIjAe mAnela dharma paNa pramANasiddha thaI gayo. ane jo apramANa mAnatA ho to pAcho teja uparano doSa. apramANitane pratijJAno viSaya banAvyo kevI rIte ? pratyakSAdi pramANano viSaya nathI banato e paNa barAbara nathI kAraNa ke kArya dvArA dharma adharmanuM pratyakSa thAya che. kahyuM che ke - dharmathI sArAkulamAM janma, taMdurasta zarIra, saubhAgya, dIrdhAyu, dhana, yaza vidyA, artha, uttama sAdhana sAmagrI prApta thAya che. vanavagaDAmAM ane mahAbhayamAM dharma rakhevALI kare che. dharmanI sArI rIte upAsanA karavAthI svarga ane mokSasukha prApta thAya che. ' bIjuM vidyAdharane jhAMkhA pADanAra, kAmadeva sarakhA rUpavALA keTalAka hoya che. jayAre bIjA keTalAka puruSa ziyALa jevA beDola hoya che. bIjA keTalAka sarva zAstrane jANanAra bRhaspati jevA hoya che. keTalAka ajJAna aMdhakArathI chavAyelAM AMdhaLAnI jema (bhaTake) vicare che. keTalAka traNa varganAM sukhane pAmelAM lokone AnaMda ApanAra dekhAya che. jayAre bIjA puruSArtha vagaranAM sApanI jema udvega pamADe che. zveta AtapatradhArI bhATacAraNo jemanI birudAvaLI bolAvI rahyAM che ane Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 mULazuddhi bhAga-1 hAthInI aMbADIe besIne Tahele che. jyAre anya loko tenI pAchaLa doDe che. arthAjanonI AzAne pUrI pRthvImAM yaza phelAve che. tyAre bIjA kalaMkavALA potAnuM peTa paNa mAMDa mAMDa bhare che. satata dAna gaMgA vahAve che chatAM dhana ane zruta vadhatuM jAya che. jyAre anya loko bheguM karI rAkhavA chatAM rAjA ke cora vigere harI jAya che. ema dharma-adharmanuM pratyakSa phaLa dekhAya che. mATe adharmane mUkI AdarathI dharmane Acaro. (96) A bAju duSTa ziSyoe savAre kAlakAcArya gurune na dekhavAthI ahIM tahIM zodha karatA zayyAtara pAse gayA. ane zayyAtarane pUchyuM ke zrAvaka guru kyAM che ? tyAre teNe kahyuM tamArA gurunuM tame jANo mane zI khabara? ziSyo - AvuM nA kaho, tamane kIdhA vagara na jAya, tyAre zayAtara bhavAM caDAvIne bolyo... re re ! duSTa ziSyo ! gurunI AjJA mAnatA nathI, preraNA karavA chatAM sAraNA vAraNAM vi.no svIkAra karatA nathI. ane sAraNAM vAraNAM nahi karanAra AcAryane mahAna doSa lAge che. kAraNa ke AgamamAM kahyuM che ke - gacchanI sAraNAdi nahi karanAra AcArya zaraNe AvelAnuM mAthuM kApanArA jevAM che. je gacchamAM AcArya jIbhanAM sparzathI ziSyone vahAla kare che, paNa sAraNAM na hoya to gaccha sAro na kahevAya. paNa dAMDAthI phaTakAre, chatAM jayAM sAraNAM che te gaccha uttama kahevAya. sAraNAdi tathA guNothI rahita evA gacchane parivartanA vigere karanArA varge sUtravidhithI choDavo joIe. tamo paNa durvinIta hovAthI AcArye choDyA. tethI are pApIo ! mArI najarathI dUra hato. = nahIMtara tame bolo ke (ame) nathI kaheluM karyuM. jayAre DarelAM teo zavyAtarane khamAvI karagaravA lAgyA. ekavAra amArA guru dekhADo ? jethI temane prasanna karI jIvana paryanta temanI AjJAmAM rahIzuM. have ame sUrinAM hRdayamAM rahelI IcchA pramANe karIzuM. basa dayAkaro he zrAvaka ! ekavAra kahI do. amArA guru kyAM gayA che ? (sUya). A sAdhuo ThekANe AvI gayA che. ema jANI hakIkata jaNAvIne tyAM mokalyA. sAdhu samudAyane jato joI loko pUchavA lAgyA A koNa jAya che ? teo bolyA kAlakasUri jAya che. paraMparAe sAgaracaMdrasUrInAM kAnamAM te samAcAra pahoMcyAM. sAgaracaMdrasUrie kAlakasurIne ja pUchyuM? zuM mArA dAdA guru Ave che? temaNe kahyuM hAM paNa sAMbhaLyuM che. bIjA divase te mArge jato sAdhu samudAya tyAM AvI pahoMcyo. tyAM sAgaracaMdrasUri ubhA thaI sAme AvyA. tyAre teo bolyA ame to badhA munija chIe, guru to pahelAM ahIM padhArelA che. tyAre sAgaracaMdrasUrie kahyuM ahIM to vRddha sAdhu sivAya bIjuM koI AvyuM nathI. A arasAmAM caMDila bhUmithI kAlakasUri AvyA. tyAre mahemAna sAdhu samUha ubho thaI sAme gayo. tyAre sAgaracaMdra kahyuM A zuM? sAdhuoe kahyuM A AcArya kAlakasUri che. tyAre zaramiMdA banelAM sAgaracaMdrasUrie ubhA thaI kSamA mAMgI ane dhrusake dhrusake raDavA lAgyA. gurue kahyuM - saMtApa nA karIza. A tAro bhAva doSa nathI, paraMtu prasAda doSa che. eka vakhata veLathI prasthakamANuM bharAvyuM ne pachI eka bAju Dhagalo karAvyo, pharI bharAvI Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kAlakAcArya kathA 137. bIje khAlI karAvyuM, ema karatAM prasthaka sAva khAlI thaI gayuM. gurue pUchyuM kAMI samaja paDI? teNe kahyuM nA sAheba, gurue kahyuM jema A vAlukAthI puro bharelo prasthaka hato tema sudharmA svAmInuM zrutajJAna saMpUrNa atizayavALuM hatuM, temanI apekSAe jaMbusvAmInuM zrutajJAna thoDuM ochuM ane alpa atizayavALuM hatuM, temanAthI prabhavasvAmInuM vadhAre ochuM ane vadhAre ochAM atizayavALuM hatuM. kema ke zrutakevalI bhagavaMtanA paNa pasthAna patita bhAMgAo bhAkhyA che. (eka zrutajJAnIthI bIjo anaMtaguNa adhikajJAnavALo hoya che. tyAM zabdajJAna sarakhuM hovA chatAM vicAraNAthI atyadhika vistareluM hoya che. teo eka zabdanA AdhAre aneka artha kADhI sumela karI de. ema anukrame ochuM thatuM thatuM mArAthI tArA gurunuM jJAna ochuM tenAthI paNa ochuM tAruM jJAna che. vaLI duSamakALanA prabhAve prAyaH karIne atizaya vagaranuM zrata rahyuM che. tethI AvA RtathI garva nA kara. kahyuM che ke - cheka sarvajJa sudhI taratamayoge mati vaibhava hoya che, tethI emAM huM ja paMDita chuM, evo garva na karavo. (226) e pramANe uttama caritravALA, AjJAne zirodhArya karanAza evAM aneka ziSyothI parivarelAM AcArya gAma nagara vigeremAM vicarI rahyA che. eka vakhata caLakatA zarIravALA laTakatI mALAvALA, hAra, arthahAra, traNa saravALo hAra, nekalesa gaLAnI dorothI chavAyelA vakSasthalavALA, bhujAbaMdhathI zobhatAM bhujAyugalavALA, kuMDala vaDe enA gAla ghasAI rahyA che, zreSTha ratna kiraNothI utkRSTa je mukuTa tenAthI zobhatAM mastakavALAM, ghaNuM zuM kahIe ? tenA badhA aMgo zaNagArelA che, suMdara svaccha vastrane dhAraNa karanArAM sudharmasabhAnI traNa parSadA madhye sAta senAo temanA sAta senApati, trAyasiMzata, aMgarakSaka, sAmAnikadeva, bIjApaNa saudharma svarga nivAsI lokapAla vigere devadevInA madhye zreSTha siMhAsana upara IndranI RddhithI zobhatAM Indra mahArAja beThelA che. - te vipula avadhijJAnathI lokAIne dekhatAM pUrva videhamAM parSadA samakSa dharmadezanAM karatAM samavasaraNamAM birAjamAna sImaMdharasvAmIne joyA. jotAMnI sAthe ja ubhA thaI tyAM rahyAM chatAM vaMdana karyuM ane pachI Rddhi sAthe saparivAra tyAM AvI vaMdana karI yogya sthAne beThA. te samaye prabhu nigodanuM svarUpa samajAvI rahyA hatA. te sAMbhaLI vismayathI IndranA netro vikasita thayA ane hAtha joDI vinayathI pUchyuM he bhagavan! A atizayarahita duHSamakALamAM bharatakSetramAM sUkSma nigodanuM varNana karavA atyAre koI samartha che ? bhagavAne kahyuM he Indra ! A bharatakSetramAM sUkSma nigodanuM varNana kAlakasUri karI zake che. te sAMbhaLI Indra kautukathI AvI brAhmaNa rUpa karI sUrine vaMdana karI pUchyuM he bhagavan! jinezvare siddhAntamAM je nigoda jIvo kahyAM che te mane samajAvo? mane tenA viSe ghaNuM kutuhala che. tyAre sUri megha jevI gaMbhIra madhura vANIthI bolyA "jo kautuka hoya to te mahAbhAga ! tuM upayoga pUrvaka sAMbhaLa. * 10 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 mULazuddhi bhAga-1 A lokamAM asaMkhya golA che, eka eka golAmAM asaMkhya nigoda che, ane eka eka nigodamAM anaMtA jIvo che. ItyAdi vistArathI sUrie vyAkhyA karI tyAre Indra vizeSajJAnane jANavA sAru pharI paNa pUchayuM vRddha hovAnAM kAraNe huM anazana karavA IcchuM chuM. tethI mAruM keTaluM AyuSya che te joIne jaNAvo. tyAre zrutathI divasa, pakSa, mAsa, varSa, sovarSa, palyopama ema vadhatAM vadhatAM be sAgaropamanuM AyuSya joI vizeSa upayoga daI sUrie jANyuM ke A saudharmendra che. ' sUrie kahyuM tame to Indra cho. tyAre calAyamAna kuMDala vi. AbhUSaNothI zobhatuM potAnuM rUpa InDe pragaTa karyuM. pRthvItala upara namelAM bhAla - hAtha - pagavALA, bhaktithI khIlelI romarAjIvALA Indra paMcAMga praNipAta karyA. ho ! guNa garimAvALA Ape to A atyanta duHSama kAlamAM paNa jinAgamane dhArI rAkhyo che. te munIndra ! tamane mArA koTi koTi praNAma che. atizaya vinAnAM prabhAva vagaranAM kAlamAM jenuM jJAna AvuM nirmala che, je traNa lokane AzcaryamAM nAMkhI de che evA Apane mArA vaMdana ho. addabhuta caritrathI jinazAsananI unnati karanArA tamArA caraNa kamaLamAM huM namaskAra karuM chuM. ema stuti karI saudharmendra AcAryazrInAM guNonuM raTaNa karato AkAzamAM uDI saudharmadevalokamAM gayo. sUrIzvara paNa potAnuM alpa AyuSya jANI saMlekhanA karI anazana vidhithI svarge sIdhAvyA. (kAlakAcArya kathA samApta). A pramANe hoya to viziSTa prayojana A AgamathI siddha thaze nahi kAraNa ke atyAre alpa ane atizaya vagaranuM zrata che. AvI kuzaMkA dUra karavA gAthA kahe che. payamegaM pi eyassa bhavaNivvAhayaM bhave / itto'NaMtA jao siddhA suvvaMte jiNasAsaNe // 2 // A AgamanuM ekapada paNa saMsArathI pAra pamADanAra che, kAraNa ke "AgamathI anaMtA siddha thayAM' evuM jinazAsanamAM sAMbhaLavA maLe che. tatvArthanI kArikAmAM kahyuM che ke - A jinAgama mAMheluM eka pada paNa bhavathI pAra pamADanAra che. mAtra sAmAyika padathI anaMtA siddha thayA che. evuM saMbhaLAya che. Ano bhAvArtha rauhiNeyanA kathAnakathI jANavo. te A pramANe. -. .rohiNaya cora kathAnaka) A jaMbudvIpamAM bharatavarSamAM janapadomAM guNanAsthAnarUpe magadha nAme deza che. tyAM traNe lokamAM vikhyAta ramyAtAdiguNothI svarga nagarI samI rAjagRhI nagarI che. zatru vagarano, vIra , prabhunAM caraNamAM bhramaranI jema masta bananAra sAyika samakita dhArI zreNika mahArAjA che. tene ratinA rUpane jItanArI guNa ratnarAzithI bharelI sunaMdA, cellaNA nAme paTarANI che. sunaMdAne guNono bhaMDAra abhayakumAra nAme putra che. jenI buddhi bRhaspatine Takkara mAre evI che. tyAM vaibhAragirinI gahana guphAmAM vasanAro lohakhura nAme cora che. je rudra, zudra, kura, bhayAnaka, Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 rohiNeya kathA 139 sAhasika, sadA jIvo mAravAmAM rata rahenAro, lohIthI kharaDAyelA hAthavALo, mahApApI, madha, madirA, mAMsamAM Asakta, paranArI bhogavavAmAM laMpaTa, vizvAsu mitrane paNa duHkha denAra, anyane ThagavAmAM ghaNo ja hoMzIyAra che. te rAjagRhanA nagarajano jyAre occhava mahotsavamAM janma ane vRddhinA prasaMge ane duHkhanA prasaMgamAM potAnI mastImAM masta ke loko hAvarA-bAvarA hoya tyAre ane (pramatta, vyAkSipta) sUtelA pravIsAonA chidro-avasara joI prANIone mArI dhana core che. ane tenAthI potAnI AjIvikA calAve che. teNe rohiNI nAme strI che. teno putra rohiNeya paNa bApa jevA durguNothI bharelo che. maraNavelAe bApe putrane kahyuM tuM mArI vAta sAMbhaLa! mAne to kahuM, putre kahyuM tame mArA janma dAtA gurudeva cho. tamArI AjJA choDI bIjA konI AzA mAnuM.? tyAre khuza thayelAM bApe kahyuM. "tAre jinezvaranA vacana sAMbhaLavA nahi." guNazIla caityamAM devoe karelA samavasaraNamAM birAjita IndrAdi vaMdita je prabhu vIra dezanA ApI rahyA che. bIju tane je game te karaje ema kahI bApa maraNane zaraNa thayo. bApanuM mRtaka kArya paTAvIne bApanA Adezane pAlato nirdhvasa pariNAmavALo corI kare che. e arasAmAM manuSya vidyAdhara devonA svAmI jemanA page paDI rahyA che, tathA suvarNa kamala upara pagane dharanArA, tIrthakara RddhithI zobhatAM, cauda hajAra sAdhuo sAthe gAma, Akara, nagaramAM vihAra karatAM paramAtmA mahAvIra deva tyAM samavasaryA. tyAM devoe samavasaraNa mAMDyuM. ane prabhue yojanagAmI meghasama gaMbhIra madhura vANIthI dezanA zarU karI. te vakhate pelo rohiNeya cora gherathI nIkaLI rAjagRha nagara bhaNI cAlyo. paNa samavasaraNa najIkamAM dekhI vicAravA lAgyo jo mArgathI jaIza to bhagavAnanuM vacana saMbhaLAI javAthI pitAnI AjJAno bhaMga thaze. ane bIjo koI mArga nathI. "mAre to A bAju vAgha ane A bAju nadI Avo hAla thayo che." have kevI rIte bacavuM. ema vicAratAM magajamAM AvyuM ke baMne kAnamAM AMgaLI nAMkhI jaldIthI bhAgI jAuM. ane te pramANe karI rAjagRha nagaramAM gayo. ane zrImaMtanA ghera khAtara pADI dhana harI ghare AvI gayo, ema dararoja kare che. paNa eka vakhata samavasaraNa pAse AvatAM kAMTo vAgyo ane utAvaLanA kAraNe ghaNo aMdara peTho. tethI kADhyA vagara calAya ema nathI, bIjo koI upAya na hovAthI eka hAthathI kAMTo kADhavA jAya che. te vakhate deva svarUpanuM vyAkhyAna karatAM prabhu vIranAM vacano tenAM kAnamAM paDayAM ke "devo animeSa nayaNavALA, sadA khIlelI puSpamALAvALA, nIrogI dhULavagaranAM zarIravALA, tathA bhUmithI addhara rahe che." are bApare A to ghaNu saMbhaLAI gayuM ethI jaldI kAMTo kADhI jaldI kAna baMdha karI bhAgyo. nagarane roja luMTAtuM jANI mahAjano rAjA pAse gayA. ane bheTayuM dharI rAjA dvArA sanmAna karAyelA vinaMtI karavA lAgyA. he rAjanuM! ApanI bhujArUpI pAMjarAmAM rahelAM amane koI bhaya nathI. paNa coro rAjA vagaranAM nagaranI jema nagaramAM luMTa calAve che, mATe nagaranI rakSA thAya tevuM karo. vadhu zuM kahevuM have to Apane yogya lAge tema karo. (19) te sAMbhaLI hoTha karaDI, bhavAM caDAvI rAjAe koTavALane kahyuM are ! nagaramAM corI kema thaI rahI che ? Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 he rAjan ! huM zuM karuM ? cora dekhAvA chatAM pakaDI zakAto ya nathI. te to vidyAthI vijaLInI jema uchaLI eka gharethI bIjA ghare jaI killo kudAvIne nAzI chUTe che. ane ame rastAthI tenI tarapha jaIe teTalAmAM to e kyAM gayo tenI khabara ja paDatI nathI. lokavAyakAmAM "A rohiNaiya nAmano moTo cora che." evuM saMbhaLAya che. ane tene nathI dekhyo ke jANyo. tethI he deva ! bIjA koIne daMDapAzikapaNuM (koTavAlapaNuM) ApI do, huM to ghaNAM upAya karavA chatAM A corane pakaDI zaku ema nathI. tyAre rAjAe abhayakumAra upara najara nAMkhI. tyAre abhayakumA2e koTavAlane sUcanA ApI ke divase sainya taiyAra karo. te cora nagaramAM peTho che. evuM jANI bahArathI nagarane ghe2I sajAga thaI ubhA raho. yoddhAoe tene tarjanA karI aMdara hAMkavo, pAchaLathI jyAre kUdIne bahAra paDe tyAre pakaDI levo. 140 koTavAle paNa eka ja divasamAM e pramANe badhI goThavaNa karI lIdhI. cora bahAra gayelo hovAthI A bAbatanI jANa na hatI eTale ajANamAM gAmamAM peTho e pramANe karavAthI cora pakaDAI gayo. bAMdhIne zreNIka rAjAne soMpyo. ane rAjAe krodhathI phAMsInI sajA phaTakArI dIdhI. abhayakumAre kahyuM A corInA mAla sAthe pakaDAyo nathI. tethI vicAryA vagara daMDa na karAya. jenAM svarUpanI hajI jANa paDI nathI te cora paNa rAjaputra jevo gaNAya che. zreNIka rAjAe kahyuM to zuM karavuM ? abhayakumAre kahyuM vicArIne daMDa Apavo joIe. tyAre rAjAe pUchyuM tuM koNa che ? ane kyAMthI Ave che ? zuM tAruM nAma rohiNaiya che ? teme potAnuM nAma sAMbhaLI zaMkAzIla banIne kahyuM huM to zAlIgrAmano rahevAsI durgacaMdra nAme kauTumbika (kaNabI) chuM. koIka kAmathI ahIM Avelo nATakanA lobhe devakulamAM moDI rAta sudhI rokAyo hato, ane ghara bhaNI jaI rahyo hato. teTalAmAM talArakSakoe hakkAryo. tyAre DaranA mArye meM chalAMga mArI ane huM koTathI bahAra nIkaLyo. ane tamArA puruSoe ahIM lAgyo. have bAjI ApanA hAthamAM che. teNe jelamAM pUrI eka mANasane tapAsa karavA gAmamAM mokalyo. teNe pUchyuM tyAre sarva lokoe paNa "rohiNaiye ApaNane kaheluM che ke ahIM koI pUchavA Ave to ema kahejo," ema vicArI teoe kahyuM ke hA durgacaMdra nAmano kaNabI ahIM rahe che. paNa atyAre to gAmaDe gayo che. teNe gAmathI AvIne sarva bInA abhayakumArane kahI saMbhaLAvI, tyAre abhayakumAre vicAryuM ke A barAbara jANI zakAto nathI. ane coranI khAtrI vagarano mANasa rAjA paNa hoI zake che. tethI upAyathI tene oLakhavo paDaze. deva vimAna sarakhI RddhivALo eka sAtamAlano mahela banAvyo. jemAM devAMga devadUSya ItyAdi uttama koTinAM vastrothI caMdaravo banAvyo. je motInI mAlAnA cheDe vividha ratnanAM gucchAvALo che. vaja, IndranIla, marakata maNi, karketana vi. ratnonAM samUhathI upara AkAzamAM addhara rahelAM hoya evAM IndradhanuSya daze dizAmAM racyA. pAMca varNanA phUlothI bhoMyataLIyuM zobhI rahyuM che. maNimaya bhUtala upara bhIMte citarelAM citrono paDachAyo paDI rahyo che. thAMbhalA upara Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 rohiNeya kathA 141 cAmara darpaNa laTakI rahyA che. kAmadeva sarakhA rUpavALA seMkaDo yuvAno rahelA che. navI yuvAnIthI bharapUra svachaMda banelI evI soLe zaNagAra sajI apsarA sarakhI vezyAo rahelI che. mucchanA - (dhIme dhIme dhvaninuM nIkaLavuM,.) yuktaveNa = viNAnI rava-dhvanithI yukta - tAla - geya - layavALuM, kAnanA- karaNanA aMgahArathI zobhatuM navarasa maya, nRtya-yuktanATaka jemAM cAlI rahyuM che. je vAgatA DhoLa, tabalA vi. thI ramaNIya che. ane zayananA Asana yukta che, jemAM cArekorathI sUrajano prakAza AvarI levAyo che. zreSTha ratnanAM prasaratA kiraNanAM prakAzathI aMdhakAra dUra karavAmAM Avyo che. vadhAre zuM kahIe jANe pratyakSa deva vimAna ja lAge. (27). abhayakumAre tene (rohiauyane) madirA pAI ane bezuddha thatAM devadUSyanI aMdara palaMga upara suvaDAvI dIdho. nazo utaratA devaduSya dUra karI dekhavA lAgyo. tyAre pUrve nahi joyela Rddhi joI? te vakhate abhayakumAre zikhavADela te strI puruSo kahevA lAgyA jaya jaya naMdA, jaya jaya bhadrA, nahi jitelAM zatru vargane jIto, jitelA mRtyavarganuM pAlana karo, sarva vighnone jItelA he deva ! tame potAnAM vimAna maLe nizcitapaNe raho. tame amArA svAmI cho. ame tamArA naukara chIe. tame deva tarIke upanyA cho. tethI A apsarAone, A ratnanA DhagalAne, A vimAnane, A pAMca prakAranAM bhogone bhogavo. A sAMbhaLI te vicAravA lAgyo ke zuM huM deva tarIke upanyo chuM ? teTalAmAM nATaka zaruM thayuM (khaDu thayuM) jeTalAmAM petaro cAlu thayo. tyAre sonAnAM daMDavAlA eka puruSe kahyuM are A zuM karI rahyA cho ? teNe kahyuM prabhu samakSa mArI kalA dekhADuM chuM. bhale dekhADa, paNa pahelA devalokano AcAra deve (svAmIe) karavo joIe. AcAra kevo che? e paNa bhUlI gayA, teoe kahyuM AcAra evo che ke pote pUrvabhavamAM karelAM sukRta e duSkRtanuM nivedana kare ane pachI deva kRddhi bhogave. aho ! tamArI vAta sAcI che. svAmI meLavavAthI AnaMdamAM utsuka banI gayA. jethI ame bhUlI gayA. tethI te Arya! maherabAnI karI devalokano AcAra karAvo. jethI ame amAruM kArya AcarIye. teNe (daMDadhArIe) rohiNeyane kahyuM ke deva ! kRpA karI pUrve kareluM kaho ? ane pachI A devakRddhi bhogavo, tyAre rohiNeya vicAravA lAgyo. zuM A sAcuM che? ke mane oLakhavA sAruM A prapaMca abhayakumAre ubho karyo che. ? jo sAcI hakIkata hoya to kahevAmAM vAMdho nahiM. paNa jo prapaMca SaDayaMtra hoya to bhAre musIbata AvI jAya-paNa A jANavuM kevI rIte ? ema vicAratA kAMTo kADhatI vakhate prabhue bhAkheluM devasvarUpa sAMbhaLyuM hatuM, te yAda AvyuM. devasvarUpanuM varNana emanI joDe maLe to eo pUche te sarva sAcuM kahIzu. nahi to aMTasaMTa uttara ApI daIza. ane temanI sAme joyuM to teo palakArA mAratA(unmeSa nimeSa karatA), karamAyelI mAlAvAlA, meLavAnuM zarIra hovAthI hAthamAM paMkho rAkhelo che ane bhUmine aDIne rahelA che. evuM dekhavAthI te samajI gayo A badhI abhayakumAranI cAla che. tethI aMTasaMTa uttara ApuM. ema vicAre che tyAre teoe pharI pUchyuM he deva ! moDuM kema karo cho. A badhA deva, devI utsuka thaI ubhA che. Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 mULazuddhi bhAga-1 - tyAre rohitaiye kahyuM - juo meM pUrvabhavamAM supAtra dAna vi. ApeluM, jinabhavana, vi. karAvelA, temAM jinabimbonI pratiSThA karAvela. vividha pUjA yAtrA karI sajajana svajana baMdhu vi. nuM sanmAna karyuM. gurunI sevA karI dharmadezanA sAMbhaLI, pustako lakhAvyA. zIyaLa pALyuM, badhAne AtmasamAM gayA hatA, khoTuM bolyo nathI, corI karI nathI, parastrIone mAtA samAna gaNI, dhanAdimAM saMtoSa rAkhyo. bhAvanAo bhAvI AvA prakAranAM sadanuSThAno meM karyA hatA. daravAne kahyuM A to suMdara kahyuM, have kharAba AcaryuM hoya te kaho. te bolyo meM kAMI kharAba AcaryuM nathI. pratihAre kahyuM eka svabhAvathI janma puro na thAya. kAMIka to azubha AcaryuM haze. tethI je kAMI corI, parastrIgamana karyuM hoya te vinA saMkoce kahI do. teNe kahyuM zuM azubha AcaraNathI devaloka maLe ? teoe sarva hakIkata abhayane jaNAvI, teNe zreNIka rAjAne kahyuM he rAjanuM ! khAtrI vagarano cora sAhukAra samAna che. jo A upAyathI paNa te na jaNAya to te cora kevI rIte hoI zake ? Ane mukta karI do. rAjAe kahyuM jo ema hoya to tAre jema karavuM hoya tema kara. abhaye tene bhavanamAMthI bahAra kADhI choDI mUkyo. rohizneya cora rAjagRhIne joI vicAravA lAgyo. pitAno upadeza sAro nathI. kAraNa ke bhagavAnanAM eka vacananuM ATaluM mahattva che, jenAM kAraNe AlokamAM prANadaMDathI bacI gayo nahitara kumAre kevI rIte mAryo hota to koIne khabara paNa na paData. e corI karavAthI paralokamAM paNa kAMI sAruM thaze nahiM. tethI A bApano upadeza anarthavALo hovAthI mAre na joIe. ema vicArI bhagavAna pAse gayo ane vAMdIne bhAvapUrvaka stuti karavA lAgyo. sarva prANIonAM rakSaka ! moha rAjAnA sainyano nAza karanAra ! prasaratAM kevalajJAnathI jJAnAdi saddabhAvone jANanArA ! saghaLI bhAvanAone bhAvanArA ! badhA duHkharUpI kamalane ukheDavAmAM hAthI tulya ! traNa bhuvananA mAlika ! mahAtejasvI ! mahAnuM kAryavALA jinezvara! RNa vagaranAM ! (29) je sadA ApanAM vacanarUpa amRtanuM pAna karavAmAM lAlacuM hoya te jIvo A jagatamAM dhanya ane temanuM jIvana saphaLa che. huM to atyanta pApii chuM. tamArAM vacano sAMbhaLatI vakhate kAna DhAMkIne (bIDIne) bhAgI gayo hato. he nAtha ! IcchA na hovA chatAM mane eka vacana saMbhaLAI gayuM jenA dvArA huM Avyo. temaja bhavathI nirveda pAmyo. tamane he svAmI ! namaskAra ho ! have evuM karo ke jethI bhavanane oLaMghI jaldI siddhapuramAM pahoMcI jAuM. (33) bhagavAne bhavanirvedane utpanna karanArI dharmadezanA ApI. te sAMbhaLI ghaNAM loko bodha pAmyA. te vakhate rohiauyanuM jIvavIrya khIlI uThayuM. romarAjI vikasita thaI ane gADha karma jAla daLAI (chedAI) javAthI cAritranA pariNAma jAgyA. tyAre teNe hasamukha cahere prabhune vinaMtI karI he bhagavan! huM dIkSAne yogya chuM ke nahi? prabhue kahyuM tuM pUrepUro yogya che. teNe kahyuM to huM dIkSA lauM. paNa mAre zreNIka rAjA sAthe vAta karavI che. rAjAe kahyuM je tane game te vinA saMkoce bola, teNe kahyuM o ! mahArAjA te huM ja rohiauya cora chuM. eka pachI bIjA Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 rohiNeya kathA 143 moDhe vAta jatA ema paraMparAe sAMbhaLatA tamane paNa jeno khyAla che. paNa prabhunA eka vacananA prabhAve bRhaspatinI buddhine Takkara mAranAra evI buddhivALA abhayakumAranI yojanA nakAmI nIvaDI. mArA sivAya bIjA koIe tamAruM nagara luMTyuM nathI. tethI mane eka Apano sAkSI Apo. tene sarvadhana batAvI dauM. tyAra pachI dIkSA vaDe manuSya janmane saphala karuM. tyAre zreNIka rAjAe abhayakumAranA moM tarapha joyuM tyAre abhayakumAra ane kutuhalathI nagaraloko rohiauyanI sAthe gayA. girI nadI vana-kuMja = vanavagaDA, ghaTAdAra latA gRha, smazAna vi. mAM corIne saMtADeluM sarva dhana batAvyuM abhayakumAre jenuM jenuM hatuM tene ApyuM. rohiNeye paNa potAnAM mANasone vastusthiti jaNAvI. teone pratibodhI-bujhavIne prabhu pAse Avyo. zreNIka mahArAjAe teno dIkSA mahotsava karyo. ane vidhipUrvaka dIkSA laI vizeSa saMveganA lIdhe ugra tapa karavA lAgyo. rohiauya munino ugratapa - kyAreka chaThanA pAraNe chaTha aTTama, pAMca, upavAsa, cAra upavAsa, AMbila, nIvI, kyAreka mAsakhaNa, pAsakhamaNa, kyAreka be mAsa, traNa mAsa, cAramAsa, pAMca mAsa, cha mAsanA upavAsa kare che. vaLI ekAvaLI vi. tapa kare che. Avo ghora tapa karavA sAthe ziyALAmAM ThaMDIne, unALAmAM garmIne sahana kare che, ane varSAkAlamAM DhaMkAyelA sthAne rahe che. tenAM lohI mAMsa sukAI gayA che. evA rUkSa zarIravALo hovA chatAM tapanA tejathI dIpI rahyo che. sadA guru AjJAne vaphAdAra rahenAra rohiNeyano aMtakAla AvI gayo. tyAre vIraprabhune pUchI saMkhanA karI uccakoTinA bhAvavALo te gItArtha sAdhuo sAthe parvata upara jaI zuddhazilA upara vidhipUrvaka pAdapopagamana anazana svIkArI jinezvara siddhabhagavaMta vi. ne manamAM dhArI sthira rahyo. zarIra choDI svargamAM jhagamagatA zarIravALo deva thayo. tyAMthI cyavI manuSyapaNAmAM uMcI koTInI samRddhi ane dharma prApta karI deva thaze. ema devapaNuM, manuSyapaNuM prApta karI anukrame zivasukhane pAmaze. rohiauya kathAnaka samApta" vihIe suttao tamhA paDhamaM paDhiyavyao / soccA sAhusagAsammi kAyavyo suddhabhAvao // 63 // | vidhipUrvaka mULapATha (sUtrathI) pahelAM bhaNavuM pachI sAdhu pAse sAMbhaLI temAM upadezelAM anuSThAnone zuddha bhAvathI karavA joIe. vidhi - vAcanAnI bhUmi pUjavI, vAcanAcAryanuM tathA sthApanAcAryanuM Asana pAtharavuM, yogya kAlanuM nivedana karavuM. "yogyakAle vinayathI bahumAnathI, upadhAnathI, gurune oLaMdhyA vinA spaSTa ane zuddha (yathAvasthita) sUtra artha ane ubhayane bhaNavA ema ATha prakArano jJAnAcAra che." (daza. ni.184) jJAnanAM aticAra lagADyA vinA bhaNavuM. sauprathama pATharUpe (sUtrathI) Agamano abhyAsa karavo joIe. kAraNa ke vyAkhyAnakAra pAse zravaNa vi. karavuM ityAdi samasta anuSThAnomAM sarva prathama mULasUtra che, athavA to anuSThAnonI pUrve AnI (mULasUtranI) jarUra Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 : jJAnanA sAdhana mULazuddhi bhAga-1 paDe che. sAMbhaLavAnI vidhi Avazyaka ni.mAM A pramANe bAvI che. tavanaMta - mULasUtra bhaNyA pachI soccA = eTale ke vyAkhyAnakArapAse mULasUtra sAMbhaLyA pachI anya anuSThAna thAya che, te zrAvaNa mATe paNa A vidhi che - sthAnane pUMjI, be Asana karavA, eka guru mATe ane bIjuM sthApanAcArya mATe, nidrA vikathA choDI traNa guptithI gupta banI hAtha joDI bhakti bahumAnathI upayoga pUrvaka sAMbhaLavuM. guru sAme besI, vismita cahere, harakhAIne ane anyane harakhAvatAM evA ziSyo sArabhUta arthavAlA subhASita vacanone sAMbhaLe - prathama mauna rahIne sAMbhaLe. bIjIvAra huMkArA bhare, trIjI vakhate "hA~ ! A emaja che" ema prazaMsA kare, cothI veLAe pUrvApara sUtrano abhiprAya jANIne pUche, pAMcamI veLAe sAcuM che ke khoTuM e vicAre. chaThThIveLAe uttarottara guNaprasaMga ane zrutano pAra pAme, sAtamI veLAe nizcitArtha bane. - gurunI jema purepuruM samajAvato thAya. (A.ni.). sAdhu te sutIrtha rUpe che kAraNa ke teno Azraya levAthI sahelAIthI zrutasAgaramAM avagAhana karI zakAya che. mATe tenI pAse Agama sAMbhaLavAnuM kahyuM che. jinazAsananAM ekabIjAne bAdhA na pamADe te rIte duHkhanA nAza mATe prayoga karAto dareka yoga (anuSThAna) aviruddha - asAdhAraNa thAya e pramANe karavuM joIe. 63aa (o.ni.) suppasaNNA jiNANAe kAraNaM guruNo paraM / potthayANi ya NANassa saMpayaM sAhaNaM tao // 64 // jinAjJA pramANe suprasanna guru jJAnanuM pradhAna kAraNa che ane A duSamakALamAM pustako jJAnanuM sAdhana che. suprasanna guru zrata Ape che kahyuM che ke - vinayathI namelAM hAtha joDI gurunI IcchAne anusaranArA ziSyone guru ghaNuM zruta jaldI Ape che. jiNANAe - tIrthaMkaranA upadeza pramANe "vinIta ziSyone zrata ApavuM" AvI jinAjJAthI yathAvat (barAba2) zAstrArthane jANanArA te guru, teo jJAnanuM pradhAna kAraNa che. jemAM jinAgama lakhelA hoya tevA pAnAno samUha te pustaka. A pustako duSamakAlamAM zrutajJAnanAM sAdhana che. "tao" tataH pada uttara zloka sAthe saMbaMdha mATe che. If64mAM jiNANAbahumANeNaM vihANeNaM lihAvae / potthayANi mahatthANi vatthamAIhiM pUyae // 65 // tao - pustako jJAnanAM sAdhana hovAthI prabhu AjJAnI prItithI vidhipUrvaka mahAarthavAlA pustako lakhAvA joIe. temaja vastranI pothI vIMTIyA vigere dvArA ane puSpa vigere prakArathI temanI pUjA karavI joIe. mahArtha : jemAM thoDA zabdamAM ghaNuM kahevAya che. pustakanuM lekhana ghaNuM guNakArI che. te A pramANe che. jeo jinazvaranAM vAkyone lakhAve che, te mANaso durgatine pAmatA nathI. mUMgA ke Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 145 jaDa banatA nathI. tathA AMdhalA ke buddha (mUrkha) thatAM nathI. je dhanya puruSo jinAgamanAM pustakone lakhAve che, teo sarva siddhAMtane jANI niHsaMdeha siddhi gatine pAme che. //6pa Agamane pustakamAM lakhAvIne zuM karavAnuM te jaNAve che... gIyatthANaM susIlANaM pagAsiMtANamAgarma / vihANeNa muNidANaM dANaM tatto nisAmaNaM // 66 // gItArtha suzIla temaja vidhipUrvaka AgamanI vyAkhyA karanArA, munIMdrone Agama graMtha ApI temanI pAse Agama sAMbhaLavuM. gItArtha sUtrane kaMThastha karavA pUrvaka arthano jANakAra, suzIla = zuddha cAritravALA guNadhArI hovAthI teo ja yogya che. kahyuM paNa che ke - jayAM sudhI nirmala prazasta zIla hoya tyAM sudhI sarva saMpadA hAthamAM ja che. paNa jo mohathI tene choDI de ke bhAMgI de to doSa rUpI kAgaDAnA AvAsavALA lImaDA (jhADa) rUpe banI jAya che. vyAkhyA vigere dvArA siddhAnta vidhithI pragaTa karavA, kahyuM che ke - avidhithI vyAkhyA karavAthI ghaNAM doSa ubhA thAya che. kAcA ghaDAmAM nAMkhela pANI te ghaDAne khalAsa karI nAMkhe che. ema siddhAMtanA rahasyo aparipakva buddhivALo nAza kare che. (ghaMTanuM lolaka jema baMne bAju vAge che) tema kAgaDAnA AMkhano DoLo baMne bAju phare che. tema agretana dAna padamAM "paNa"no saMbaMdha karavo. munivarone sUri bhagavaMtone pustakonuM vidhithI dAna karavuM. eTale sAMbhaLe paNa kharo ane pustakanuM dAna paNa Ape kharo. pustaka vahorAvavAnI vidhi vRddha puruSoe A pramANe kahI che... Asana, vastra, pAtra vi. manane sukhakArI sarva sAmagrI ApI hAtha joDI ema kahevuM joIe he prabhu ! duHkhe pArapAmI zakAya evAM A saMsAra samudramAM Apa nAvaDI samAna cho. mATe A Agama pustakanA vyAkhyA dvArA mArA sarvakarmanI nirjarA karAvo. pustaka dAna upalakSaNa che. jethI karIne suvihitasAdhuone uttama koTInA pAnAM, suMdarapatra, sArA bhojapatra, kAtara, lekhanI, khaDiyo, veSTana, dorI ApanArA jJAnanAM phaLane meLave che. te kyAreya niSphaLa na jAya. I66ll kunjAgamavihANeNaM potthayANaM ca vAyaNaM / uggahaM ca payatteNa kujjA savvaNNusAsaNe // 67 // AgamanA vidhAna thI = siddhAMtamAM kahelA nyAya-niyama pramANe Agama pustako vAMcavA joIe eTale jAte uccAra karavo, ane sarvajJa zAsanano yatnathI svIkAra karavo, cakArathI saMkaTa samaye rakSaNa karavuM. (jama muslima AkramaNa vakhate pATaNanI aneka hajAro hastaprato jesalameramAM surakSita karI devAmA AvI.) Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 mULazuddhi bhAga-1 Agama vihANeNaM - je zAstra vAMcavAno gRhasthane adhikAra hoya teja zAstra teo vAMce, nahi to AzA bhaMga, anavasthA - eka ne dekhI bIjo trIjo ema badhA vAMcavA mATe, tethI vyavasthA (maryAdA) paDI bhAMge. mithyAtva virAdhanA vi. mahAdoSa ubho thAya. AjJAbhaMgathI dharmano paNa abhAva thAya. kahyuM che ke - AjJAthI ja cAritra Take che. AjJAno bhaMga thatA badhu nAza pAme che, AjJAne oLaMganAro konA Adezane mAnavAno hato ? tathA adhikArIe ja dharma karavo anadhikArIne AjJAbhaMga thavAthI dharmadvArA doSa ja ubhA thAya. kAraNa dharma AjJAthI (pratibaddha) vaNAyelo ja che. AjJA abhAve dharma ja nathI. anavasthA: eke akArya karyuM teno AdhAra laI bIjo kare. loko zAtA (anukulatA)nAM rAgI hovAthI badhA tema karatA saMyamatapa pUrvaka guru pAse zrutagrahaNanI paraMparA TUTI bhAMge, tethI saMyama tapa paNa koI na kare. kahevA pramANe na karavAthI mithyAtva lAge che. je kahelA pramANe nathI karato tenAthI bIjo koNa mithyAtvI che? kAraNa ke te bIjAne zaMkA jagADavAthI mithyAtvane vadhAre che. devatAdithI upadrava (virAdhanAne) pAme che. unmAda - magaja khasI jAya athavA to lAMbA samayanI mAMdagI Ave. athavA sarvajJa prabhue prarupelAM dharmathI bhraSTa thAya che. muslIma vagere dvArA dhamAla - humalA, laDAI ItyAdi upadrava prasaMge moTA prayatnothI - AdarathI peTI dAbhaDA vi.mAM surakSita sthAne mUkIne pustakonuM rakSaNa karavuM joIe. annesi bhavvasattANaM jahAthAmaM pagAsae / savvaM vAvAramujjhittA kujjA sajjhAyamuttamaM // 18 // anya bhavya prANIone yathAzakti samajAvavuM joIe. gharanAM sarva kArya (gauNakarI) choDIne uttama svAdhyAya karavo joIe. kAraNa svAdhyAyathI paNa AgamanI bhakti thAya che. I68 jethI karIne zrAvaka varNakamAM kahyuM che tenuM vivecana karavuM. puvyarattA'varattammi ciMtejjA paNihANavaM / bhAvejjA bhAvaNAsAraM paraM appANameva ya // 19 // "he devAnupriya ! pravacanano A artha che, paramArtha che." sAmarthya hoya to rAtrinA pahelA ane chellA pahore Agamane cittamAM dhArI samAdhivALo svaparanI bhAvanAthI vicAraNA kare. para - jaDa padArtha nazvara che. sva- AtmA huM zAzvata chuM, jJAnAdi guNavALo chuM. chatAM atyAre jaDanA rAge jina banI zakato nathI. anuprekSA paNa svAdhyAya che. ItyAdi. A paNa siddhAMtakRtya che. dA . prakaraNano upasaMhAra ane upadezane gAthA dvArA kahe che - ' - Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 147 mULazuddhi bhAga-1 eyaM jiNidAgamapotthayANaM, kiccaM disAdasaNamettamuttaM / susAvago sAsaNabhattimaMto, karejja NAUNa jahArihaM ti // 70 // e pramANe jinAmanA pustako saMbaMdhI kartavyanuM dizAsUcana karyuM. A kartavyone jANIne suzrAvako zAsana pratye haiyAmAM vaselI bhaktithI yogyatA pramANe kare II70 (sAdhu kRtya nAme cothuM sthAna) trIjAmAM pustakanuM kartavya pUrve kahyuM ane tene sAdhu mukhathI sAMbhaLavuM joIe. ane te sAdhuone ja vahorAvAnA hoya che. ethI sAdhukRtyanI prarUpaNAM kare che. muNINa NANAIguNAlayANaM, samuddacaMdAinirdasaNANaM / jayaM jayA jANa jahANurUvaM, tayaM tayA tANa tahA viheha // 71 // jJAnAdi guNonAM bhaMDAra, ane jemane samudra - caMdra vi. nI upamA ApavAmAM Ave evAM muni bhagavaMtone jyAre je yogya hoya tyAre te karavuM. 71 zA mATe yathAyogya karavAnuM ? teno uttara kahe che ? jaM joNilakkhAgahaNammi bhIme, aNorapArammi bhavovahimmi / kallolamAlA va sayA bhamaMtA, dukkhaM va sokkhaM va sayaM sahaMtA // 72 // maNussajammaM jiNanAhadhammaM, lahaMti jIvA khaviUNa kammaM / mahANubhAvANa muNINa tamhA, jahAsamAhI paDitappiyavvaM // 73 // / corAzI lAkha yonithI gahana, bhayaMkara, pAravagaranAM, bhavasamudramAM taraMgonI jema sadA bhramaNa karatA, jAte ja sukha-duHkha umiyAne sahatA jIvo karma khapAvI manuSya janma pachI jinadharmane prApta kare che. mATe mahAnubhAva munione mananI samAdhi rahe, te pramANe vinaya vaiyAvacca karavA joIe. //7273 karmanI pradhAnatAthI AnupUrvIthI kyAreka zuddhine prApta karI jIvo manuSyapaNuM meLave che. jema moTA samudramAM capala taraMgathI prerita dhakko lAgela samola cAle, vaLe, skUlanA pAme, doDe che, Ama bhamatA bhamatA Tiyoge akasmAtu pharIthI kema karIne dhUMsarInA chidrane pAme che. tema bhavasAgaramAM paDelAne manuSya janma durlabha che, temAM paNa pachI koIka dhanya puruSa ja jinadharmane pAme che. vastusthiti AvI hovAthI acijya zaktivALA sAdhu bhagavaMtone samAdhi rahe te rIte vinaya vaiyAvaccAdithI vinaya bahumAna karavuM joIe. vinayadharmanuM mULa hovAthI vinayane kahevAnI IcchAvALA kahe che ke mULamAMthI jhADano 1. samola = jotaruM bharAvavA dhuMsarInA chidramAM nAMkhavAmAM Avato lAkaDAno khIlo. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 mULazuddhi bhAga-1 skaMdha nikale che, temAMthI zAkhAo pragaTe che temAMthI upazAkhA paNa uge tenA pachI phUla phaLa ane rasa upaje che. ema dharmanuM mULa vinaya che. jenAthI zreSTha mokSanI prApti thAya che temaja kIrti ane zruta hAthamAM Ave che. eTale jinadharma durlabha vastu che, tenI prAptino upAya che sAdhu sevA mATe evuM vidhAna karavAmAM AvyuM che. kAyavvaM tAva diTThANaM abbhuTThANaM sasaMbhamaM / aMjalIpaggaho samma, AsaNassa paNAmaNaM // 74 // AsaNAbhiggaho ceva, vihANeNa ya vaMdaNaM / ThANaTThiyANa kAlammi bhattIe pajjuvAsaNA // 5 // iMtANaM sammuhaM jANaM, gacchaMtANaM aNuvvae / kAeNaM aTThahA eso viNao ovayArio // 7 // kAya, vacana, mananAM bhedathI vinaya traNa prakAre che. munijanone dekhatA ja atiAdarathI saMbhramapUrvaka ubhA thavu. 1. hAtha joDavA. 2. Asana ApavuM 3. Asana ApavAno abhigraha levo. 4. vidhipUrvakadvAdazAvarta vaMdana karavuM. 5. be avanata eka yathAjAta, bAra Avarta, cAra zIrSAvaMdana, traNa gupti, be praveza ekavAra nIkaLavuM. A paccIza AvazyakathI zuddha kRtikarma (vaMdana) thAya che. je A paccIzamAMthI eka paNa Avazyaka ne virAve che te vaMdana karavA chatAM nirjarAno bhAgI banato nathI. gurune je AvazyakathI parizuddha vaMdana kare che te jaldIthI nirvANa nahi to vaimAnika deva to thAya ja. makAnamAM rahelAM munio pAse yogya samaye besavuM bhaktithI sevA karavI (6) AvatAM hoya tyAre sAme javuM. (7) ane jatA hoya tyAre vaLAvA javuM (8) A kAyAthI aupacArika ATha prakArano vinaya kahyo II74 have vacana vinayanuM pratipAdana karavA sAru doDha gAthA kahe che. bhAsiyavvaM hiyaM vaka jaM pariNAmasuMdara / miyaM thevehiM vaNNehiM sahAvamahuraM tahA // 77 // puvvaM buddhIe pehettA bhAsiyavyaM suhAsiyaM ||75puu0|| hitakArI vAkya bolavuM joIe. je pariNAme suMdara thoDA akSaravALuM ane svabhAvathI suMdara hovuM joIe. tathA bolatA pahelA buddhithI vicArI nirdoSa vacana bolavuM. kahyuM che ke, buddhithI joI ubhaya lokamAM nirdoSa vacana bolavuM ke je sva-parane kyAreya pIDA nA upajAve, eTale ke huM je bolI rahyo chuM tenAthI halakI - laghutA nahIM thAya ne, ane parabhavamAM AtmA duHkhI nahIM bane ne evo vicAra karI pachI bolavuM. ll7878 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 pra.) "bhAyavyuM" eno be vAra prayoga kema karyo. ? uttara- zloka judA judA hovAthI. pUrvArdha kahyuM have uttarArdha kahe che, mana vinayane ardhazlokathI kahe che. 149 duTTaTTha cittaM nirubhettA udIre kusalaM maNaM ||78u0 // Arnaraudra dhyAnathI manane rokI dharma dhyAnamAM manane joDavuM joIe. je kAraNe kahyuM che ke... A suMdara cittarUpI ratnanI tuM rakSA kara. kAraNa ke A zreSTha abhyantara dhana che. dharma adharma, sukha, du:kha badhA AnA AdhAre rahelA che. jyAre A niHspRha thaI bAhyabhramane choDI sthira bane tyAre tane parama sukha prApta thaze. bhakta banI stuti karanAra ane krodhe bharAI niMdAkaranAra A baMne sAme Ave tyAre samabhAvavALuM citta banaze, to tane parama sukha maLaze. sneha sabhara svajana ane apakArI zatruo upara tulyabhAva jAgaze, tyAre paramasukha thaze. zabdAdi IndriyonAM zubha-azubha viSayomAM mananI rekhA na phare tyAre parama sukha thaze. gozIrSa caMdanano lepa karanAra ane karavatathI kApanAra upara bhedabhAva nahi rahe tyAre paramasukha. pANI samA saMsArI padArthothI cittakamala nirlepa banaze tyAre paramasukha, strIonAM uttama lAvaNyathI manohara aMgo dekhAye chate citta nirvikArI raheze tyAre paramasukha thaze. atula sattva dvArA arthakAmathI citta harIne-dUra haTAvIne dharmamAM rata banaze tyAre paramasukha. rAjasika, tAmasa guNothI mukta banela citta sthira samudra samAna taraMga vagaranuM banaze tyAre paramasukha thaze. (taraMga - navI asAra kalpanAo karavI.) maitrI kArUNya mAdhyastha ane pramoda bhAvanAthI udAra baneluM mana jyAre mAtra mokSanA lakSyavALuM banaze tyAre parama sukha thaze. chelle pharIthI mana zabdanuM grahaNa duSTa aduSTa ema be prakAranuM mana che. tenuM sUcana karavA sAru karyuM che. 78 // Iti uttarArdha have bAkInA kRtyanuM pratipAdana karavA mATe 6 zloka kahe che :jahA jahA mahANammi ADhiyA hoMti sAhuNo / savvaM savvapayatteNa kujjA kAyavvayaM tahA // 79 // je rIte sAdhuo mahAjanane viSe AdaravALA thAya, te rIte sarva prayatnathI karavuM joIe. eTale ke "mahAjana varga vyavahAru che" evuM sAdhune lAge. guNA bahumANaM vaNNavAyaM vae phuDaM / jahA guNANurAgeNa logo maggaM pavajjaI // 80 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kSamAdi guNonI bahumAna pUrvaka spaSTa e rIte prazaMsA karavI joIe ke ` jethI guNAnurAgathI loko mArgane (jJAnAdine) svIkAre. 150 sAdhuonuM darzana zreSTha che. sAdhuo tIrtha rUpe che. tIrtha lAMbAkAle pAvana banAve che. jyAre sAdhu samAgama jaldI tAre che. sAdhunA darzana vaMdanathI pApo nAza pAme che. padArtha vizenI zaMkA TaLe che.prAsuka dAna devAthI nirjarA thAya che. jJAnAdinI prApti thAya che. sarvajJanI prApti thAya che. sarvajJamatamAM je parizuddha zubha jJAnanI (sukhanI) gati (prApti) thAya che. teja bodhinuM bIja (kAraNa) che, jema rohiAya corane thayuM. ahApavattasuddhANaM saMtANaM phAsUyANa ya / esaNijjANa kappANaM tihA vi vihiNA sayaM // 81 // potAnA mATe taiyAra karela temaja nItithI meLavelA dhanathI banAvela tathA gharamAM raheluM azanAdi hoya, jIva vagaranuM, betAlIza doSathI zuddha hoya temaja sAdhune kalpya hoya tenuM jAte ja traNa karaNanI zuddhipUrvaka dAna kare. svayaM - potAnA hAthe je dAna ApyuM hoya teja dhanavAnanuM kharekhara dhana che. "mATe jAte ja sAdhu mahArAjane vahorAvuM joIe." satAM= ghare raheluM ja ApavuM, anyathA gAmamAM padhArela - bhAI mahArAja mATe garIba bahena zeThapAse eka pala tela pratidAnathI (uchInuM) lAve che. paNa pAchuM ApavAnI zakti na hovAthI pala pramANanuM tela ATaluM vadhI gayuM ke teNIne zeThanA ghera nokarANI thavuM paDyuM. AvI rIte doSano saMbhava hovAthI uchInuM lAvI sAdhune na vahorAvavuM. kAle pattANa pattANaM dhammasaddhA- kamAiNA / asaNAINa davvANaM dANaM savvatthasAhaNaM // 82 // prAptAnAM- avasare ghara AMgaNe padhArelA viziSTa guNavALA sAdhu bhagavaMtone dharmazraddhA ane te te dezamAM prasiddha vastuonA kramathI, Adi zabdathI satkAra sanmAna sAthe (eTale te dezamAM je uttamadravya tarIke prasiddha hoya te pahelA le pachI tenAthI utaratA dravya levA) azanAdi dravyonuM kareluM dAna sarva siddhidAyaka bane che. avasare ApeluM ghaNAM phaLavALuM bane che. kALe Apela padArthanuM mola karI zakAya tema nathI. akAle ApelA tenuM (bhojananuM) sAdhuo grahaNa kare chatAM tevuM phaLa maLatuM nathI.(269) kahyuM che ke - pattANuM - supAtrANam - vecavuM kharIdavuM vigere AraMbha kriyAthI nivRtta thayela temaja bIjA pAse AraMbha nahiM karAvanAra dharmamAM parovelA manavALAne dharmArthI gRhasthe dAna ApavuM joIe. dhammasaddhA - viziSTa bhAva ullAsathI 'asaNAINa' - kahyuM che zrAvakoe azana - khAdima - svAdimaM - pAna, yatijanane hitakArI evA vastra - pAtra kAMbalI ogho, vasati, pATa cAritranA vRddhikArI anya dravyo prItithI sAdhune vahorAvavA, AvA guNavALI vastu vahorAvanArA dhanya che. kahyuM che prAyaH zubha mana vacana kAyAnA upayoga sAthe "karavuM karAvavuM anumodavuM" traNarUpe Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 151 zuddha, beMtAlIsa doSathI rahita prAsuka= nirjIva ane sAdhune je vastu kalpya hoya temaja svayaM - jAta mATe lAveluM pAnI vi. vastuothI avasare ghera padhArelAM sAdhujanone zraddhAthI dhanya puruSo sanmAna kare. dAna sarva prayojana ne siddha karanAra che. kahyuM che ke - tarasyAne pANI, bhUkhyAne bhojana, mArgamAM ratha, thAka lAgatA zayyA, pANImAM nAvaDI, rogamAM asarakAraka davA, videzamAM mitra, tApamAM chAyA, ThaMDImAM agni, bhayamAM rakSaNa, aMdhakAramAM prakAza tenI jema sAme AvI paDatA bhayavALA A bhava (saMsAra)mAM rakhaDatA prANIone dAna ciMtAmaNI samAna che. dAnabhUtane vaza kare che, saubhAgyane pragaTAve che. vighnono nAza kare che. yaza phelAve che. svarga - mokSane Ape. bIjuM paNa manamAM je je che te badhu dAna Ape che. tribhuvanamAM dAna samAna koI ciMtAmaNi maNi nathI. Adi zabdathI sUcana karAyelI vastuo granthakAra pote ja jaNAve che. asaNaM khAimaM pANaM sAimaM bhesahosahaM / vatthaM paDiggahaM ceva raoharaNa kaMbalaM // 83 // azana, khAdima, pAna, svAdima davA vastra pAtra ogho ane kAMbalI. kahyuM che ke - azana, bhAta, sAthavo, maga, jagArI, khAjA, khIra, sUNa, khAkharA, vi. azana kahevAya che. bhUMjelA caNA gauvi., goLathI saMskRtadAMtaNa vi., khajUra nAliyera drAkSa vi., kAkaDI, kerI, panasa vi. aneka jAtanA khAdima che. rAba, java vi. nuM dhovaNa, aneka jAtanI madirA vi., sarvajAtanuM pANI, kAkaDI vi.nA rasathI mizrita pANI A badhuM pAnamAM Ave che. dAMtaNa, aneka jAtanA nAgaravelanA pAna, sopArI, ilAyacI vi. taMbola, tulasI surasA (tulasInA pAna Ave che.) ajamo, jeThImadha, pipara, suMTha vi. svAdima che. bheSaja - aneka dravyathI taiyAra thayela, nAraMgIno arka vi., athavA koIpaNa jAtanuM pathya, osaDa eka ja dravyathI taiyAra thayela. pIDhagaM phalagaM ceva sejjA saMthAragaM tahA / dhammovagaraNaM NANA NANAINa pasAhaNaM // 84 // Asana, pATa, zarIra pramANa te zayyA ane aDhI hAtha pramANa saMthAro je unano hoya che, tevA prakAranA bIjA paNa dharmanAM upakaraNa temaja jJAnAdinA sAdhana hoya te sAdhune ApavA joIe II79-84 (Ama 6 gAthAno artha thayo.) have dAna denArane Alokane paraloka saMbaMdhI je phaLa maLe che tenA viSenA draSTAMto gAthAvaDe kahe che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 asaNAiNaM dANeNaM ihaI bhogasaMpayA / iTThA diTThA ya diTThatA mUladevAiNo bahU // 85 // paralogammi satthAho dhaNo gAmassa ciMtao / seyaMso caMdaNA doNo saMgamo kayaunnao // 86 // mULazuddhi bhAga-1 azanAdinuM dAna ApavAthI AlokamAM ISTabhoga saMpadA prApta thAya, tenAM viSe mULadeva vi. ghaNAM dAkhalA maLe che. paraloka saMbaMdhamAM dhanAsArthavAha (Adijinano jIva) nayasAra (grAmaciMtaka) zreyAMsakumAra, caMdanA A baMnene paraloka rUpe muktipadanI prApti thaI. droNa nAmano noka2, saMgamaka (zAlibhadrano jIva) kRtapuNya ItyAdi dAkhalAo che. bhAvArtha kathAothI jANavo. tyAM pahelAM mULadevanI vArtA kahe che. mULadeva kathAnaka pATaliputra nAme nagara che. jANe ke je manoharatAno saMketa sUcave che, lakSmInuM jANe kulaghara che. sarvakuzala AcAra (rivAja)nuM maMdira, vividha vilAsanuM raheThANa, sajjana puruSo rUpI ratnonI khANa, dharmanuMghara, saghaLI vidyAnI utpAda bhUmi che. tyAM sarvakalAmAM kuzala, vijJAna, rUpa lAvaNya, varNa ane yauvanavALo, dakSa, vinIta, sarala, tyAgI, kRtajJa, guNAnurAgI, paMDita, vidagdha, priyavAdI, zobhAvALo saubhAgyazALI, dIna du:khIo u52 vAtsalyavALo, jugArano vyasanI, corImAM Asakta, mahAdhUrta, sAhasika mULadeva nAme catura rAjakumAra che. kahyuM che.. manohara kalAothI suMdara, soLe kalAe khIlelA caMdrasamo mULadeva tyAM vase che. je vidvAnonI vacce mahAvidvAna, dharmIone viSe dharmamAM rata rahenAra, rUpavAno madhye kAmadeva, zramaNo madhye zramaNa, mAyAvIyo madhye mAyAvI, coronI vacce mahAcora, jugArIo madhye moTo jugArI, saralasvabhAvI mANaso pAse sarala, dInakRpaNa upara kRpAvALo, dhutArAonI vacce moTo dhutAro, sAhasiko madhye mahAsAhasika, jema dravyonA AdhAre darpaNanA rUpa badalAya che e pramANe jevAnI joDe maLe tevo mULadeva banI jAya che. aneka kutuhalothI lokane AzcaryamAM nAMkhato jugAramAM masta banIne marajI mujaba tyAM harephare che. jugArano vyasanI hovAthI bApe khakhaDAvyo, tethI nagarathI nIkaLI gayo. tyAMthI te zreSTha ujjainI nagarImAM gayo. je nagarImAM kalaMka mAtra caMdramAM che. caMcalatA mAtra ratinA jhaghaDAmAM che. karanuM grahaNa vivAhamAM ja che eTale tyAM koI jAtanuM prajA u52 (Teksa) karavero nathI. mANasa mAtra svapnamAM ja ThagAya che. vibhamra mAtra kAmI srIomAM ja che. vigraha, nipAta ane upasarganuM darzana mAtra zabda zAstromAM ja thAya che. jemAM potAnA bAhubalathI sarva abhimAnI zatru rAjAone jeNe dabAvI dIdhA che. ane jeno daze dizAmAM prakAza phelAyelo che. temaja arthIjanonI AzApUravAmAM kalpavRkSa samAna Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 mULadeva kathA 153 jitazatru nAme rAjA che. nagarImAM rAjakumAra mULadeva guTikA prayogathI vAmana rUpa karI vicitra kathAthI, gAMdharvakalAthI ane vividha prayogathI nagarajanone vismaya pamADe che. ane tethI te cAre bAju prakhyAta thaI gayo che. A bAju te nagaramAM rUpa lAvaNya ane vijJAnanA garvavALI devadattA nAme pradhAna vezyA che. cosaTha kalAmAM kuzala, cosaTha vilAsInA guNavALI, batrIsa prakAranA puruSanA upacAramAM atyaMta kuzala, ogaNatrIsa atizayamAM ramanArI, zreSTha caturAithI yukta, ekavIsa rati guNadhArI, aDhAra dezanI bhASA jANanArI, e pramANe sarvazAstramAM sArI rIte barAbara taiyAra thayelI vezyA evI hoMzIyAra che ke teNIne sAmAnya puruSato khuza na karI zake. tethI kautukathI mULadeve devadattAne kSobha pamADavA sAru paroDhIe najIkamAM rahelAe madhura ghaNAM bhaMgavALuM pharatA pharatA kaMThe (kyAreka strInA avAje, kyAreka puruSanA avAje, zreSTha gAyakanA kaMThanI tulanA karato) asamAna varNanA saMvedhathI manohara gAMdharva gIta vAraMvAra gAvAnuM zarU karyuM. te sAMbhaLI devadattAe vicAryuM aho! A to kevo apUrva avAja che, tethI A koI deva hovo joie. A manuSya na hoI zake. dAsIo pAse tapAsa karAvI, tapAsa karI dAsIe kahyuM ke svAminI ! A to vasaMtaRtunA utsavanuM anusaraNa karanAra, sarva vijJAnano bhaMDAra nagarajanonA manane haranAra, koI bahArathI Avelo gAvAnA bahAne mANasone vaza kare che. tyAre devadattAe mAdhavI nAmanI kubaDIdAsIne mokalI ane teNIe jaIne vinaya pUrvaka kahyuM ke he mahAsattvazALI ! amArI zeThANI devadattA vinave che ke Apa maherabAnI karI amArA ghare padhAro. teNe paNa (vidagdhatAthI) hoMzIyArIthI kahyuM ke mAre vezyAsaMganI jarUra nathI, temaja viziSTa puruSo mATe vezyAsaMgano niSedha karAyelo che. kahyuM che ke, vicitra jAra puruSonA oSThanA agrabhAgathI kharaDAyelI, mAMsa madirAmAM rata, sAva halakI, vacanamAM komala ane manamAM duSTa bhAvavALI evI vezyAne viziSTa puruSo sevatA nathI.(279) - agnizikhAnI jema tApa upajAvanArI, madirAnI jema cittane moha pamADanArI, churInI jema dehane kApanArI asalikA-loDhAnI jema vezyA gaI lAyaka che aho ! gaNikA anyane saMketa Ape che, bIjAne jue che, tenA gharamAM bIjo koI, cittamAM bIjo ane pAse bIjo koI mANasa beTho hoya che. svArtha pUro thAya tyAM sudhI mIThA karmo kare che. sAra nIkaLI gayA pachI nirlakSa (duSTa mANasa) aLatAne choDI de che, tema tageDI mUke che. (282) ethI mane tyAM javAnI IcchA nathI. te (dAsI) paNa aneka prakAranAM vacananI caturAIthI cittane AkarSI AgrahathI hAtha jhALIne ghera laI gaI. rastAmAM jatA kalA kauzalya ane kriyA) vidyA prayogathI jhATako mArIne kubaDI dAsIne sIdhI karI dIdhI. tethI te vismayamAM paDI, tenI joDe te mULadeva vezyA bhuvanamAM pravezyo. vAmana Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 mULadeva kathA mULazuddhi bhAga-1 rUpavALo chatAM adbhuta lAvaNyavALo tene dekhI devadattA vismaya pAmI ane Asana apAvyuM. te beTho ane taMbola ApyuM mAdhavIe potAnuM rUpa dekhADI rastAnI vAta kahI, tethI devadattA ghaNI vismaya pAmI. tenI joDe vAtanI zarUAta karI. mULadeve madhura vidagdha uktiothI teNInuM hRdaya AkarSI lIdhuM. kahyuM che ke - namavAmAM kuzala, mazkarI karavAmAM catura, mIThI suMdaravANInI AdatavALo/ lIlAvALo evo hoMzIyAra puruSono AlApa paNa kAmaNa che, ethI bIjAne vaza karavA jaDIbuTTI vi. mULIyAnI temane jarUra nathI. (283) e arasAmAM tyAM eka vINAvAdaka Avyo. teNe vINA vagADI khuza thaI devadattAe kahyuM ke vINAvAdaka ! sarasa sarasa tArI kalA suMdara che. tyAre mULadeva bolyo vAha ! ujainInA mANaso bahu hoMzIyAra che ke jeone sArA narasAnA bhedanI khabara paDe che. devadattAe kahyuM emAM zuM khAmI che ? teNe kahyuM vAMsa ja azuddha che ane taMtrI garbhavALI che. ane tene kahyuM kevI rIte jANyuM? teNe kahyuM huM jANuM chuM teNe vINA ApI. taMburo laI vAMsamAMthI patthara ane tAromAMthI vALa kADhyo. ane barAbara karI jAte vagADavAnuM zarU karyuM. parivAra sAthe devadattAnuM mana parAdhIna vaza karI dIdhuM. haMmeza mATe ramata svabhAvavALI, bAjumAM rahenArI, laTakatA kAnavALI, hAthiNI paNa dhUNavA lAgI, ghaNIja Azcarya pAmelI devadattA ane vINAvAdaka kahevA lAgyo. A to guptavezI brahmA ja lAge che. tenA pagamAM paDI te vinavavA lAgyo svAmI ! huM tamArI pAse viNA kalA zIkhIza. mULadeve kahyuM mane barAbara A kalA AvaDatI nathI. Ano pAra pAmelA puruSo Ane barobara jANe che. devadattAe kahyuM ke koNa che ? tame teNe kyAM dIThA ? mULadeve kahyuM pATalIputramAM vimasena nAme kalAcArya che. temanAM paDakhA sevanAra huM mULadeva chuM. e arasAmAM vizvabhUti nAme nATyAcArya Avyo. devadattAe kahyuM Akhu bharata nATaka Ane moTuM che. A moTo sUtradhAra che. mULadeve kahyuM vAta sAcI che. AnI AkRti ja vijJAnanA atizayone kahI batAve che. bharata nATaka saMbaMdhI vicAra cAlu karyo tyAre vAmana rUpa dekhI mULadevano vizvabhUti tiraskAra karavA lAgyo. mULadeve vicAryuM A to paMDitAIno garva rAkhe che. tethI Ane zikSA karuM. tyAre pharI pUchyuM. "phalANA phalANAno avirodha kevI rIte ghaTe?" teNe jema tema kAMIka javAba ApI dIdho, tyAre mULadeve kahyuM AvA jJAnanuM tuM abhimAna kare che? tyAre pelo vizvabhUti cUpa thaI gayo. devadattAe mULadevane kahyuM ke mahAbhAgyazALI ! tArA vaDe suMdara kahevAyuM, paraMtu A A pramANe ja che. paNa Ano bIjo koI parihArano upAya ja nathI. mULadeve kahyuM parihAra koNa kare che ? Avo prazna hoya to phalANuM A pramANe ane phalANuM A pramANe hoya che. basa bIjI vAta ja kyAM che. tethI khuza thayelI devadattA A pramANe vicAravA lAgI. zuM A Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 mULadeva kathA 155 pracchanna rUpamAM bharata to nathI Avyo ne ? tethI mArA manoratho AnA vize avazya pUrA thaze. anya paNa saMdigdhasthAno pUchyA. te sarva saMzayo dUra karyA. lajjA pAmelo vizvabhUti 'mAre nATakano samaya thaI gayo che' ema kahI te uThI gayo. devadattAe dAsIne kahyuM halA ! aMgamardakane bolAva, jethI ame baMne snAna karIe. mULadeve kahyuM jo AjJA Apo to huM ja tamArA aMganuM mardana karI ApuM. zuM tame A paNa jANo cho. ? jANato nathI paNa tenAM jANakAra mANaso pAse huM 2helo chu. tyAre zatapAka, sahasrapAka vi. telo ANyA. teNe mardana karavAnuM zaruM karyuM. apUrva hAtha pheravavAnI kalAthI devadattAnuM mana jitI lIdhuM. teNIe vicAryuM aho ! kevuM joradAra enuM vijJAna che. are ! kevo hAthano sparza che ! tethI A koIka guptaveze siddhapuruSa hovo joIe. kema ke AvA vAmanarUpavALAne AvI suMdara kalA na hoya. tethI AnuM svarUpa khulluM karAvuM te mATe te tenA pagamAM paDI ane kahyuM he mahAnubhAva ! asamAna guNothI tame uttamapuruSa jaNAo cho. ane tame vAtsalya ane dAkSiNyavALA cho. tethI tamArA AtmasvarUpane dekhADo ? mAruM hRdaya tamA2A darzana mATe ghaNuM utkaMThita banyuM che. vAraMvAra Agraha karavAthI smita reLAvI vezaparivartana karanArI guTikA kADhI mULadeva mULarUpe pragaTa thayo. je sUrya jevA tejavALo, kAmadevanI jema strIjanonAM manane haravAvALo, caMdranI jema mANasonA manane AnaMda ApanAra, buddhanI jema zAstrokta aMgavALo, anupama rUpa lAvaNya ane yauvanavALo che. tene joI harSAveze tenI romarAjI khIlI uThI. ane tenAM pagamAM paDI. he svAmI ! Ape mahAkRpA karI ! tyArapachI jAte ja mULadevanuM aMgamardana karyuM. moTI vibhUtithI baMne jaNAe snAna karyuM. devadUSya (rezmI) vastro dhAraNa karyA, thoDuM thoDuM jamyA ane apUrva nATaka gAMdharva vigere devadattAne zikhavADyuM. tyAre pharI devadattA bolI he mahAbhAga ! tamane choDI bIjA puruSamAM mAruM mana lAgatuM nathI. tethI A satya che. AMkho dvArA koNa nathI dekhAtuM ? konI sAthe vArtAlApa nathI thato. paNa rahasyabhUmimAM AnaMda aMkuro ugADe te manuSya viralA ja hoya. .(13) tethI mArA AgrahathI tamAre ahIM roja AvavAnuM. mULadeve kahyuM guNAnurAgI ! videzI nirdhana ziromaNI evAM amArA upara rAga karavo zobhato nathI. ane sneha sthira raheto nathI. prAyaH karIne sarvane paNa kAryanI apekSAe ja sneha hoya che. kahyuM che ke - phaLa nAza pAmI jatAM vRkSane paMkhIo choDI de che. sukA taLAvane sAraso, karamAyelA puSpane bhamarAo, dAjhelA vanabhAgane mRgalAo choDI de che. nirdhana puruSane vezyA, bhraSTa rAjAne sevako tyajI de che. sarvajana kAryavazathI eka bIjA pratye premabhAva darzAve che. koNa konuM che? koNa kone pyAro che ? devadattAe mULadevane kahyuM satpuruSo mATe svadeza ke paradeza kAraNa nathI kahyuM che - 'A deza ApaNo ane te parAyo' evuM to kApuruSane lAge che. he priya ! jyAM vANijyanI Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 siddhi thAya, jyAM dhanavAna lokono vAsa hoya, tyAM nyAyathI arthopArjana karo // 2855 guNIjana jyAM paNa hoya tyAM mastaka vaDe vahana thAya che, arthAt pUjAya che. samudrathI chUTo paDelo caMdra zaMkaranA mastake nivAsa karAvAya (kare) che // 286) suvacananuM mUlya hajA2 che. snehapUrNa draSTinuM mUlya lAkha che. paraMtu sajjana manuSyanA sadbhAvanuM mUlya karoDathI paNa caDhI jAya che. II287aa tethI sarva prakAre mArI prArthanA svIkAro, tene hA pADI, temano atyaMta sneha saMbaMdha thayo. viziSTa vinoda karatA rahe che. tyAre nRtya (nATaka)no samaya thatAM devadattAne bolAvavA sAru rAjapratihArI Avyo. guptavezadhArI mULadeva sAthe rAjasabhAmAM gaI. nAcavAnuM zarU karyuM. ane mULadeva Dholaka vagADavA lAgyo. sAmaMto sAthe rAjA ane pATaliputra nagaranAM rAjAe mokalelo rAjadarabArI vimalasiMha paNa khuza thaI gayo. khuza thayelAM rAjAe tene varadAna ApyuM, ane thApaNa karyuM. pharIthI teNIe mULadeva sAthe manohara gIta gAyuM. tene anusAre bIjIvAra nRtya karAyuM. drupadI chaMdavizeSamAM racAyelA kAvyAMza (vALuM gIta ane tene anusAra nRtya karavAmAM AvyuM) atyaMta khuza thayelA rAjAe zarIra upara raheluM AbhUSaNa ApI dIdhuM. vimalasiMhe kahyuM pATalIputramAM mULadevano paNa Avo vijJAna prabhAva kalAtizaya che. ane bIjo ANIno che, trIjo koI evo nathI. tethI mArA matathI ANIne mULadeva pachIno kalAmAM naMbara Apo ane nartakIpada Apo. rAjAe ApyuM tyAre devadattAe page paDIne rAjAne kahyuM ApanI moTI maherabAnI paNa krama Avo che ke prathama lAbha upAdhyAyano hoya che ane A mAro upAdhyAya che. have zuM karavuM ? te ApanA hAthamAM che. rAjAe (mULadevane uddezIne) kahyuM he mahAnubhAva ! AnI A vAta mAno. mULadeve kahyuM jevI ApanI AjJA devadattA bolI - ApanI moTI maherabAnI thaI. 156 Apano khuba khuba AbhAra. e arasAmAM mULadeve vINA vagADI. jenAthI (mULadeve) raMgamaMca upara rahelAM sarvajanonuM mana AkarSI lIdhuM. vimalasiMhe kahyuM A guptaveze mULadeva ja hovo joie. bIjAne evuM kalA vijJAna nathI. teno koI anya upAdhyAya nathI. rAja AdezathI AkhI dharatI bhamyo, paNa emAM tevu ratna meM joyuM nathI. tethI tame dhanya cho. tamArI pAse AvA kalAratna che. tyAra pachI rAjAe mULadevane kahyuM. "he mahAnubhAva ! amane moTu kautuka hovAthI tame mArA anurodhathI tame Atma svarUpane pragaTa karo." tyAre hAsya pUrvaka guTikA kADhI, mULadevane joI vimalasiMha tarataja bheTI paDyo. ane mULadeva rAjAne page paDyo. rAjAe tenuM sanmAna karyuM. tenAM upara atyaMta anurAgI banelI devadattA tenI sAthe viSayasukha anubhavatI rahe che. mULadevane badhA vyasano karatA jugAranuM evuM bhAre vyasana hatu ke kSaNamAtra paNa tenAM vagara rahI zakato nathI. tethI devadattAe kahyuM he priyatama ! caMdrane jema haraNanuM kalaMka che. tema sarva guNabhaMDAra evA tamAre dyutavyasana kalaMka rUpa che. kAraNa ke aneka doSonuM kAraNa che. kahyuM che.- Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 mULadeva kathA 157 vidvAnoe jugArane dhana nAza karanAra, niMdya, kulazIlane dUSita karanAra, sarva pAponuM janmasthAna, lokamAM halako banAvanAra, dumananuM mULakAraNa, avizvAsa upajAvanAra ane pApamAM pravartAvanAra kahelo che. eTale ke pApa vinA jugAra na khelAya. kulane kalaMka, satyano pratipakSa = jhuTha, vaDIlonI lajjAno nAza zaucano tyAga = corI, vaDIlone zaramAvanAra, pavitratAne haranAra (are ! tamAro chokaro jugAra rame ethI mA-bApane nIcuM moM ghAlavuM paDe.) dharmamAM attarAya, arthano nAza, putra patnI-pitA, mAtA, mAsA vagere svajano prati prItidAna ane paraspara prItibhojanano abhAva thAya, deva guru ane kArya akAryanA viveka samajAya nahIM, zarIrane saMtApa thAya ane jenAthI kugati thAya te ghutamAM he priya ! mA rAMca ! 29OMaa tethI sarva prakAre A choDI de. atirasanA kAraNe te choDI zakato nathI. A bAju Aja nagarImAM kAmadeva sarakhA rUpavALo, potAnA kulano dIvaDo, bAMdhava rUpI kumudanA vikAsa karavAmAM caMdra samAna, prajAjanone viSe kalpavRkSa samAna, nirmala yazathI dizAone dhoLI karanAra RddhithI kubera sarakho acala nAme sArthavAha che. te to mULadevanI pahelAM ja temAM rAgI hatI ane satata dravya ApI tenI joDe bhoga bhogave che. ane teNe mULadeva upara thoDo dveSa hovAthI tenI bhUla dekhavA prayatna kare che. ane acalanI zaMkAthI devadattAnA ghera mULadeva jato nathI. avasara maLatA tenI mAtAe devadattAne kahyuM he putrI ! A mULadevane choDa. A nirdhananuM ApaNe koI prayojana nathI. te mahAnubhAva dAnI acala vAraMvAra ghaNuM dhana mokale che. tethI tene sarva snehathI aMgIkAra kara. eka myAnamAM be talavAra rahI nA zake. tethI A jugArIne-jugaTIAne choDI de. te bolI he mA ! huM ekAMte dhanamAM anurAgI nathI. paNa guNomAM mane anurAga che. mAtAe kahyuM te jugArImAM vaLI guNo kevA? are mA ! A to saMpUrNa guNIyala ja che. kAraNa ke te sakala kalAmAM pAraMgata che. zaraNArthI upara vAtsalya jharAvanAra, priya bolanAro,dhIra udAramanavALo, guNarAgI vizeSajJa che, ethI huM Ane nahi choDuM. tethI mAtA draSTAntathI devadattAne samajAvavAnI kozIza kare che. aLato mAMgIe chate sAra kADhIne sUkAyela-vAsI alato Ape, zelaDI mAMgatA tenAM chotarA Ape. puSpo mAMgatA phUlo cUMTI kULa phUla to eka bAju karI (toDI) nIcenA je DIMTa hoya tenAthI guMthelI mAlA Ape che, ema dekhI jyAre vezyA pUche che tyAre (tenI mATe kahe che jevuM A arasa-virasa che, tevo tAro priyatama che. chatA paNa tuM Ane choDatI nathI. mATe A kiMvadatti sAcI che ke ... apAtramAM nArI rame che. pahADa upara vAdaLA varSe che. lakSmI nIcano Azraya kare che. prAjJa puruSa prAyaH karIne nirdhana hoya che. devadattAe kahyuM pArakhyA vinA apAtra kevI rIte jANI zakAya. mAtAe kahyuM to pArakhu karo. harSa pAmelI devadattAe kahyuM to acalane kaho devadattAne zelaDInI icchA che, mATe mokalAvo. Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 mULazuddhi bhAga-1 mAtAe evuM kahevAthI acala to upakAra mAnato teNe zelaDInA gADA mokalyA. harakhAIne mAtA kahevA lAgI. he beTI ! jo acalanI keTalI dAnazakti che. tyAre devadattAe viSAda sAthe kahyuM zuM huM hAthINI chuM? ke jethI mULiyA ane DALavALI gAMThovALI zelaDInA DhagalA karyA che. tethI have mULadevane kaho tyAre mULadeve paNa padmayukta = parva-gAMThovALo agrabhAga sAtheno viMdhyAcalanI zelaDInA sAMThAne choLI be AMgala jeTalA kaTakA karyA. teone dALa cInI, tamAlapatra, ilAyacI ane nAgarakesarathI saMskAryA ane kapUrathI vAsita karyA. ane zUlAthI thoDA chedyA, ane navA ja zakorAmAM bharIne mokalyA. te dekhI harSathI mAtAne kahyuM he mA ! puruSonuM aMtara jo. tethI A guNomAM Asakta chuM. mAtAe vicAryuM. A emAM ghaNIja rAgI hovAthI jAte Ane choDaze nahiM. tethI Avo koI upAya karuM ke kAmuka (mULadeva) paradeza jato rahe. to badhuM ja kALe paDI jAya. evo vicAra karI mAtAe acalane kahyuM ke tuM devadattAne kahe ke huM bIjA gAma jAuM chuM ane pachI mULadeva tenA ghera jato rahe tyAre manuSyanI uMcI sAmagrI laI tuM Avaje. ane te mULadevanuM apamAna karaje. ane apamAna thavAthI te deza choDI deze. tethI tuM taiyAra thaI gupta raheje huM tane samAcAra ApI daIza. teNe paNa hA pADI. bIjA divase huM Aje bahAragAma javAno chuM' ema kahI ghaNuM dhana ApI acala nIkaLI gayo. devadattAe paNa mULadevane bolAvyo. ane mAtAe acalane jaNAvyuM ane vipula sAmagrI sAthe Avyo. devadattAe tene Avato dekhatA mULadevane kahyuM he nAtha ! atyAre evo samaya che ke mAtAe acale mokaleluM dhana grahaNa karyuM che. tethI tamo muhUrta mAtra palaMga nIce raho. huM eTalAmAM ene calatI pakaDAvuM (jato karuM) teNe tema karyuM. mAtAe paNa acalane jaNAvI dIdhuM. te acala palaMga upara beTho. ane devadattAne kahyuM snAna sAmagrI taiyAra kara. hAM kahI sAmagrI taiyAra karAvI ane devadattAe kahyuM potaDI pahero jethI mAlIza karIe tyAre acale kahyuM meM Aje svapna dekhyuM che ke potAnI strIe mArA zarIranuM mardana karyuM ane Aja palaMga upara rahyo chato meM snAna karyuM tethI A svapnane sAcu pADu. devadattAe kahyuM Ama karavAthI mahAmUlyavALI A pathArI (ozIka) takIyo vi. kharAba thaI jaze. teNe kahyuM AnA karatA bamaNA sArA huM ApIza. akkAe paNa sAkha pUrAvI, hAhA Ama thavA do. tethI tyAM rahyA ja aMgamardana ane vilepana karyuM. ane garama pANIthI snAna karyuM. tenAthI nIce rahelo mULadeva unA ane talanA cUrNavALA pANIthI bharAI gayo. hathiyAra dhArI puruSo AvyA ane mAtAnA IzArAthI acale mULadevane vALathI pakaDyo ane kahyuM tAre koI zaraNa hoya to batAva. tINa talavAradhArI puruSothI potAne gherelo joI mULadeve vicAryuM ke atyAre hathiyAra vinAno hovAthI puruSArtha dvArA bacI zakAze nahi. ane teonI vaira zuddhi karI levI joIe. ema vicArIne kahyuM tamane je game te karo. acale paNa AvA uttama purUSono nAza karavAthI zuM maLavAnuM ? uttamapuruSane paNa viSamadazAnA kAraNe duHkho paDavA durlabha nathI. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULadeva kathA 159 mULazuddhi bhAga-1 kahyuM che ke sakala jagatanA mastake rahelA deva asura vidyAdharathI gavAyelA pratApavALo sUrya paNa bhAgyavaze rAhu graha kallolano koLIyo bane che. (sUryagrahaNa thAya che.) - sAgara, saritA, sarovara bharAya che ne khAlI thAya che. dhanI, dhanavAna, sUrya, divaso, ane devonI paNa eka sarakhI dazA hotI nathI. ahIM haMmeza mATe koNa sukhI ? lakSmI konI thaI che ? sneha saMbaMdho konA sthira rahyA che ? konI bhUla nathI thatI ? tuMja bola bhAgya kone herAna parezAna nathI karatuM ? arthAt kare che, ema vicArI teNe mULadevane kahyuM tuM AvI avasthAmAM Avyo chatAM atyAre tane choDI muku chuM. tethI mArI jo AvI avasthA Ave tyAre choDI deje. tyAre dubhAyelA mane vicAravA lAgyo. hataterI jo ! Ane mane kevo chetaryo. ane vicArato vicArato nagara bahAra gayo. sarovare nhAyo. peTa pUjA karI, tethI paradeza jAuM ane AnuM khoTu karavAno upAya karuM." ema vicArI bennAtaTa bhaNI cAlyo. gAma, nagara vigeremAMthI jatA jatA bAra yojana lAMbu vana AvyuM. jo koI mAtra vAta karavAvALo maLI jAya to anAyAse vana pArapAmI javAya. ema vicA2 ka2to beTho che. tyAre bhAthAnI poTalI sAthe eka brAhmaNa tyAM Avyo. teNe pUchayuM o ! bhaTTajI tame keTalA dUra javAnA cho. brAhmaNe kahyuM vanane pele pAra vIranidhAna nAme sthAna che tyAM javAnu che. o bhAi ! ApaNe baMne sAthe jaIe. tyAra pachI baMne nIkaLyA. madhyAhna samaye jatAM-cAlatA evA teoe taLAva joyuM, hAtha-paga dhoI taLAvanI pALI upara rahelA jhADanI chAyAmAM beThA. brAhmaNe paNa bhAthAnI poTalI choDI vATakAmAM caNA kADhyA. pANIthI bhInA karI khAvA lAgyo. mULadeva vicAravA lAgyo. brAhmaNa to AvA bhUkhaDI bAraza (bhUkhyA DAMsa) jevA hoya tethI pote khAdhA pachI mane Apaze. bhaTTa to khAIne poTalI bAMdhI ravAnA thayo. mane DhaLatA pahore Apaze... ema vicArI tenI pAchaLa cAlyo. tyAre paNa te ekalo ja jamyo. paNa mULadevane Apyu nahiM. kAle Apaze, evI AzAe cAle che. rAta paDI tyAre eka bAju baMne suI gayA. savAre pAchA cAlavA lAgyA. bapore jyAre thAkyA paNa brAhmaNa to ekaloja khAvA lAgyo. trIjA divase mULadeve vicAryu ke have to jaMgala lagabhaga puruM thavA Avyu che. tethI Aje to mane jarUra Apaze. paNa tene Apyu nahiM. jaMgala pAra thaI gayuM. tethI baMnenA mArga judA paDI gayA. brAhmaNe kahyuM A vATa tamArI che, ane A mArI. AnA prabhAve haiM jaMgala utaryo ema vicArI mULadeve kahyuM ke bhaTTa ! mAruM nAma mULadeva che. tArA prabhAve haiM vana pAra pAmyo chuM. tethI mArAthI koI kAma sa2I zakAtu hoya to bennAtaTa Avajo. bhAI ! tamAru nAma zuM che ? bhaTTe kahyuM saddhaDa nAma che. lokoe niSThazarmA prasiddha karyu che. mULadeve kahyuM mAruM kAma paDe to bennAtaTa Avajo. ema kahI te bennAtaTa bhaNI cAlyo. ane bhaTTa potAnA gAma bhaNI cAlyo. mULadeve vacce vasativALuM sthAna dekhyu. ane bhikSA mATe gAmamAM praveza karyo. AkhA gAmamAM bhamyo. tyAre halakA aDada malyA. bIjuM kAMI bhojana maLyuM nahiM. jalAzaya tarapha cAlyo. Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160. mULazuddhi bhAga-1 e arasAmAM tapathI sukAyelA dehavALA mA khamaNanA pAraNA mATe gAmamAM AvatA - mahAtapasvIne joyA. temane joI harSa roma khaDA thaI gayA. ema vicAravA lAgyo. aho ! huM dhanya chuM. huM kRtArtha banyo ke jethI AvA deza kAlamAM A mahAtmA nirakhavA maLyA. tethI cokkasa mAre kalyANa mArga khullo thaze. emane vahorAvAthI saghaLA duHkho khapI jaze. A mahApAtra che. kAraNa ke - darzanajJAnathI zuddha, paMcamahAvratane pAlanArA, dhIra, kSamA, namratA, saralatA tathA nispRhatAvALA, svAdhyAya, dhyAna, tapa, yogamAM masta rahenArA, zuddha vezyAvALA, pAMca samiti ane traNa guNine dhAranArA, upakaraNa sivAya koI paNa vastunI mAlikI vinAnA, gRhasaMgathI dUra rahenArA evA pAtra rUpI zubha khetaramAM vAvelu, vizuddha zraddhArUpI pANIthI siMcAyeluM dravyarUpI dhAnya Aloka ane paralokamAM anaMta phaLa ApanAruM bane che. che tethI kAlocita Aja aDada temane Apu kAraNa ke A gAma dAna ApanAruM nathI. ane A mahAtmA to be cAra ghera jaI pAchA pharI jaze, jayAre huM to be traNavAra pharIpharIne meLavI laIza. ane bIjA gAma paNa najIka che. tethI A sarva emane ApI dauM. praNAma karI aDada muni bhagavaMtane ApyA. sAdhue paNa tenA pariNAmanI vRddhi ane dravyAdinI zuddhi jANI he dharmazIla! thoDu Apaje. ema kahI pAtra dharyuM. teNe paNa vadhatA bhAve sarva ApI ema bolyo - "dhanya puruSonAM aDado sAdhunAM pAraNA mATe thAya che." e arasAmAM AkAzamAM rahelI RSInI bhakti ane mULadevanI bhaktithI khuza thayelI devIe kahyuM ke putra mULadeva ! te sAruM karyuM ! tethI A gAthAnA utarArdhathI je tane game te mAMga ! huM tane sarva ApIza. tyAre mULadeve kahyuM jo A pramANe che "to devadattA vezyA, hajAra hAthI ane rAjya Apo." (20) devatAe kahyuM tuM nizcita rahe. A RSinA cAritranA prabhAve TuMkA gALAmAM ja tane sarva maLI jaze. mULadeve kahyuM he bhagavatI hA Ama ja thaze ! te devI RSine vAMdI pAchI pharI. sAdhu paNa udyAnamAM gayA. mULadevane paNa bIjI bhikSA maLI gaI. jamIne bennAtaTa cAlyo. anukrame tyAM pahoMcyo. - rAtre musApharakhAnAmAM suI gayo. chellA pahore svapna dekhyuM ke nirmala prabhAvathI jIvalokane prakAzita karanAro pUrNacaMdra moDhA dvArA peTamAM pravezyo. eka bhikSuke paNa eja svapna joyuM ane teNe bhIkha mAMganArA bhikSuone kahyuM, tyAre eka jaNAe kahyuM te sAruM svapna joyuM che. jethI tuM ghI goLathI bharelo puDalo meLavIza teNe paNa kahyuM A pramANe che. A loko svapnanA paramArthane jANatA nathI. ethI mULadeve kahyuM nahi. kApeTike - bhagavA vastra dhArI bhikSue ghararUpe taNAyelA taMbumAMthI tevoja puDalo meLavyo. ane te tuSTa thayo. bhikSuone kahyuM. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 mULadeva kathA 16 1 mULadeva paNa savAre eka bAgamAM gayo. phUlo ekaThA karavAmAM madada karIne mALIne khuza karI dIdho. teNe paNa phaLaphUla ApyA. tene laI pavitra thaI. svapna pAThakanA ghera gayo, ane praNAma karyA. kSemakuzala puchayA svapna pAThake paNa bahumAna pUrvaka bolAvyo, ane AvavAnuM kAraNa puchayuM. teNe paNa hAtha joDI svapnanI vAta karI. upAdhyAyajIe harSathI kahyuM ke zubha muhUrtamAM svapna phaLa kahIza. Aje to amArA mahemAna bano. mULadeve hA kahI tyAra pachI snAna karI bhojananA aMte upAdhyAye kahyuM he putra ! mArI A putrIne vara prApta thaI gayo che. tethI mArA uparodhathI Ane paraNo. he tAta ! ajJAta kulazIlavALAne Apa jamAI kevI rIte banAvo cho. nahi kahevA chatA AcArathI kula jaNAI Ave che. kahyuM che ke - AcAra kulane, bhASA dezane, saMbhrama snehane, zarIra bhojanane jaNAve che. tathA - padmamAM sugaMdha, zelaDImAM mIThAza, zreSTha hAthamAM lIlA, kulavAna puruSomAM vinaya koNa kare che ? arthAt sahaja ja hoya che. athavA - jo guNo hoya to pachI kulanI zI jarUra ? guNIjanone kulanuM kAMI kAma nathI. guNa rahitane akalaMka kulaja moTu kalaMka che. (juo AvA khAnadAnamAM janamyo toya Avo pAkyo). tethI kula tene vadhAre kalaMka (doSa) ApanAruM bane che. ema aneka uktiothI manAvI paraNAvyo. tame sAta divasamAM rAjA thazo" e svapnaphaLa kahyuM. e sAMbhaLI khuza thaI tyAM rahevA lAgyo. pAMcamAM divase zahera bahAra caMpakanA jhADanI chAyAmAM suto, A bAju teja divase aputrIyo rAjA maraNa pAmyo. navA rAjAne nimaNUka karavA mATe ghoDA, hAthI, chatra, cAmara, kaLaza adhivAsita A pAMca divyo nagaramAM pheravyA. paNa koI rAjAne yogya dekhAyo nahi. tethI nagara bahAra nIkaLI mULadeva suto hato tyAM AvyA tyAre ghoDAe haSArava karyo. hAthIe garjanA karI. kaLaze abhiSeka karyo. cAmara vIMjhAvA lAgyA. chatra upara sthira thaI gayuM. tyAre lokoe jaya jaya zabda karyo. nAca karanArI jAti nAcavA lAgI. saubhAgyavatI strIo maMgala gIta gAvA lAgI. naMdI vAjiMtra vAgavA lAgyA. hAthIe jAte ja potAnA pITha upara caDAvyo. moTA ADaMbarathI nagaramAM praveza karAvyo. maMtrI sAmaMtoe rAjyAbhiSeka karyo. AkAzamAM rahelI devIe kahyuM bho ! bho ! nagarajano ! A mahAnubhAva sakala kalAmAM hoMzIyAra che. devAdhiSThita zarIravALo vikrama nAme rAjA che. tethI AnI AjJAmAM je nahi rahe tene huM choDIza nahi. tethI sarva sAmaMta, maMtrI, purohita ityAdi parijana barAbara AjJA pALavA lAgyo. te umadA viSayasukha anubhavato divaso vitAve che. ujajainIthI rAjA jitazatru sAthe Apa letI zarU karI. tethI paraspara gADha prIti thaI. A bAju devadattA mULadevanI tevI viDaMbanA dekhI acala upara ghaNI ja virakta thaI. tethI acalane khakhaDAvyo. bho ! huM vezyA chuM, tArI gharavALI nathI. chatAM paNa mArA ghera rahI AvuM kAma kare che. tethI Aja pachI mArA kAraNe tAre khIjAvAnI jarUra nathI. ane rAjA pAse jaI Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 2 mULazuddhi bhAga-1 page paDI vinaMtI karI he rAjanuM! te varadAna puruM karavAnI kRpA karo. - rAjAe kahyuM tene je game te kahe, mArI pAse mULadevane choDI bIjo puruSa AvavA na devo. ane acalane mArA ghera Avato aTakAvo. jA tane game temaja thaze. paNa vAta zuM che. te to kahe tyAre mAdhavIe sarva bInA kahI saMbhaLAvI. rAjA acala upara krodhe bharANo. are ! mArI nagarImAM A be ratna che. teone A herAna kare che. tethI bolAvIne Thapako Apyo. ane kahyuM re! zuM tuM ahIMno rAjA che ke jethI AvI rIte varte che? tethI atyAre tuM zaraNa batAva? tAro nAza karuM chuM, tyAre devadattAe kahyuM o svAmI ! kutarA jevA marI gayelA AnAthI zuM saravAnuM? jo atyAre A mahAnubhAva nArInA vacanathI chuTo karuM. paNa zuddhi to mULadevane ahIM ANavAthI thaze. tyAre page paDI rAjakulathI nIkaLyo, dareka dizAmAM zodhavAnI zarUAta karI. chatAM na maLatA teja pUrNimAnA divase mAlanA jahAja bharI pArasakula gayo. A bAju mULadeva vicAravA lAgyo. devadattA - priyA vagaranuM A rAjaya zuM kAmanuM ? jethI kahyuM che - je ke te khAo. nagara ke jaMgalamAM raho. jyAM iSTano saMyoga che teja rAjaya che. bIju zuM kAmanuM? eTale bIju kazA kAmanuM nathI. mane devadattA ISTa che tethI kauzalyA nagarImAM devadattA tathA rAjA upara TapAla lakhI. rAjAne lakhyuM ke "mane A devadattA upara ghaNo ja rAga che. tethI teNIne gamatuM hoya ane Apane sAruM lAgatu hoya to kRpA karI ApIne mokalo." tyAre rAjAe dvArapAlane kahyuM bho ! zuM vikamarAjAe A ja pramANe lakhyuM che. zuM tenAM ane ApaNAmAM bheda che ? kAraNa ke ApaNuM rAjaya tenuM potAnuM ja che. to vaLI devadattA kema na hoya? arthAta e paNa tenI ja che. paNa te tyAM javAne Icche che kharI ? tyAre teNIne bolAvIne pUchayuM ke devadattA ! pahelA teM jaNAvyu hatu ke mULadeva sivAya bIjo puruSa mokalavo nahi. devaprasAdathI rAjA thayelAM mULadeve tane bolAvA sAru A puruSo mokalyA che. tethI jo tane ThIka lAge to tenI pAse jA. teNIe kahyuM ApaNo khuba khuba AbhAra-pADa ! tamArI anujJAthI A mArI icchA che. tyAra pachI mahAvaibhavathI pUjI satkAra karI ANIne mokaLI. devadatA tyAM pahoMcI. mULadeve paNa mahAvaibhavathI praveza karAvyo. udAra bhoga bhogavatA tathA jinapUjAmAM tatpara banI samaya vitAve che. A bAju te acala paNa pArasakulamAM ghaNuM dhana kamAI uMcI koleTI (jAtino) no mAla bharI bennAtaTa Avyo. bahAra rahyo. lokone pUchayuM ahIMnA rAjAnuM zuM nAma che? lokoe kahyuM vikamarAjA tyAre maNi-motI vidyuma, pravALAno thALa bharI rAjAne bheTavA (maLavA) gayo. rAjAe Asana ApyuM. ane beTho. are ! te A acala kyAMthI ? e pramANe oLakhI lIdho. paNa acale to rAjAne olakhyo nahi. Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 mULazuddhi bhAga-1 mULadeva kathA rAjAe pUchayuM, o zeTha kyAMthI AvyA? teNe kahyuM pArasakulathI yathocita (pratipattI) sevAthI sanmAna karAyela acale kahyuM he deva ! koIka uparIne (uMcA hodAvALA adhikArIne) mokalo. je mAla tapAsI le ! rAjAe kahyuM jahAjanAM kautukathI huM jAte ja AvIza. tyAre paMcakulanI sAthe rAjA tyAM gayo. zaMkha (eka jAtanuM sugaMdhI dravya),sopArI,caMdana, agaru, majITha vi. mAla joyo. paMcakulanI samakSa rAjAe pUchayu o zeTha ! ATaloja mAla che ? teNe kahyuM ATalo ja che, rAjAe kahyuM o zeTha barAbara kahI do, kAraNa ke mArA rAjyamAM (TeksanI) jakAtanI corI karanArane dehadaMDanI sajA thAya che. acale kahyuM zuM rAjA AgaLa vaLI juThuM bolAtu haze? rAjAe kahyuM ema che to kahelAnuM aDadhudAna karo. paNa guNo mArI samakSa tolo, paMcakule tolyA, tyAre bhArathI, pAda prahArathI, jamInane kharosa (cIrA) paDavAthI majITha vi.mAM rahelo sArabhUta mAla jaNAI Avyo. tethI guNo kholAvIne joI. tyAre barAbara joyu to koIkamAM sonuM, koIkamAM cAMdI,koIkamAM maNi-motI, pravAlA vi. mUlyavAna mAla joyo. te joI krodhe bharAyelA rAjAe potAnAM puruSone Adeza karyo. ' are ! Ane bAMdho ! A pratyakSa cora che.rAjAnAM vacanathI teoe tharatharatA hRdayavALA evA acalane turaMta bAMdhyo. ArakSakane soMpI rAjA vAhana vaDe potAnAM bhavanamAM gayo. ArakSaka tene rAjA pAse laI Avyo. muzkeTATa baMdhAyelo joI rAjAe kahyuM "are ! Ane jaldI choDo." tarataja choDI mUkyo. rAjAe pUchayu te sArthavAha putra ! mane oLakhyo ? teNe kahyuM ke rAja! saghaLI dharatI upara prakhyAta yazavALA mahArAjA Apane koNa na oLakhe? rAjAe kahyuM upacAra vacano rahevA de. jo jANato hoya to spaSTa bola. sAcuM kahuM to he rAjan ! huM Apane nathI oLakhato. tyAre rAjAe devadattAne bolAvI, zreSTha apsarAnI jema sarvaaMge AbharaNothI zobhita devadattA AvI. acale oLakhI ane manamAM ghaNo zaramAyo. te bolI bho ! A teja mULadeva che tene te samaye teM kahyuM hatu ke bhAgyayoge huM kyAreka ApattimAM paDI jAuM to A pramANe karaje. tethI A te avasara che. ethI Aje dehAMta daMDa pAmela tane namanAra ane dIna mANasa upara vAtsalya jharAvanAra Aryaputra choDI mUke che. A sAMbhaLI vilakho thayelo "Apano AbhAra" kahI rAjA ane devadattAne page paDyo. sarvajanone zAMti ApanAra, saghaLI kalAthI zobhatA nirmala svabhAvavALA, pUrNimAnA caMdra sarakhA devanI (mULadevanI) rAhu jevA meM tyAre je (kadarthanA) herAnagatikarI te badala kSamA karo. tamArI herAnagatinA roSathI mahArAjA ujajainImAM paNa pesavA nahi de, jenA upara devadattAnI kRpA che, tene to meM khamAvI ja dIdhA che. tathA tuM to mAro upakArI che. kemake jIvIta dAnathI bIjuM koI caDiyAtu dAna nathI.tyAre pharIthI te (acala) baMnenA page paDyo. devadattAe ghaNAM AdarathI snAna karAvI bhojana karAvyuM. rAjAe mUlyavAna vastra AbharaNo paherAvyA. ujjainI mokalyo ane mULadevarAjAnI arajathI jitazatru rAjAe teno guno mApha karyo. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 mULazuddhi bhAga-1 ( nidhRNazarmA paNa "mULadeva rAjA thayo che" evuM sAMbhalI bennAtaTa Avyo. rAjAe joyo tethI loka vyavahAra, bhaya, lajjA (zarama) dAkSiNya, tyAga svabhAva A pAMca jemAM nathI tenI sAthe saMbaMdha na joDavo. ema vicArI je gAmanI bhakti jovAI nathI evuM gAma ApyuM. ApanI maherabAnI ema kahI te gAma bhaNI gayo. koIka vakhate nagara dararoja coro vaDe corAvA lAgyuM. ArakSako coranuM pagalu paNa pakaDI zakatA nathI. tyAre rAjAe vicAryuM. mAruM zahera paNa anAthanI jema coratuM hoya to mAro puruSArtha pAMDitya buddhi vi. nakAmI che. huM to A sarva kAryamAM hoMzIyAra chuM, tethI mArI nagarI luMTanAra coronI bhAre dhikkAI kahevAya. ema vicArI nIla vastra paherI coranI tapAsa mATe rAtre nIkaLI paDyo. nagarInA zaMkAzIla sarva ThekANe pharI ghaNo ja thAkI gayelo zUnya devakulamAM eka ThekANe suI gayo. e arasAmAM maMDika nAmano moTo cora Avyo. pagathI Ane uThADyo, re ! tuM koNa che ? mULadeve kahyuM huM bhIkhArI chuM. jo ema che to cAla manuSya karuM (manuSya sukha apAvuM) ApanI kRpA ! baMne eka zeThiyAnA ghera gayA. khAtara pADIne "maMDike ghaNuM dhana kADhyuM. ane mULadevanA mAthe upaDAvyuM. mArge calAvyo ane pote hAthamAM talavAra laI tenI pAchaLa cAlyo. jIrNa bAgamAM gayA. bhUgarbhanA dvArane kholI aMdara peTho tyAM tenI rUpALI juvAna bahena rahe che. core bahenane kahyuM mahemAnanA paga dho. te paNa kuAnA kAMThe rahelA suMdara Asana upara mULadevane besADI paga dhovA lAgI. tyAre atyaMta komala caraNa sparza anubhavatI A koIka zreSTha puruSa hovo joIe. e pramANe vicArIne tenA sarvAga joyA. tethI tenAM upara ghaNo rAga thavAthI izAro karI dhIre dhIre kahyuM ke bIjA je mANaso ahIM Ave che temane paga dhovAnA bahAne kuAmAM huM nAMkhI dauM chuM. paNa tamane nahi nAkhu. tethI mArA uparodhathI jaldI ahIMthI khasI jAo. nahi to ApaNA baMnenuM bagaDaze. tethI avasara jANI rAjA jaldI nIkaLI gayo. bahena paNa potAnI bhUlanA bhayathI rovA lAgI. arere A mANasa to nATho ! nATho tyAre dhana chupAvavAnuM paDatu mukI talavAra laI maMDike pIcho karyo. rAjA paNa corane najIka Avato jANI nagaranA cAra raste rahelAM moTA thAMbhalAne barobara puruSanI jema vacce karI pote nAzI gayo. maMDika paNa krodhathI gherAyelAM nayaNavALo hovAthI "te puruSa che" ema jANI tIkSNa talavArathI thAMbhalAnA be TukaDA karI ghera bhAgI gayo. cora jaDI gayo ethI rAjAne paNa hRdayamAM zAMti thaI. ane rAjamahelamAM gayo. savAre rAjavATikAnA bahAne tene jovA nIkaLyo. ghaNAM paTTAothI vIMTaLAyelI jaMghAvALo, thoranI lAkaDIvALo, dhIre cAlato, ardhA khulelA mukhavALo,darajInI dukAne sIvavAnuM kAma karato, maMDikane rAjAe dekhyo. rAtre davAnAM ajavALAmAM joyelo hovAthI oLakhI lIdho. ghera AvI phalANA darajIne bolAvA mATe koTavAlane mokalyo. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadhara kathA tene kahyuM calo rAjA bolAve che.tyAre are ! rAjA kema bolAve che. kharekhara te puruSa maryo nahi hoya. evI zaMkAvALo rAjA pAse gayo. rAjAe mUlyavAna Asana ApyuM. moTI bhaktithI sanmAna karI kahyuM ke tamArI bena amane Apo. teNe vicAryuM A teja rAjA hovo joie ethI kArya paramArthane jANI bahena ApI ane paraNAvI. tene paNa mahaMta tarIke rAkhyo. tyAra pachI rAjAe te rANInA moDhethI corelA badhA AbharaNa, vastra kaDhAvI lIdhA, rAjA have kAMI bAkI nathI ? teNIe kahyuM he deva ! ATaluM ja che. tyAre aneka rIte herAna karI te corane dehAMta daMDa Apyo. e pramANe sAdhue paNa guNalAbha thAya tyAM sudhI dehanuM pAlana karavuM. tenA abhAve saMlekhanA anazana vi.thI nigraha karavo joIe. A prasaMgathI kahyuM. mULadeva paNa udAra rAya lakSmI anubhavI chelle gRhastha dharmapALI devalokamAM gayo. A pramANe Aloka saMbaMdhI sAdhu dAna phaLanuM daSTAnta pUrNa thayuM. 24 "mULadeva kathAnaka samApta" AdizabdathI devadhara, devaditra, abhinava zreSThI vi. dAkhalAo jANavA. temAM devadharanI kathA A pramANe che. (devadhara kathAnaka che A jaMbudvIpanA bharatakSetramAM kaliMgadezamAM ramyatA vi. guNothI devanagarIne jhAMkhI pADe evI kAMcanapurI nAme nagarI che. tyAM bhAre parAkramathI abhimAnI, zatrusamUhano nAza karanAra, sarva bhUmi upara prema rAkhanAro rUpAdi guNothI IMdrane jhAMkho pADanAra, bhAmaMDala nAme rAjA che. potAnI chAyAnI jema haMmezane mATe anusaranArI kIrtimatI nAme rANI che. A bAju te nagaramAM tyAM mahAjanamAM mukhya suMdara nAme zeTha che. tene suMdarI nAme strI che. teNIne utpanna thayelA saMtAno marI ja jAya che. aneka upAyo karavA chatAM eka paNa jIvato nathI. eka vakhata mAnasika duHkhathI pIDAyelI te vicAravA lAgI. mArA janmane dhikkAra ho, duHkha pracura mArA niSphaLa prasavane paNa dhikkAra ho. je kAraNe apuNyazALI mAre eka paNa saMtAna jIvato raheto nathI. kharekhara bIjA janmamAM meM koIkanA ratno vi.haraNa karyA haze. tethI mArA saMtAno vinA nimitte marI jAya che. ati harSanA vaze je kAMI akArya karyA hoya teone Avo dussaha vipAka jaldI udayamAM Ave che. e pramANe ciMtAtura thaI te veLAe teNInI priyasakhI dezAvara gayelA sUrapAla rAjaputranI strI priyamatI tyAM AvI. he sakhI ! tuM udAsa kema dekhAya che ? suMdarIe kahyuM pitA, mAtA, bhAI bahana, patnI putra vi. mATe kAMIka rahasya rakhAya che. paNa benapaNIthI kAMI paNa chupuM rAkhavAnuM hotuM nathI. te bena ! saMtAnanuM maraNa mArA moTA khedanuM kAraNa che. priyamatIe kahyuM he sakhI ! janmAMtaramAM je karma je rIte upArjana karyuM hoya te pramANe bhogavavuM ja paDe emAM koI saMdeha nathI. tuM saMtApa nA karIza. mAro pati mane garbhavatI mUkI paradezamAM gayo che. tethI Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 mULazuddhi bhAga-1 mAre je saMtAna thaze te huM tane avazya ApIza. je Ama che to mArA ghera AvIne rahe. kAraNa ke mAre paNa garbha rahelo che. tethI jo bhAgyayoge eka sAthe ApaNe baMne janma ApIe to ghaNuM sAruM thaI jAya. ane gupta vAta koIne kahevI nahiM. tevu mAnI tyAM ja AvI gaI. karmadharmanA yoge eka sAthe saMtAnone janma Apyo. ane marelA tathA jIvatA saMtAnanI adalA badalI karI lIdhI. keTalAka divase koIka rogathI priyamatI marI gaI. suMdarIe lokamAM aneka prakAranAM mahotsava karyA, ucita samaye putranuM devadhara nAma rAkhyuM, te ATha varSano thayo. bottera kalA bhayo. teTalAmAM mA bApa svarge sIdhAvyA. teno svajana (varga) dharma lagabhaga nAza pAmelo hato. tathA dhanavaibhava badho khalAsa thaI gayo. sAva ekalo paDI gayo. ane dAridrathI gherAyo. AjIvikA nahiM cAlatA dhana zeThanA ghera nokarI kare che. ane tyAM ja jame che. kulavAna ane zrAvaka hovAthI dararoja derAsara jAya che. caityane vAMde che. sAdhu-sAdhvIne vAMdavA upAzraye jAya che. vakhata jatA koIka parvanA divase saMpadA zeThANIe sAruM khAvAnuM ApyuM. te vakhate sarva saMgane choDelA aneka tapa cAritrathI sukAyelA zarIravALA, agyAra aMga bhaNelA, jagatamAM durjaya evA kAmadevane jene jItI lIdho che, traNa gutithI gupta, pAMca samitithI samita, sattvavALA, zatrumitra upara samadaSTivALA evA be sAdhu tyAM AvyA. . temane dekhI devadharanA romakUpa (baDabaDATa karatA) khaDA thaI gayA. ane vicAravA lAgyo. aho ! Aje mArI sAmagrI durlabha thaI gaI. kAraNa ke citta vitta pAtra traNe puNyayoge maLe che. "tethI sAdhune vahorAvI potAnA jIvanane saphaLa kare ema vicArI muninA caraNe jaI vinavavA lAgyo. he bhagavana ! A svIkArI mArA upara upakAra karo. vadhatA jatA bhAvo joI sAdhue pAtra dharyuM. harSa vaze teNe badhu pAtramAM vahorAvI lIdhuM. Aje huM kRtakRtya banI gayo. ema bhAvanA bhAvI teja sthAne thALI AgaLa karIne beTho. A vakhate jamavAnA samaye devane vAMdavA aMdara jatAM zeThe tene dekhyo. zeThe kahyuM he saMpadA! devadharane pIrasI de. te bolI meM Ane amuka amuka sArU pIrasyuM hatuM. eNe badhu sAdhune ApI dIdhuM. zeThe kahyuM A dhanya che. jeNe AvuM karyuM che, tethI pharIthI pIrasa. te bolI A bAbatamAM huM kAMI jANuM nahi. zeThe kahyuM anumodanAnA ThekANe kheda na karavo. kemake anumodanA paNa tulya phaLa ApanArI thAya che, kahyuM che ke Atmahitane Acarato anumodanA karanAro paNa sugatine meLave che. jema kaThiyArAnA dAnanI anumodanA karanAra haraNa tathA baLadeva badhA pAMcamA devaloke gayA. tethI Ane sAruM jamADa, ema kahI zeTha derAsaramAM gayA. zeThANIe paNa bedarakArInA kAraNe kAMI pIrasyuM nahi. tyAre devadhara paNa abhimAnamAM AvI gayo. ane Ama vicAravA lAgyo. aho ! dAritrya bhAre kaSTa che, jenA lIdhe jagatamAM pahADa jevA satparUSo paNa taNakhalAthI paNa halakA thaI jAya che. daurgatyanA tApathI tapelAM, anya mANasothI dhikkAra ane tiraskArane Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadhara kathA 1 6 7. pAmanArA mANasonuM jIvana zuM kAmanuM ? A jagatamAM puruSArtha eka evo che jenAthI uMcI mahattA prApta thAya che. jenAM lIdhe ghaNAM doSavAlA mANaso paNa mAna pAna meLave che. sarva apamAnanA gaLe paga mUkI traNe lokamAM vaMdanIya zAMta pApavAlA je sAdhu thayA temane dhanya che. (sAdhu mAnaapamAnamAM samabhAvavALA hovAthI ane sarvane pUjya hovAthI "apamAnane mArI nAMkhyuM che" ema kahevAya che.) huM to adhanya chuM kAraNa ke dIkSA laI zakato nathI jethI roja apamAnanA bhAre duHkho sahu chuM. (19) A pramANe vicArato hato eTalAmAM zeTha bahAra nIkaLyA. tevI ja dazAvALo tene dekhI zeThe kahyuM ke putra ! ubho thA mArI sAthe jama. zeTha sAthe suMdara bhojana karyuM. A lokamAM sAdhu dAna prabhAvathI mahArAjaya lakSmI jene upArjana karI che, vaLI je jina sAdhu sAdhvI vaMdana sevAmAM rata che, chatAM paNa anya janmanA nikAcita azubha karmane anubhavatA teno samaya pasAra thAya che. * A bAju eja nagaramAM ratnasAra nAme zeTha che. mahAlakSamI nAme tenI gharavALI che. viSayasukha anubhavatAM mahAlakSmIne garbha rahyo cha mahInA thayAne zeTha gujarI gayA. samaya pAkatA mahAlakSmIe apsarA karatA suMdara rUpavALI sarva lakSaNa yukta evI putrIne janma Apyo. tyAre aputriyAnuM dhana rAjAnuM mATe putrInA nirvAha mATe thoDu dhana mUkI badhI gharavakharI vi. sAmagrI rAjAe laI lIdhI. rAjazrI nAma pADyuM. rAjAe mUkI rAkhelA dravyathI putrIne bhaNAvI. e arasAmAM pati maraNa, dhana vinAzathI duHkhI banelI mahAlakSmI marI gaI. lakSamI nAmanI mAsIe rAjazrIne potAnI pAse rAkhI ane paisAdAranA ghera kAma karI tenuM pAlana karavA lAgI. paNa te rAjazrI zrAvikA hovAthI bhAvapUrvaka dararoja caitya, sAdhu-sAdhvIone vAMde che. dAnadharma vi. na karI zakavAthI AtmAne niMde che. hA ! hA! arere Aloka ane paraloka saMbaMdhI kAMI paNa sAdhI na zakAya evA bakarInA gale rahelAM stana (thAna) sarakhA sAva nakAmAM mArA janmane hA ! hA! dhikkAra che. AlokamAM puNya vihuNI mane eka koLIyo paNa mAtAnI bhAre tanatoDa majUrIthI prApta thAya che. janmAMtaranAM bhAre pApavALI dAnazaktivihuNI mAro paraloka to niSphaLa ja thaze. pAtramAM ApyA vinA roja khAnArI mane dhikkAra ho. dhanasaMpatti na hovAthI devA mATe huM azakta chuM. eka vakhata mahebhyanA ghera sevA karanAranI lAhaNImAM tenI mAsIne cAra lADu maLyA. rAjazrIne kIdhu beTI basa A siMhakesarIyA lADu tArA mATe lAvI chuM. tuM jama ! te laIne dvAre beThI "jo koI atithI Ave to sAruM thAya" ema vicAravA lAgI. Aje mArI mAe sAruM bhojana ApyuM che, tethI pAtramAM ApI AtmAne kRtArtha karuM. e arasAmAM gocarI mATe bhamatI, guNothI yukta durdhara brahmavratane dhAraNa karanArI tapasyAthI sukAyelA dehavALI, ghAsa tathA maNimotImAM samadraSTivALI, yugapramANa bhUmi joIne cAlanArI, uttama sAdhvIjIo Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 mULazuddhi bhAga-1 bhavitavyatAnA yoge tyAM AvI. tyAre potAnA vAMchita-manoratha pUrA thatAM hovAthI khIlelI romarAjIvALI,saMbhramathI DagamagatI utAvaLe cAlavA taiyAra thayelI, AnaMdathI AMsuDAnI dhArAne varasAvatAM nayaNovALI, te bALAe trikaraNa zuddhi pUrvaka zuddha dAna (lADu) temane vahorAvyuM. tyAre pAtra ane cittathI (bhAvathI) zuddha evA te dAnathI Aloka saMbaMdhI viziSTa bhoga phaLa upArjana karyuM "Aje huM dhanya banI. pUrNa banI... kAraNa ke mArA hAthe AvuM sarasa kAma thaI gayuM. "e pramANe sukRta anumodanAthI vAraMvAra te karmane puSTa karyuM" mAsIe paNa "A dhanya che," je nAnI chokarI hovA chatA AvuM dAna kare che. ema mAnIne teNInI prazaMsA karI, chatAM paNa bharaNapoSaNa nahi karI zakavAnA kAraNe lakSmIe te kanyA suvratA nAmanI pravartinI sAdhvIjIne soMpI ane kahyuM huM bharaNa poSaNa karavAne samartha nathI, jo tamane yogya lAge to Ane grahaNa karo. pravartinIe teno svIkAra karyo. tene tyAMja mUkI lakSamI potAnA ghera gaI. jamavAnA samaye pravartinIe kahyuM beTI ! tuM jamI le, te bolI he bhagavatI ! AvA bhaMyakara koTInA ziyALAmAM ThaMDA pavanathI dhrujatI sAdhvIoe bhAre kaSTathI A bhojana lAvyuM che. tene gRhasthapaNAmAM rahelI huM kevI rIte jamuM. - pravartinIe kahyuM beTI ! sArA divase dIkSA ApIzuM, tethI tuM jamI le. tyAre rAjazrI jamI pravartinIe tenAmAM pApabhIrutA joIne karNapizAcI vidyAne pUchayuM zuM A yogya che ke nahi? karNapizAcI vidyAe kahyuM hajI Ane dIkSA na Apo.pravartinIe paNa pharI pUchIza, mATe mauna rahI, eTalAmAM unALo Avyo. tyAre pracaMDa sUryanA kiraNothI tapelI, parasevAthI melA zarIravALI, bhUkha tarasathI pIDAyelI, gocarInA bhArathI vyAkula banelI, vahorIne pAchI pharelI evI sAdhvIne joI rAjazrI kahevA lAgI. "he bhagavatI ! AvA kaSTathI eo gocarI lAve che." te gRhasthapaNAmAM huM khAuM tenAthI mane bhAre AzAtanA lAge che, mATe mane jaldI dIkSA Apo. pravartinIe kahyuM dhIrI thA. varSa mAtramAM phAgaNa suda agyArase tArA mATe zubha muhurta Ave che. ema zAMta karI pharIthI vidyAne puchyuM? vidyAe kahyuM hajI paNa AnA bhogaphaLa bAkI che. pravartinIe paNa caitya tathA sAdhu sAdhvInI bhakti karaze ema mAnI varSAkALa sudhI mauna rahI, tyAre varasAda paDyo, tyAre paNa teNInA bhogaphaLa bAkI che. vidyAe kahyuM pAMcazo pAMca rANIomAM paTarANI thaze. pacAsa varSanA bhogAvaLI karma bAkI che. jinazAsananI unnati karaze ema mAnI pravartinI udAsIna bhAve rahI (A chokarIne choDI dauM ityAdi vicAraNA karyA vinA tathA koIne jaNAvyA vinA rAjazrIne potAnI pAse rAkhI) eka dI sAdhvIne vaMdana karavA AvelAM devadhare rAjazrIne joI, teNe kahyuM hajI ANIne dIkSA kema nathI ApatA ? pravartinIe kahyuM A ayogya che. Ama che to pachI aviratinuM poSaNa kema karo cho ? zAsananI unnati karanArI thavAnI che, mATe, teNe kahyuM kevI rIte ? vadhAre kahevAya ema nathI. jayAM sudhI tame nahi kaho tyAM sudhI huM bhojana nahi karuM" ema Agraha karatAM yathAvasthita vAta karI, tyAre devadhare vicAryuM A che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadhara kathA 169 "karma pariNati kevI vicitra che, ke jethI A vANiyAnI chokarI paNa rAjalakSmIne prApta karaze. ane bhogavIne durgatimAM jaze. tethI ANIne paraNI lauM jethI A rAjalakSmIne ane durgatine pAme nahi" ema vicArI tene pravartinIne kahyuM he bhagavatI ! huM ANIne paraNuM? tyAre pravartinI be kAna baMdha karIne bolI ke zrAvaka ! ajJAnIne jema pUche che. A bAbatamAM amAre kazuM na kahevAya. anupayoga badala devadhare " micchAmi dukkaDam" Apyo. tyAra pachI lakSmI pAse gayo. ane vinayapUrvaka kahyuM ke mAtA ! mane rAjazrI Apo. lakSmIe kahyuM meM to sAdhvIjIne soMpI dIdhI che. devadhare kahyuM paNa sAdhvIo teNIne dIkSA Apaze nahi. teNe (lakSmIe) kahyuM tame kevI rIte jANyuM ? teNe (davadhare) kahyuM teoe (sAdhvIe) ja kahyuM che, lakSamIe kahyuM jo ema che to huM te sAdhvIone pUchI jouM, teNe kahyuM bhale te pramANe thAo, anyathA uMdhu na bhaDAvatA lakSamIe pravartinIne pUchayuM zuM satya che. rAjazrIne dIkSA nahi Apo pravartinIe kahyuM satya che, lakSmIe paNa sAdhvI pAse jaI khAtrI karI tyAre lakSmIe daridra hovA chatA guNavALo zrAvaka tathA A zramaNyaputra che. ane bIjo koI mahaddhika nokarANIno hAtha grahaNa karaze nahi. ema vicArI devadharane rAjazrI ApI, karma-dharma yoge teja phAgaNa suda agyArase lagna levAyA. vivAha saMbaMdhI maMgala kAryo karatI vakhate rAjazrI e pramANe bhAvanA bhAvavA lAgI. saMyama levAnA daDha nizcayavALI, evI bhAgya vihuNIe mAre jo aMtarAya karma na hota to Aje svajana ane zrAvakajana mane dIkSAno veza ApatA hota. saMvigno prazaMsA karatA hota, ema bhAvanA bhAvavA lAgI. vaLI lagna divase pIThI colatI vakhate vicAravA lAgI Aja mAre atyAre dIkSA abhiSekano mahotsava cAlI rahyo che. svajano sAthe sarva AbharaNothI sajelI vAjate gAjate atyAre derAsara jhaI rahI chuM. mAtAnA ghera beThelI vicAre che ke traNa pradakSiNA daIne have huM guru sAthe bhaktithI caityavaMdana karI rahI chuM. caturvidha saMghasamakSa mane atyAre guravaDe rajoharaNa vagere cAritra veza arpaNa karAI rahyo che, have loca karAI rahyo che. hastameLApa vakhate vicAre che tejIva hA ! A te samaya che jyAre tuM gurujananI pAchaLa pAchaLa bolI sAmAyikane grahaNa karI rahI che. pherA pharatI vakhate samavasaraNamAM pradakSiNA ApatA samasta saMgha vAsakSepa nAMkhI rahyo che. ema vicAre che tyAra pachI sarvajano vaMdana karI rahyA che. ane pachI guru mahArAja hitazikSA ApI rahyA che. ane pote saMvegapUrvaka sAMbhaLI rahI che. hA ! jIva ! lakSaNa vagarano ! sarvavirati vidhAnane levA lalacAyelA tane rAkSasa jevA balavAna aMtarAya karme kevI rIte upadrava karyo ? ema bhAvanA bhAvatI rIvAja pramANe paraNI. vinaMtI karatA zeThe Azraya sthAna tarIke potAnA vaMDAnA eka bhAgamAM rahelI jhUMpaDI ApI. patimAM anuMrata rAjazrIne devadhara tyAM lAvyo. rAjazrI sAthe viSayasukha anubhavato rahe che, tyAre zeThane sujhayu ke A mahAnubhAva devadhara mAro sAdharmika mahAsattvazALI, udAra cittavALo ane ghaNAM guNovALo che. tethI AnI pAse Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 mULazuddhi bhAga-1 kAMIka vepAra karAvuM. AnuM vijJAna jauM "jo yogya hoya to yathAyogya karIza" ema vicArI zeThe kahyuM.... zeThe kahyuM ke beTA ! mArI pAse paisA laI patra zAkAdino vyApAra kara. teNe tema karyuM. tenAthI khAvA pIvAno kharca vi. jAte kADhavA lAgyo. eTalAmAM varasAdanA dahADA najIka AvyA. tethI patnIe kahyuM kyAMthI paNa tame iMTo lAvo tethI A nabaLA paDela varaMDAnuM samArakAma karI nAMkhu ! jethI varSAkALe sutelA ApaNAM upara na paDe. teNe te pramANe karyuM. nabaLI iMTone bahAra kADhatA pAMcaso sonAmahoro bahAra nIkaLI. rAjazrIne dekhADyA vinA sonAmahora pAchaLa mUkI dIdhI. ane kRtakRtya thayelA teNe dukAne jaI so dramo vecI rAjazrI mATe vastra alaMkAra karAvyA. te bolI A kyAMthI karyuM? sajjana (zeTha) pAsethI so dramo mAMgIne A vastrAbharaNo karAvyA che. jo Ama hoya to mAre AnI jarUra nathI. teNe kahyuM tuM DarIza mA. e zeTha to mahAdhanavAna ane mArA upara ghaNAM hetavALo che. vaLI tene to ATalAnI kAMI gaNatarI ja nathI. rAjazrIe paheryA te paNa vyApAra karatA thoDA divasamAM hajAra sonAmahorano svAmI banyo. ekavAra devadharane rAjazrIe kahyuM ke zrAvakane caumAsAmAM mATI na khaNAya tethI tame kAMIka khaNavAnuM sAdhana lAvo jenAthI huM mATI ekaThI karI lauM. zeThanA gherathI kodALI lAvI ApI. rAjazrI bolI mArAthI mATI khaNI zakAya ema nathI. devadhare kahyuM saMdhyATANe mANasonI avara javara ochI thaze, tyAre huM khodIza, tuM tagAruM ane mATIno kothalo pakaDaje huM paNa kothalo bharIne AvIza, nahi to khullI mATI lAvatA ApaNane zarama lAgaze. rAjazrIe te pramANe karyuM, devadhare kodALIno ghA karIne bhekhaDa pADyuM, tyAM to dasa lAkha sonAmahoranA mUlyavALo ratnAdithI bharelo caru (moTo bhaMDAra) nIkaLyo. devadhare kahyuM priye ! cAlo ApaNe ahIMthI jaldI nIkaLI jaIe. zA mATe? e pramANe teNe pUchyuM tyAre devadhare kahyuM A jo ApaNo kAla pAkyo lAge che. rAjazrI bolI A to kAla nathI paNa tamArA puNyaprabhAve lakSmI AvI che. tArI vAta sAcI paNa rAjA jANaze to bhAre anartha thaze. tyAre "mArI A zaMkA kare che ema vicArI rAjazrI bolI mArI pAsethI A dhana ke vAta pragaTa nahi thAya, tethI tuM vinA saMkoce bhAgyayoge sAme Avela dhanane koI na dekhe tyAM sudhImAM grahaNa karI lo. tyAre tene kodALIthI sIla toDI ratnAdine kothaLAmAM ThALavyA. (sonAmahoranAM carune) bhAjanane paNa tagArAmAM mUkI upara mATI nAMkhI dIdhI, ghera AvI eka bhAgamAM dATI dIdhuM. ekavAra rAjazrIe devadharane kahyuM (banne jaNAe vicAryuM) A dhana to patthara samAna che kAraNa ke - jinamUrti, jinAlaya, jinapUjA, jinezvaranA prakSAla ke yAtrAmAM je dhana upayogamAM AvatuM nathI te dhana he priyatama ! patthara samAna che. je dhana sAdhu-sAdhvIne anna-pAna-pAtra-saMthArA -Asana-vasati-davA vi. mATe apAtuM nathI te paNa kAMkarA samAna che. (42) je dhana sAdharmikonA bhojana, taMbola, Asana,vasa vi. mATe vaparAtuM nathI, te dhana che priya ! DhephA samAna che, je dhana potAnA zarIra mATe, mitro mATe, dIna-anAtha mATe upayogI Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 mULazuddhi bhAga-1 devadhara kathA thatuM nathI. te dhULa samAna che. tethI mUcchathI saMgrahI rAkhavAthI zuM phAyado ? teNe paNa kahyuM A paristhitimAM kyo upAya che ? rAjazrIe kahyuM zeThaputrI kamalazrIne paraNo. jethI sarva kAma thaI jaze. tene kahyuM mAre tane mUkIne anyanI jarUra nathI. rAjazrI bolI he nAtha ! guNa doSanI vicAraNAmAM je ghaNAM guNavALu hoya te karavuM ja joIe.jo tAro Avo Agraha hoya to kaho, te kyA upAyathI meLavavI ? rAjazrI bolI tamAre to te paricita ja che. mATe phaLa vi. thI khuza karo. huM paNa vibhUSAthI rAjI karIza jethI kahyu che ke - annapAnathI chokarIne, vibhUSAthI yuvatine, vezyAne upacArathI vRddhAne sevAthI vazakaravI, ane kamalazrI bAlA ane yauvananA maLe che, mATe AvI rIte ja vaza thaze. te sAruM kahyuM - epramANe aMgIkAra karIne devadhara teNIne phaLa vi. ApavA lAgyo. tethI devadharanI pAchaLa pAchaLa tenAM ghera jAya che. ane rAjazrI dararoja tene vibhUSita kare che. - zaNagAre che suMdara DhabathI mekaapa karI Ape che. ghera gayelI evI teNIne (kAmazrIne) mAtAe pUchayuM ? tane phala vi. koNa Ape che ? tane koNa vibhUSita kare che ? devadhara phaLAdi Ape che ane bAI rAjazrI vibhUSita kare che. A devadhara ane bAI koNa che ? eka vakhata devadhara sAthe AvatI putrIne dekhI tenI mAtA bolI he beTI ! tuM to Akho divasa AnI pAchaLaja paDelI dekhAya che. to zuM tuM AnI sAthe lagna karavAnI che? te bolI emAM koI saMdeha nathI. jo mane tuM bIjAne ApIza to huM ApaghAta karIza. mAtAe kahyuM gAMDI ! tene to bIjI gharavALI che, te bolI te to mArI bahena che. AnA sivAya mAre paisAdAra vara paNa na joIe. putrIno Agraha jANI zeThe paNa hA pADI kAraNa ke devadhara guNomAM ajoDa che. tenuM dAridra dUra karavAmAM huM sAtha ApIza. paNa AnI strIne prArthanA karuM, saMpadAe tahatti kahI vAta svIkArI. zeThe devadharane pharamAvyu tArI patnI amane dekhADa. devadhare kahyuM jevI pitAzrInI AjJA ane rAjazrIne buma pADI ane te AvI zeThanA caraNe paDI. tuM "akhaMDa saubhAgyavatI thA" ema bolI potAnA khoLAmAM besADI, badhI nArIo karatA vadhAre rUpAdinI zobhA dekhI dhana zeTha vicAravA lAgyA.... bhAre anurAgamAM rakta, anupama dehavALI evI A rAjazrInA sarva aMgane bheTanAro te devadhara mArI putrIne kyAMthI icchavAno hato ? lAvaNyanI talAvaDI evI AnI sAthe ja roja rame che, te devadhara mArI putrI rUpALI hovA chatAM paNa kyAMthI teNIne joDe ramavAno. A pratikUla thAya to mArI putrI viSayasukha kyAMthI bhogavavAnI, mArI putrI sAva gAMDI che, je ANInA patimAM mugdha (rAgI) banI che. AnAthI zuM? Ama vicAravAthI zuM thavAnuM ? pahelA eNIno bhAva to parakhuM pachI yathAyogya karIza. ema vicArI rAjazrIne kahyuM beTI ! mArI putrIne tArA Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 mULazuddhi bhAga-1 dhaNI upara ghaNoja rAga che. tethI jo tane "asaMtoSa na thAya to ApuM" rAjazrI bolI bApujI mane to ghaNo harakha thaze. tethI pitAjI Apa mArI bahenanA mananA koDa pUro. zeTha bolyA Ama che, to A kamalazrI tArA khoLAmAM mUkI. have tuMja saMbhALa - rAjazrI bolI Apano khuba khuba AbhAra, zeThe devadharane kahyuM - tArA upara rAgavALI ANIno hAtha grahaNa kara. "jevI pitAzrInI AjJA' ema kahI svIkRti ApI. zeThe bhAre ThAThamAThathI lagna karAvyA. rAjazrI ane kamalazrIne sarakhA AbharaNo vi. ApyA. jamAI pAse moTo dhaMdho karAvyo. ghaNuM dhana upArjana karyuM. pUrve prApta thayelu dhana jinAlaya vi. mAM vAparavA lAgyo. A bAju lagna divase AmaMtrita kamalazrInI benapaNI mati sAgaramaMtrInI putrI pAzrIe devadharane dekhI benapaNInI AgaLa pratijJA karI ke he halA ! jo bhAgya yoge devadhara mane paraNe to bhoga bhogavIza, nahi to A janmamAM mAre niyama samaja. tevI pratijJA sAMbhaLI benapaNIoe tenI mAtA priyaMgusuMdarIne vAta karI ane teNIe matisAgara maMtrIne vAta karI. . teNe paNa zeThane bolAvI devadharane gauravapUrvaka padmazrI ApI. moTA ThAThathI lagna karAvyA. maMtrIe traNene sarakhA ghareNA vi. ApyA, tyAra pachI maMtrI rAjAne praNAma karAvA sAru vahuvarane laI gayo. rAjAe sanmAna karI uttama Asana ApyuM. devadharanuM rUpa dekhI rAjAnuM mana harakhAyuM, eTalAmAM eNIno vara lAvavAno samaya thaI gayo che, e jaNAvavA mATe ghareNAthI sajAvI, rAjAne namaskAra karavA kIrtimatI rANIe putrI devazrIne mokalI. rAjAe khoLAmAM besADI teNInA yogya vara mATe rAjA manamAM vicAre che. teTalAmAM bhAre anurAganA vaza thaI DolatA tAralAvALI tathA kaTAkSavALI AMkhothI vAraMvAra devadharane nirakhatI putrIne rAjAe joI. tethI rAjAe vicAryuM. "A AnI upara atyaMta anurAgavALI dekhAya che. ane A devadhara rUpAdi guNa vaDe zreSTha che. A bicArI icchita vara meLavIne sukha bhogave" ema vicArI rAjAe matisAgarane kahyuM A devazrI guNaratnanA dariyAM evAM tamArA jamAIne ApI. mastrIe kahyuM moTI maherabAnI, tethI moTA vistArapUrvaka pANigrahaNa karAvyuM, cArene ghareNAM vigere ApyA ane narakesarI zatru rAjAnI sImA saMdhIno pradhAna deza Apyo. tyAM tenA viSe devadhare potAnA mahaMto - pratinidhio goThavI dIdhA. ane pote rAjAe ApelA sarva sAmagrIthI pUrNa sAtamALanA mahelamAM rahelo patnIo sAthe dogaMdaka devanI jema viSayasukha anubhavato kAla pasAra kare che. A bAju narakesarI rAjAe sAMbhaLyuM ke mArI saMdhino-sImADono deza potAnA jamAI eka vANIyAne ApI dIdho che. tyAre krodhAgninI bhaDabhaDatI javAlAthI bhayaMkara moDhAvALo narakesarI rAjA potAnA parijanane kahevA lAgyo. juo to kharA... bhAmaMDala rAjAnI ApaNAM upara kevI tiraskAra buddhi che. jeNe ApaNA saMdhipAlaka tarIke bhillane sthApyo che. tethI te dezane luMTI kADho, jethI pharIvAra AvuM na kare. bolatAnI sAthe Akhoya devadharano deza luMTI kADhyo Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadhara kathA 1 73 ane bhAmaMDala rAjAne A jaNAvyuM. tyAre parAbhavathI utpanna thayelA AmarSanA vazathI te ja paLe rAjAe prasthAnanI bherI vagaDAvI tyAre rAjAnA sainya nIkaLavAno AraMbha karyo. navA vAdaLAnI jema gaMbhIra garjanAthI AkAza maMDalane bharanArA, sonAnAM AbharaNothI vijalInI jema camakanArA, madarUpI pANIne jharAvanArA hAthIo cAlyA. mana ane pavana sarakhI teja gativALA, tIkSNa khurathI pRthvInI retIne ukhADanArA kuSThalAkAra mukhathI joradAra cheSArava karanArA ghoDAo bahAra nIkaLyAM, maMjirA (paiDAmAM ghUgharI/jhAlara) nA avAjathI dizAnA AMtarA pUranArA, vividha dhvajapatAkAthI zobhatA, sarvajAtanAM hathiyArothI bharelA, uMcA ratho nIkaLyAM. garviSTha duSTa zatrunA subhaTono nAza karavAmAM nAma meLavanArA, tAna caDAvanArA, capala pAyadalo nIkaLyAM. hAthInI garjanA-rathono raNakAra- jhaNakAra, ghoDAno vepArava, subhaTono siMhanAda tathA vAjiMtronA avAjathI acAnaka AkAza phuTavA lAgyuM. khaLabhaLelA samudranA avAja sarakho avAja sAMbhaLI devadhare kaMcukIne puchayuM "zuM Abha phuTI rahyuM che, zuM dharatI phATI rahI che ? zuM kula parvato tuTI rahyA che ? zuM pralayakAla Avyo che ? ke je kAraNe Avo zabda saMbhaLAya che. tyAre paramArthane jANI savistara bInA kahI saMbhaLAvI. tyAre parAbhavathI utpanna krodhanA kAraNe phaDaphaDatA (pharakatA) hoThavALA bhavAM caDAvI vAraMvAra rRri joI khuza thanArA devadhare kahyuM are ! jaldI hAthI taiyArakaro jethI pitAjInI pAchaLa pAchaLa jAuM, snAna karI vilepana ane alaMkArathI sajelA dehavALo dhoLApuSpothI zobhato uMcI koliTInA rezamI vastrone dhAraNa karanAro, taDakAne rokanArA chatravALo, yama rAjAnI jIbha sarakhI talavAravALo devadhara hAthI hode caDI rAjA pAse gayo, tene Avato dekhI rAjA vicAravA lAgyo, huM dhanya chuM ke mane Avo jamAI malyo. devazrIe pUrve sArA karma karyA lAge che. jenA bhAgye Avo vara sApaDyo. e arasAmAM page paDI devadhare vinaMtI karI.... he rAjanuM ! madonmatta hAthIne choDI ziyALiyA upara kyAreya siMha chalAMga na mAre, tethI mane Adeza Apo ke jethI durAcArIne sababa zikhaDAvuM | zikSA ApuM. vaLI huM vANIyo chuM, ema mAnI teNe mAro deza luMTyo che, tethI mAre ja tyAM javAnuM hoya, harSathI romAMcita zarIravALA rAjAe kahyuM he vatsa ! tuM AvI vAta nA kara, huM jAte nahi jAu to mane saMtoSa thaze nahi, evuM jANI devadhara mauna rahyo to mane sainyanA mokhare rahevAnI anumati Apo, he putra ! A sAruM nathI, kAraNa huM tAro viyoga sahI zaku ema nathI, agra sainya to sAta gAu AgaLa nIkaLI gayuM che. devadhare kahyuM huM dararoja zIghravAhanathI Apane praNAma karavA AvIza. teno nizcaya jANI rAjAe hA kahI. satata prayANa dvArA dezanI saMdhi pAse pahoMcyAM. guptacaro pAse te vAta jANI zatru rAjA bolyo ! ke are, amArI zaktine nahi jANanArA senAnAM mokhare AvanAra te nIcajAtinA mANasane pakaDo. ema kahetAnI sAthe saghaLuM sainya taiyAra thaI gayuM. lAMbu vicAryA vagara ja sainya sAthe te zutrarAjA tyAM Avyo. te dekhI devadharanuM sainya jaldI taiyAra thaI yuddha karavA lAgyuM. Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 mULazuddhi bhAga-1 yuddhanuM varNana...... kyAMka - raudra talavArathI kapAtA manuSyanA mastakanI khoparI kyAMka - mahAzayothI nAcatA ghaDa dvArA vividha jAtanA nATako thAya che. (thaI rahyA che.) kyAMka - tIkSNa bhAlAthI bhedAyela hastikuMbhathI motIno samUha kharI rahyo che. kyAMka - mugarathI cUrNa karAyelA subhaTo ane bhAMgelA rathano samUha. kyAMka - lohI rUpa madyapAnathI khuza thaI DAkaNo nAcI rahI che. kyAMka - manuSya mAMsane khAnArA ziyALiyAo avAja karI rahyA che. kyAMka - dhanuSyanI dorIthI pheMkAtA tIkSya bANonA samUhathI gagana DhaMkAI rahyuM che. kyAMka - khaNakhaNa avAja karatA TakarAI rahelA zastromAMthI aganajavAlA uThI rahI che. kyAMka - khAlI AsanavALA hAthI ghoDA ane rathono samUha bhamI rahyo che. kyAMka - subhaTothI saMtoSa pAmelAM devono samUha puSpone varasAvatA dekhAya che kyAMka - bhayAnaka vividharUpo karI bhUta preto kilakila avAja karI rahyA che. hAthathI bhayaMkara kAtara calAvanArI rAkSasIthI bhISaNa AvA bhayaMkara yuddhamAM devadhare mahAvatane kahyuM narakezarInA hAthI pAse hAthI laIjA, tyAre "jevo Adeza" ema kahI vijJAna dvArA potAnA hAthInA dattazUla sAthe zatruhAthInA dattazUlane sparza karAvA lAgyo, tyAre uchaLIne devadhara narakezarInA hAthI upara caDI gayo ane kahevA lAgyo, he rAjana ! A huM kirAta tArI pAse Avyo cala ubho thA. hathiyAra hAthamAM le vANIyAnI zakti jo ! "nIca che," ema mAnI zastra levAnI ruci na hovA chatAM narakezarI rAjAe talavAra lIdhI AkarSathI rAjA prahAra kare che. teTalAmAM zreSTha parAkramavALo kumAra chaTakI jaIne rAjAne bAMdhI nAkhe che. A bAju bhAmaMDalarAjAne kumAranA maMtrIoe vAyusamAna vegavALA uttamajAtinA azvane mokalIne zatru sainyanuM Agamana jaNAvyuM. rAjA paNa pradhAna sainya sAthe jaldI jaldI tyAM Avyo kumAre bhAmaMDala rAjAne narakezarI soMpyo. rAjAe harSathI kumArane bheTI narakezarInA baMdhano choDAvyAM ane sanmAna karIne kahyuM ke kumAranA sevaka thaI rAjyane bhogavo. narakezarIe paNa mitrazrI nAmanI potAnI putrI kumArane ApI, abhimAnarUpI dhananA lIdhe rAjaya choDI suguru pAse dIkSA lIdhI.rAjA ane kumAra paNa narakezarInA putrane rAjya upara sthApI potAnA nagaramAM gayA. | (devadharane mahA sAmrAjyanI prApti) avasara jANI rAjAe potAnA badhA putrone kahyuM jo tamane ThIka lAge to tamArA banevIne rAjaya upara sthApuM, putroe hAM kahI, tyAre zubha divase banne rAjaya viSe kumArano abhiSeka karyo. rAjA pote dIkSA laI AtmakArya sAdhavAmAM lIna banI gayo. devadhara rAjAne narakezarInA sAmaMtoe bheTaNA sAthe aDhIso kanyA ApI ane narakesarI rAjAe paNa aDhIso kanyA ApI. pAMcazo pAMca rANI thaI ane rAjazrIne paTarANI banAvI. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadhara kathA 175 udAra bhogone bhogave che. e pramANe devadhara mahAsamrATa thayo. pUrva avasthA yAda karI rAjA-rANI jinazAsananI unnati karavA lAgyA. jinAlayo karAve che, temAM jinapratimAonI pratiSThA karAve che. snAtrapUjA ItyAdi tathA aSTAdvikA utsavo karAve che. abhayadAna vi.nI ghoSaNA karAve che. rathayAtrAnuM Ayojana karAve che. dIna, anAtha vigerene anukaMpA ityAdi dAna Ape che. sAdharmika bhakti kare che. sAdhu- sAdhvIne bhakti pUrvaka mahAdAna (vastra pAtrAdinuM) Ape che. Agama pustako lakhAve che. ane vidhipUrvaka pUje che. jinavANIne sAMbhaLe che. sAmAyika vi. Avazyakane seve che. parvatithie pauSadha Adare che. ghaNuM zuM kahevuM? je rIte jinadharmano abhyadaya thAya tema vartatA teono kALa jAya che. eka vakhata cAra jJAnanA dhaNI yazobhadrasUri tyAM padhAryA, temane vAMdavA rANI sAthe rAjA gayo ane bhAvapUrvaka vaMdana karyuM ane zuddhabhUmi upara beThA. AcArya bhagavaMte dharmadezanA zarU karI. Rddhi svabhAvathI capala che, roga ane jarAthI khakhaDI javAnA svabhAvavALuM A zarIra che. prema to svapna samAna avAstavika che. tethI cAritramAM Adara karo.jinezvaroe zAstramAM gRhastha dharma ane cAritradharma vacce meru sarasava jeTaluM aMtara bhAkhyuM che. viSayasukhathI nivRtta thayelA tathA parama tRptinI AzA nahi karanAra sAdhuone "je sukha hoya che, te cakravartIne paNa kyAMthI hoya? munionA samUhe seveluM A cAritra aneka bhavamAM ekaThA karelA tIvra azubha karmo rUpI parvatano cUro karavA mATe vaja samAna che. he rAjana ! eka divasanA dIkSitane paNa rAjarAjezvara page paDe che. A cAritrano pratyakSa prabhAva che. mAtra eka divasa paNa cAritrane atuTa bhAvathI pALatA mokSa na thAya to vaimAnika to cokkasa bane. sonA tathA maNinA pagathIyAvALuM eka hajAra thAMbhalAvALuM sonAnA taLiyAvALuM je jinAlaya banAve tenA karatA tapa-cAritranuM adhika phaLa che. tethI he rAjan ! sarva dUSaNanuM mULa evA gRhasthavAsane chAMDI saMsArano nAzakaranAra cAritrane svIkAra. te sAMbhaLI rAjAne cAritranA pariNAma jAgyA ane vinaMtI karI ke he bhagavanuM ! rAjazrInA putra guNadharane rAjaya soMpI Ape bhAkheluM huM cAritra laIza. paNa amAro eka saMzaya che. te dUra karo, mane ane rAjazrIne bALapaNamAM svajanono viyoga vi. tathA dAridra kema AvyuM? bhagavAne kahyuM he mahAtmA tuM sAMbhaLa... ahIMthI pUrvanA bhavamAM naMdivardhana gAmamAM kulavardhana nAme kulaputra hato. rANI paNa zAntimatI nAme tArI gharavALI hatI, tame svabhAvathI haLukaSAyavALA ane dAnarucivALA hatA. eka divasa vihAra karatA tamArA ghera sAdhu yugala AvyuM. tene dekhI te kahyuM he priye ! A jo dAna nahi ApanArA tathA kuTuMba,sukhI svajana pAlana poSaNa karanAra na hovAthI bhikSA mATe phare che. svajana vagaranA eone vaLI tapa zeno ? zAntimatIe paNa hAmAM hA malAvI "temAM saMdeha nathI Aryaputre sAruM jANyuM tenA nimitte svajana viyoganuM gADha karma bAMdhyuM. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 mULazuddhi bhAga-1 A bAju te gAmamAM ghaNA dhanathI samRddha jinAlaya hatuM. mahA dhanavAna jinadeva zrAvaka te dravyane saMbhALe che. ekavAra jinadeve vacana anAdarathI tAro parAbhava karyo. te zAntimatIne vAta karI te bolI he nAtha ! te devano nokara devadravyathI mohAMdha banelo che. kazuM joto nathI, tethI te devadravya koI paNa rIte nAza pAmI jAya to sAruM - te paNa tenI anumodanA karI, te saMkliSTa pariNAmathI dAridra mATe karma bAMdhyuM, te pApanI AlocanA karyA vagara marI tame devadhara-rAjazrI thayA. te sAMbhaLI baMnene jAtismaraNa thayuM ane tenAthI sarva bInA jANI. he bhagavana ! paNa A rAjaya kayA karmanuM phaLa che ? bhagavAne kahyuM A bhavamAM tame sAdhu sAdhvIne bhaktithI dAna ApyuM tenuM ja A phaLa che. AgamamAM kahyuM che ke ... AlokamAM karelA karmo AlokamAM udaya pAme che. AlokamAM karelA karmo paralokamAM udaya pAme che. paralokamAM karelA karmo AlokamAM udaya pAme che. paralokamAM karelA karmo paralokamAM udaya pAme che. tethI haMmezA zubha anuSThAnamAM prayatna karavo joIe. "Icche' kahI ghera jaI putrane rAjya sthApI rAjA rANIe ThATha-mAThathI saMyama svIkAryo. jIvana paryata niSkalaMka niraticAra cAritra pALyuM ane aMte anazana karI bAramAM devaloke gayA. tyAMthI AvI mahAvidehamAM mokSe jaze. devadhara kathA samApta (devadinanI kathA ) A jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM traNe bhuvanamAM alaMkAra samAna tribhuvana nAme nagara che. tyAM durvAra zatrurUpI aMdhakAranA prasArane dura karavAmAM sUrya samAna tribhuvana zekhara nAme rAjA che. tene tribhuvanA nAme paTTarANI che. temano putra tribhuvanadatta che. e ja nagaramAM aDhAra zreNI prazreNIno nAyaka jIvAjIvAdi padArthane jANanAro rAjAno mAnya sumati nAme zeTha che. devInA rUpane jItanArI caMdraprabhA nAme zeThANI che. tene tribhuvanA rANI sAthe joradAra prIti che. eka vakhata mAsI mAnIne potAnA puruSo sAthe tribhuvanadatta rAjakumAra caMdraprabhAne ghera gayo. caMdraprabhAe tene snAna, vilepana karI zaNagAryo - pachI potAnA khoLAmAM besADyo. ane mastake suMdhyo, (cuMbana karyuM, tyAre vicAravA lAgI ke mArI sakhI dhanya che, puNyazAlI che, teNInuM jIvana saphaLa che, te ja uttama lakSaNavALI che ke jeNIne Avo suMdara putra che. jIvalokamAM te nArIono janma paNa saphaLa che. jemanI kukSIthI suMdara putrano janma thayo che.jeo vividha madhurI - krIDA karanArA - hAsyakArI bolanArA, khoLAmAM beThelA madhura svare javAba Ape che. huM to adhanya chuM kAraNa hajI sudhI eka paNa putra prApta thayo nathI. AvI Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177 mULazuddhi bhAga-1 devadina kathA ciMtAthI uMDo nasAso mUkI kumArane visarjana karyo. ghera gayo tyAre rANIe puchayuM kumArane Avo sarasa koNe zaNagAryo, tyAre parijane kahyuM, tamArI benapaNIe, paNa tame kumArane luNa utAro kAraNa ke kumAra upara caMdraprabhAe nIsAsA nAMkhyA hatA. rANIe kahyuM AvuM bolazo mA; teNInA nisAsA paNa kumArane AzIrvAda rUpa thaze. - tyAre badhA cupa thaI gayA. rANIe vicAryuM kumArane joIne teNIe nasAsA kema mUkyA haze ? hAhA khabara paDI te putra vagaranI che. to zuM dostInA nAte teNIne potAno putra ApI tenA manoratho na pUrAya ?? AvI ciMtAtura hatI tyAre rAjA Avyo ane udveganuM kAraNa pUchayuM - rANIe sarva hakIkata jaNAvI. rAjAe kahyuM tuM ciMtA na kara, huM evo upAya batAvIza ke jethI tArI sakhIne putra thaze. devIe kahyuM he nAtha, moTI maherabAnI. bIjA divase rAjAe zeThane kahyuM tAre putra nathI to tenA mATe mArI kuLadevI tribhuvanazrIne ArAdha. te pragaTa prabhAvI che. ArAdhatA je mAMgo te Apaze. zeThe kahyuM, A karavAnI zI jarUra, jo pUrvanA karmamAM lakheluM haze to putra thaze.rAjAe kahyuM tamArI vAta sAcI paNa mArA AgrahathI Ama kara. tyAre rAjAbhiyoga mAnI sarva svIkArI zeTha ghera AvyA. zeThANIe kahyuM nAtha ! Ama karavAthI samakitane lAMchana lAgaze.zeThe javAba Apyo rAjAbhiyogathI karavAmAM samakita malina na thAya tethI bIjA divase sarva pUjA sAmagrI laI patnI sAthe tribhuvanazrInA maMdire gayo.snAna vilepana pUjAdi karAvIne devIne kahyuM he bhagavatI ! rAjA kahe che ke devI pAse putra mAMga tethI tuM mane putra Apa, devIe vicAryuM aho ! AnI nirapekSatA kevI che. chatAM paNa potAnI prasiddhi khAtara prabhAva dekhADuM, ema vicArI devIe kahyuM che bhadra ! tAre putra thaze. zeThe kahyuM emAM khAtarI | sahelANI zuM ? thoDoka dubhAvuM ema vicArI devIe kahyuM jayAre garbha thaze tyAre tArI patnI svapnamAM deva vAMdavA sAru jinAlayamAM pravezatI jinAlayane paDatuM dekhaze. putra dharmano zatru thaze ethI thoDoka dubhAyelo manavALo zeTha ghera gayo. eka vakhata devIe kaheluM svapna joI zeThANI jAgI zeThane jaIne kahyuM meM te svapnamAM thoDuM vizeSa joyuM che. ke huM pUjAnA upakaraNa laIne jinAlayamAM jAuM chuM teTalAmAM mane jinAlaya paDatuM dekhAyuM uparanA paDavAnA bhayathI meM upara dekhatA dekhatA prabhunI pUjA karI ane bahAra nIkaLuM chuM. tyAre sarva navuM baneluM temaja pahelA eka dhvajA hatI pAchaLathI zreSTha pAMca dhvajAthI zobhatuM jinAlaya joI huM jAgI. have Apa kaho te pramANe zeThe kahyuM zarUAtamAM kaDavuM chatA suMdara pariNativALuM che. tethI tAro putra prathama Apatti bhogavI pAchaLathI mahARddhivALo thaze. zeThANIe hA kahI ane svapnagraMthI bAMdhI. tyArapachI pUrNathatAM sarva manorathavALI zeThANIe sarvAga suMdara putrane janma Apyo, zubhaMkara nAmanI dAsIe zeThane vadhAmaNI ApI. teNIne inAma ApI, vadhAmaNIno utsava karyo. gaMbhIra zabdavALA vAjiMtro vAge che. nartakIo nAce che. zatrune paNa zatrurUpe gaNyA vagara Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 178 dAna Ape che. mahAjana vadhAmaNI ApavA Ave che. AcArane viSe mati kRtyothI puSTa thayA che. tathA svajanonA dila upacArathI jItAya che. arthAt vaza thAya che. athavA svajano upacAra vinayane "Avo, beso" ityAdi rUpa vinaya svIkAre che. badhA baMdIone choDAve che, munivarone vahorAve che, jina pratimAone pUje che. badhAne mAna Ape che. ghaNuM zuM vakhANIe 2AjA paNa rANI sAthe tyAM vadhAmaNI devA Ave che.vadhAmaNI utsava pUro thatA bAramA divase devadinna nAma pADyuM. ATha varSano thatA kalAcAryane soMpyo, saghaLI kalAo grahaNa kare che. rajAnA divase vyAkhyAnamAM gayo. tyAM dAnadharmanA vakhANa thaI rahyA hatA. dAnathI prANIo paNa vaza thAya che. dAnathI vera nAza pAmI jAya che. dAna sarva duHkhane haNI nAkhe che. dAnathI cakrIpaNuM ane indrapaNuM prApta thAya che.dAnathI yaza vadhe che. zatru paNa bhAI banI jAya che. dAna anukrame mokSamAM laI jAya che. ema sAMbhaLI devadize vicAryuM aho ! dAnaja AlokamAM sarva duHkhane dUra karavAmAM samartha che. ane zivasukha Ape che evuM ahIM varNavyuM che. tethI huM temAMja prayatna karuM, tethI bhUkhyAne bhojana vi. (vidyArthI vigerene) ApavA lAgyo. vaLI vRddhi pAmatA bhAMDAgAramAMthI dravya laI garIba dIna bhikhArI vi.ne Ape che. jinapratimAne pUjeche. bhakta vastra pAtra vi.thI sAdhu sAdhvInI bhakti kare che. sAdharmikonuM sanmAna kare che. tethI ghaNA dhanano nAza dekhI khajAnacIe zeThane kahyuM svAmI ! devadinna dAna vyasanathI ghaNuM dhananAza kare che. zeThe kahyuM tuM vArIza nahiM, tuM tene Apa, ApanArane lakSmI pUrAya che. paNa tenI gaNatarI huM kevI rIte jANIza. zeThe kahyuM pahelAthI gaNIne taiyAra rAkhaje. te paNa teja rIte karavA lAgyo, ane devadiza paNa jema ThIka lAge tema ApavA lAgyo. ema samayanuM pAMdaDuM sarakavA lAgyuM. A bAju tRSNAbhibhUta nAmanA khajAnacInI mugdhA nAmanI strInI kukSimAM janmelI ghaNI rUpALI bAlA nAme kanyA che. ati paMDita hovAthI lokoe tenuM bAlapaMDitA evuM nAma rAkhyuM. bhramaNa karatI te devadeizanI najaramAM paDI. dekhIne teNe vicAryuM ke vidhAtAe ANInuM rUpa hAthano sparza karyA vagara ghaDyuM lAge che. kAraNa ke hAthathI ghaDelAnI AvI zobhA na hoya. sarva ramaNIyonuM rUpa lAvaNya laIne brahmAe Ane banAvI lAge che. nahiMtara AvuM rupa kyAMthI hoya ? vikAra vagaranI paNa te jyAM tyAM maMdagatithI jAya che. tyAM tyAM yuvAno kAmane paravaza banI jAya che. ghaNuM zuM kahevuM ? ghaNAM mANasone vazaka2vA mATe kAma devanI sphuritatejavALI mahauSadhI prajApatie banAvI che. teja dhanya che, teja saubhAgyazALI che, tenuM jIvana saphala che. je bhramaranI jema ANInA vadanakamalamAM parAgano rasa pIe, je ANInA aMta vistRta stanasthala upara lAkaDIthI phaTakArelA sApanI jema ALoTato nathI tenuM jIvana zuM kAmanuM ? suratasukharUpI amRta jalathI bharelI divyanadI samAna A strInA sarve aMgomAM haMsanI jema snAna krIDA kare che, te dhanya che. ema atyaMta anurakta thayelo vicAravA lAgyo A mArI kema thaze ? hA jANyuM teNInA pitAne dAnAdi karuM. Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadina kathA - 178 jene grahaNa karavA icchatA ho, tene pahelA manohara hAra AdithI pakaDo, pAchaLathI naivedyathI vaza thayelAnI pAse kArya akArya karAvo. jo huM ANIne na meLavuM to mAre ahiMthI nIkaLI javuM, tethI koIne khabara na paDe tema A vAta teNInA pitA ane teNIne jaNAvuM. tethI bIjA divase tRSNAbhibhUtane zreSTha hAra Apyo. teNe kahyuM svAmI ! A hAra kema ? kumAre kahyuM hAra huM chuM, vaLI tame pratihAra tethI tamane A soMpyo." tamane jema yogya lAge tema karo. teNe paNa vAstavikatA nahiM jANavAthI kumAranA AgrahathI grahaNa karyo, bAlapaMDitAne Apyo. teNIe pitAzrIne hAra saMbaMdhI puchyuM - pitAe kahyuM devadinne Apyo che. kumAranA darzanathI atizaya rAgI banelI bAlapaDitAe pahelAMja kumAranA bhAvane oLakhI lIdho hato. chatA paramArtha jANavA sAru puchayuM he tAta ! bIju kAMI kumAre kahyuM hatuM? teNe Ama (uparokta) kahyuM che. tyArapachI paramArtha jANIne te bolI je kAraNe te kumAra dhananAza kare che. te hAra (kumAra) prakArakillAthI (hRdayathI) bahAra na kaDhAya paNa hRdaya uparaja dhAraNa karavAno hoya che. jethI sukha maLe, bApato kazuM samajI na zakavAthI kAMI paNa bolyo nahi. teNIe paNa vidagdhatA buddhithI A prayojana siddha thaze. ema vicArI avasare mAtAne vinavavA lAgI. - ' he mAtA ! mane tuM devaditrane Apa. mA bolI paNDita thaIne ajJAnI jevuM zuM bole che ? kAraNa ke tAro bApa paNa teno nokara che. to pachI tenI sAthe tAro saMbaMdha kyAMthI thaze? tethI anya koI samAna vaibhavavALAne vara. te bolI mAtA ! tuM prayatna to kara, nahitara khATalAthI paDelAne dharatI to che. te ja pramANe sthira rahI. teNIno dRDha anurAga jANI mugdhAe caMdraprabhAne yathAvasthita vAta karI, teNIe zeThane kahyuM tyAre zeTha bolyA teNIno bApa zramaNyaputra hovA chatAM ApaNo nokara che. paNa kumAranA dostAroe mane paNa pUchayuM che ke te kanyA upara kumArane ghaNo rAga che. tethI kumAranA bhAva jANI ApaNe yathAyogya karIzuM. avasare kumAra sAMbhaLe tema zeTha bolyA... mA bApane choDavA na joIe. patnIno paNa vizvAsa na karavo. patnInuM dhana na levuM tathA potAnI dAsInI kAmanA na karavI. tyAre pitAno bhAva jANI kumAra bolyo te tAta ! durbala bhIMta paDatI hoya to aMdaranI bAjumAM paDe to sAruM ke bahAranI bAjumAM paDe to sAruM. bApe kahyuM aMdara bAju paDeto IMTa vi. khovAya nahi ethI aMdara bAju paDe eja sAruM. kumAre kahyuM jo ema che to Apa evuM kema bolo cho ? zeTha paNa tenA bhAva jANI ThATha-mAThathI lagna karyA. dararoja vadhatA jatA anurAgavALA teo vizeSa zaNagAra sajIne mojathI rahe che. kAMIka prayojanathI bAlapacchitA bahAra gaI teNIne dekhI potAnI benapaNIne uddezI eka strI bolI he sakhI ! puNyazALImAM A prathama che. jeNIne AvI riddhisiddhivALuM ghara maLyuM che. tyAre bIjI bolI - he sakhI ! AvuM bolIza mA. jo nirdhana puruSane paraNI tene dhanavAna Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 mULazuddhi bhAga-1 banAve to huM puNyazAlI mAnuM. te sAMbhaLI bAlapacchitA vicAravA lAgI ANIe pariNatithI suMdara vacana kahyuM che. tethI dhana kamAvA sAru nAthane anyatra mokalI huM puNya upArjana karavAmAM rakta banuM. jethI svAmInAtha ghaNuM dhana kamAya, ema vicArI ghera AvI. tyAM to patine ciMtA sAgaramAM DubelA joyA. kAraNa puchayuM.... tyAre kahyuM ke huM zaNagAra sajI mitro sAthe beTho hato tyAM be puruSoe mane dekhyo temAMthI eka jaNa bolyo Aja vakhANavA lAyaka che. je ekaloja vividha Rddhi bhogave che. ane hAthInI jema satata dAna gaMgA vahAve che. tyAre bIjo bolyo te bhadra ! tuM Ane zuM vakhANe che? je pUrva purUSoe kamAyelI lakSmIne bhogave che. je potAnA hAthe kamAyelI lakSmIthI AvI ceSTA kare tene huM satyapuruSa mAnuM, bAkI badhA kupuruSa ja che. tethI he priye ! jyAM sudhI paradeza jaI jAte na kamAuM tyAM sudhI mane zAnti nahi thAya. te bolI nAtha ! tamAro abhigama sarasa che. kAraNa ke te ja subhaga che, teja paMDita che, te vijJAna pAmelA che je jAte kamAyelI lakSmIthI kIrti phelAve che. tethI nAtha tamArA manoratho pUrA thAo. te mane icchita che. tame tema karo. teNe vicAryuM, pati pravAsanI icchA kare tyAre koI nArI Ama bolatI nathI kAraNa ke, bhartAranA pravAsamAM nArInuM sarva sukha jAya che. kAraNa ke priyatama svAdhIna hoya teone saMsAra sukha hoya che. ANInI maheMdIno raMga paNa uDyo nathI ane AvuM bole che. tethI nakkI A bIjAmAM Asakta hovI joIe. A sAruM thayuM A paNa aDacaNa karanArI to na banI. ema nizcaya karI tAta pAse jaI vinaMtI karavA lAgyo... che tAta ! mane anujJA Apo ke dhana kamAvA paradeza jAuM ane puruSArtha karuM (sAdhu). pitAe kahyuM he vatsa ! kula paraMparAthI AveluM dAna - bhAgamAM samartha ghaNuM dhana tAre che, tethI teno ja upayoga karato nizcita thaIne rahe, kAraNa ke tAro viyoga huM sahana karavA samartha nathI. devadi kahyuM je lakSmI pUrva puruSoe pedA karI hoya teNIne bhogavatA sajjana puruSanuM mana kevI rIte (muM) lajjA na pAme? tethI mane kRpAthI bhInA-haLavA haiye anujJA Apo ke jethI potAnA hAthathI kamAyelA dhanathI kIrti phelAvuM. tyAre nizcaya jANIne mA-bApe visarjana karyo. (rajA ApI) ane te sarva taiyArI karavA lAgyo. tyAre putravadhu kyAreka Ane roke nahi mATe pahelAMthI jaNAvI devuM sAruM, eTale bApe kahyuM he beTI ! tAro pati paradeza javAno lAge che. te bolI he tAta ! tamArAthI janmelA sapuruSa nAmArga ne anusaranAra Aryaputrane A yukta che. jethI kahyuM che. siMha, sapuruSo, hAthIo sthAnano tyAga kare che. kAgaDA kApuruSo, mRgalAo potAnA ThekANe ja mare che. te sAMbhaLI "A anyamAM Asakta lAge che." ema vicArI mA bApa mauna rahyAM. kumAra taiyAra thaye chate potAnuM dhana ApI cAra bhAge karI vaNiputro kumAranA sAthIdAra banAvyA. tyAra pachI zubha divase hAthInI aMbADIe caDI dAna Apato kumAra nIkaLIne prasthAna maMgale ubho rahyo. bAlapaNDitA paNa hAthiNI upara caDhI zaNagAra sajI prasannamukhavALI kumAranA Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadina kathA 181 darzana mATe AvI, kSaNavAra pachI teNIe vinaMtI karI ke svAmInAtha! Adeza Apo kumAre paNa lokarivAje phUlanI mAlAthI yukta pAna bIDu ApyuM. mukhamAM nAkhIne bolI he nAtha! pharIthI paNa tame Apelu taMbola mArA mukhamAM pravezaze. ema bolatI teNIe veNI bAMdhI ane harSita mane ghera gaI. loko paNa tevuM dekhI te ja pramANe vicAratA nagaramAM peThA. kumAra paNa aho ! strInI ceSTAo vicitra che. tethI koI vAstavikatAnI khabara paDatI nathI. ema vicArato AgaLa cAlyo. anukrame gaMbhIraka nAmanA baMdare (velAkule) Avyo. zreSTha hAthI jema mada vagarano hoya, pradhAna mahela uMTa vagarano hoya, devo maraNa vagaranAM hoya, munivaro ISTa padArtha vagaranA hoya, rAjA (aurA) garva vagarano hoya, tema mayara+hino magaramacchane hitakArIzmazAna jema ghoMghA nAmanA kIDAthI vyApta hoya. sAMkhyadarzana moTI saMkhyAothI bharapUra hoya, tema moTA moTA zaMkhanA samUhathI pUrNa, zreSTha ratha jema suMdara paiDAvALo hoya tema kallolavALo, devakula jema pIThIkAvALuM hoya tema pITha jAtinA mAchaLAvALo, senA jema musApharIvALI, dhvajAvALI hoya tema matsyavALo, uchaLatA moTA moTA mojAothI jANe ubho thaI sAme Avato na hoya, taraMga mALArUpI bhujAothI jANe Aligane karato na hoya, saMkhyAtA bhamatA jalacaronA moTA avAjathI jANe bolato na hoya, zveta pheNa rUpI aTTahAsyathI jANe hasato na hoya. pakSionA kalakala avAjathI jANe vAto karato na hoya, tevo samudra joyo. tene pUjI yAnapAtro joyA. temAMthI jinavacananI jema akSata, guNAdhAravALuM, ekamada cokhuM. naigamAdi nayavALuM (yAnapaNe AvA javAnA aneka daravAjAvALuM) atisuMdara goThavAyelA pAThavALuM (yAnapakSe zreSTha sapheda paTavALu,) mahArthanI utpattinuM kAraNa (yAnapakSe ghaNA dhananI utpattinuM sAdhana) Azrita janone vaibhava ApanAra, (yAnapakSe DubatA jaMtuone tAravAmAM samartha) devAdhidevathI adhiSThita (yAnapakSe zreSTha devathI adhiSThita) evuM vAhana bhADe lIdhuM. badho sAmAna temAM mUkyo. tyArapachI cokhA ghauM vi. dhAnya, pANI,lAkaDA vi.no saMgraha karyo chad, devagurune pUjI mahAdAna ApI parivAra sAthe vahANamAM caDhyo. samudramAM bharatI AvyuM chate, pUjAvidhAna pUrA thaye chate, vividha patAkAo uMcI karAye chate, laMgara chUTI karAve chad, jahAjanA thAMbhalA ubhA karAye chate, jahAjano khalAsI, karNadhAra, jahAjanA nIcA starano naukara ane kepTana taiyAra thaye chate, yAnapAtra baMdhanathI mukta karAyuM. ane sAnukUla pavananA yoge thoDAja divasomAM ghaNAM yojana nIkaLI gayA. A bAju te bAlapaMDitA snAna vilepana zaNagAra vi.karyA vinA pauSadha vi. mAM rakta banelI, AyaMbila karatI lagabhaga sAdhvIjInA upAzrayamAM rahe che. tethI eka vakhata prasannamanavALA sAdhvI mA, bA, sAsu sasarA vi. kahevA lAgyA che beTI ! tAruM zarIra sukomala che, tethI Avo tapa kara nahi, teNIe vinaMti karI che vaDilo ! Apa kheda na karo, cha mahInA sudhI ja huM A kaSTa sahana karavAnI chuM. pAchaLathI to huM anazana laIza. jo cha mahInAmAM manoratha pUrA karI mArA nAtha na Ave to tamArI (sAdhvI) samakSa nizcayathI huM A vrata laIza. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 teoe kahyuM ke beTI ! tAro dhaNI bahu dUra dezamAM gayo che tethI cha mahInAmAM Avavo zakya nathI. mATe tuM AvI pratijJA na kara. te bolI pratijJA to karelI ja che. tethI te bAbatamAM koIe kAMI kahevuM nahi, teNIno nizcaya jANI badhA mauna rahyA. eka divasa jo2dAra ThaMDImAM alpavasavALI te bAlakhaMDitA sAdhvInA upAzrayanI aMdara khullA pradezamAM rAtre kAusaggamAM rahI. 182 te vakhate ratizekhara nAmano mahAnAstikavAdI pracaMDa vANavyaMtara tyAM Avyo. rUpa dekhI moha vaza thavAthI pragaTa thaI kahevA lAgyo ke bAlA ! tuM mane svIkAra, kA2Na ke tArA guNathI hu~ prasanna thayo chuM. he suMdara zarIravALI ? haiM ratizekhara nAmano deva chuM. AjathI mAMDI deva paNa huM tAro naukara banIne rahIza. tethI tuM mane svIkAra, kAraNa ke A suMdara zarIra pharIthI maLavuM muzkela che. paMcabhUtanA samUhathI A zarIra baneluM che. tethI koI dharma nathI, paraloka nathI ane mokSa paNa nathI. Ama bolavA chatAM bAlapaMDitA tene javAba ApatI nathI. tyAre pApIe baLajabarIthI bhogavavAno prayatna karyo, paNa teNInA tapa tejathI avagraha bhedavA samartha na thayo. tyAre vilakho thaI roSe bharAI e pramANe vicAravA lAgyo, ke A duSTapativratAnA patine mAruM to tenAM virahamAM jhurI jhurIne maraze. tyAre vibhaMgajJAnathI samudra madhye kumArane jANI jaldI tenAM vAhaNamAM AvI pahoMcyo. vikarAla rUpa karI kahevA lAgyo re re ! ISTadevane yAda kara ! tArA jahAjane hamaNAM ja dariyAmAM DubADuM chuM. kumAre kahyuM tuM kayA aparAdhanAM lIdhe Avu karI rahyo che ? deve javAba Apyo. tArI duSTapatnInA durvyavahAranA lIdhe, meM pUrve vicAryu temaja thayu lAge che, jethI deva paNa AvuM bole che. jo te khabAra cittavALI che to teNIne zikSA kema nathI karato ? tapanA prabhAve teNIno hu~ parAbhava karavA samartha nathI. A koI mithyAdraSTi mahApApI deva che. mArI priyAne cAritradharmathI bhraSTa karI zakyo nathI, mATe krodhe bharAI ahIM Avyo che. tethI kadAcita e pramANe paNa ka2ze. ema vicArI paMcaparameSThinuM smaraNa karavA lAgyo. tyAre pelo deva jahAja uMdhu ka2I svasthAne gayo. pATIyuM pakaDI viksutro anya anya dvIpe pahoMcyA. devadizane paNa pATIyuM maLyuM ane paMca namaskAra gaNato gaNato kAMThe Avyo. karma saMyoge lavaNa samudranA adhiSThAyaka susthita deve tene joyo. "sAdharmika che" ema mAnI khuza thaI kahevA lAgyo he bhadra ! haiM ratnAkara chuM tArI paMcanamaskAranI bhaktithI hu~ khuza thayo chuM. tethI ahIMthI pAMcaso yojana dUra ratnapuranI najIkanA vanamAM rahelA mArA mitra manoratha yakSa pAse jA. te mArA kahevAthI je tuM mAMgIza te sarva saMpAdana karI Apaze. d he bhagavAn ! haiM ATalo dUra kevI rIte jaIza. tyAre susthita deve eka amRtarasavALuM dADama ApyuM. ane AnA bIja khAtA khAtA jaje. tethI tenAM mahAprabhAvathI bhukha, tarasaM, thAka lAgaze nahiM. ane jaldI tyAM pahoMcI jaIza,devadiza paNa jevo Adeza' ema kahI javA mATe pravRtta thayo. thoDAja divasamAM jaMgalamAM pahoMcI gayo. vividha maNiothI banAveluM, jemAM kAlAgaru Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 devadina kathA 183 kapUra vi. thI banAvelo dhUpa saLagI rahyo che, sAdhako aneka pUjAnA upakaraNo laIne rahelA che, ratnanI pratimAvALuM manohara yakSanuM bhavana joyuM. devadinna aMdara peTho. teTalAmAM pratyakSa thaI yakSe kahyuM jo Ama che to A najIkanA ratnapuramAM jA. emAM zaka nAme rAjA che. tuM je kAMI paNa jeTaluM mAMgIza te sarva cAra gaNu Apaze. tethI te nagaramAM gayo. te Akhuya nagara asi masi kRSinA vyApAra vagaranuM hovA chatA paNa paMca viSayaka sukha sevavAmAM masta baneluM tathA vividha krIDAmAM rata raheluM che. tyAM vividha kautuka dekhato rAjamahele pahoMcyo. iMdranI jema vividha vinodathI vilAsa karato tathA mAgyA karatA cAra gaNuM Apato evo rAjA joyo. tene joI eka puruSane pUchyuM ke vyApAra vi.thI dhana kamAyA vinA nagarajano lahera kare che, to A paisA kyAMthI meLave che? teNe kahyuM zuM tuM pAtAlamAMthI Avyo che? je kAraNathI tuM AvuM pUche che? kumAre kahyuM tame krodha nA karo. huM kharekhara jahAja TUTI javAthI samudramAMthI Avyo chuM. tethI je paristhiti che te sarva mane kaho. puruSe kahyuM - A amAro rAjA najIkanA vanamAM rahelA manoratha yakSane dararoja sattvathI sAdhe che. ane tuSTa thayelo yakSa cAragaNuM Ape che. kumAre vicAryuM - jo Ama che to "A arthIne prArthanA karavAnuM zuM kAma ?" teja yakSane sAdhuM paNa dekhI to lauM "rAjA kevI rIte sAdhe che." yakSa pAse jaI jhADanA oThe lapAIne ubho rahyo. tyAM pahelo pahora pUro thatAM talavAra laI rAjA Avyo. pUjIne yakSane vinaMti karI - bho ! mahAyazasvI ! acinta zaktivALA ! uttama zaktizALI janasamUhanuM rakSaNa karanAra! mane pratyakSa thAo. ema kahI jaldI dhagadhagatA agnikuMDamAM paDyo. yakSe zaktithI bahAra kADhyo. kuMDanuM pANI chAMTyuM ane pharI sAro thaI gayo. yakSe kahyuM ke mahAsattvazALI ! vara mAMga rAjAe kahyuM tamArA prabhAvathI je mAMge tenAthI cAra gaNu ApuM. "ema thAo e pramANe yakSe kahyuM tyAre praNAma karI rAjA ghera gayo. bIjA divase teja pramANe yakSane vinaMtI karI. devaditra agnikuMDamAM kudyo, teja pramANe yakSe varadAna ApyuM. devaditre kahyuM tamArI pAseja rahevA do. ema kahI bIjI vAra kudyo, pharI varadAna ApyuM. ema trIjI veLAe paNa varadAna ApyuM. cothI vAra kUdavA jatAM yakSe pakaDyo ane kahyuM he bhadra ! A traNa zIrSathI yukta (traNa vAra kudyo mATe) pradhAna zakti mane iMdra ApI che. enA prabhAvathI traNa varadAna Apu, paNa adhika nahi tethI je game te mAMga. kumAre kahyuM to eka varadAnathI rAjAne je siddhi che te ekavAra sAdhavAthI jIvanabhara rahe evuM mane Apa, bIjAthI huM jIvuM tyAM sudhI koIne A siddhi ApavI nahi. trIju varadAna pachI mAMgIza "tathAstu' ema yakSe hA kahI tyAre chupAIne rahyo. e arasAmAM rAjA Avyo.yakSe rokyo, rAjAe kahyuM zA mATe aTakAvo cho ? kAraNa ke traNe paNa varadAna mahAnasattvazAlIne ApI dIdhA che. tyAre dubhAyelA mane rAja ghera gayo, zayAmAM beTho. tapelI retImAM paDelA mINanI jema, Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 mULazuddhi bhAga-1 lAkaDIthI phaTakArela sarpanI jema, jAlamAM phasAyelA haraNanI jema pathArImAM paDakhA ghasatA rAta pUrI karI. savAre devadiza rAjAnA darzana mATe gayo. Akhuya rAjamahela zokamagna joyuM. (kAraNa puchyu) to amArA rAjA koI kAraNe agnimAM praveza karavAnA che mATe, to tame dhIra bano huM badhu ThIka karuM chuM. ema AzvAsana ApI rAjA pAse gayo. teNe kahyuM ke rAjana ! tame kema A halakA mANasa jevI ceSTA karavA taiyAra thayA cho ? Agraha karatAM kahyuM mAre dAnanuM vyasana che. je yakSanA prabhAve ATalA kAla sudhI pUru thatuM hatu. paNa Aje tenI maherabAnI na thavAthI mArI icchA pUrI thaze nahiM. to dAna vagaranuM jIvana zuM kAmanuM ? AvI ciMtAnA lIdhe meM A AdaryuM che. jo Ama che to AjathI mAMDI mArI siddhithI jIvana paryata dAna Apo, yakSane sAdhIza nahiM, icchA na hovA chatAM kumAranA AgrahathI teno svIkAra karyo. kumAra pAcho vanamAM gayo. eka talAvamAM nhAvA utaryo tyAM eka madhyamavayanI nArIe kahyuM. he mahAbhAga ! kyAMthI ane zA mATe ahIM Avyo che ? samudra kAMThAthI Avyo chuM ane susthitadeve khuza thaI mane manoratha yakSa pAse mokalyo che. to te harSa pAmIne bolI A jhADa nIce besa jethI kaMIka rahasya tane jaNAvuM te kahevA lAgI... gaganacuMbI zikharavALo, sarva vidyAdharanuM nivAsa sthAna, ratnanirmita jinAlayathI zobhato vaitADhya parvata che. tyAM gaganavallabha nAme nagara che. tyAM sarva vidyAdhara rAjAno rAjA caMdrazekhara nAme samrATa che. teNe sarva rANIomAM pradhAna zrIkAntA, kanakakamalA, vidyutpAlA, meghamAlA, sutArAnAme pAMca paTarANI che. teone kramazaH kanakaprabhA, caMdraprabhA, tAraprabhA, suraprabhA, trailokyadevI nAme sarvakalAmAM kuzala rUpAdithI devIone jItanArI pAMca kanyAo che. caMdrazekhare temanA pati mATe nimittiyAne pUchyuM. nimittiyAe kahyuM tAro nAnobhAI surazekhara marIne manoratha yakSa thayo che. te hajI paNa tArI sAthe baMdhusneha rAkhe che. A kanyAone tenI pAse rAkhavAthI eonuM vAMchita phaLaze. tethI caMdrazekhare yakSane sAcavavA ApI. parapuruSa joI na zake tevA ekaguNa dviguNa triguNAdi tejasvI zarIravALI devakulanI najIka pAtAlagharamAM chupI rIte rAkhI che. jo A yakSa tuM mAge te Ape ema hoya to te kanyAone mAMga. huM teonI vegavatI nAme dhAtrI chuM. tArA rUpAdiguNathI AkarSAIne e pramANe kahuM chuM. kumAra paNa 'jevI mAnI AjJA' ema bolI yakSa pAse gayo ane vinaMtI karI. trIjA varadAnathI tArI pAse pAtALagRhamAM je kanyAo rahelI che, te mane Apo. kharekhara te kanyAoe ja rAga thavAthI potAnuM svarUpa Ane dekhADyuM lAge che. nahitara Ane kyAMthI khabara paDe ? ema vicArI yakSa bolyo kanyAo che, paNa atyaMta tejanA kAraNe AMkhe dekhI zakAya tema nathI. bhale hoya, chatAM paNa mane Apo, tyAre trailokya devIne choDI cAra kanyAo dekhADI. kumAra pAse jatA kanyAonuM yakSe kareluM teja nAza pAmI gayuM. tyAMre kumAre kahyuM pAMcamI kema nathI Apato yakSe Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 185 mULazuddhi bhAga-1 devadina kathA kahyuM. A cArathI traNagaNA tejavALI hovAthI dekhavI duHzakya che mATe. kumAre kahyuM chatAM mane dekhADa. svAbhAvika sUryanI mUrtinI jema duHkhe dekhI zakAya tema che, te paNa kumAra pAse AvatA svabhAvika rUpavALI thaI gaI, tene dekhI sarva kanyAone rAga thayo. Azcarya pAmelA yakSe vicAryuM A AnIja che. mATe kanyAone pUchayuM A pati tamane game che. hA, tAta ! ApanI maherabAnI, manorathe kahyuM ane atyaMta guNavALI pahelI patnI che. teNIno vinaya karanArane ja A paraNe che. kanyAo bolI, moTI bahenano vinaya karavAmAM zuM vAMdho? yakSe ApI. caMdrazekharane bolAvI ThATha mAThathI vivAha karyo. yaho kanyAone mahAdAna ApyuM. tyAre railokyadevIe kahyuM he tAta! mArI mAtA (soTI bahenane) zuM Apazo. tyAre yakSe mudrAratna ApyuM. emAM ciMtAmaNI che. tethI harSathI tene grahaNa karyuM. yakSane sanmAnI caMdrazekhara gayo. te kanyAoe vidyAnA prabhAvathI vAsabhavana viduryo. tyAM temanI sAthe vilAsa karI kumAra suI gayo, e arasAmAM bhavitavyatAnA yoge, amArI bena zuM kare che... te mATe vidyAno upayoga ryo. tyAre avalokinI vidyAthI railokyadevIe dekhyuM ke "avadhi pUro thayo paNa hajI mAro bharathAra Avyo nathI. tethI savAre huM anazana laIza. "ema nizcaya karI malina pAMca vastro dhAraNa karanArI kAusagnamAM rahelI, bAlapaDitAne joI. jo savAre Aryaputra tyAM nahiM jAya to A mahAnubhAva cokkasa anazana leze. ema vicArI yakSa pAse gaI. sarva bInA kahI. yakSe paNa A vAta barAbara che," ema jANI kahyuM ke he vatsa ! tuM jaldI ja savAra thavA AvI che. potAno nokara dharaNIdhara nAmano yakSa temanI sahAyamAM Avyo teNe paNa mahAvimAna vikavyuM. temA ratna, maNi, motI, vidyuma, sonuM vigere bharyuM ane sutelAja kumArane vimAnamAM caDhAvyo. parivAra sAthe te kanyAo paNa caDhI. dharaNIdhare AMgalIthI dhArI vimAnane upADyuM te vegathI javA lAgyuM. tyAre ghUgharInA avAjathI kumAra jAgI gayo, A zuM? ema kailokyasuMdarIne pUchayuM teNIe paNa sarva hakIkata jaNAvI. tyAre gAma nagarAdi dekhato jaldI potAnA nagara pahoMcyo. sAdhvInA vasatimAM kAusagnamAM rahelI bAlapaDitAne joI. railokyadevIe tenI upara devadUSya vasa nAMkhyuM tyAre saMbhramathI kAusagga pAlI upara joyuM vimAna dekhI saMbhramathI aMdara cAlI gaI. A zuM che? ema sAdhvIone pUchyuM. sAdhvIoe kahyuM tArA tapaprabhAve deva Avyo lAge che. eTalAmAM vimAna nIce utaryuM ane sUraja ugyo. vimAnamAMthI nIce utarI nisIpI kahI upAzrayamAM pesI sAdhvIone kanyAoe praNAma karyA. ane bAlapaMDitA potAnA patine dekhI saMbhramathI ubhI thaI, sAme AvI kumAre te kanyAone bAlapaMDitAnA pagamAM pADI. te sAMbhaLI rAjAdinagarajano, mAM bApa vi. svajanavarga tyAM Avyo. tyArapachI dharaNIdharane javAnI rajA ApI. devadinI sarva dravya laI mahAvaibhavathI potAnA ghera gayo. vadhAmaNI zaru thaI. vaNikaputronA parivAre kumArane temano vRttAMta puchayo, tyAre kumAra kAMI uttara Apato nathI. teTalAmAM vidyA prabhAvathI vAstavikatAM jANI rasamAM bhaMga na paDe te mATe tailokyadevIe uttara Apyo ke Aryaputra Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 mULazuddhi bhAga-1 vimAnamAM jaldI AvI gayA che. teo to sthalamArgathI prasthita thayA hovAthI thoDo kAla pachI Avaze. aho ! mArI priyAnI kevI vacana caturAI che, tethI kumAra ghaNo khuza thayo. * dararoja loko potAnA putra mATe pUchavA lAgyA, tyAre bAlapaMDitA nimitte ApelA ciMtAmaNI ratnanA prabhAve kumAre yakSane yAda karyo. teja paLe yakSa hAjara thayo. yakSe kahyuM kayA kAraNe huM yAda karAyo ? kumAre kahyuM tamArI putrIe Apelo javAba nistAra pAmI zakAto nathI. mATe tamane yAda karyA che. to huM jaldI sarvane laIne AvuM chuM. yakSe te pramANe karyuM. e pramANe AlokamAM ja dAna phaLathI prApta ciMtAmaNInA prabhAve sarva icchA pUrI thaI. ane jinasAdhu pUjAmAM tatpara banelo dInAdine dAna Apato sarva prakAre pUrve ciMtavelA potAnA manorathane pUrato paMca viSayaka sukha anubhavato teno ghaNo kAla vItI gayo. yogya putro thayA. eka vakhata vicaratAM zIlasAgarasUri padhAryA. temane vAMdavA strIo sAthe devadinna gayo. vaMdana karIne zuddha bhUmie beTho. sUrie dharma dezanA zarU karI. sAmagrI prApta thaye chate dharmamAM yatna karavo joie. jo bhavyaloko ! bhavarUpI bhayaMkara samudramAM phasAyelA jIvone manuSyapaNuM, Aryadeza vi.sAmagrI sukhathI prApta thatI nathI. pUrvanAM zubha karmothI A sAmagrIne prApta karI ApaNe dharmamAM mana lagADavuM joIe. te dharma buddhizALIoe be prakArano kahyo che. tyAM sudhI "anaMtA duHkho, rAgAdinI paraMparA, karmanI utpatti, janmanI paraMparA, sarva viDambanA, mANaso AgaLa dIna vacano bolavA paDe, durgatinI prApti, rogono prAdurbhAva ane bahu kalezavALo bhayaMkara saMsAra che." jayAM sudhI jinezvare bhAkhelo sadharma jIvoe prApta karyo na hoya. tyAre koIka daivayogathI saddharma prApta thAya che. tyAre pApano nAza karI jIvo anaMta AnaMdathI bharelI, sarva duHkhathI rahita evI paramagatine pAme che. (64). | dIkSAnI bhAvanA thatAM devadi gurune kahyuM kuTuMbane svastha karI ApanI pAse dIkSA laIza. gurue kahyuM tuM thobhIza nahi. "huM paNa emaja IcchuM chuM" ema kahI ghera jaI moTA putra dhanapatine gharano bhAra soMpyo. jinAlayomAM aSTAdvikA mahotsavo karAI rahyA che, sAdhu sAdhvI samudAyane vahorAvI rahyA che, sAdharmikonI bhakti thaI rahI che. dIna, anAtha vi.ne dAna apAI rahyA che. ema joradAra ThAThamAThathI patnIo sAthe guru pAse saMyama svIkAryo. gurue hitazikSA ApI. , bho ! ahIM paNa prazama amRtane pInArA dIkSita jIvo nibaMdha sukhathI pUrNa thAya che. te bhAgavatI dIkSA atyAre tame prApta karI lIdhI che. have to mAtra apramattapaNe satata yatna karavAno che. je bhavasamudrane pAra pAmatA nathI. te adhanya adhamapuruSa che. je pAra pAme te uttama puruSa che. sAdhvIoe "icchA moDaNasaThI' ema kahyuM tyAre te sAdhvIone zIlamati pravartinIne soMpI. banne prakAranI zikSA lIdhI. Ayuparyata niraticAra cAritra pALyuM. anazana vidhithI marI bAramA devaloke deva thayA. tyAMthI cyavI mahAvidehamAM mokSa pAmaze. tethI Apatti pAmelA upara lavaNAdhipati susthita deva prasanna thayo, ane gurunuM sAnnidhya karAvyuM, te sarva dAnanuM phaLa che. Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 abhinava zreSThi kathAnaka 187 devAMganAnA rUpane jhAMkhu pADanArI evI suMdara rUpa lAvaNya vALI kanyAo maLI te AlokamAM dAnanuM phaLa che. paMcavarSI-sukumAla (paMcavarNa - sukumAlatAthI yukta) saghana-manohara aneka devadUSyo prApta thayA te AlokanA dAnanuM phala che. (71) ciMtAmaNI veThya, vraja, karketana vi. ratno maLyA te AlokamAM dAnanuM phaLa che. maNi mukatAphaLa vidyuma, sonu vi. vividha dravyono rAzi prApta thaI te AlokamAM dAnanuM phaLa che. paMca viSayaka anupama bhoga maLyA ane asAmAnya kIrti ane phelAI te AlokamAM ja dAnanuM phaLa che. e pramANe A lokamAM dAnanuM atulya phaLa che mATe aho ! mahAnubhAvo ! zakti pramANe dAna Apo "devadinna kathA samApta" (abhinava zreSThi kathAnaka ) A jaMbudvIpanA dakSiNa bhAratanA madhyakhaMDamAM vaizAlI nAme nagarI che. abhimAnI zatru rAjA rUpa jaMgalI siMhano nAza karavAmAM moTA zarabha samAna aDhAra guNarAjIno caTaka rAjA che. tyAM jIrNazeTha ane abhinava zeTha dAridra ane aizvaryanA maMdira evA be vANIyA hatA. kyAreka tribhuvanezvara vIraprabhu chadmastha paryAyamAM vicaratA vicaratA tyAM padhAryA. caumAsAmAM eka upAzrayamAM cAra mAsanA upavAsa karIne kAusagga dhyAne rahyA. jIraNa zeThe joIne bhaktithI praNAma karyA. Aje huM kRtArtha thayo. mAruM jIvana saphaLa thayuM, kAraNa ke Aje pAparUpI kAdavane dUra karavAmAM pANI samAna evAM bhagavAnanA caraNa yugalamAM mane namaskAra karavA maLyA. ema dararoja prabhunAM caraNa kamalane hAtha joDI namavA lAgyo. kSaNavAra sevA kare che ane vicAre che ke prabhu kharekhara cAra mahinAnA upavAsa laIne ubhA rahyA lAge che. tethI haMmezA nizcala dehavALA dekhAya che. je prabhu pAraNAnA divase mArA ghera padhAre to huM mArI jAtane dhanya mAnIza. ema vicAra karatA cAra mAsa vItI gayA. ane pAraNAno divasa AvI gayo. tyAre vaMdana karI nata mastake vinaMti karavA lAgyo ke he bhagavanuM ! "mArA ghera pAraNuM karavAnI kRpA karo !" ema kahI ghera jaI sAmagrI taiyAra karAvI, rAha joIne eka citte ubho rahyo. "A bhagavAna Ave che" ema vicArato bhagavAnane pAraNu karAvI huM saphaLa thaIza, emAM koI saMdeha nathI. jo mArA ghera prabhu padhAre to duHkharUpI taraMga samUhathI vyApta, ghaNI Apattio rUpI jalacara prANIonAM samUhavALA saMsAra samudrathI huM tarI jaIza. A bAju jIraNa zeTha vadhatI jatI pariNAmanI dhArAthI tenA roma roma khaDA thaI rahyA che. tyAre prabhue abhinava zreSThinA ghera praveza karyo. "dareka prANIne Apelu dAna AlokamAM ja phaLavALuM thAya che," AvI bhAvanAthI zeThe bhagavAnane pAraNuM karAvyuM. teja paLe supAtra dAnanA prabhAve ajoDa pAMca divya pragaTa thayA. jIraNa zeTha duMdubhino avAja sAMbhaLI vicAra magna thayo. - tyAre koIe kahyuM prabhue pAraNuM karyuM, te sAMbhaLI vadhatA bhAvo aTakI gayA. tyAM pArzvaprabhu tIrthanA kevalI bhagavaMta padhAryA.loko vAMdavA gayA. kevalI bhagavaMte paNa bhavasamudrathI pAra pamADavAmAM nAvaDI samAna dharmadezanA AraMbhI... bho bhavyo ! dharma ja zaraNa che. bIju badhu nakAmu che. sarva sAMsArika sukha-sAmagrI, svarga, mokSa badhu sArI rIte karAyelA dharmathI maLe che. te cAra prakAre che. te karo, jenAthI jaldI mokSa pAmazo. Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 mULazuddhi bhAga-1 A arasAmAM abhinava zeThanA puNya samUhathI cakita thayelA lokoe avasara jANI vinayathI pUchayuM.A nagaramAM vadhAre puNyavALuM koNa che? bhagavAne kahyuM jIraNa zeTha vadhAre puNyavALo che. bhagavana ! teNe to pAraNu nathI karAvyuM ane bIjAnA ghera to pAMca divya pragaTayA. bhagavAne kahyuM jo ekakSaNa mAtra teNe "prabhunuM pAraNuM thaI gayuM che" evuM na sAMbhaLyuM hota to cokkasa kevalajJAna pAmata. bIjo bhAva vagarano hovAthI tene "paralokanuM hita kAMI prApta nathI thayuM. A sAMbhaLI nagarajano jIraNazeTha upara bahumAna dharatA kevalIne namI pota potAnA ghera gayA. "abhinava zeTha kathA samApta have bIjA zlokanA bhAvArthane kahe che tenA viSe dhanasArthavAhanI kathA kahe che. . (dhanasArthavAha kathAnaka) jaMbudvIpanAM videhakSetramAM pavitra pUrva dizAmAM devanagara jevuM kSitipratiSThita nAme nagara che, kubera jevo guNano bhaMDAra evo dhana nAme sArthavAha che. je bottera kalAmAM kuzala che. eka vakhata kuTuMba mATe jAgaraNa kare che. tyAre rAtrinA chellA pahore vicAra Avyo ke je mANasa gharamAMthI nIkaLIne aneka AzcaryathI bharapUra evI pRthvIne joto nathI te kUpamaMDuka che. jayAM sudhI dhUrtothI vyApta aneka ghaTanAthI bharapUra evI pRthvI mANasa vaDe pavitra karAtI nathI tyAM sudhI te mANasane moja majA pAMDitya, vANImAM caturAI aneka dezabhASAnuM jJAna ane anya paNa sAruM prApta thatu nathI. tethI pRthvIpITha jovA huM jAuM ane potAnA hAthe kamAyelA dhanathI zreSTha kIrti phelAvuM. sAmagrI taiyAra karAvI ghoSaNA karAvI ke "sArthavAha vasaMtapura jAya che." jeNe sAthe AvavuM hoya tene badhI rIte saMbhALaze. tyAre ghaNA mANaso taiyAra thaI gayA. dharmaghoSasUrIe javAnI icchA hovAthI svarUpa jANavA sAdhune mokalyA. sAdhune joI sArthavAhe bhaktithI | AdarapUrvaka AvavAnuM kAraNa pUchayuM, tyAre sAdhue badhI vAta karI sArthavAhe khuza thaIne kahyuM. jo sArthamAM javAnI icchA hoya to sArthanA paDAvamAM raho ane mArI rAha juo. tyAre koIka sArthavAhane bheTa devA kerIno thALa bharI tyAM Avyo. sArthavAha paNa sAdhune ApavA lAgyo. tyAre sAdhue kahyuM mahAbhAga ! kaMdamUla phalavigere sacitta hovAthI amAre nA khape. saMkSepathI kadhya akathya. samajAvI sAdhu sUri pAse gayA. sAdhue vRttAMta kahyo, tyAre guNanA dariyA sUribhagavaMta pAMcaso sAdhuo sAthe tyAM AvyA. sarva sAthe taiyAra thatA prasthAna karyuM. badhA loko sukhethI cAle che. sArthavAha khAmI rAkhyA vagara badhAnI saMbhALa rAkhe che. anukrame eka moTA bhayaMkara jaMgalamAM AvyA. tyAM vRkSaghaTAthI taDako to sAva DhaMkAI gayo che. vaLI bhAratakathA jema arjuna, bhIma, nakulathI zobhita che, tema A vana arjunavRkSa ane bhayaMkara noLIyAthI yukta che, jema sapuruSanI mUrti suMdara citravALI hoya che tema suMdara cittAvALuM, kharAbanaTanuM nATaka kharAba nATyazALAvALuM hoya che tema A mRgalAvALuM che. jema jinAlayanI bhUmi haratAM pharatAM zrAvakovALI hoya che, Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 dhanasArthavAha kathA (189 tema bhamatA ghaNA jaMgalI pazuvALuM jema sAdhunuM zarIra saMvaravALu hoya che, tema saMvara nAmanA haraNavALuM, siddhi jema zaba vagaranI hoya, tema bhillane hitakArI, madonmatta strI jema kAmavALI hoya che tema A vana sArikAvALu che. zivanI mUrti jema gaMgAvALI hoya che, tema peMDAvALu, alkApurI jema ghaNAM vaibhavavALI hoya tema ghaNA prakAranA vAyuvALuM, sajajana mANasonI pravRtti jema ghaNAM nayavALI = ghaNu karIne nItimaya hoya) tema ghaNA jhADavALu, durjana mANasanI ceSTA ghaNI ApattivALI hoya, tema ghaNI nadIvALu, dADhI mUMchane dhAraNa karanAra zarIravALI nArI jema dADhIvALI hoya che tema hiMsaka jAnavaravALuM, jinezvarano samUha jema ghaNAM sattvavALo hoya tema ghaNAM prANIvALuM evA jaMgalanA madhyabhAgamAM sAthe pahoMcyo. e arasAmAM yuddhe caDelo vijayarAjA jema bhAre talavAranI dhArathI parapakSane dabAvI de che, tema gurutara jalavRSTinA nipAtathI-bhArevarasAda paDavAthI pakSiyone zAMti ApanAra, rAjA jema sainyanA samUhathI zobhe che, tema nadIpUrathI zobhanAra, rAjA uttejita parabhAvavALA hoya tema unnata vinAzavALo, (cAre bAju vinAza veranAra) jema rAjA dhanuSyavALo hoya tema IndradhanuSyavALo varSAkAla Avyo. vaLI camakatI vijaLInA kaDAkAthI vAtAvaraNa bhayAnaka thaI gayuM. gokaLagAyo cAlI rahI che. bhInA kAdavathI mArgamAM cAlavuM paNa muzkela che. deDakAnA ati apriya prAMuM DrAMuM zabdathI dizAo bharAI rahI che, vahetI giri nadInA pUrathI musApharI aTakI gaI che. AvA varasAdanA kAraNe AgaLa javAnuM baMdha thaI gayuM. tethI uMcI retIvALA pradeze DhAMkIne | taMbu tANIne sAthe rahyo. divaso jatA AkhA sArthamAM dhAnya khalAsa thaI gayuM. tethI loko sacitta kaMdamUla phaLa khAvA lAgyA.parvataguphAmAM rahelA munio paNa samAdhi cittavALA vividha tapamAM tatpara temaja dhyAna svAdhyAyamAM masta rahe che. varSAkAla ghaNo kharo vitatA chatAM rAtrInA chellA pahore sArthavAha vicAravA lAgyo ke "mArA sArthamAM koNa sukhI che ne koNa duHkhI che"? eTalAmAM tene munio yAda AvyA are re ! duHkhanI vAta che te munio duHkhI haze kAraNake teo sacitta kiMdAdine hAtha paNa lagADatA nathI. mArA pramAdane dhikkAra ho.jenA kAraNe tapasvIone tRpta na karyA. tethI apuNyazALI evA meM jAtane (AtmAne) Aloka ane paralokanI ApattimAM nAkhyo, kAle savAre samasta munione tRpta karIza. ema vicAratA rAtri jaldI pUrI thaI gaI. parivAre jaNAvyuM ke te muni aThavADiye, paMdara divase ke mahIne gocarI mATe Ave che. pote tyAM jaI joyuM to munionA zarIra tapathI sUkAI gayA che. zaramathI mAthu namAvI sUrInA page paDyo. sUrIe dharmalAbha Apyo. meM tamArI saMbhALa na rAkhI tenI mane kSamA karo. avasara jANI gurue saMvega upajAvanArI bhavasamudramAM taravA mATe zreSTha jahAja samAna suMdara dezanA ApI. te sAMbhaLI te bolyo ke mAre ghera sAdhuone mokalo jethI zuddha gocarI vahorAvuM. teno bhAva jANI tenI sAthe ja sAdhu mokalyA. ghera badhI rasoI joI paNa kAMI taiyAra na hovAthI romAMcita dehavALAe teNe ghI vahorAvyuM. kAlAdithI vizuddha evA te dAna vaDe teNe mokSa phaLa ApanAra samyakatva mahAvRkSanuM bIja prApta karyuM. te bAlavRddha vi. badhA sAdhuoe vAparyuM Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 mULazuddhi bhAga-1 ane hajama thaI gayuM, jema tapelA tavA upara jalabiMdu. varSAkAla pUro thatAM sArtha icchita nagare pahoMcyo. rAjAnuM sanmAna karyuM. potAno mAla veMcI dhAryA karatAM vadhAre lAbha meLavyo. bIjo mAla laI potAne ghera hemakhema pAcho Avyo. lIlApUrvaka potAnAM manorathone prApta karavAmAM tatpara viSayasukhone anubhavato teno kAla sukhapUrvaka jAya che. e pramANe anukrame AyuSya pUruM thaye chate dehano tyAgakarIne dAnanAM prabhAve yugalika thayo. uttarakurUmAM manohara rUpavALo, batrIsa lakSaNathI yukta, samAna rUpa ane yauvanavALI zreSTha strIthI yukta, kalpataruthI prApta thayelA manane ISTa evAM viSayasukha saMgamamAM eka tAna banelo traNa palyopama Ayu bhogavI saudharma nAmanA zreSTha vimAnamAM suMdara zararIvALo, paga sudhI laTakatI mALAvALo, traNa palyopamanI sthitivALo deva thayo. saudharmathI cyavI mahAbala thayo. A pramANe "deva ane manuSyo vaDe jemanA caraNa kamala vaMdAyA ane chelle karma khapAvIne mokSane pAmyA tyAM sudhI traSabhasvAmInuM caritra kahevuM. ghInA dAnathI dhanasArthavAha teramAMbhave tIrthaMkara thayA. mATe svazaktithI dAna ApavuM joIe. zeSabhavo zreyAMsa kathAmAM kahIzuM. "dhanasArthavAha kathA samApta" (grAmacintakanuM daSTAnta) jaMbudvIpanAM videhamAM rAjAe ekane gAmano ciMtaka tarIke nImyo. eka divasa rAjAnI AjJAthI bhAta pANI laI ghara yogya lAkaDA levAM pAMcazo gADA laI moTA vanamAM gayo. A bAju sArthathI bhraSTa thayelAM bhUkhatarasathI pIDAyelA zarIrALA sAdhuo Ama tema bhamatAM te gADAnA cIethI teja bhAgamAM AvyA, saMbhramathI temanI pAse gayo. bhAvapUrvaka vAMdyA temAM zaradaRtuno samaya jema dhULa vagarano hoya moTo rAjA vega vagarano hoya, ApattithI bhaMgAyelo mANasa jema AnaMda vagarano hoya, gharaDo mANasa dAMta vagarano hoya, suvaigha jema rogamAM rata hoya, tema rAga vagaranA,caMdra jema haraNavALo hoya, krodhI garvavALo hoya, jaina siddhAMta jema suMdara AzayavALo hoya, dAru pIdhela jema nazAvALo hoya tema jJAnavAlA sUrIne joyA. grAma ciMtake puchayu ke bhagavana ! Apa A bhayaMkara jaMgalamAM kema AvyA ? sUrI bolyA - amo mArga bhUlI gayA chIe. potAnAM AvAse laI gayo. bhakti bhAvathI vahorAvyuM ane vicAravA lAgyo. aho ! A jaMgalamAM aciMtya ciMtAmaNI samAna mahAsattvazALI supAtra evA mane sAdhu prApta thayA. te mAro puNyodaya kahevAya, mAre jaMgalamAM AvavAnuM kyAMthI hoya? athavA daivayoge viSamadazAne prApta thayelAM sAdhuo ahIM kyAMthI Ave ? AvI sAmagrI bhAgyazALI puruSone ja prApta thAya. tethI have mAre cokkasa kalyANa paraMparA cAlu thaze. je pApamalathI melA hoya eone AvAM avasare sAdhuonuM darzana maLI zakatuM nathI. ema vicAratAM pharIthI teNe caraNayugalane vaMdana karyuM. jamyA pachI talavAra laI mArga dekhADavA gayo.ghaNAM bhoLA bhAvavALo Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 nayasAra kathA 191 jANI sUrIe tene mokSavRkSanuM bIja samAna pAparahita evu samyagdarzananuM varNana karyuM. karmanA layopazamanA lIdhe teNe guru pAse svIkAryuM. sUrIe kahyuM AnA viSe tuM pramAda karIza nahi, kAraNa ke trAsa vagaranuM,vimala, kalaMkarahita, nirdabha AcaraNa yukta, traNe lokamAM addabhuta vakhANathI pUjAyeluM, AnaMda ApanAru, vidvAnonuM hRdaya, mahAphalodaya guNavALuM, evuM uttama samakita ratna saMsAra samudramAM prApta karI kayo mANasa pramAda kare ? (8) jema Apa kaho tema karIza" ema kahI mArge caDAvI pAcho pharyo. rAjakArya karI potAnAM ghera gayo. tyAM paNa jinavaMdana-pUjanamAM tatpara,susAdhunuM bahumAna karavAmAM rata jinabhASita siddhAMtano svIkAra karato. paMca namaskAra rUpI pANInA pravAhathI karmamalanA paDane sApha karato, avirata samyadraSTi evAM eno aMta samaya Avyo. samAdhithI marI zarIrapiMjarane choDI saudharma devaloka palyopamanI sthitivALo maharthika deva thayo. tyAMthI AyuSya pUrNa thaye chate avIne Aja bharatakSetramAM vinitA nagarImAM prathama jinezvarano putra ane bharatakSetranA adhipati bharata rAjAno marIcI nAme putrapaNe utpanna thayo. jinezvaranAM prathama samavasaraNamAM RSabha svAmInuM vacanAmRta pIne saMvega pAmyo ane zamI gayelA pApavALA teNe dIkSA lIdhI. eka divasa unALAmAM parasevA ane mala vaDe melA zarIrathI udvega pAmelo, ema vicAravA lAgyo.. merusamAna atizayabhArI uttama sattvoe Acarela jinezvaroe upadezela A cAritrane huM vahana karavA asamartha chuM. ane pitAnI zaramathI vrata bhraSTa thaI ghera kevI rIte jAuM? A bAju vAgha ane pelI bAju nadI che. AnAthI kevI rIte pAra pAmavuM? Ama vicAratAM AvAM prakAranI buddhi upajI ke parivrAjakanI dIkSAne huM grahaNa karuM ? jethI AgamamAM kahyuM che. - zramaNo traNe daMDathI viramelA ane nizcala tathA saMkucita dehavALA che. huM Indriyane jItela na hovAthI tathA mArA mana, vacana, kAya azubha vyApAravALA hovAthI daMDa rUpa che mATe mAre tridaMDa evuM cihna thAo. dravyathI loca vaDe ane bhAvathI Indriya dvArA zramaNo muMDa che, huM to bhAvathI muMDa nathI mATe huM astrAthI hajAmata karIza, ane coTI rAkhIza. skUla prANAtipAtathI huM virati rAkhIza. zramaNo sonuM vi. rAkhatA nathI. jinakalpI to kAMI paNa nathI rAkhatA, huM kAMIka rAkhIza. zramaNa zILasugaMdhavALA che, huM zIlavALo nathI. tethI huM sugandhi dravyathI vilepana karIza. zramaNo moha vagaranA che, mohathI DhaMkAyelA mAre chatra ho. zramaNo joDA nathI paheratA huM pAvaDI paherIza. zramaNo zveta vastradhArI ke vastra vagaranAM hoya che, huM gethI raMgelA vastra paherIza, kAraNa huM kyAyathI kaluSita mativALo hovAthI mAre AvA kaSAya vastra yogya che. pApathI DaranArA sAdhu ghaNAM jIvothI vyApta jalAraMbha karatA nathI. huM to parimita pANIthI snAna karIza. ane kAcu pANI pIIza. e pramANe tene hitakArI hetuvALA A parivrAjaka liMgane potAnI buddhithI kalpIne abhiSTa mativALA-potAne je ISTa che te tarapha mati - buddhi doDAvanArA "teNe pravartAvyo. pragaTa rUpavALA tene dekhI ghaNAM loko dharmane pUche che, tyAre te yatinA samAdi dharmane kahe che. to tame A dharmane kema na svIkAryo ? ema mANaso vicAravAM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 mULazuddhi bhAga-1 lAgyA. tyAre teone pote uparanI saghaLI vAta kare che. dharmakathAthI AkarSita thayelAM temaja ziSya thavA taiyAra thayelAone svAmIne soMpe che. gAma nagarAdimAM prabhu sAthe ja vicare che. bhagavAna vicaratAM vinItA nagarImAM samavasaryA. bharate dezanAM pachI pUchyuM ke he bhagavan ! A sabhAmAMthI A bharatamAM ja koI bhagavAna thaze ? prabhue kahyuM - marIcInI sAme IzAro karIne e sura asurathI vaMdita, sAta hAthanA deha pramANavALA vIranAme chellA tIrthaMkara thaze. pahelA vAsudeva ane mUkAvidehamAM cakravartI thaze. te sAMbhaLI bharatarAjA marIcIne vaMde che, ane traNa pradakSiNA ApI romAMcita dehaDIe stuti karavA lAgyA.. tame prazaMsanIya lAbho prApta karyA che. tame dhanya cho. puNyazALI cho, ke jethI khuda pitAzrIe paNa kahyuM che. tema ahIM chellA tIrthaMkara tathA pahelAM vAsudeva ane mukAvidehamAM cakrI thAzo. ema stuti karI pitAzrIne pUchI ghera gayA. te sAMbhaLI marIcI paNa mallanI jema raMgamaMDapa madhye hAtha pachADe tema hAtha pachADI traNavAra garvathI ema bolavA lAgyo 'huM vAsudevamAM pahelo, pitA cakravartImAM pahelA, ane dAdA tIrthaMkaramAM pahelA, aho ! mAru kula uttama che.' A garvathI koDAkoDi sAgaropama sthitivALuM bhArekhama duHkha ApanAruM nIcagotra bAMdhyuM. AvA prakAranI pravRtti karato te prabhu sAthe vicarI rahyo che, tyAre prabhu aSTApade mokSe padhAryA. tyAra pachI marIcine dAruNa roga utpanna thayo. paNa asaMyata hovAthI sAdhuo tenI saMbhALa rAkhatA nathI. tyAre A vicAre che ke mane koI celo prApta thAya to sAruM. eTalAmAM tyAM kapila nAme rAjaputra Avyo. yatidharma bhAkhyu chate tene kahyuM zuM tamArI kriyAthI kAMI puNya thAya che kharuM ? ricIe uttara Apyo. "ahIM paNa kaMIka che' te sAMbhaLI kapila kahevA lAgyo jo ema che to huM tamArI kriyA koI paNa jAtanA vikalpa vinA karIza. marIcie paNa amArA sarakho che ema jANI potAnI parivrAjaka dIkSA ApI. "ahIM paNa kaMIka puNya-dharma che" A vacanathI koDAkoDI sAgarapomano saMsAra vadhyo. A pachInuM vIra caritra prasiddha hovAthI amo lakhatA nathI. nayasAra kathA samApta zrI zreyAMsa kathAnaka kurudezamAM alaMkArabhUta gajapura nAme nagara che. tyAM bAhubalino putra somaprabha nAme rAjA che. teno putra zreyAMsakumAra che. teNe rAtre chellA pahore meruparvatane kALo thayelo joyo ane pote amRta kaLazathI sIMcI ekadama navo karyo. somaprabhe svapnamAM joyuM ke sUryanA kiraNo chUTA paDI gayA. ane zreyAMse uMcA uDADI pharIthI sUrya sAthe joDyA. tethI adhika tejathI camakavA lAgyA. nagarazeThe svapnamAM joyuM ke koIka moTA mANase zatru sainya sAthe yuddha karI prAyaH nAza karI nAMkhyuM zreyAMse tenI sahAya karI sarva sAmagrI vagere bhAMgI nAkhI. savAre badhA bhegA maLI ekabIjAne te svapna kahevA lAgyA. kumArane kAMI paNa zubha thaze eTalu cokkasa che. badhA ghera gayA. zreyAMsa paNa mahelanA uparanA mALanA gavAkSa (jharokhAM) thI nagara zobhA jovA lAgyo. Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zreyAMsa kathA 193 deva A bAju dIkSA laI mauna dharI prabhu RSabha jayAM jyAM jAya che. tyAM badhA hAthI, ghoDA, kanyA vigere thI AmaMtraNa Ape che. (sAme dhare che.) kAraNa ke teo jANatA nathI ke bhikSA kevI ane bhikSAcara kevA ? ema vicaratAM vicaratAM prabhune eka varSa thaI gayuM. zreyAMse nagaranA daravAjethI praveza karatA prabhune joyAM. dekhIne vicAravA lAgyo... "jevuM. dAdAjInuM rUpa, liMga, vrata pramANa che tevuM meM pUrve kyAMya dekheluM lAge che.' kyAM dekhyuM ema IhApoha karatAM jAtismaraNa jJAna thayuM tenAthI pUrvanI sarva hakIkata jANI huM jinezvarane vahorAvuM. ema vicAratA gharanA AMgaNAmAM Avyo. e arasAmAM tenA darzana mATe zelaDInA rasanA ghaDA laIne keTalAka mANaso tyAM AvyA ane bhagavAna paNa padhAryA. traNa lokanA gurune joI romarAjI khIlI uThI ane Izurasano ghaDo laI kahevA lAgyo he bhagavan! anugraha (upakAra) karo. tyAre "kalpa evo AhAra che mATe jinanAthe hAtha pasAryA. zreyAMse paNa karatamAM sarva rasa vahorAvyo. (nAMkhyA) caMdra ane sUrya sudhI zikhA lAgI jAya paNa prabhunA hAthamAMthI eka biMdu nIce na paDe. kAraNa ke paramAtmAno Avo atizaya che. Aje huM kRtArtha thayo. Aje jIvIta saphaLa thayuM. manuSya janmanuM phaLa Aje meM meLavyuM. kAraNa ke Aje meM prabhune pAraNuM karAvyuM. eTalAmAM gaganamAMthI sugaMdhI pANInI vRSTi thaI. devonA hAtharUpI kaLImAMthI mUkAyelI, lIna banelA mattabhramaranAM jhaMkAravALI puSpavRSTi AkAzamAMthI paDI. devatAoe gaMbhIra dhvanivALI duMdubhio vagADI. ratnano samUha mUkyo. IMdradhanuSya racyuM. vastra uDADyA, khIlelA nayanavALA devo bolavA lAgyA aho ! sudAna ! mahAdAna ! he kumAra ! tuM kRtArtha thayo che. tAro manuSya janma saphaLa che. jeNe Aje. traNabhuvananA nAthane pAraNuM karAvyuM. nagarajano tyAM AvyA. atyaMta harSathI pUchyuM he kumAra ! teM kevI rIte jANyuM ke bhagavAnane AvI rIte dAna apAya. te sAMbhaLI somaprabha vi. AzcaryathI praphullita netrovALA, tyAM AvyA. meM jAtismaraNathI dAnavidhi jANI ane bIju mAre prabhu sAthe AThabhavano sneha saMbadha che. kutuhalathI teoe bhavo pUchyA. A jaMbudvIpamAM uttarakurumAM huM strI ane prabhu puruSa rUpe yugalika hatA. daza prakAranAM kalpavRkSathI utpanna suraloka sarIkhA paMca viSayaka bhoga - upabhogathI lAlita zarIravALA ame uttaradrahanA makhamala jevI komala bhUmitale ugela kalpavRkSanI gahana chAyAmAM beThA hatA. tyAre kSIrasAgara sarakhA pANIthI bharelA sarovaramAM snAna karyA pachI gaganamAM kudatA deva zarIranA kiraNothI udyotita thayelI dizAstrIne jovAthI utpanna ciMtAbhArathI maMda maMda baMdha thatA nayana yugalavALo te mAro pati mUcha pAmyo. paLamAM svastha thaI bolavA lAgyo. hA svayaMprabhA ! tuM kyAM gaI tuM mane javAba to Apa. svayaMprabhA nAma sAMbhaLI pUrve anubhUta nAmanA vimarza (vicAra) thI nAza pAmatI cetanAvALI huM paNa paraNitale paDI. thoDIvAramAM svastha thaI jAtismaraNa thavAthI meM kahyuM ke nAtha ! huM ja te svayaMprabhA chuM. teNe kahyuM ke svayaMprabhA tuM kevI rIte ? meM kahyuM.... aThAvIza lAkha vimAnathI vyApta, sukRtathI vyApta, phATaphATa thatA rUpalAvaNyavALA deva Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 mULazuddhi bhAga-1 devAMganAothI bharela IzAla kalpa che, temAM zrIprabha nAme vimAna che. teno svAmI lalitAMga deva che. svayaMprabhA tenI paTarANI che. anurakta teono divasanI jema ghaNo kAla vyatIta thaI gayo. eka divasa karamAyelA puSpavALA ciMtAtura banelA devane devIe dekhyo. kAraNa pUchyuM. te deve kahyuM ke priye ! kAraNa moTuM che. janmAMtaramAM tapa ocho karyo hato jethI tArAthI vikhUTo paDIza. te mahAnuM udveganuM kAraNa che. teNe kahyuM tame thoDA tapanuM AcaraNa kevI rIte karyuM? teNe kahyuM - 1 A ja jaMbudvIpanA gaMdhamAdana parvata pAse gaMdhilApati vijaya madhye vaitADhya parvatanI zreNImAM gaMdhAra dezanA bhUSaNa samAna vidyAsiddhi samRddhithI samRddha gaMdhasamRddhi nAme nagara che. teno rAjA zatabalano putra mahAbala rAjA che. tene pUrva puruSanI paraMparAthI Avelo kSatriya jinavacanathI saMskArita mativALo bAlapaNAthI mitra svayaMbuddha nAme maMtrI che. bIjo mithyAtvathI mUDha manavALo saMbhinnazrota nAme maMtrI che. rAjA ghaNuM kharuM kArya tene pUchIne kare che. eka divasa madhura svaranA gholanavALA taMtrI talatAlanA avAjathI vikasita gaMdharva yukta nATakanA raMgamaMcamAM rahelA zaNagAra sajelA manohara naTanaTImAM parovelA cittavALo rAjA beTho che. tyAre svayaMbuddhe kahyuM he deva "sarva gIta te vilAparUpe che. sarve nATaka viDaMbanA che." ghareNAM bhAra rUpe che. sarve kAma duHkha ApanArA che. tyAre rAjAe kahyuM - kAnane amRta samAna A gIta che, tane vilApa rUpe kevI rIte lAge che.? nayananI unnati samAna nATakane tuM viDaMbanA kevI rIte kahe che ? dehane zaNagAranArA ghareNAMone tuM bhArarUpe kema mAne che ? asAra saMsAramAM sAra samAna kAmone tuM duHkhAvaha kema mAne che? tyAre svayaMbuddhe kahyuM he deva ! koIka strIno pati paradeza gayelo che, tenAM AgamananI kAMkSA rAkhatI te strI tenAM guNone yAda karI savAre stuti kare. tema svAmIne khuza karavA temanI AgaLa temanAM ja guNone varNanArA gItane paNa gAya che, tethI te gIta paNa vilApa ja che. tema bhUtane vaza thayelo hAtha paganI aneka ceSTAo kare tema nAcanAro paNa vividha ceSTAo kare che. tethI paramArthathI A paNa viDaMbanA che. koI svAmInA AdezathI mukuTa vi. alaMkArane grahaNa kare tenAM bhArathI pIDAya che. tema zuM koIe yogya aMgopAMga upara ghareNAM lagADyA hoya to zuM te bhArane vahana nathI karato ? tema kAmo paNa haraNavi. thI sevAtA kAmo paNa bahu duHkha ApanArA thAya che. (jema zabda kAmathI haraNo jALamAM phasAya che.) naranArIne AlokamAM paNa kAmo kaleza, kaMkAza, mahenata, ane duHkha karanArA che, ane e pramANe paralokamAM narakAdi mAThI gatinAM mahemAna banAve che. tethI te kevI rIte duHkha ApanArA nathI ? tethI paralokamAM sukhane IcchanArAoe temane vidAya ApavI joIe. saMbhinnazrote kahyuM ke rAjan ! svayaMbuddha zubha nimittane nahi dekhanAro pratyakSa jaNAtA viSayasukhane choDI ziyALanI jema mAMsa choDI mAchalI levA jatAM pAchaLathI pastAze. svayaMbuddha Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zreyAMsa kathA 195 kahyuM che saMbhinnazrota ! je zarIra vaibhava vi.ne anitya jANI AlokanAM sukhamAM Asakta banelo nirvANa vi.sukhanA prasAdhaka tapa saMyama anuSThAnamAM parAyaNa thato nathI, te prApta thayela ratnabhaMDAranAM suMdara ratno je sarvajanone prazaMsavAlAyaka, suMdara guNanA AdhAra anesuMdara viziSTa tejathI camakatA che, teone choDI kAcamAM anurAgI banavAno niSphaLa prayatnathI dAridra, parAbhava vigere duHkhAgninI javAlAthI dAjhelA mANasanI jema hoMzIyAra mANasothI niMdAya che. saMbhinnazrote kahyuM bhaviSya mATe no tAro prayatna mane to AkAza paDavAnI zaMkAthI tene dhAravA mATe TiMToDI jema paga uMcA karIne jue che, tenAM jevuM lAge che. vaLI maravAnuM nakkI ja che tethI "zuM zmazAnamAM jatu rahevuM, te zuM yogya che ?" tethI anAgata sukha hetu hAlanA sukhane na choDa. maraNa samaye paraloka hita karazuM. svayaMbuddhe kahyu mugdha ! yuddha AvI paDatA ghoDA hAthI Adi sainya taiyAra karavuM. nagara gherAI jatAM anna pANI bhegAM karavA. Aga lAgatAM kUvo khodavo vigere. zakya nathI. jo sainya vi. taiyAra hoya to zatruno pratikAra, lAMbA samaya sudhI svastha rahevuM, Aga oLavavAnuM sukha pUrvaka thaI zake. vaLI tuccha viSaya sukhamAM mohita banelo mokSa sukhanI avagaNanA karanAra tuM ziyALanI jema jAtano nAza na kara. bIjo bolyo A vaLI ziyALIo koNa che ? - svayaMbuddhe kahyuM eka jaMgalamAM parvatanI taLeTImAM rahelI girInadInA kAMThe ityAdimAM bhamanAra matta hAthIne dekhI mAravAnI icchAvALA zikArIe kAna sudhI bANa kheMcI prahAra karatAM vedanAthI vyAkula banelo hAthI nIce paDI rahyo hato, tyAre tenAM kuMbhasthalathI paDatA muktAphaLa dekhI tene levAnI IcchAthI jIvA sAtheja dhanuSa tyAM mUkI doDyo. tyAM to hAthInuM zarIra paDavAthI aDadhA pIsAyelA mahAkAyavALA sarpa, naSTaprAyaH banela haraNa ane bhillanA zarIrone bhamatA ziyALe dekhyA. A sajIva che ke marI gayA che. nizcaya karavA Agho pAcho thatAM "marI gayA che," evo nizcaya karI harSathI ema citavavA lAgyo. aho ! A to mAre jIvanabharanuM bhojana thaI raheze. tyAM pahelAM dhanuSyanI dorI upara lAgelI nasa khAI lauM, pachI zAMtithI Ane khAIza. ema vicArI nADI khAvA lAgyo. teTalAmAM dhanuSyanA saMdhibaMdhana chUTI javAthI tIkSNa agra koTAbhAgathI (tALavuM) gaLuM vIMdhAI gayuM, ane khalAsa thayo. tema tuM paNa nAza pAmIza. eTalAmAM rAjAe pUchayuM ke svayaMbuddha! zuM koI paraloka che? teNe kahyuM ke svAmI! jayAre bAlakAlamAM mArI sAthe tame naMdanavana gayA hatA tyAre ApaNI pAse eka kAMtivALo deva Avelo. teNe kahyuM he bhadra! mahAbala ! huM tArA bApano bApa zatabala. jinezvare bhAkhelA vratane AcarI lAMtakAdhipati thayo. tethI te bhadra! paraloka ghaNuM zuM kahyuM? ane sukRta duSkRta karmano vipAka paNa che, mATe jinadharmamAM rata banavuM ema kahI adazya thayelA. jo Apane te yAda Avatu hoya to paralokanI zraddhA karo ? rAjAe kahyu - pitAmahanA vacanone yAda karuM chuM. tyAra pachI avasara pAmIne svayaMbuddhe kahyuM - he deva ! tamArA vaMzamAM kuracaMdra rAjA tene kurumati nAme rANI ane putra harizcaMdra hato. te rAjA nAstikavAdanA dharmathI bhAvita manavALo mahAAraMbha vi. mAM masta banelo maraNa samaye narakanI Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 vedanA sAthe paNa na sarakhAvI zakAya tevI bhayaMkara vedanA vedavA lAgyo. kAnane sukhakArI madhura gItone paNa Akroza rUpe mAne che. jIbhane svAdiSTa lAge tevA dravyo paNa viSTA jevA lAge che. sugaMdhi koSTapuDa vi. nI gaMdha paNa kohavAyelA haraNanA zabanI gaMdha jevI lAge che. AMkhane vikasita karanAra lAvaNyamaya rUpa paNa aniSTa lAge che. komala rUnI pathArI kAMTAnI zayyA jevI lAge che.tyAre harizcaMdra viparIta pratikAra kare che. te marI narake gayo. pitAnuM AvuM karuNa maraNa dekhI kumAra dharmamAM mana lagADavA lAgyo. pitA pAsethI prApta A gaMdhasamRddha nagarane vidhithI pALe che. eka divasa teNe eka kSatriyakumArane kahyuM ke "bahujana pAsethI dhArmika vacana sAMbhaLI "mane kahevA" he bhadra! basa A ja tAre sevA karavAnI che. (26) tyAra pachI te subuddhi tene haMmezA dharma kahe che. rAjA saMvegathI subuddhinA vacano svIkAre che. nagarabahAra rahelA munine kevalajJAna thayuM tenA nimitta Avela surasamUhane joI harSa pAmela subuddhi rAjA pAse gayo. te bInA kahIe chate tenA manamAM kutuhala pUrAtA - ubhu thatA mana ane pavanane jitanAra evI gativALA ghoDA upara rAjA AruDha thayo ane kevalI bhagavaMta pAse Avyo. praNAma karI zuddhabhUmie beTho. ane kevalI bhagavaMtanA mukhAraviMdamAMthI nIkaLatA dharmane sAMbhaLavA lAgyo. kathAMtara thatu jANI pitAnI gati pUchI. tyAre sAMbhaLatA paNa bhaya upajAve evA sAtamI narakanA duHkha dariyAmAM DubelA pitAne jANI ghaNo saMvega pAmyo, nagaramAM gayo potAnA putrane rAjya sthApI subuddhine kahyuM have tame mArA putrane upadeza Apazo." subuddhie kahyuM, have deva ! have pachI mAro putra potAnA svAmIne upadeza Apaze, ane huM to tamArI sAthe dIkSA laIza. e pramANe te banneya paNa dIkSA svIkArI Atma sAdhanA karI. tyAra pachI he rAjanuM! te harizcaMdranA vaMzamAM asaMkhyAtA rAjA vyatIta thatAM ApazrI rAjA thayA cho. ane subuddhinA vaMzamAM huM thayo chuM, potAno adhikAra jANI meM vinaMtI karI. temaja akALe kahevAnuM kAraNa e che ke Aje huM naMdanavanamAM gayo hato. tyAM cAraNa munine dekhI ApanuM AyuH pramANa pUchayuM. teoe paNa kahyuM ke mAtra eka mahIno bAkI che. te sAMbhaLI pANImAM rahelu kAcI mATInuM koDIyuM jema cAre bAjuthI nAza pAme che tema DhIlA thatAM badhA aMgavALA rAjAe kahyuM che mitra ! ATalA AyuSyavALo huM have zuM karI zakIza ? svayaMbuddhe kahyuM sarva virativALAne eka divasa paNa kama nathI. tarata ja putrane rAjya ApI jinAlayamAM gayo. tyAM pUjA karI cAre AhAranA paccakakhANa laI pAdapopagamana anazana svIkArI mArIne tAro svAmI huM lalitAMga deva thayo chuM. te mAro mitra paNa draDha cAritra pALI ahIMja draDhadharma nAme deva thayo. "e pramANe meM thoDo tapa Acarela" ema te vakhate te Arya ! mane lalitAMge kahyuM - A arasAmAM IzAnendra pAsethI draDhadharma Avyo che lalitAMga ! naMdIzvare jinamahotsava karavA iMdra jAya che. huM paNa jAuM chuM. tuM paNa cAla. ame paNa (prabhu ane huM) IMdranI AjJAthI naMdIzvara gayA. jinAlayamAM mahimA karyo. tyAra pachI ticchalokanA zAzvatA caityanI pUjA vaMdana karatA lalitAMga vI gayo. tenAM virahAgni jvAlA samUhathI bhakSaNa karAtA zarIravALI huM (svayaMprabhA) parivAra sAthe vimAnamAM AvI. mArI zobhA nAza pAmatI dekhI svayaMbuddha (draDhadharma) mane kahyuM ke svayaMprabhA! Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zreyAMsa kathA 197 tAro cyavana samaya thaI gayo che. tethI jinAlayomAM pUjA kare jethI bodhi lAbha thaze. tenAM vacana sAMbhaLI naMdIzvara dvIpa vagerenA jinAlayamAM pUjAmAM tatpara banelI huM avIne puSkalAvatI vijaya madhye rahelI puMDarikiNI nagarInA svAmI vajasena cakrInI guNavatI rANInI kukSImAM putrI rUpe upajI. zrImatI nAma pADyuM. pitAnA bhavanarUpI pAsarovaramAM rAjahaMsInI jema dhAtrIothI lAlana pAlana karAtI yamaka parvatane Azrita latAnI jema sukhapUrvaka vRddhi pAmI.sAtiziyavALI kalAo grahaNa karI. eka vakhata saMdhyAkALe sarvatobhadra nAmanA mahela upara caDI. nagara bahAra manorama udyAna mAM rahelA susthita AcAryane kevalajJAnanI utpatti thavAthI devo AvavA lAgyA. te joI meM kyAMya A joyeluM che" ema IhApohathI jAtismaraNa thavAthI duHkhathI haNAyelI mUrchA pAmI. paricArikAoe jalamizrita vAyarAthI svastha karI, huM vicAravA lAgI mAro priya kyAM gayo ? mane jaNAto nathI, tenA vinA anya mANaso sAthe bolavAno zuM matalaba ? mATe mauna laI lIdhu. jaMke AnI vANI pakaDI lIdhI che. ema jANI levakajana maMtra taMtra balividhAna vi. karavA lAgyo. paNa meM mauna na mUkyuM, sevikAne lakhIne AjJA Apu. eka vakhata amadavanamAM-rANIvAsanA bagIcAmAM ekAnta jANI paMDitA nAmanI dhAtrIe pUchyuM ke putrI ! zA kAraNe te bolavAnuM baMdha karyuM che? tuM kahe, to tenA pramANe huM karuM. meM kahyuM he mAtA ! muMgApaNAnuM kAraNa che, paNa teNe sAdhavAne koNa samartha che ? harSathI khuza thayelI teNIe kahyuM he putrI ! kAraNa kahe, jethI temAM prayatna karuM. to sAMbhaLa he mAta ! dhAtakI khaMDanA pUrva videhamAM maMgalAvatI vijayamAM naMdIgrAma nAme gAma che. tyAM ahIMthI ja trIjAbhave dAridrakulamAM cha baheno upara huM janmI nirviNa thavAthI mA bApe mAruM nAma paNa nahi pADyuM. lokaprasiddhithI ninamikA e pramANe kahevAu . badhA dhUtakAratA hovA chatAM karma vazathI huM jIvuM chuM. kyAreka tahevAramAM paisAdAranA chokarAo miSTAnna vi. laI nIkaLyA, temanI joDe ramavA meM paNa mAtA pAse lADu mAMgyA, tyAre rIse caDI mAtAe kahyuM re pApI ! ahIM miThAI kyAMthI hoya ? "aMbaratilaka parvate jA tyAM phaLa khAje ke marI jaje." ema bolI mane phaTakArIne gharathI bahAra kADhI. raDatI raDatI huM gharathI nIkaLIne parvata tarapha jatA janamasUha sAthe tyAM gaI. te parvata meM najare nIhALyo. - atikAlA snigdha vAdaLAnA khaMDanI jema lokanA locanane AnaMdadAyaka uMcA zikhararUpa hAthothI jANe Abhane bheTavA Icchato hoya, jharatA jharaNonA avAjathI guphA ane dizA bhAga pUranAra, nara vidyAdhara kinnara yugalo jyAM gAMdharva nATaka karI rahyA che. sugaMdhI svAdu phaLa, phUla, patranA bhArathI namelA zreSTha vRkSavALo, jANe te aneka jAtanA pazu, paMkhIonuM kulamaMdira che, svAdhyAya, dhyAna, vyAkhyAna vi. zreSTha guNothI bharapUra evA munio tyAM vAsa kare che. ghaNuM zuM kahevuM? devone paNa ramyatAnA lIdhe Azcarya pamADe che. (30) tyAM uMcA uMcA vRkSothI loko svAduphaLa toDe che. ane meM paNa nIce paDelA pAkA phaLa khAdhA, lokonI sAthe parvatanI ramyatAne huM dekhI rahI hatI teTalAmAM kAnane AnaMdadAyaka ekabAjuthI gaMbhIra zabda sAMbhaLyo. (32) Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 mULazuddhi bhAga-1 tenAM anusAre huM mANaso sAthe tyAM gaI. tyAM dharmadezanA karatAM yugadhara AcAryane joyA. harSa bharelI huM sUrine vAMdI loko vacce beThI ane temanA mukhathI nIkaLatA-nisaratA dharmane sAMbhaLavA lAgI. te caudapUrvI cAra jJAnanA dhaNI amane bodha pamADavA vizeSa rIte samajAvavA lAgyA. mithyAtvAdithI jIva niraMtara karma bAMdhe che. adevamAM prabhunI gaNanA, asAdhumAM sAdhunI mAnatA, atattvamAM tattvanI buddhi A mithyAtva kahyuM che. madirA, viSaya, kaSAya, nidrA vi. pAMca ane cAravikathAe pAMca pramAda che. muMga vi.nA kuvAtha (ukALA) thI-lAkaDu ane cokhA vi. nA loTathI banela madirA be prakAranI hoya che. zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparzane viSaya kahyA che. krodha, mAna, mAyA, lobha A cAre kaSAya saMjavalanAdi bhedathI cAra cAra prakAre che, eTale soLa thayA. nidrA, nidrAnidrA, pracalA, pracalApracalA, thINaddhi ema pAMca prakAre nidrA che. ' strIkathA - A dezanI strI sArI, tenI bhASA mIThI ItyAdi. bhakta kathA - zAkamAM masAlA vi. sArA nAMkhyA che, tenuM varNana karavuM. dezakathA - A deza bahu manohara che, mana-tanane anukULa - game evo che ItyAdi. rAjakathA - A rAjaya vyApAra pradhAna che, ahIM dhaMdho sAro thaI zake ahIMnA rAjanetA ApaNA oLakhItA che. ItyAdi. rAjanitI vAto viratino niSedha (abhAva) ja avirati che. duSTa mana, vacana, kAya, azubha yoga jANavA. A badhA karmabaMdhanA hetuone choDo jethI saMsAra oLaMgI jaldI mokSamAM jazo. A sAMbhaLI ghaNA bodha pAmyA. meM paNa gurune pUchyuM - he bhagavana ! mArAthI vadhAre duHkhI koI che ? hAM, nArako che, caMdra, sUrya, graha, nakSatra vinA sadA aMdhakAramaya dhRNAjanaka bIbhatsa, pUti-vasAthI kAdavavALA, azubhagaMdha rasavALA narakAvAsamAM vividha pApakarmavALA jIvo upaje che. bhayaMkara darzanavALA dekhatAja gabharATa chuTe jANe sAkSAtu pApapuMja hoya tevA, temaja teo paraspara duHkha udare ane kSetra vedanA vede che. te duHkhane varNavA sarvajJa sivAya bIjo koI samartha nathI. tiryaMco paNa vividha jAtanAM ati dAruNa bhUkha, tarasa vi. duHkhone sahana kare che. te duHkho zabdathI varNavI zakAya ema nathI. tArA duHkhathI anaMtaguNa bhayaMkara duHkho paravaza paDelA naraka tiryaMco pAme che. ' jayAre tuM to amanojJa zabdAdine choDavA ane manohara viSayane sevavA mATe svAdhIna che. tethI tAre duHkha thoDu che. paNa sukRta dharmavALA sukhI jIvone dekhI tuM jAtane duHkhI mAne che. tethI jo sarvotkRSTa sukha IcchatI hoya to dharma kara, tyAre saMvega pAmelI meM gurune kahyuM jeTalo dharma karavA huM samartha houM teTalo dharma Apo. tyAre gurue aNuvrata vi. gRhastha dharma mane Apyo, tyAre gurucaraNa kamalane vAMdI ghera jaI AtmasaMtuSTa banelI huM to yathAzakti dharma pALavA lAgI. . tyAra pachI chaTha aThama vi. nAnA prakAranA tapamAM masta banelI meM ghaNo kAla pasAra karyo. pachI anazana lIdhu temAM rahelI meM eka divase mArI AgaLa eka devane joyo. hArathI zobhatA vakSasthalavALA, ratnanA vizALa mukuTathI zobhatA mastakavALA, potAnA zarIranI kAMtinA phelAtA kiraNothI dizAbhAgone udyotita karanAra, dhULa vagaranA, zreSThagdhurIvALA Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zreyAMsa kathA 199 devadUSya vasane dhAranAra, atyadbhUta rUpavALA devane joyo. je madhura zabdothI e pramANe bolI rahyo hato ke he nirnAmikA ! snigdha dRSTithI mane jo, nizcalamane A pramANe niyANuM kara ke "jo A lAMbA gALAthI Acarela tapanuM je kAMI phaLa hoya to cokkasa haiM AvatA bhavamAM AnI patnI thAuM" jenAthI tuM mArI sAthe devalokamAM bhogo bhogavIza. ema kahI deva adRzya thaI gayo. tenAM darzana pratyayathI bhAvita banelI meM teNe kahyuM tema sarva karyuM. namaskAra gaNatI marIne izAna kalpamAM teja lalitAMga devanI atyaMta manohara rUpavALI rANI thaI. tyArapachI avadhijJAnathI devapaNAnuM kAraNa jANI lalitAMga deva sAthe yugaMdhara sUrIne vAMdavA gaI. tyAre prakRtithI suMdara te ja aMbaratilaka parvatanA eka dezamAM rahelAM manoramya udyAnamAM azokavRkSa nIce birAjamAna sUrIne nihALyA. ane bhAvapUrvaka vAMghA. pachI potAnuM vRtAMta kahI madhura svaravALA gAMdharva gIta yukta zreSTha apsarAnA nATakanA vyApArathI pUjIne svasthAne gayA. tyAM ghaNA kAla sudhI bhogo bhogavI mAro priyatama cyavI gayo. tyAra pachI huM paNa cyavI ahIM upajI, divya udyotanA darzanathI jAtismaraNa pAmI. ane tenAM vinA bIjA sAthe bolavAnuM zuM kAma ? eTale mauna vrata lIdhuM. tyAre dhAtrIe kahyuM sAruM thayuM ke teM mane kahyu. emAM vaLI upAya che--A badho pUrvabhavano vRttAMta paTa upara AlekhI haiM bhamIza. jo te kyAMya manuSyamAM upanyo haze to A paTa joI jAtismaraNa pAmaze. meM paNa "A yukti yukta che" ema samajI paTa taiyAra karyo. vividha vRttAMta temAM Alekhyo, tyAre aMbaratilaka parvatanA prazasta puSpavALA, AsopAlava vRkSataLe birAjamAna yugaMdhara sUri, vaMdana mATe Avela devadevI IzAna devaloka, zrIprabha vimAna, temAM paNa teja kapala, svayaMbuddha, saMbhinnazrota mahAbala rAjA, dUta, maMtrI, tapasyAthI sukAyelA za2I2vALI nirnAmikA, lalitAMga, svayaMprabhA A badhu nAma sahita AlekhyuM. citrapaTa taiyAra thayo. tyAre te citrapaTa laI yutinA keza pAza, kuvalaya palAza sarakhA kAlA gaganatalamAM te dhAvamAM UMcI uDI, paLavAramAM pAchI pharI, meM pUchyu he mAtA ! jaldI zA mATe pAchA pharyA. teNe kahyuM he putrI kAraNa sAMbhaLa - tArA pitAne vadhAre varSanA nimitte (varSagAMTha nimitte) vijayavAsI rAjAo prAyaH karIne AvelA che. temAM tAro hRdaya deva hoya to ApaNuM kArya siddha thaI jaze. ema vicArI huM pAchI pharI. ane te paTa laIne pUrva pazcima dizAmAM gaI. hasatA vadane pAchI AvI. he putrI ! zAMta thA tAro priya joI lIdho. he putrI ! rAjamArgamAM citra mUkyuM tene dekhatA citramAM nipuNa loko rekhA vi. sArI dorelI che, ema vakhANa kare che. je loko nipuNa nathI teo varNa-rUpa vigerenI prazaMsA kare che. e arasAmAM durmarSaNa rAjAno putra durmAMta parivAra sAthe tyAM Avyo. muhUrta mAtra citra joI te mUrchA pAmyo. parivAre pUchayuM zA mATe mUrchA pAmyA ? teNe kahyuM - A citramAM AlekhelA potAnA caritrane jovAthI jAtismaraNa thavAthI huM mUrchA pAmyo. kevI rIte ? teNe kahyuM - kAraNa hu~ lalitAMga deva hato.svayaMprabhA mArI devI hatI. tyAre meM (dhAtrI) pUchyu "he Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 mULazuddhi bhAga-1 putra ! A kayuM gAma che? puMDarikINI nagarI che. A meru parvata che. A aNagAra che. paNa enuM nAma yAda nathI AvatuM. saudharma kalpa che. maMtrI sahita A koIka rAjA che? A koIka tapasvinI che, paNa tenuM nAma yAda AvatuM nathI. ethI A to khoTu bolanAra che. ema jANI meM kahyuM ke putra ! tuM badhu sAcu bole che paNa janmAMtara bhUlI gayo che. jo tuM sAceja lalitAga hoya to dhAtakIyakhaMDanA naMdIgrAmamAM AgamamAM kuzala, karmadoSathI pAMgalI banelI svayaMprabhAe tane jaNAvavA sAruM A citra ALekhyuM che. tArI anukaMpAthI tane zodhavA ahIM AvI chuM. to he putra ! Ava, tane tyAM laI jAuM. pUrvabhavanA snehathI baMdhAyela te bicArIne prasanna kara. tyAre mitroe mazkarI karI zaramano mAryo tyAMthI pAcho khasyo. muhUrta pachI lohArgala nagarathI dhana nAme kumAra Avyo. kUdavAmAM hoMzIyAra hovAthI loko vajajaMdha kahetA. te paTane joIne teNe kahyuM A koNe lakhyuM-doryuM che. ? tyAre meM kahyuM zA mATe pUcho cho, teNe kahyuM mAruM caritra koIe lakhyuM che, athavA te svayaMprabhAnA kahevAthI A AlekhyuM che, ema huM mAnuM chuM. tyAra pachI meM pUchayuM jo tAruM caritra che to kaho A kayuM gAma che? teNe kahyuM juo naMdIgrAma che, aMbatatilaka parvata che. yugaMdhara AcArya che. ane A tapathI sukAyelI nirnAmikA che. sabhinnazrota svayaMbuddha sahita A rAjA mahAbala che. IzAna kalpa che. zrIprabhavimAna che, A saghaLu khAtrI pUrvaka kahyuM. tyAre meM (dhAtrI) kahyuM ke tArA kuAnI putrI zrImatI te ja svayaMprabhA che, tethI rAjAne huM nivedana karuM to cokkasa tane A Apaze. tyAre te zubhamanavALo ghera gayo. ane mAruM kAma patI javAthI huM ahIM AvI, tethI rAjAne nivedana karyuM, jenA lIdhe tAre priya sAthe saMgama thAya. rAjA paNa mane (dhAtrI) ane rANIne bolAvI e pramANe kahevA lAgyA. he priya ! sAMbhaLa A lalitAMgane jeTalo huM jANuM chuM. teTalo putrI paNa jANatI nathI. kAraNa ke Aja dvIpamAM pazcima videhanA salilavatI vijayamAM vItazokA nagarImAM jitazatru nAme rAjA hato, tene manoharI ketakI nAme be rANI, teone acalabibhISaNa nAme putro hatA. pitA maraNa pAmatA acala ane bIbhISaNa ardha vijayane jItI (sAdhI) baLadeva vAsudeva thayA. namatA aneka sAmatanA mukuTa maNithI jemanI pAdapITha ghasAI gaI che. have acalane manoharI mAtA kahe che. he vatsa ! (me) tArA pitAnI ane tArI rAjya lakSmI ghaNI bhogavI, bhavabhayathI DarelI have paraloka hitakArI dIkSAne svIkAru. ghaNo Agraha karatA acale kahyuM he mA ! to devalokathI vyasana kAlamAM mane bodha pamADavA Avaje. hA pADI, dIkSA laI agyAra aMga bhayA. pUrvekroDanuM saMyama pALI lAMtaka kalpamAM Indra thayo. teja huM chuM. A bAju paNa baLadeva, vAsudeva lAMbA kALa sudhI atula rAjyane bhogave che. ane eka vakhata ghoDA khelAvavA ghoDe caDI baMne gayA. ghoDAoe apaharaNa karI mahAbhaMyakara jaMgalamAM nAMkhyA. gAyo cAlavAthI temano padamArga (pagalAM) bhUsAI gayA tethI badhu sainya paNa pAchu pharyuM. zvAsa bharAI javAthI ghoDAo paNa marI gayA. Ayu kSaya thavAthI bIbhISaNa maraNa pAmyo, tenA mohathI mohita manavALo acala paNa tene khabhe upADI phare che. A mUccha pAmyo lAge che. tethI zIta (ThaDA) gahana vanamAM laI jaIne rAkhu. bhavitavyatA vaze tyAre meM upayoga Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zreyAMsa kathA 201 mUkyo. tevI avasthAvALA acalane dekhI saMketa yAda karI lAMtakamAMthI bIbhISaNanuM rUpa karI tene bodha pamADavA Avyo. he bhAI! huM vidyAdhara sAthe yuddha karavA gayo hato. jItIne tArI pAse Avyo. e AMtarAmAM koIka anArya karmavALA duSTadeve tane Thagyo lAge che. tethI je A zabane te upADyuM che. tene A nadInA saMgamamAM satkAra karI de (vahAvI de), cAlo have ApaNe ghera jaIe. ane potAnuM rAjya bhogavavA lAgyA. eka divasa Asane beThA hatA, tyAre ekAeka meM manoharInuM rUpa pragaTa karyuM, tethI A khaLabhaLATa pAmI gayo (81) te kahevA lAgyo he mAtA ! tuM ahIM kyAMthI? tyAre meM saMketa vi. sarva kahyAM. he putra ! A asAra saMsAramAM dharmamAM udyama kara. ema kahI huM lAMtakamAM gayo. acale putrane rAjaya soMpI dIkSA lIdhI. tapa, saMyama pALI lalitAMga deva thayo. putra nehathI devI sAthe tene vAraMvAra mArI pAse laI jAuM chuM. A bAju te sAgaropamanAM sAtIyA navabhAga sudhI bhoga bhogavI cyavI gayo. tenAM ThekANe bIjo lalitAMga thayo. sarakhA guNavALA tene paNa putra snehathI huM vAraMvAra mArI pAse laI jato ema sattara lalitAMga vyatIta thayA. jene zrImatI jANe che tene paNa huM ghaNIvAra mArI pAse laI Avyo hato. tyAMthI vI huM ahIM upanyo. he pratihAra ! jaldI vajajaMghane bolAvo. tene A zrImatI kanyA ApuM. sarva aMge utkRSTa zaNagAra sajI kumAra Avyo. soLe kaLAe khIlelA caMdra sarakhA mukhavALo, madhyakAlanA sUrya kiraNothI vikaselA kamalA sarakhA locanavALo maNijaDita kuMDalathI (skRSTa) ghasAyelA puSTa (kapola) gAlavALo garuDa jevI lAMbI unnata nAsikAvALo,vidruma jevA ekadama lAla temaja komala kaMThavALo, kuMda sarakhA dhoLA, kaLInI mALA sarakhA AkAravALA snigdha dAMtanI zreNIvALo "uttarAsaMgathI yukta vRSabha samAna khabhAvALo mukhanA trIjA bhAga pramANa rahelI ratnAvalIthI veSTita grIvAvALo, nagaranI parikhA (khAI)nI jema lAMbA bAhuvALo, nagaranA kapATanI jema mAMsala (majabUta) ane vizALa vakSasthala (chAtI) vALo, hAthanA agrabhAgathI sArI rIte grahaNa karI zakAya tevAM madhyadezavALo, vikasita kamala sarakhI nAbhivALo, haraNa vAMsanA pAtra ane ghoDA jevI gola keDavALo, hAthInI sUMDha sarakhA sAthaLavALo, gupta jAnu pradeza yukta haraNa sarakhA ramaNIya jAMghavALo, suMdara rIte mUkelA sonAnA kuMbha sarakhA lakSaNayukta caraNayugalavALo, evo kumAra tyAM Avyo. ane rAjAne praNAma karyA tyAre rAjAe kahyuM he putra ! vajajaMgha pUrvabhavanA sneha saMbaMdhavALI A svayaMprabhA zrImatI banelI che teNIne paraNa. tyAre jema rAjahaMsa kamalInIne dekhe tema mane teNe dekhI, ThATha mAThathI vivAha thayo. thoDA divaso pachar ghaNAM dAsI vi. parivAra sAthe vipula ghareNAM vastra dravya ItyAdinA dAnapUrvaka tAte vidAya ApI ane anukrame lohagala pahoMcyAM. tyAM janmAMtaramAM upArjita viziSTa puNya samUhathI prApta thatAM sarva indriyane AnaMda ApanArA evA sukhasAgaramAM DubelA teone putra thayo. dehanI vRddhithI ane kalAbhyAsathI te moTo thayo. A bAju mArA pitAzrI lokAMtika devothI pratibodha pAmelA potAnAM putra puSkalapAlane rAjaya soMpI tIrthaMkara svarUpe dIkSA lIdhI. vividha tapathI utpanna kevalajJAna svarUpa sUryakiraNonA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 mULazuddhi bhAga-1 prasArathI aMdhakAranA phelAvano nAza karI jIvarUpI bhavyakamalavanane bodha pamADatA vicare che. AjubAjunA sAmaMta rAjAo puSkalapAla sAme paDyA tyAre vaghane bolAvavA mATe mahaMtane mokalyo. teNe jaI vinaMti karI ke jo mArA jIvananuM prayojana hoya to gati prasaMgathI tame zrImatI sAthe jaldI Avo. tyAre ame potAnA putrane rAjye sthApI saravana nAmanA vanakhaMDamAM pahoMcyA. vanamadhye dRSTiviSa sarpa hovAthI anya mArge gayA. mAruM Agamana sAMbhaLatA ja bhayathI vyAkula locanavALA sAmaMto puSkalapAla rAjAnA caraNe paDyA. pUjI-satkAra sanmAnakarI amane vidAya karyA. ame svanagara bhaNI nIkaLyA. lokoe kahyuM sa2vanamAMthI jAo, kAraNa ke muninA kevalajJAna utpattino mahimA karavA nIce utarelA devonI prabhAsamUhathI sarpanI dRSTinuM viSa nAza pAmI gayu che. anukrame tyAM pahoMcyA ane sthita rahyA. tyAM mArA bhAI sAgarasena munisena nAme be muni sAme rahelA hatA. teone ame dekhyA. - jeo tapa lakSmIthI bharelA zaradaRtumAM sarovaranAM pANI sarakhA prasanna hRdayavALA, zaradaRtunA pUrNacaMdra samAna saumya darzanavALA, devonI sabhAthI parivarelA dharmadezanA karI rahyA hatA. vizeSa bhakti bahumAnathI saparivAra teone vAMghA. ane zuddha azanAdi vahorAvyuM, tyAra pachI ame teonA guNone gAtA gAtA vicaravA lAgyA. eo dhanya-puNyazALI che. eono manuSya avatAra saphaLa thayo che, ke jeoe rAjya lakSmI choDI jinamatamAM dIkSA lIdhI, jeo zrutasAgaranA pAragAmI, duSkara tapa, saMyama karavAmAM tatpara, bhavya jIvo rUpI kamalone pratibodha pamADavAmAM sUraja samAna prakaTa mAhAtmyavALA, aneka labdhivALA, nirmala yazanA phelAvAthI jeoe dizAne sapheda banAvI-camakAvI dIdhI che. kSAnta, dAMta, nirmohI (nispRhI) seMkaDo guNothI yukta temaja mahAsattvazALI che. eo koI divasa Avaze tyAre sarva saMga choDI AvI muni dIkSAne guru pAse ame laIzu. kriyAkalApa karavAmAM ughata banI tapathI pApa karma khapAvI saMvegathI bhAvita banelA ame eonuM anusaraNa karazu. ati caMcala A jIvanano ghaNo bharoso nahi karavo. jaldI putrane rAjye sthApI ame dIkSA laIzu. evo nizcaya karI zubha bhAvanAthI bhAvita banelA teo potAnA nagaramAM gayA. amArA virahamAM putre paNa dAnAdithI naukarajanone potAne vaza karI amane mAravA sAru amArA zayana kakSamAM viSayogathI dhUpita dhUpa (mUkAvyo) ame te vAta jANatA na hovAthI parivAranAM mANasone vidAya- 2vAnA karI suI gayA. viSathI dhAtuo dUSita thavAthI ame kAla karI A uttarakurumAM yugalika rUpe upanyA. he nAtha ! A meM sarva jAtismaraNathI jANyuM. tethI he svAmI ! nirnAmikA ! je svayaMprabhA, ke je zrImatI hatI te huM ja chuM. je mahAbala je lalitAMga je vajaMgha te Apaja cho. Ape jeNInuM nAma lIdhu te ja huM svayaMprabhA chuM. svAmIe kahyuM ke AryA ! deva udyota dekhI pUrva jAti yAda karI huM vicAramAM paDI gayo ke huM deva bhavamAM vartI rahyo chuM. ane mArI svayaMprabhA cyavI gaI. te sarva A pramANe teM kahyuM. parituSTa manavALA pUrvabhavanA smaraNathI uttejita thayelA Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 zreyAMsa kathA 203 nehavALA sukhapUrvaka prApta thayela viSayasukhone bhogavanArA traNa palyopama jIvI saudharmakalpamAM deva thayA.. - traNa palyopama pramANa devalokanuM sukha anubhavI svAmIno AtmA eNvI vatsAvatI vijayamAM pahaMkarA nagarImAM suvidhi vaidyano kezava nAme putra thayo. huM paNa tyAMja abhayaghoSa nAme zreSThI putra thayo. tyAM paNa utkRSTa prItivALA rAjaputra, maMtrIputra, zreSThIputra, sArthavAhaputra paramamitra banyA. ame eka bIjAne ghera avara javara karIe. eka divasa vaidyaputranA ghera ame badhA beThA hatA, tyAM eka kRmi koDhathI herAna thayelAM (pIDAyelA) tapasvI AvyA. temane dekhI ame badhAe vaidyaputrane kahyuM ke tuM vaidya sAco ke jethI dravyalobhathI cikitsA kare che. dInAdine dUrathI choDI de che. te vaidyaputre kahyuM AvuM na bolo dIna, daridrono bhedabhAva rAkhyA vinA dharmabuddhithI huM cikitsA karuM chuM. to sAdhunI cikitsA kema nathI karato ? cikitsA karuM, paNa mArI pAse sAmagrI nathI. kAraNa ke AnA mATe traNa mUlyavAna vastunI jarUra paDe che. temAMthI eka lakSapAka tela mArA ghera che. paranta lAkha mUlyavALu ratnakaMbala ane gozISa caMdana nathI. A ame pUruM karazuM, ema kahI be lAkha dravya laI vRddha zeThanA ghera gayA. amane dekhI ubhA thaI zeThe Asane besADyA. hAtha joDI kahevA lAgyA. te kumAra ! mArA lAyaka kAma hoya to pharamAvo. be lAkhamAM amane gozISa caMdana ane ratnakaMbala Apo. amAre sAdhunI cikitsA karavAnI che. te sAMbhaLI zeTha vicAravA lAgyA, eo dhanya che, bAla chatAM dharmamAM kevA rata che. ame adhanya chIe ke jethI gharaDA thayA chatAM mahAmohathI mohita manavALA ame dharmamAM mana lagADatA nathI. ema vicArI vinAmUlya baMne vastu ApI. (zeTha) dIkSA laI aMtakRta kevalI thayA. bALako paNa sAdhune tela mAliza karI tenAM vIryathI cAmaDImAM rahelA kRmio bahAra nIkaLyA. kaMbala ratna tene DhAMkI dIdhu. tethI badhA jIvaDA temAM lAgI gayA. pachI mRtakalevaramAM jhATakI dIdhA. gozISa caMdanathI vilepana karavAthI sAdhu svastha thaI gayA. . e pramANe bIjIvAra karavAthI mAMsamAM rahelA bahAra nIkaLyA. trIjIvAra hADakAmAM rahelA bahAra nIkaLyA. pachI saghalAe ghAone saMrohiNI auSadhithI rujhavyA. kSamA mAMgI svasthAne gayA. bAkI rahelA caMdana, kambalanuM aDadhu mola maLyuM. tenAthI pharakatI dhvajAnA ADaMbarathI vyApta seMkaDo zikharavALu bhavyajIvone bhAva jagADanAruM suMdara jinAlaya karAvyuM. ane saMvega raMgamAM raMgAyelA bhavathI DarelA teoe mA bApa svajanone sanmAna ApI guru pAse dIkSA lIdhI. uttama munivarothI Acarita, udAra, supavitra, sarvottama mokSa sukha ApanAra evA saMyamane niraticAra pALI anazana vidhithI deha choDI azruta kalpamAM sAmAnika deva thayA. (119) tyAMthI AvI puMDarikiNI nagarImAM vajasena rAjAnI maMgalAvatI mahArANInI kukSimAM cauda Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 mULazuddhi bhAga-1 mahAsvapnathI sUcita vaidyajIva putrarupe (upanyo) avataryo. tenuM nAma vajanAbha pADyuM. kanakanAbha, ruNyanAbha bAhu subAhu athavA kanakanAbha ane ruSyanAbhanA pITha mahApITha e bIjA nAma hatA (Asakta) tenA cAra bhAI thayA. ane huM abhayaghoSa nAme tyAM ja rAjaputra thayo. huM bAlyapaNAthI vajanAbhamAM ghaNo lIna-tanmaya banelo hato. ane teno sArathI thayo. vajanAbhane rAjya soMpI vajasena rAjAe tIrthaMkara rUpe dIkSA lIdhI. vajanAbhane paNa cakrAdi ratno upanyA ane cakravartI thayo. kanakanAbha vi. mahAsAmaMta thayA. lAMbA samaya sudhI rAjaya bhogavI kAmabhogathI nirveda pAmelA potAnA pitAzrI tIrthakara lakSmInA bhoktA che, temanI pAse dIkSA lIdhI. vajanAbha cauda pUrvI thayA. prabhue AcAryapade ArUDha karyo. zeSa 11 aMga bhaNyA tyAM bAhu vaiyAvacca kare che, pAMcaso munionI gocarI temaja vastra pAtra kaMbala daMDa vi. lAve che. auSadha, pATa, pATalA, saMthArA vi. jeNe je icchA hoya tene sarva jarA paNa kheda pAmyA vinA lAvI Ape che. bIjo subAhu svAdhyAya, adhyayana dhyAna ane tapasyA karanAranI thAkyA pAkyA vinA sevA kare che. ethI bAhue bhogaphaLa ane subAhue bAhubalanuM karma upArjana karyuM. je utkRSTa svarUpe devone paNa camatkAre karAvanAruM hatuM. pITha mahApITha to satata svAdhyAya kare che. sUrI pahelAM benI satata prazaMsA kare che. tyAre bIjA be vicAravA lAgyA, guru rAjasvabhAvane mUktA nathI. je kAma kare tenI prazaMsA kare che. AvI mAyAthI guru upara aprItinA kAraNe strIgotra bAMdhyuM. ame badhAe ghaNAM kAla sudhI vrata pALyuM. samAdhithI marI chae jaNa sarvArthasiddha vimAnamAM upanyA. tetrIsa sAgaropama sudhI sukha bhogavI pUrvabhave bAMdhelA tIrthakara nAmakarmanA udayathI tyAMthI cyavI prathama nara-deva jemanA caraNa kamaLamAM name che evA A pratyakSa pitAmaha pahelA naMbaranA vajanAbha RSabhanAtha nAme tIrthaMkara thayA. zeSa anukrame bharata, bAhubalI, brAhmI, suMdarI thayA. tyAM videhamAM jinezvare mane kahyuM hatu vajanAbha bhAratamAM prathama tIrthaMkara thaze. ane zeSa manuSyapaNu pAmI mokSe jaze. tethI jo ! jinezvara liMga dekhI mane jAti yAda AvI, tenAM dvArA bhikSA dAna paNa jANyuM te sAMbhaLI rAjA vi.nA romaharSa khaDA thaI gayA. ane mArI prazaMsA karI ghera gayA. prabhunA pAraNAnA sthAnane koI oLaMdhe nahi te mATe zreyAMse tyAM ratnamaya pIThIka karAvI ane traNe kAla pUje che.loko paNa tema karavA lAgyA. kAla jatAM saMcapurapIThikA tarIke te prasiddha thaI. prabhu pAse dIkSA laI zreyAMsa mokSe gayo. mUlyavAna supAtra dAne bhavanane dhanathI bhuvanane yazathI bharyo. ane bhagavAna ne rasathI bharyA. AtmAne nirUpama sukhamAM mUkyo. "zrI zreyAMsa kathAnaka samApta" (candanAsatI. kathAnaka) , aMga dezamAM Abhe AMbatA moTA khullA makAna, nagara koTanA daravAjA, jharokhA, toraNa, bhavana,devakulathI zobhAyamAna caMpA nAme nagarI che. jema zreSTha parvata vanarAjI (jaMgala)thI zobhita, geMDAvALo, siMha yukta, zreSTha vAMsavALo, suMdara nAnA mRgalAvALo, suMdara mekhalA = zikhara uparathI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 caMdanA kathA 205 samatala bhUmivALo hoya che. tema adhikAra" samUhathI zobhita, talavAravALI, pradhAna sainyavALo, uttamavaMzavALo, zreSTha koTavAlavALo, suMdara gativALo dadhivAhana nAme rAjA che. tene ceDArAjAnI putrI zrAvakadharmamAM udyamazIla dhAriNI nAme rANI che. teNIe eka vakhata rAtrinA chellA pahore phaLaphUlathI bharapUra aneka mANasone upakAra karanArI potAnI kAMtithI sarva vanalatAne jhAMkhI pADanArI kalpalatAne svapnamAM dekhIne jAgI. rAjAne sarva vAta karI. traNe lokamAM vizeSa, ghaNAM mANasone upakArI, sarva nArIomAM pradhAna evI putrI thaze. e pramANe abhinaMdana ApyA. "tahatti" karI sukhapUrvaka garbha dhAraNa karatI rANIe paNa kALa pAkatA putrIne janma Apyo. teNInuM vasumati nAma rAkhyuM. * A bAju vatsa dezamAM alaMkAra bhUta kauzAmbI nAme nagarI che. zatAnIka nAme rAjA che. mRgAvatI paTarANI che. A baMne rAjAone paraspara vaira che. anyadA zatAnIke sainya sAthe dadhivAhana rAjA upara caDhAI karI. yuddhamAM dadhivAhana bhAgya joge nAza pAmyo. luMTAI rahelA nagaramAM zatAnIke potAnAM sainyamAM ghoSaNA karIke "je maLe tene grahaNa karo' je jene grahaNa karaze te tenuM ja raheze. tyAre eka nokare piyaratarapha bhAgatI vasumati sAthe dhAriNIne pakaDI. rastAmAM eka puruSe puchayu eone zuM karIza? A mArI patnI thaze ane A putrIne vecI daIza. te sAMbhaLI dhAriNI vicAravA lAgI.... nirdaya ! karuNAhIna ! karmavidhine dhikkAra ho ! koNe AvuM karyuM? tribhuvanamAM atulyavIra puruSa evo mAro patija marI gayo. eTalAthI paNa tane zAMti na thaI eTale mane AvA krUra puruSanA hAthamAM jakaDI. hA nirdaya daiva ! zuM atyAre mArA mananA nizcayane paNa jANato nathI. jethI zIla khaMDavA paNa udyata thayo che. tethI zuM A pApI baLajabarIthI paNa mArA zIlanuM khaMDana karaze ? zuM A bALA anartha pAmaze ? piyare nahi pahoMcelI patinA virahavALI zIlabhaMga ane putrInuM vecANa thavAnuM vicAratI tarata ja marI gaI. teNInuM akAle maraNa dekhI bAlikAne te sainike komala vacanathI sAcavIne rAkhI. anukrame kauzAmbI pahoMcyo. mAthe ghAsano bhAro ApI vecavA mATe bajAramAM ubhI rAkhI. dhanavAha zeThe dekhI vicAryuM...... AkRtithI A kanyA uttamakulanI hovI joie. tethI Ane grahaNa karuM. jethI AnA pitA sAthe mAre paricaya thaze. mola ApI grahaNa karI mUlA nAmanI potAnI bhAryAne soMpI. putrIrUpe rahevA lAgI. atyaMta zItala svabhAvanA lIdhe tenuM caMdanabAlA bIjuM nAma pADyu.yauvanavaya pAmI. teNInA aMgo aMga atirasa yukta komala ane kAmuka mANasone moha pamADanArA thayA. temaja stano aDadhA ugI uThyA. paripUrNa caMdramaMDalasamAna manohara mukha, lAvaNya ane varNa-kAMti "rUpAdi asAdhAraNa che" evuM kahI batAve che. vana - madhara (2) jA.46. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 . mULazuddhi bhAga-1 kAmadeva rAjAnA maMdira evA navayauvanamAM rahelI hovA chatAM yauvana vikAra rahita sukhathI tyAM rahe che. (9) eka vakhata unALAnA taDakAthI saMtapta dehavALA, ghaNAM ja thAkelA, parasevAnA jalathI malina, ane azakta evA zeTha bahArathI AvyA. caMdanAe dekhyA. tevuM kAryakaravA hoMzIyAra bIjo koI nahi dekhAtA pAdazaucanI (paga dhovAnI) sAmagrI laIne caMdanA AvI. "putrI ja che" ema mAnI teNIne zeThe nA na pADI zarIra sarva rIte khIlela hovAthI, svabhAva ziSya jevo vinayavALo hovAthI aMgo yauvananA AraMbhathI bhArI hovAthI atiAdarathI paga dhotI teNIno kezakalApa (aMboDo) chUTI gayo. kAdavamAM paDatAM aMboDAne zeThe geDIthI lIdho. ane upara rahelI mUlAe de.... te vicAravA lAgI are re ! tuM dekha ! A mUDha putrIne svIkAravA mATe atirAgathI mohita manavALo banI AvI ceSTA kare che. athavA AvuM yauvana, lAvaNya, rUpa saubhAgya dekhI muni paNa cokkasa kAmane paravaza thaI jAya. tethI jo ANIne draDha anurAgavALo A paraNaze to svapnamAM paNa mAruM nAma paNa nahi le. dUrathI nAza pAmela A kArya phaLe nahi te pahelAM prayatna karI lauM. nakha chedavAnI upekSA koNa kare ? hajI paNa vyAdhi nabalo che, tethI pratikAra cokkasa thaI zakaze. pachI gADha thayelAM roganAM pratikArano prayatna paNa niSphaLa thaze. duSTa cittanA kAraNe AvA ghaNAM khoTA vikalpo karyA. athavA to durjana mANasa badhAne potAnA sarakhA mAne che. kahyuM che ke - zuddha svabhAvavALo, sAdhujana (sajjana) anyarUpe vyavahAra (vartana) kare che. tene duSTa svabhAvavALo durjana anya rUpe mAne che. zeTha gherathI jatAM, nAIne bolAvI teNInuM mAthuM muMDAvI dIdhuM. pagamAM beDI bAMdhI dIdhI. eka bhoMyarAmAM purI ane sAMkaLathI thAMbhalA sAthe beDI bAMdhI dIdhI. daravAjo baMdha karI dIdho. badhA parijanane kahyuM ke zeThane kaheze tene A ja daMDa thaze. bhojana samaye na dekhAtA zeThe pUchayuM caMdanA kayAM gaI? magaramacchanI dADhA samAna mULAnA bhayathI koI bolatuM nathI. tyAre zeThe vicAryuM kyAMya bahAra ramatI haze. eTale bhojana karI lIdhu. ema bIjA trIjA divase eja pramANe yAda karI. paNa cothA divase zeThe Agraha karyo. Aja to jayAM sudhI caMdanA na dekhAya tyAM sudhI khAvu nahi. "mUlA mane zuM karI leze mArA jIvanadAnathI paNa aneka guNavALI bAlAne jIvADuM' ema mAnatI eka zuddha dAsIe zeThane sarva bInA kahI dIdhI. tyAra pachI vyAkula manavALA ciMtAtura zeThe bhoMyarAnA dvAra ughADyA. kezabhArakezakalApa vinAnI, bhUkha tarasathI zarIra ekadama karamAI gayu che, gAla AMsuthI lIpAyelA che evI caMdanAne joI. AMsu bharelA nayanavALA zeTha rasoDAmAM gayA paNa mUlAe badhA azanAdi aMdara mUkI daravAje tALuM mArI dIdhuM hatuM. tyAre barAbara jotAM nirAhAra-"AmAM zuM khAvAnuM che" evI upekSAthI nahi chupAvelA supaDAnA koNAmAM rahelA aDadanA bAkaLA dIThA. teja laIne caMdanAne ApyA. ane kahyuM che beTI !" luhArane bolAvI lAvu ane manojJa bhojana raMdhAvu tyAM Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 caMdanA kathA 207 sudhI A khA, ethI karI ati bhUkhanA lIdhe zarIra nAza pAmI na jAya. ema kahI zeTha luhAranA ghera gayA. tyAre caMdanA sUpaDAmAM apAyela mAkhInAM DhagalA sarakhA aDadane dekhI potAnI pUrvAvasthA yAda karI zoka karavA lAgI.he daiva ! trilokamAM tilaka samAna kulamAM janma Apyo, to akALe pracaMDa dussaha dAridra kyAMthI AvyuM ? jo huM mA bApane vallabha thaI to, teonA maraNa duHkhane bhogavanArI zA mATe banAvI ? he niSkaruNa ! bAMdhavo sAthe viyoga karyo, to A bIjuM dAsapaNuM kema Apyu ? (19) sukulamAM utpanna thayelAMne ane prApta thayelI potAnI avasthAne vizeSa niMdI vAraMvAra nIkaLatA AMsuthI bharAyelI te chokarI raDavA lAgI. ema potAnAM karmane niMdI ane avasthAno zoka karI. bhUkhathI (sukAyelA) patalAM paDelA gAlavALA mukhane hAthamAM mUkI bAkaLAne vizeSe joI zoka (aphasosa) thI bharelA kaMThavALI vicAravA lAgI... bhUkhyA mANasane evuM kAMI nathI je na bhAve. paNa pitAnA ghera ekAsaNAMnA pAraNe paNa icchA mujaba caturvidha saMghane vahorAvI (dAna ApI) pachI hu~ pAraNuM karatI hatI, to atyAre aTThamanA pAraNe viSama dazA. pAmelI paNa (huM) koIne bhAga ApyA vagara puNyahIna huM pAraNu kevI rIte karuM ? jo koIka atithi Ave to keTalAka bAkaLA ApI huM pAraNu karuM. ema vicArI dvAradeze ubhI rahI ane dekhavA lAgI. (25) e arasAmAM saMgamadevanA mahAghora upasargothI pAra pAmelA, jagataguru zrI vardhamAna svAmIe abhigraha karyo ke - te A pramANe - dravyathI - sUpaDAnA eka khUNAmAM bAkaLA hoya. kSetrathI - ApanArano eka paga uMbarAnI aMdara ane eka bahAra hoya. kAlathI - bhikSAcaro bhikSA laI pAchA pharI gayA hoya. bhAvathI - mahA2Aja kulamAM utpanna thayelI kanyA dAsI banelI hoya, beDIthI baMdhAyelA pagavALI hoya, mAthu muMDAvelu hoya, zokathI kaMTha rUMdhAI gayo hoya ane raDatI hoya tevI kanyA dAna Ape to pAraNu karavu. anyathA nahi." e pramANe kozAMbikAmAM mANaso jenAM abhigrahane jANatA nathI evA prabhu gocarI mATe vicare che. eka vakhata sugupta maMtrInA ghera gayA. dAsI bhikSA lAvI. bhagavAna to lIdhA vagara cAlyA gayA. naMdA maMtrINIe dekhyA te bolI he halA ! bhagavAne bhikSA kema na lIdhI ? he svAminI ! A prabhune cokkasa koI abhigraha haze. akRtithI maMtrIne kahyuM ke tamAruM maMtrIpaNuM zA kAmanuM ? bhagavAnano abhigraha paNa jANatA nathI. maMtrIne paNa adhIratA thaI. tyAre mRgAvatInI dAsI tyAM AvelI hatI. teNIe rANI mRgAvatIne kahyuM. rANIne paNa adhIratA thaI. rAjAne nivedana karyuM - tamArA rAjya vaDe zuM ? jo prabhuno abhigraha pUratAM nathI. ahIM prabhu vicarI rahyA che e pramANe paNa jANatA nathI. atyAre huM abhigraha pUrIza" ema rANIne AzvAsana ApI, zokAtura rAjAe maMtrIne bolAvyo. maMtrIe rAja AdezathI bhikSAcarone (pAkhaMDIone) abhigraha vizeSa pUchayA teoe Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kahyuM he mahArAja ! sAdhu lokonA vicitra-vividha jAtanA abhigrahoya che, tethI kevIrIte jANI zakAya ? to paNa dravyathI vicitra dravyo, kSetrathI judA judA pradezamAM dAtA ubho hoya ityAdi, kALathI pahelo pahora vagere, bhAvathI, dAtA hasato hoya, raDato hoya, nAcato hoya, gAto hoya, ramato hoya ityAdi. tyAre jema kahyu tema rAjAnA AdezathI loko dAna ApavA taiyAra thayA chatAM prabhu letA nathI.tethI atyaMta ciMtAtura banelA loko vicAravA lAgyA. A Akho deza puNyahIna che. je kAraNathI ahIM rahelA jagadguruno paNa vyavahAra vidhithI apAyelA annapAnathI upakAra karI zakAto nathI. jenuM yatnathI (yogyatAthI joDAyeluM) joela dAnane yatio grahaNa karatA nathI, te gRhastha zuM kAmano ? teno gharavAsa nakAmo che. jema jema prabhu AgaLa arpaNa karAyelu aneka jAtanuM bhaktapAna prabhu letA nathI. tema tema mANaso prabhunI ciMtAthI maMda thayelA viThThala banelA kheda pAme che. e pramANe potAnA vaibhava upabhoga saMpattinI niMdA karavA pUrvaka vyagra banelA mANaso dhana parijana samRddhi sarva niSphaLa mAne che. (29) e pramANe pAMca divasa nyUna cha mahinA sudhI vicaratA dhanAvAha zeThanA ghera pravezyA. pUrve varNavAyelAM svarUpavALI caMdanabAlAe prabhune joyA ane vicAravA lAgI.... AlokamAM huM kRtArtha chu, puNyazALI chu, jeNInA pAraNAMnA divase A paramAtmA padhAryA che. jo koI paNa hisAbe prabhu mArAM aDada bAkaLA grahaNa kare to duHkha paraMparAne jalAMjali ApI devAze. ema vicAratI hatI eTalAmAM tyAM prabhu AvI ubhA rahyA. bhakti samUhathI pUrNa bharelAM aMgavALI jaldI bAkaLA laI ApavA taiyAra thaI, paNa prabhu mATe anucita kahevAya ethI raDavA lAgI ane sAMkaLe baMdhAyelI bahAra nIkaLI zakatI nathI. pagethI (DehalI) uMbarAne rokIne jagadgurune kahevA lAgI he bhagavAn ! Apane kalpatA hoya to mArA upara anugraha karI grahaNa karo ! abhigraha pUrNa thayelo jANI svAmIe paNa hAtha pasAryo. te paNa temAM nAMkhI pharIthI vicAravA lAgI puNyazALI tyAre potAnAM bhavanamAM AvA uttama pAtrane prApta kare che, jyAre te prANIone moTu kalyANa thavAnuM hoya. kalyANa paraMparA pharI mAre cAlu thaze. kA2Na ke prabhue svayaM upakAra karyo. abhigrahanA pAraNAmAM prabhune pAraNu karAvyuM. tethI nara deva ane mokSa sukha mArA hAthamAM ja AvI gayA che. (38) 208 e avasare 'aho dAnaM sudAnaM' bolatA devasamUhe AkAzamAM vastra uDADyA. puSpavRSTi karI. vAdaLAoe sugaMdhi jala varSAvyuM. sugaMdhi vAyaro vAvA lAgyo. devaduMdubhi vAgI. devoe ratnavRSTi karI. devatAoe potAnA hAthe nAMkhelA vividha maNinA kiraNothI dizAbhAga raMgAI = paraspara raMgo maLavAthI vadhI gayela varNanI anya anya varNa zobhA iMdra dhanuSyanI lAkaDInI jema zobhe che. gaMdhathI bhegA thatAM bhamarAMnA kuLa valayAkAre lIna thaI jhaMkAra karI rahyAM che," evI kalpavRkSanA puSpanI vRSTi paDI rahI che. puSpavRSTie dizAnAM cheDAone AnaMdathI puSTa karI dIdhA.komala karakamala dvArA tAlamAMthI navA nIkaLelA zabdathI zabdamaya banela gaMbhIra avAjamAM Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 caMdanA kathA 209 vAgatA vAghathI yukta evo duMdubhino avAja uchaLI rahyo che. manohara bhujAthI phelAyelA hAtharUpakaLInI aMjaline mastaka kamala sAthe joDavA pUrvaka devoe jayajayanAM avAja sAthe ratnavRSTi karI. devatAoe navo. kezakalApa karyo. pUrvanA lAvaNyathI adhika zobhAvALu zarIra karyuM. tyAre nagarImAM kalakalArava uchaLyo ke dhana zeThanA ghera bhagavAne pAraNuM karyuM ane devoe ratnavRSTi karI. A sAMbhaLI zeTha tathA rAjA AvyA. gharamAM ThekANe ThekANe ratnanAM DhagalAM paDelA joyA. AzcaryathI vikasita nayanavALo rAjA kahevA lAgyo, "he zeTha ! tuM dhanya che jene tribhuvanamAM tilaka samAna evI putrI che. teNIe bhagavAnane pAraNuM karAvI AvuM dAnanuM phaLa meLavyuM. kAraNa ke - huM A nagarIno rAjA chuM. ane te eka gRhastha che ATaluM AMtaruM hovA chatAM prabhue tArA upara upakAra karyo. vaibhava, jAti, prabhutva (sattA) kuzaLatAnuM kAraNa nathI. paNa jenAM ghera arthIo Ave che te puNyazALI che. stuti samRddhithI saMbaddha vividha yuktiothI AdarapUrvaka zeThane rAjAe gaurava sAthe abhinaMdana ApyA. teTalAmAM rAjA sAthe vAraMvAra AvelA aMtaHpuranA kaMcukIe caMdanAne dekhI vAraMvAra tarkamAM parAyaNa banIne = vAraMvAra tarka-vitarka pUrvaka vicAraNA karavAmAM lAgI jatA, caMdanAne oLakhI. caraNe paDI raDavA lAgyo. tene raDato dekhI rAjA rANIe pUchayuM A zuM ? teNe paNa kahyuM A to dadhivAhana rAjAnI putrI vasumatI che. paNa ahiM kyAMthI AvI, e huM jANato nathI. tyAre caMdanAe cheka sudhInI vItaka kathA kahI saMbhaLAvI. te sAMbhaLI rAjArANIe snehathI khoLAmAM besADI. tyAra pachI te bolI tame ane zeTha anujJA Apo to dharma AcaraNa karuM. kAraNa ke - vividha duHkha ane seMkaDo kalezathI bharapUra asAra saMsAramAM kayo vivekI mANasa sukha saMgamAM mUDha banI rame ? A janmamAM ja sukulamAM janma meLavI pharI paNa bIjAnA dAsapaNAthI kaleza pAmI. tevA prakAranI ghaNI samRddhinA ADaMbaravALI pUrvamAM huM hatI, atyAre kathAmAM kahevAtI te RddhinI koI zraddhA paNa nA kare. saMsAramAM bagAsu paNa karmanA vazathI khAI zakAya che. evuM jANI kyo sakarNa (hoMzIyAra) mANasa nimeSa mAtra paNa (paLavAra paNa) A saMsAramAM Asakta bane. A sAMbhaLI rAjAe kahyuM he putrI ! hajI to bAlavaya che. yauvana vikAra oLaMgAyo nathI mohano prasAra durjaya che, iMdriyasamUha balavAna che, tethI saMsAranA mojazokhano vilAsa karI, iMdriya sukhane bhogavI, devothI prApta dhana samRddhine bhogavI pachI dharma karavo yogya che. atyAre to traNe lokanA prANIone vismaya pamADanAra zarIranuM svarUpa prazaMsA karavA yogya che. ane lAvaNyane haranArA tArA suMdara rUpa mATe tapa vinAza rUpa banaze. jema himapavana (ghaNoja Thappo vAyaro) kamala mATe, "jayAM je yogya che." tema bahujano kare che. zuM bALaka paNa dArunA ghaDAmAM bali kare ? (para) rucikara lAvaNyakAMtinI zobhAvanArI tArI zarIrarUpI lAkaDIno karAto Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 10 mULazuddhi bhAga-1 tapa ni:saMdeha nAza karanAro banaze. ane bIjuM kamala sarakhu komala tAruM zarIra tIvra tapane kevI rIte sahana karI zakaze? tIvra taDakAne vRkSaja sahI zake, paNa navo aMkuro nahiM. tIvra tapa saMtApane vayathI pariNata thayelo sahI zake, bAla zarIravALo nahi. taDakAnA darzana mAtrathI gopadamAM khAbociyAmAM raheluM (gAyanA pagathI khaNAyelI jamIna mAtra) pANI sukAI jAya che. ema vayanI vRddhi ISTa sAdhana mATe kAraNa bane che. pUrNa caMdra saMpUrNa jagatane udyotita kare che, paNa caMdrarekhA (bIjano caMdra) nahi. (56) AvuM sAMbhaLI thoDu moDhuM malakAvI caMdanA bolI he mahArAja ! buddhizALI evA Apa A pramANe zA mATe bolo cho ? prANIone jayAre sAmarthya ane saMpUrNa virya hoya te kAla ja tapano che tene paMDito prazaMse che. nahi haNAyela iMdriya sAmarthyavALo prANI sarva kartavya karavA mATe prathama vayamAM ja samartha hoya che. jyAre sarva indriyanI vikalatAthI lAvaNya maMda paDI gayuM hoya evuM zarIra banI jAya che. jyAre pote uThavA mATe paNa asamartha hoya te vakhate kayuM kartavya te karI zakaze ? tapa vIryathI sAdhya che, zarIramAtra tenuM sAdhana nathI" jema vaja parvatane bhedI zake, mATIno piMDa nahi. sAmarthyathI rahita mANasa zuM kAMI paNa karI zake? tethI yauvanavayamAM ja dharma karavA IcchuM chuM. ane bIju A ratnavRSTi puNyAnubaMdhI puNyane kahenArI che. je mane dharma udyamamAM utsAha jagADe che. zuM tame vidvAna mANasoe kaheluM nathI sAMbhaLyuM - ke "dharma vagaranA jIvo sarva saMpadAnA bhAjana banatA nathI." e vakhate indra zatAnIka rAjAne kahyuM bho rAjanuM ! AvuM na bolo kAraNa ke - zuM tame jANyuM nathI A saMpUrNa zIlaguNa vaibhavavALI caMdana vRkSanI zAkhAnI jema A caMdanA svabhAvathI ghaNI ja zItala che. saMyama udyamamAM pravartanArI pApa vagaranI prabhuvIranI sAdhvIomAM A prathama sAdhvIjI thaze. hRdayamAM vicArela utAvaLathI zIdhra pravrajyA kAlane prApta karavAnI draDha icchAvALI ane bIju kahevuM paNa yogya nathI. prabhuno dIkSAthI anugraha karavAno yogya samaya thAya tyAM sudhI tamAre ghera bhale rahe. ane A ratnavRSTinuM dhana paNa ApyuM che, tene tuM (caMdanA) grahaNa kara. ane atyAre jeNe je yogya hoya tene Apa. tyAre caMdanA IndranI anumati mAtrathI zeThanI anujJA laI sarvadhana sAthe rAjAne ghera javA ravAnA thaI. IcchA mujaba dIna-anAthane dhana ApatI caMdanAne gauravapUrvaka rAjA potAnA rAjamahelamAM laI gayo. IndranA vacanathI utsAhita banelA rAjAe dhanazeThanuM sanmAna karI saMpUrNa vyavasthA karIne aMtaHpuramAM kanyAne rAkhI. tyAra pachI teNIe sarva ghareNAno tyAga karelo hovA chatAM svAdhIna zIla alaMkArathI teNInA avayavo zobhatA hatA atyaMta manohara rUpa lAvaNya yauvananA prakarSavALI hovA chatAM paNa pariNata uMmaravALI vyakti jevu teNInuM AcaraNa hatu. sarva kAma indriyono (indriyanA viSayasukhano) tiraskAra karelo hovA chatAM te atulya zamasukhano svAda mANI rahI che. bhagavAnanA kevalajJAnanI utpattinA samayanI rAha jotI tyAM rahelI che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 droNaka kathA 2 11 prabhune kevalajJAna thatA ThAThamAThathI jeNInI pAchaLa sura asura mANaso cAlI rahyA che, evI te prabhu pAse gaI. yathAvidhithI prabhue dIkSA ApI. chatrIsa hajAra sAdhvIonI pravartinI sAdhvI banI. kALa jatA kevalajJAna meLavI paramasukha mokSane prApta karyuM. "caMdanA satIkathAnaka samApta" droNaka kathAnaka) dharatI rUpa nArInAM ghareNA samAna sarva dezonI maLe je mukuTa samAna zobhe che, evo kauzala nAme deza che. temAM daze dizAmAM prakhyAta zrIpura nAme zreSTha nagara che. tyAM nizcayathI caMdranA kiraNonAM vistAra samAna yazanA phelAvAthI jeNe saMpUrNa dharatItala sapheda karI dIdhu che evo "tArApIDa' nAme rAjA che. sura asura vidyAdhara mANasonI rUpALI nArIonAM rUpane jhAMkhu pADanArI ratisuMdarI nAme tene rANI che. teja nagaramAM AkhAe nagaramAM pradhAna sudhana, dhanapati, dhanezvara, dhanada nAme cAra zreSThi putro che. te cAre mitra che. eka vakhata teo mA-bApane kahyA vinA pradhAna sonuM, mAla ane mUlya laI bhAthu upADanAra eka droNaka nAmanA nokara sAthe ratnadvIpa tarapha prayANa karyuM. raste jatAM moTuM jaMgala AvyuM, tenAthI bahAra nIkaLatA to lagabhaga bhAthu khalAsa thaI gayu. e arasAmAM eoe pratimApArI eka mahAmunine joyA ane vicAryuM. * tapathI sukavI nAMkhelA zarIravALA, durdhara kriyA kalApamAM mana rAkhanArA, kAmAgnine prazAMta karavA mATe vAdaLA samAna, pAMca indriyorUpI ghoDAone kAbumAM rAkhanAra, sarva guNonA AdhAra evA A pradhAnapAtrane bhakti pUrvaka anna vi. vahorAve te dhanya puNyazALI che. teono manuSya avatAra saphaLa che. tethI amo paNa A bhAgyazALIne vahorAvIye. e vakhate pAtra paDilehI yugamAtra daSTi nAMkhI muni vahoravA cAlyA. tyAre harSathI bharelA hRdayavALA teoe droNakane kahyuM ke, he droNaka ! A bhAthu A sAdhune Apa, prApta thayelI zraddhA vizeSathI vikasatA mukhakamalavALA, teNe romAMcita banI tapasvIne vahorAvyuM. anukrame ratnadIpa pahoMcyA, dhAryA karatA savAyo. lAbha thayo. potAnA nagaramAM AvyA, dInAdikane dAna ApavA pUrvaka moja kare che. paraMtu dhanapati ane dhanezvara sUkSma mAyA rAkhe che. e arasAmAM AvuM pUrNa karI droNaka maryo. bharatamAM kurUdezanAM alaMkArabhUta hastinApuranA rAjA duusahanI paTarANI zrI suMdarInI kukSimAM upanyo. teNIe teja rAtrImAM amRta rasa sAravALA phelAtA kiraNonAM pUrathI dharatI ane AbhanA AMtarAne jeNe (bhIno karI dIdho -pakhAlI dIdhA che) ane gagananA AMgaNAne jeNe zobhAvI dIdho che evA pUrNa maMDalavALA caMdrane moDhAthI peTamAM pravezato joyo. tenAM darzanathI bhaya utpanna thavAthI nidrA uDI gaI. ane patine svapna kahyuM. svAbhAvika potAnA pati mAhAtmathI nizcita karelA svapnanA bhAvArthathI romakUpa khaDA thavAthI Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 2 mULazuddhi bhAga-1 vikasita thayelA vadanakamalavALA rAjAe kahyuM he devI ! kurudezanA sarva rAjA rUpI tArAmaMDalamAM caMdrasamAna tAro putra thaze. ema thAo,ema AnaMda pAmI patinA vacana pachI tarata ja pUrNa thatA saghaLA icchita manorathavALI teNIe yogya samaye putrane janma Apyo. phelAtI potAnA zarIranI kAMtinA samUhathI janmabhavananAM pradezane prakAzita karanAro tene dekhI harSAvezathI utpanna saMbhrama vaDe skUlanA pAmatI utAvaLI gatinA pracArathI uThatA zvAsa vaDe bharAyelA hRdayavALI sudarzanA nAmanI dAsIe rAjAne vadhAmaNI ApI. tyAra pachI tenA vacana sAMbhaLI, AnaMda samUhathI paravaza thayelA manavALA, mukuTavarjI aMge lAgelA sarva ghareNA vi.nA tuSTi dAnathI dAsaceTIne tuSTa karI. pachI ISTaputrano janma abhyadayano dazadivasano mAMDela vadhAmaNI mahotsavane sukhathI anubhavatA rAjAne putranuM nAma pADavAno divasa Avyo. svapna anusAre kuracaMdra nAma pADyuM. moTo thayo ne lagna thayA. ane pravajayA levA taiyAra thayelA rAjAe tenA upara rAjaya bhAra nAMkhyo. te paMcaDa AjJA (zAsana) vALo rAjA thayo. A bAju sudhana, dhanada marI anukrame vasaMtapuramAM vasaMtadeva, kArtikapuramAM kAmapAla nAmanA pradhAna zreSThI putra thayA. yuvAna thayA, dhanapati, dhanezvara anukrame zaMkhapura ane jayaMtI nagaramAM merA ane kezarA nAmanI ratinA rUpalAvaNyane jItanArI ibhyakulanI putrIo thaI ane yauvanamAM AruDha thaI. (taruNa taruvara upara caDhI) eka vakhata vasaMtadeva uMTa baLada vi. vAhanayukta moTA sAthe sAthe vANijaya mATe jayaMtInagaramAM gayo. vasaMtavarNana.... e arasAmAM laMkAvAsa jema vikasaMta rAkSasavALo hoya tema vikasita thatA palAzavRkSavALo, jinamuninA manano abhiprAya jema pragaTa rUpe zoka aphasosa vagarano hoya, tema vikAsa pAmatA azokavRkSavALo, strInuM bhAlataTa jema tilakathI zobhe che, tema zobhatA tilakavRkSavALo, vAcA vagarano puruSa jema kharAba avAja karanAro hoya che, tema vikasatA kurabakavRkSavALo, Indra jema vikasatA lAlaraMgavALo hoya tema vikasatA AMbAnA vRkSavALo, zUnyagRhano uparano bhAga jema phelAtI karolIyAnI jAlavALo hoya che. tema phelAtA pravAhavALo vasaMta mahIno Avyo. vAyarA vaze hAlatI cAlatI komala latArUpI bAhu daMDothI jANe nAcato na hoya, vividha prakAranA pakSIonAM kalakala avAjathI jANe gAto na hoya, vilAsa mANatI zreSTha AMbAnI kaLIrUpI manohara caMcala hAthanA vilAsothI jANe bolAvato na hoya, malaya pavanathI kaMpita thaI namatA zikharanAM mahAvRkSarUpI mastakothI jANe namaskAra karato na hoya. navA vikasita puSpasamUha rUpI aTTahAsyathI jANe hasato na hoya. DIMTa-baMdhana tUTI javAthI nIce paDatA siMduvAranA puSpa rUpI AMsuthI jANe raDato na hoya. zuka sArikAnA spaSTa akSaravAlA uccArathI jANe bhaNato na hoya evo vasaMta mahIno Avyo. sarvatra aneka jAtanA vilAsa rasathI bharelI Dagale ne pagale nAcatI yuvAnonI harSa krIDAo Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 droNaka kathA 2 13. nIkaLI rahI che. vizeSa rIte ujajavala veza ane ratnathI zaNagArelA aMganI zobhAvALA yuvAna yuvatinA yugalo hiMDoLA upara khele che. vividhavRkSanA saMkulamAM ane ramyavanamAM yuvatio sAthe medonmatta yuvAno krIDA kare che. dukAno baMdha karIne dArUDiyA mANaso madirA pIe che. nazAnA lIdhe bebhAna banI dharaNItale paDe che. bIjAo dArU ghaNo pIvAI javAthI paga pahoLA karI vamana kare che. bIjA keTalAka kAma vagara ahIM tahi bhaTake che. anya svagotranI prazaMsA vaDe hRdayamAM samAtA nathI. ane khuza thaI aneka jAtanA dAna Ape che. anyajano loko sAme potAnI priyAne Aligana kare che. bIja rahasyavAto bole che. tathA vividha gIto gAya che.vasaMta mahinAmAM kAmathI unmatta thayelA yuvAnonI AvI keTalI asamaMjasa ceSTAo kahI zakAya ? ane tyAM aSTamIcaMdramahotsavamAM vasaMtadeva ratinaMdana bAgamAM gayo. tyAM sakhIothI parivarelI krIDA rasane anubhavatI kezarAne joI ane vicAravA lAgyo... "zuM A vanadevI che? athavA to zuM zarIra dhAraNa karIne ratidevI ahIM AvI che. athavA to deva kanyA che ke pAtAla kanyA che ke athavA lakSmI che ke athavA zuM rohiNI che gaurI che ke vidyAdharI che ke manuSyanI strI che ? athavA prajApatie ANInuM rUpa banAvyuM lAge che. kAraNa ke hastasparzathI AliMgita thayelAnI AvI zobhA na hoya "ema vicAratA vasaMtadeva upara kezarAnI najara paDI pUrvabhavanA snehathI paraspara najara maLI. A koNa che ? ema sarakhI vayavALA jayaMtInagarInA rahevAsI potAnA mitra priyaMkarane vasaMtadeve pUchyuM, A paMcanaMdInI putrI che. ane jayaMtadevanI bahena che, tethI teNe jayaMta sAthe paricaya karyo. teNe vasaMtadevane ghera jamavA bolAvyo. tyAM kAmadevanI pUjA karatI kezarAne joI, teNIe paNa jayaMtadevanA hAthamAMthI puSpamALAne grahaNa karatAM vasaMtadevane dekhyo. anukUla zukana hovAthI ane cittamAM harSa pAmyA. teNIno A bhAva pAse rahelI priyaMkarA nAmanI dhAtrIputrIe jANI lIdho. ANIne kahyuM ke svAminI ! tAre paNa A mahAnubhAvano kAMIka upakAra karavo joIe. te bolI tuM ja yathAyogya kara. te dAsIe gharanA bAgamAM rahelA tene priyaMgumaMjarI ane tAjA temaja ISTa viziSTane devA yogya A phaLa kezarAe mokalyA che. harSathI grahaNa karI mudrAratna ApIne kahyuM iSTane anurUpa ceSTA karavI joie. A sarve kezarAne kahyuM ane rAtre huM vasaMtadevane paraNI gaI. evuM svapnamAM joyu.pelAe paNa AvuM svapna joyuM. khuzI thayelI priyaMkarAe kahyuM e arasAmAM vAsabhavanamAM koIka purohite potAnI kathAthI saMbaddha kahyuM ke A emaja thaze. priyaMkarAe kahyuM ke te svAminI ! tAre cokkasa vasaMtadeva pati thaze. tyAre kezarAe zukana graMthI (gAMTha) bAMdhI, A sarva vasaMtadevane kahyuM "saMvAdIsvapna che." ema khuza thaI priyaMkarAnuM sanmAna karyuM, te bolI zukana graMthI saMbaMdhathI svAmIe potAnI jAta tamane arpaNa karI dIdhI che. tethI vivAha sAmagrI taiyAra karo. vasaMtadeve kahyuM brahmAe ja taiyAra karI dIdhI che. ema dararoja parasparanI hakIkata mokalIne keTalAka divaso gayA. teTalAmAM potAnA ghera rahelA vasaMtadeve paMcanaMdizeThanA ghera maMgala vAjIMtrano dhvani sAMbhaLyo. A zuM che ? A Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 14 mULazuddhi bhAga-1 vicArathI te hakIkata jANavA dAsIne mokalI, teNIe jANIne kahyuM ke koMjanA vAsI sudattano putra varadattane paMcanaMdie kezarA ApI che. te nimitte A vadhAmaNI che. gaMbhIra avAjavALA vAjIMtro vAge che. maMgala gIto gavAya che. akSatanA pAtra-thALa sAthe nagaravAlAo praveza karI rahI che, mukhe karAyelA kaMkunA lepavALI taMbola pAna cAvatI kanyAo pAchI nIkaLI rahI che. te sAMbhaLI mUcchathI vyAkula zarIravALo vasaMtadeva paDyo. ATalAmAM priyaMkarA AvI pavana nAMkhI svastha karyo ane kahyuM ke kezarAe mane mokalI che. mane saMdezo mokalyo che ke tamAre A bAbatamAM khIjAvu nahi. kAraNa ke huM pUrva anurAgane viparIta AcaraNa nahiM karuM. vaDilo mArA cittane jANatA nathI. tamane choDI mArA bIjA nAtha nathI. jo anyathA thaze to huM cokkasa marI jaIza. tethI kAlocita AcaraNa karavuM joIe. te sAMbhaLI harakhAyelA . hRdayavALA teNe kahyuM "amArI Aja gati che.' ema kahI priyaMkarAne ravAnA karI meLApano upAya zodhavA tatpara banelA teono keTaloka kAla vItI gayo. eka divasa "jAna AvI, tethI AvatIkAle lagna thaze" ema sAMbhaLI dubhAyelA manavALo vasaMtadeva nagarathI nIkaLI gayo. jaMgala vacce pahoMcyo tyAM vicAravA lAgyo. "puruSo anya rUpe manorathone vicAre che, ane bhAgyathI sthApita karAyelA sabhAvovALI kAryonI gatio anyarUpe thAya che. harSathI avasaramAM udyata thayelAM hRdayavaDe anya rUpe vicAraNA karAya che, paNa vidhivazAt kAryAraMbha anyarUpe pariName che. tethI A kevI rIte pariNamyu? pUrvakama doSathI jo A pramANe thaze to priyA cokkasa marI jaze. te pahelA ja azokavRkSa (AsopAlavana) nA vRkSanI zAkhAe zarIrane phAMso lagADI potAnAM prANone choDI dauM. ema vicArI AsopALanA jhADa upara caDI phAMso taiyAra karI emAM potAnI Doka phITa karI dIdhI. ane jhaMpalAvyuM tethI dizAmAM addhara bhamyo. (laTakavA lAgyo) svara mArga rUMdhAI gayo. ane locana yugala bIDAI gayA. eTalAmAM "sAhasa karIza mA." ema kahI kAmapAle tyAM AvI pahelA teno phAMso chello, vAyaro nAMkhI svastha karyo ane kahyuM he bhadra ! potAnI AkRtine viruddha A te zuM karyuM ? tyAre vasaMtadeve duHkhapUrvaka kahyuM ke he bhadra ! duHkhAgninI javAlA samUhano koLiyo banelI amArI AkRtinI (zarIranI) kAMI jarUra nathI. kAmapAle kahyuM he bhadra jo Ama hoya to paNa tAruM duHkha kaheto kharo, jethI tenA svarUpane jANI tene dUra karavAno huM upAya vicArIza. tyAre aho ! A kevo paropakArI che. ema vicArI vasaMtadeve sarva bInA kahI saMbhaLAvI. kAmapAle kahyuM emAM upAya che ane tane roja teNInuM darzana thaze. tethI te dhanya che. tyAre puNyavagaranAM mAre to koI upAya ja nathI. chatAM paNa huM prANI choDato nathI. kAraNa jIvatA mANaso kyAre bhAgya yoge kalyANI pAme. kahyuM che ke - anukUla thayelu bhAgya anya dezathI, samudranA madhyathI, dharatInA cheDAthI paNa iSTa vastu lAvIne ghaDI Ape che. vasaMtadeve kahyuM tAre kevu duHkha che. kAmapAle kahyuM - kArtikapurano vAsI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 droNaka kathA 2 15 ibhyaputra huM yauvananA unmAdathI dezATana karavA nIkaLyo. zaMkhapura nagare pahoMcyo. tyAre tyAM zaMkhapAla yakSanI jAtrA hatI. tene jovA bALako ane gharaDA sAthe Akhuya nagara gayuM. huM paNa tyAM gayo. suMdara krIDArasa pravaryo. teTalAmAM meM AMbAnI zreNI madhye potAnI sakhIo sAthe beThelI eka kanyAne dekhI, teNInA pratye mane ghaNoja anurAga thayo. te paNa mane dekhI joradAra anurAgane vaza thaI navA vAdaLAnA darzana thatA mora utkaMThita bane tema utsuka banI potAnI benapaNInA hAthe mane teNIe taMbola mokalyuM. huM kAMI bolyo nahi, eTalAmAM to rAjahAthI vipharyo. teNe badhu vera vikhera karI nAMkhyuM ane AMbAnI zreNImAM Avyo. kanyAno parivAra bhAgI chUTayo, paNa te kanyA bhAgavA samartha na thaI. hAthI paNa te kanyAne pakaDe teTalAmAM meM pAchaLathI prahAra karyo, tethI kanyAne mUkI mArA tarapha vaLyo, hAthIne vaMcI kanyAne pakaDI ane hRdayathI nahi chUTatI te kanyAne nirupadrava sthAnamAM mUkI teNIno parivAra Avyo. badhAe mAruM bahumAna karyuM. eTalAmAM sAponI varSA thaI. badhA Ama tema nAThA. tyAra pachI te kanyA kyAM gaI te meM jANyuM nahi. teNInI mAhitI prApta nahi thavAthI keTalAka divasa nagaramAM bhamI tenA virahathI utkaMThita banelo tenA mATe vyAkula huM ahIM Avyo. vasaMtadeve kahyuM upAya batAva. teNe kahyuM AvatIkAle te paraNaze.tethI Aja rAtre teNIe ratiyukta kAmadevanI pUjA karavAnI hoya che. te ekalI ja kare che. evI rUDhi che. tethI ApaNe tenA AvatA pahelA kAmadevanA maMdiramAM pesI jaIzuM. teNInI icchAthI teNInA vezane paherI huM teNInA ghera cAlyo jaIza. huM gayA pachI tuM teNIne laI bhAgI jaje. yukti yukta te sAMbhaLI harakhAyelA vasaMtadeve kahyuM mitra ! Ama karatA tAre bhAre anartha thaze. e vakhate kyAMthI AvelI zubha dizAmAM rahelI vRddha brAhmaNIe chIMka karI, tethI kAmapAle kahyuM mAre kAMI anartha nahi thAya. paNa tAruM kArya karI ApavAthI moTo abhyadaya thaze. e vakhate bIjA koIka sAthe bolatA vRddha brAhmaNo potAnI kathA sAthe saMbaddha kahyuM ke emAM koI saMdeha nathI. A e pramANe, ja che. ema zukananA bhAvArthane grahaNa karI kAmapAle kahyuM ema karavAthI badhA sArA vAnAM thaze. tyArapachI uThIne nagaramAM praveza karyo. bhojana karyuM parijana ane sevaka vargane te kAlane ucita evA kAryamAM joDIne saMdhyAkALe kAmadevanA maMdiramAM peThA. pratimAnI pAchaLa rahyA. thoDA ja kALamAM vAjiMtrano avAja saMbhaLAyo. A te Ave che te pramANe cittathI harSita thayA. teTalAmAM svajanavargathI parivarelI kezarA AvI. pAlakhImAMthI utarI priyaMkarAnA hAthamAMthI vividha pUjAnA upakaraNothI bharelA pAtrane grahaNa karIne aMdara peThI. kalpa pramANe dvArane baMdha karI kezarA pUjA upakaraNanI pAtrI mUkIne kAmadeva pAse jaI kahevA lAgI. he bhagavAn ! rativallabha ! samasta prANIonAM cittane sAkSAt jonArA he nAtha ! dIna evI mAre A pramANeno saMbaMdha yogya nathI. bhaktithI ATalo kAla meM tArI vividha jAtanI pUjA karI ke jethI te kharekhara mAruM mana gamatuM karIza. paNa te to Avu uMdhuja karyuM. zuM tuM nathI Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 16. mULazuddhi bhAga-1 jANato ke mAruM mana vasaMtadevane mUkI bIje ramatu nathI. athavA A pralApa karavAthI zuM ? bIjA janmamAM te ja pati Apaje ema bolI toraNa nA eka dezamAM teNIe phAMso bAMdhyo. ane potAnuM . mAthuM temAM phITa karavA te doDe che. teTalAmAM bahAra nIkaLIne vasaMtadeve teNIne pakaDI, tuM ciMtA karIza mA. huM teja tArA hRdayano svAmI chuM. amArA mitrane tAro veza ApI de ane teno tuM laI le jethI A tArA pitAnA ghera jaze. A bahu sarasa, harSathI potAno veza tene ApI dIdho. kAmapAla paNa moTo ghuMghaTa kADhI bahAra nIkaLyo ane priyaMkarAne pAtrI ApI pAlakhImAM caDyo. vAhakoe upADI. paMcanaMdinA ghera gayo, mAtAnA ghera tene besADyo ane kahyuM iSTa viziSTa priya samAgamanA maMtrane japI ema kahI priyaMkarA koI kAmathI nikaLI gaI. eTalAmAM zaMkhapura nivAsI kezarAnA mAmAnI chokarI maryAdA nimaMtraNa ApavAthI parivAra sAthe tyAM AvI. kezarAne jovA mAtAnA gharamAM gaI, kAmapAla pAse besI ane kahevA lAgI ke he benI ! tuM kheda karIza mA, kAraNa sarva jIvo karmane vaza che, pUrvakarmanA doSathI saMsAramAM duHkhone pAme che. vivekI ane nirvivekI mAM ATalo ja taphAvata che. vikio saMsAranA svarUpane vicAre che. jyAre viveka vagaranA asamaMjasa bumarADa macAve che. bena tArA karatA mArI ghaNI karuNa kathA che. ane pUrvanI sarva bInA kahI saMbhaLAvI. zaMkhapuramAM A vasaMtadeva pratyenA anurAga saMbaMdhI badhoja vRttAMta kAraNathI AvelI tArI sakhIe mane kahI saMbhaLAvyo. tethI te bena ! zokane choDI tuM mA bApa kahe te pramANe kara. bhAgya-vidhAtAe lalATamAM je lakhyuM hoya, tene samabhAve sahana kara. he bena ! tArA karatA mArI karuNa kathA che. chatA mA bApane duHkha thaze tenA bhayathI huM jIvuM chuM. banyuM ema ke bhagavAna zaMkhapAlanI yAtrA nagarajanoe prAraMbha karI huM paNa sahelIo sAthe gaI. udyAnamAM AMbAnI paMkti vacce aneka jAtanI ramatathI ramatI hatI. tyAre thoDAka dUra rahelA eka yuvAnane meM joyo. kAmadeva sarakhA mohaka zarIravALA tenAM upara mane gADha anurAga jAgyo. te paNa anurAganA vazathI mArI sAme punaHpunaH jovA lAgyo. mArI sakhI hAthe meM tAMbUla mokalAvyuM. teNe lIdhuM paNa kharuM, hajI mArI sakhI sAthe vAta to thaI nahi teTalAmAM mahAvata vinAno niraMkuza thayelo mittakarI-madonmatta hAthIe mane aDadhI pakaDI eTalAmAM teNe hAthInI pITha upara lAkaDI phaTakArI tyAre mane mUkI tenI sAme hAthI Avyo. te yuvAne paNa hAthIne chetarI, mane laIne hAthInA bhaya vagaranA sthAnamAM lAvI ane hRdayamAMthI nahi mukAtI evI mane tyAM mUkI. mAro svajana varga bhego thayo, ane temane yuvAnane abhinaMdana ApyA. e arasAmAM sApo sAthe vAdaLA varasavA lAgyA. tenA bhayathI loko bhAgaMbhAga karavA lAgyA. tyAra pachI mArA hRdayane haranAro te kyAM gayo ? tenI mane khabara nathI. keTalAka divasa nagaramAM tenI tapAsa karAvI. paNa te jaDyo nahi. tethI te bahena ! vidhie adhanya evI mane to tenA darzanathI paNa dUra karI dIdhI. jethI kahyuM che ke niraMkuza banelo cakravAka-cakakvo pakSI pANImAM paDelA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 droNaka kathA 2 17 pratibiMbanA darzananA sukha dvArA AzvAsana pAme che. tene paNa taraMgo harI nAMkhe che. tuM bhAgyanI hoMzIyArI to jo... te sAMbhaLI kAmapAle ghuMghuTa kholyo tene dekhI are ! zuM te ja A che ema bhaya ane zaramane vaza thaI kazuM bolI nahi. teNe kahyuM A zaramano samaya nathI. zarama choDI ahIMthI nIkaLavAno upAya vicAra. kezarA paNa tArI jema A ja prayogathI potAnA priyane maLI. jo ema che to deha ciMtAnA bahAnAthI azokavATikAnA dvArathI ApaNe nIkaLI jaIe. tema karI pahelAja kezarAne laIne gajapuramAM pahoMcelA vasaMtadevane maLyA. cAre jaNa sukhethI tyAM rahe che. A bAju karUcaMdra rAjAne dararoja pAMca pAMca zreSTha bheTa Ave che. teone jAte bhogavato nathI. bIjA koIne Apato nathI ane bole che ke ISTa viziSTane A ApavAnI che. eTalAmAM udyAnapAlake rAjAne vadhAmaNI ApI ke rAjana ! huM tane vadhAvu zreSTha kevalajJAnathI padArthanA paramArthane jANanArA traNa jagata jemane name che, evA zAMtinAtha prabhu padhAryA che. yojana pramANa . bhUmimAM devatAoe samavasaraNa racyuM che. ane ghAsa kAMTA retI vi. dUra karyA che. sugaMdhi pANInI vRSTi karI che. maNi kaMcana cAMdInA traNa gaDha banAvyA. te uMcA ane killAnA cAra dvArathI vaheMcAyelA che. cAre dvAra upara ratnanAM uMcI uMcI dhvajAvALA aneka rUpiyAnA chidrathI kotarAyelA toraNo racyA che. cakradhvaja. siMhadhvaja, garuDadhvaja. moTA dhvajo banAvyA che. cAra dizAmAM vAvaDI ane vanarAjI racI che. tenAM upara suMdara zobhAvALuM AsopAlavanuM jhADa che. jAnu pramANa upara mukhavALI puSpavRSTi paDI rahI che. uMcA daMDavALA (majabUta) traNa chatra karyA che. hAthamAM cAmara daMDa laI zakrendra IzAnendra be bAju ubhA rahyA che. AkAzamAM megha sarakhA gaMbhIra avAjavALI devaduMdubhi vAge che. evA samavasaraNamAM suvarNa kamala upara caraNa dharatA prabhue pUrva dizAthI praveza karyo. traNa pradakSiNA daI "namotityasa' kahI prabhu birAjamAna thayA. tyAre devoe cAra dizAmAM prabhunA pratibimba racyA. sUryanAM kiraNo jevI prabhAvALuM bhAmaMDala thayuM. tiryaMca manuSya devothI kSaNavAramAM samavasaraNa bharAI gayuM. te joI he svAmI ! tamane nivedana karavA huM Avyo chuM. te sAMbhaLI rAjA vadhAre khuza thayo. vikasita romarAjIvALA rAjAe vadhAmaNI ApanArane puratu (tRptithI) dAna ApI bhaktithI jinezvarane namavA gayo. sarva RddhithI vasaMtadeva vi. paNa namaskAra karI dharaNItale beThA. tyAre potapotAnI bhASA pariNAma pAmanArI jojanagAminI vANIthI prabhu lokonA hita mATe dharma kahevA lAgyA. dAnAdi cAra prakAre dharma che. dAnathI svarga vividha prakAranAM bhoga upabhoganI sAmagrI maLe che. temaja manuSya avatAramAM rAjAo jene namaskAra kare che evuM zreSTha rAjaya male che. jenI AjJAno koI parAbhava na karI zake ajoDa parivAranI jene prApti thAya che. te sarva dAnanuM phaLa che. e vakhate kathAMtara jANI rAjAe pUchayu he prabhu! mAre dararoja pAMca pAMca upahAra kema Ave che ? temaja huM koIne kema nathI Apato ? tyAre prabhue pUrvajanmanI vAta kahI, Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 mULazuddhi bhAga-1 ) tethI teonI sAthe ja upabhoga thaI zakaze. kAraNa ke temanuM dravya hatuM. te A vasaMtadeva vi: che. te sAMbhaLI badhAne jAtismaraNa thayuM. prabhu A vAta emaja che. amane zrAvaka dharma Apo. tyArapachI rAjaya saMpadA upahAra vi. dAnaphaLane bhogavI chelle cAritra laI devaloke gayA. teonA vacanathI nokare munivarane dAna ApyuM, tenA phaLa dvArA A rAjA thayo. te phaLathI anukrame A mokSe jaze. tethI dAnamAM sarva zaktithI prayatna karavo joie. "droNaka kathA samApta" ("zrI saMgamaka kathAnaka') magadha dezamAM traNa lokamAM prakhyAta alkApurI jevu, suMdara dhAnyavALu, guNothI bharapUra evuM rAjagRhI nAme nagara che. abhimAnI zatrurUpI hAthIonA gaMDasthalane bhedavAmAM samartha siMha samAna zreNika nAme rAjA che. cellaNA nAme saubhAgyanA garvavALI, varNa ne lAvaNyathI yukta, kalA kauzalathI zobhatI evI tene rANI che. A bAju nagarathI zAligrAmamAM chinnavaMzavALI = jenA vaMzamAM bIju koI nathI evI dhanyA saMgama nAmanA putrane laIne AvI, bAlaka chokarAone saMbhALe che. parvamAM tahevAramAM bALakone khIra khAtA dekhI tene khIra mAMgI, vAraMvAra khIra mAMgatA temaja raDato dekhI mAMne pUrvanI manojJa Rddhi yAda AvI tethI te paNa raDavA lAgI. pADozI bahenoe kAraNa pUchayuM tyAre sarva vAta karI tyAre teoe dUdha vi. ApyuM. khIra banAvI pachI ghI-khAMDathI vyApta khIranI thALI bharI putrane ApI kAma mATe gharanI aMdara gaI. mAsakhamaNanA pAraNe tyAM sAdhu AvyA. temane dekhI romarAjI vikasita thaI gaI ane vicAravA lAgyo ke Aje mAro janma saphaLa banyo. puNyayoge cittavitta ane pAtra traNe paNa pUrNa thayA. "Aje puNya pragaTyuM che" ema vicArI praphullita nayanavALo te bAlaka thALa upADI pAse jaI kahevA lAgyo "he nAtha ! anugraha karo" zuddha jANI sAdhue pAtra uMcu karyuM (dharyuM) vRddhi pAmatAM bhAvothI teNe sarva khIra pAtramAM nAMkhI dIdhI. "puNyamAM aMtarAya thaze." evA DaranA lIdhe sAdhue tene vAryo nahi. bhaktithI vAMdI potAnA sthAne beTho. sAdhu nIkaLI gayA pachI mAtA gharathI bahAra AvI Ane khAI lIdhI che. ema mAnI pharIthI thALa bharyo. kaMgAla hovAnA lIdhe peTa bharIne khAdhI. ajIrNa thavAthI rAtre sAdhunuM smaraNa karatA maraNa pAmyo. te dAnanA puNyathI rAjagRha nagaramAM gobhadra zeThanI patnI bhadrAnA garbhamAM Avyo.suMdara pAkelA DAMgara (zAli) nA khetarane svapnamAM joIne jAgI.tAre putra thaze. ema zeThe abhinaMdana ApyA. be mahInA thatA dAnAdi dharma karavAno dohalo utpanna thayo. zeThe pUro karAvyo. netrane AnaMdadAyaka putrane janma Apyo. dAsIe jaldIthI zeThane vadhAmaNI ApI.teone dAna ApI potAnA hAthe ja putranuM mAthu dhoyu. ane khuza thaI mahotsava pravartAvyo. vAgatA vAjiMtra nA zabdathI AkAza AMgaNu bharAvA lAgyuM. dAnadhodha vahI rahyo che. chatra ane kolAhala vyApta seMkaDo Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 - saMgama kathA : 219 accherAthI bharapUra mahAjanone Azcarya pamADanAra evAM utsavane bAra divasa thatAM graha adhiSThAyaka devane sanmAnI, svajanone AmaMtrI svapna anusAre zAlIbhadra nAma paDyuM. kalA grahI yauvana - vararAjImAM mahAlavA lAgyo. tyAre tyAMnA ja nivAsI batrIsa zeThiyA rati sarakhA rUpavALI sarvasAravALI samastasAra bhUtaguNothI yukta batrIsa kanyAone laIne gobhadranA ghera AvyA. kahevA lAgyA - vinayavALI A kanyA tamArA putrane yogya hoya to amArA upara upakAra karI emane svIkAro. tyAre khuza khuzAla banelA zeThe zubhatithie ThATha mAThathI lagna karAvyA. pote to uttama vizAla bhavanamAM rahelo dogaMdaka devanI jema bhogavilAsamAM masta rahe. 3lA tenAM puNyAnubhAvathI mA-bApa sarva ThekANe alUNa rIte (paripUrNa rIte) pravarte che. eTale emane kyAMya khAmI AvatI nathI. kAla jatAM badhu dhana vagere choDI gobhadra zrIvIraprabhu pAse dIkSA lIdhI. tyAre pachI saMyama pALI maraNa samaye bhakta pratyAkhyAna karI kAladharma pAmI divya kAMtivALA devarUpe devalokamAM upanyo. upayoga mUke che 4rA avadhinA upayogathI putrane joI- putranA snehathI temaja tenAM puNyathI AkarSAyelA cittavALo te deva taratane tarata tyAM Avyo. dAnanA phaLathI vaza thayelo evo te divyavasa, alaMkAra, mAlA vi. patnI sahita tene roja Ape che. je manuSya saMbaMdhI kArya hoya te to bhadrAmAtA saMbhALe che. ema sarva bAbatamAM nizcita banI bhoga bhogave che. II4pA eka vakhata keTalAka vyApArI ratnakaMbala laI zreNika rAjAne mahele AvyA. "mahAkiMmatI che" ethI rAjAe grahaNa na karI tethI tyAMthI nIkaLIne vepArI bhadrAmAtA pAse gayo. mUlya ApI bhadrAe badhI ratnakaMbalo laI lIdhI. vepArIo paNa potAnA sthAne-AvAse gayA, e vakhate callaNAe zreNika rAjAne vinaMti karI ke mArA mATe moTI kIMmata cUkavIne paNa eka ratnakaMbala lAvo //49o tyAra pachI cellaNAnA ghaNAM AgrahathI rAjAe pAchA bolAvI kahyuM he bho ! eka ratnakaMbala Apo. temane kahyuM te to badhI bhadrAe laI lIdhI che. tyAre gauravayogya eka bhadra mahaMtane tyAM mokalyo. teNe kahyuM ke je bhAve ratnakaMbala lIdhI hoya te mUlya laI eka ratnakaMbala rAjAne Apo.tyAre bhadrAe kahyuM "he bhadra ! te ratnakaMbalone phADIne meM zAlIbhadranI strIo mATe pagaluMchaNA banAvyA che. (54) tethI rAjAne nivedana karo ke jo phADelI ratnakaMbalathI kAma cAlI jAya ema hoya to icchA mujaba lo, kA.ke. bIjI AkhI kaMbala nathI. te sAMbhaLI kutuhalathI pUrNa thayelo rAjA maMtrIne ema kahevA lAgyo. "he bhadra! tuM bhadrAne kahe ke amane bhAre kautuka hovAthI jaldI zAlIbhadrane ahIM mokalo." te sAMbhaLI rAjA pAse AvI bhadrA vinaMtI karavA lAgI ke he deva ! mAro putra kyAreya paNa sUrya-caMdrane dekhato nathI. to bahAra nIkaLavAnI vAta ja kyAM rahI ? tethI amAre ghera padhAravAnI kRpA karo. kutuhalathI rAjAe hA pADI. bhadrAe kahyuM, kSaNavAra thobho huM pAchI bolAvA AvuM "ghera Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 mULazuddhi bhAga-1 jaI potAnAM gherathI mAMDI rAjAnA siMhadvAra sudhI niraMtara dukAna rastA vi. zaNagAryA ane Thera Thera vividha jAtanA nAca, gAna, nATaka vi. racAvyA. tyArapachI rAjAne vinaMtI karI tyAre aMtaHpuranI rANI sAthe rAjA divya nATaka vi. dekhato zAlIbhadranA ghera gayo. te ghara kevuM che te kahe che. cakacakatA lAla sonAnI bhIMtavALu,vicitra citrathI citarAyeluM, mANikyathI baMdhAyelA bhUtalavALu, teja maMDalo cAre bAju prasarI rahyA che. suMdara racanAvALI putalIyovALuM, vINA vAMsalInA avyakata avAjavALuM, laTakatI motInI mALAvALu, tAratAlanA raNa2Na avAjavALuM, jhulatA zreSTha toraNavALuM, manuSya sukhanuM kAraNabhUta, uMcA sAtamALavALu,sArI rIte ghasAyelu temaja dhoLu karAyeluM poliza lagADIne ghasIne cIkaNuM camakatu karAyelu, vastrathI karAtI zobhAvALu, DhoLaka tabalA vi.no samUha jemAM vAgI rahyo che, evA bhavana-mahelane dekhato karAyelA aneka maMgalavALo, AzcaryathI khIlelAM nayanavALo rAjA temAM peTho. anukrame cothA mALe rAjA caDhyo. zreSTha Asana upara rAjAne besADyo. ane vastra alaMkAra vi. ApI bhadrA temanI pAsethI zAlIbhadra pAse sAtame mALe gaI ane kahyuM ke "he beTA ! tane jovA zreNIka rAjA cothe mALe Avyo che." tethI thoDIvAra mATe tyAM Ava. zAlIbhadre kahyuM he mA ! tuM ja jANe che AnuM keTaluM mola che. mATe tuM ja grahaNa karI le. huM tyAM AvIne zuM karuM ? tyAre mAe kahyuM "A kAMI kariyANu nathI. paraMtu sarva loko ane tAro ne mAro nAtha che." te sAMbhaLI teja kSaNe virakata thayelo vicAravA lAgyo. "ke A saMsAravAsane dhikkAra ho, jyAM mAro paNa anya koI svAmI che, to duHkhathI bharapUra saMsAranA bhoga mAre na joie. huM to duHkhathI mukAvanArI dIkSA laIza." e pramANe saMvega pAmelo paNa mAnA AgrahathI tArA sAthe jema caMdra utare tema patnIo sAthe te nIce Avyo. zreNIkane namyo. zreNIke paNa snehathI khoLAmAM besADI mastake cuMbana karyuM. (suMdhyuM) thoDIvAra enA khoLAmAM rahyo. emAM to AMsu jharAvA lAgyo. ||8nA te dekhI mAtAe kahyuM he rAjan ! Ane choDI do, kAraNa ke Ane manuSya saMbaMdhI phULamALA vi.nI gaMdha pIDA kare che. divya vilepana dravya phULamAlA vi. AnA pitA deva (deva banelA pitAzrI) da22oja arpaNa kare che. tethI rAjAe ravAnA karyo, ane te sAtame mALa gayo, rAjAe bhadrAne kahyuM ame potAnA AvAse jaIe. bhadrAe rAjAne vinaMti karI ke deva ! kRpA-maherabAnI karIne Aja amArA ghera ja bhojana karo. tyAre bhadrAthI Agraha pAmelA rAjAe teNInI bhojana prArthanA mAnya rAkhI tyAre bhadrAnA vacanathI dAsa-cArikAo teja kSaNe madanavardhaka puSTijanaka teja vadhAranAra lakSapAka vi. tela ApyA. ane potaDI ApI sukumAra hAtha-pagavALA aMgamardana karavAmAM hoMzIyAra mANaso parivAra sahita rAjAne mAlIza karavA lAgyA. ratnanAM pagathIyAvALI vAvaDImAM rAjA snAna karato hato. teTalAmAM daivayoge hAthamAMthI vIMTI sarI paDI. saMbhrAMta nayanothI (rAjAne) nAma mudrAne joto dekhI bhadrAmAtAe (dAsIone) kahyuM. "A vAvaDInuM pANI khAlI karI bIje Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 saMgameka kathA 2 2 1 saMkramAvI do. yaMtra prayogathI dAsIoe tema karyuM. tyAre vividha alaMkAra madhye aMgArA sarakhI potAnI vIMTI joI vismayathI rAjAe dAsIne pUchayuM A zuM? te bolI nArI sahita zAlIbhadranA nirmAlya = gaIkAlanAM utArelA mAlA vi. ghareNAM emAM naMkhAya che. te sAMbhaLI rAjA vicAramAM paDyo. tuM puNyanuM aMtara to jo huM rAjA ane A mAro nokara chatAM AnI bhoga lakSmI AvI unnata koTinI che. A dhanya che. sarva rIte A kRtapuNya puNyazALI, uttama nara che, Anu jIvana, janma, manuSya bhava lAdhya che. e pramANe snAna karI aneka jAtanA rasavALuM viziSTa bhojana karI kRtakRtya banI ghera gayo. zAlIbhadra paNa virakata banI rahelo che. eTalAmAM kalyANamitre AvI nivedana karyuM ke he svAmI ! tane vadhAmaNI ho ! kAraNa ke A nagaramAM ghaNAM ziSyothI parivarelA dharmaghoSasUri padhAryA che. jemane manuSyadevo name che. ane pote cAra jJAnanA dhaNI che. te sAMbhaLI zAlIbhadranA romakUpa vikasita thayA. ane sAmagrI taiyAra karI vAMdavA gayo. 99o. sUrIe dharmadezanA ApI ke svakarmathI jIvo zArIrika ane mAnasika anaMta duHkho prApta kare che. eTalAmAM zAlIbhadra puchayuM he bhagavan! kyuM karma karavAthI ApaNA upara koI svAmI nA thAya ? dIkSA, dIkSAne je jIvo svIkAre che teo traNe lokanA svAmI bane che. tyAre ghera jaI paga pakaDI bhadrA mAtAne kahevA lAgyo. "Aje meM jinadharma sAMbhaLyo jo mAtA tame anujJA Apo to tenuM huM AcaraNa karuM." bhadrAmAtAe kahyuM he vatsa ! te haMmezA lohanA caNA cAvavA jevuM atyaMta duSkara che. ane tAruM zarIra to devabhogathI sadA lAlana pAlana thayeluM che. tethI AvuM kaSTakArI anuSThAna kevI rIte karI zakIza? zAlibhadra paNa kahyuM ke kAyara mANasa mATe A vAta barAbara che paNa vIra ane prazasta manavALA mATe kAMI paNa muzkela nathI. jo Ama che to manuSya saMbaMdhI gaMdhamAlAmAM abhyAsa karI ane kAMIka kAMI (thoDo thoDo) bhoga no tyAga kara. tema svIkArI divase eka zayyA ane eka strIne tyAga karavA lAgyo. teja nagaramAM dhanADhya dhanya nAmano zeTha che. jene zAlIbhadranI nAnI bahena paraNAvelI che. patine havarAvatI hatI tyAre AMsu paDavA lAgyA. bharathAre pUchayuM "he bhadrA ! tArI AjJAnuM kone khaMDana karyuM ? athavA to mana icchita kaI vastu maLI nahi ? te bolI, "mane AmAMthI koI bAdhA (pIDA) karatuM nathI. paNa mAro bhAI dIkSA levA taiyAra thayo che. roja eka eka strI ane zayyA choDe che, tenAM lIdhe mane avRti thaI che." dhanya kahyuM "AvuM kare te to hIna sattvavALo-kAyara kahevAya" tyAre mazkarImAM tenI anya strIoe kahyuM he nAtha ! "jo sukara hoya to tame jAte kema nathI karatA." ? tamAruM vacana barAbara che. ATalo kAla dIkSA vagara gayo. paNa atyAre sarva tyAga karato dekho, teo bolI amo to ramata karatI hatI, tame to nizcayapUrvaka bolo cho. anurAgI patnI evI amane tathA dhanane akAla choDo mA ! tyAre dhanya kahevA lAgyo dhana, dhAnya, strIo badhu anitya ja che. tethI huM prabhu pAse dIkSA laIza. tyAre nizcaya jANIne teo bolI - to ame paNa tamArI pAchaLa dIkSA laIzu. dhanya bolyo- ghaNuM Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 2 2 saMgama kathA mULazuddhi bhAga-1 sAruM, dharma sthAnomAM dhana vAparI hajAra mANaso vahana kare evI zibikAmAM strIo sAthe AruDha thayo. sagA saMbaMdhI paNa pAchaLa cAlavA lAgyA. vIra prabhu pAse pahoMcyA. zibikAthI utarI pradakSiNA daI prabhune vaMdana karI kahevA lAgyo - ke "he nAtha ! bhavathI udvega pAmelA bhAyaMsahita mane maherabAnI karI Apa jAte dIkSA Apo. vastra - ghareNAM mUkI loca karI prabhu pAse dIkSA lIdhI. e arasAmAM zAlIbhadra paNa Avo adbhuta vRttAMta sAMbhaLI "are huM to hAryo.' ethI tarataja badhuM choDI zubhakSetromAM dravya ApI, zibikAmAM ArUDha thayo. zreNIka rAjA paNa tenI pAchaLa cAlavA lAgyA. e pramANe ThATha mAThathI nagara bahAra gayo. chatrAtichatra dekhI tarata ja zibikAne mUkI de che ane pUrvakramathI dIkSA lIdhI. A saMsAra vanamAM bhamatA prANIone jinadharmayukta manuSyapaNu vi. durlabha che, temAM vrata sAmagrI meLavavI ghaNI muzkela che. te maLI jAya to sarvaduHkhone jalAMjali apAya. mAtra temAM apramatta thaI udyama karavo joie. pramAdathI moMgherI dIkSA mudhA (nakAmI) banI jAya. e pramANe zikhAmaNa ApIne sAdhvIone caMdanA sAdhvIne arpaNa karI ane te banne jaNane sthavironI pAse zikSA mATe soMpyA. anukrame gItArtha thayA. AtmAne bhAvita karanArA, bahuzruta banyA, ane 2, 3, 4, 5,, 15 upavAsa, mAsakSamaNa, bemAsI, trimAsI ane kyAreka cAramAsI karI pAraNuM kare che. (139) - duSkara tapathI zarIra eTalu badhu pAtalu azakta banI gayu ke hADakA ane naso dekhAvA lAgI. prabhu sAthe ekavakhata rAjagRhI padhAryA. tyAM devoe traNa gaDha vagerenI racanA karI. tyAre loko vaMdana mATe nIkaLyA. gocarIno samaya thatA zAlIbhadra muni mA khamaNanA pAraNe prabhune vAMdI gocarI jatAM hatA. tyAre prabhue kahyuM. "Aja tAre mAtAnA hAthe pAraNuM thaze." uMcAnIcA ghera bhamatAM baMne mahAmuni bhadrA mAtAnA ghera pahoMcyA. paNa tapathI kAyA sukAI gayela hovAthI koIe oLakhyA nahi. "temaja prabhu vIrane, dhanya ane zAlIbhadra munine vAMdavA jaIzuM." te. mATe taiyAra thavAmAM) badhA vyAkula banelA hovAthI koIe temanA upara dhyAna doryuM nahi. kSaNavAra rahI muni tyAMthI nIkaLI gayA. bhAgyayoge gocarI prApta karI nagarathI nIkaLI gayA. eTalAmAM janmAMtaranI mAtA dhanyA gAmathI mahiArI-bharavADaNa sAthe dahIM laI vecavA sAru nagaramAM praveze che. teTalAmAM potAnA putrane joI romAMcita banI ane stanathI dUdha dhArA nIkaLavA lAgI, evI mAtAe bhaktithI vAMdI banne mahAtmAone dahI vahorAvyuM. gocarI. AlovI prabhune hAtha joDI zAlIbhadra puchayu. "he prabhu amAruM pAraNu kevI rIte thayuM? svAmIe kahyuM pUrva janmanI mAtAnA hAthathI. pachI pUrva janma kahyo. tyAre saMvega pAmI teja dahIthI pAraNuM karI prabhune pUchI vaibhAragirie gayA. eka zilAne jAte pUMjI pAdapopagamana' anazana svIkAryuM. eTalAmAM te bhadrA mAtA, zreNIka rAjA bhaktithI jinane vAMdavA prabhu pAse AvyA. zAlIbhadra ane dhanya mahAtmA kayAM che ? amArA ghera gocarI kema na AvyA? prabhue kahyuM "he bhadrA! Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kRtapuNya kathA 223 tAre ghera AvyA hatA paNa tame koIe oLakhyA nahiM tethI thoDI vAra ubhA rahI nIkaLI gayA, ane pUrvabhavanI mAtAe pAraNu karAvyuM. ityAdi sarva vAta karI tyAre zreNIka sAthe zilAtale gayA, jyAM te banne mahAtmA rahelAM che. bhAvapUrvaka vAMdI bhadrA vilApa karavA lAgI. he putra ! tyAre tuM batrIza komalarunI zayyA upara suto hato, atyAre karkaza zilA upara. hA putra ! tyAre tuM gIta vAjIMtranA zabdothI jAgato hato. atyAre ziyALanA bhayaMkara zabdothI. hA putra ! priya vAkya bolanAra parijanathI parivarelo raheto hato. atyAre sAva ekalo zUnyavanamAM rahelo che. hA putra ! tyAre tuM ramya strI sAthe potAnAM mahelamAM vilAsa karato hato, atyAre bhayAnaka pahADa upara tuM kevI rIte rahe che ? hA putra ! tuM sadA divyabhogathI lAlana pAlana pAmyo. atyAre zarIranI paNa phikara nahi karanAro tuM kyAMthI mArI joDe bole ? are re putra ! potAnA ghera Avyo chatAM paNa tapathI DubalA patalA thayela hovAthI maMda bhAgyavALA ame tane oLakhyo nahiM. vilApa karatI bhadrAne zreNIka kahevA lAgyo. "he mAtA ! tuM Ama vilApa zA mATe kare che ? mahAsattvazALI narottama sura asurane vaMdanIya guNIjanomAM agresara che, je tevA prakAranI Rddhi choDI AvuM utkRSTa koTinuM vrata pAlI rahyo che. tuM putravALIomAM asAdhAraNa gavAze. kAraNa ke jeNIno A zAlIbhadra mahAtmA putra banyA. tane ane amane paNa eNe tAryA che. tethI he mAtA ! harSanA samaye zoka kema kare che ? he mahAbhAga ! uTha jagamAM uttama A munione vAMda, ane ApaNe ghera jaIe, kAraNa ke saMdhyAkAla thaI gayo che. ema rAjAe kahyuM tyAre baMne munione vaMdana karIne zarIrathI ghera gaI. paNa cittato munine ja yAda kare che. banne sAdhupaNa AyuSyano kSaya thatA samAdhipUrvaka kAla karIne sarvArthasiddha vimAne upanyA. siddhi sukhano svAda cakhADanAra evuM sukha te vimAnamAM tetrIsa sAgaropama sudhI bhogavI cyavIne mRtyulokamAM siddha thaze. zAlIbhadranuM A paramapavitra ativiziSTa caritrane je manuSyo bhaNe, anumode, vakhANe teo deva manuSyanA sukha bhogavI mokSe jAya che. "saMgama kathA samApta" zrI kRtapuNya kathAnaka vara-vijayo (rAjAnA pakSe) zreSTha jaya yukta, hajAro nadIo (rAjAnA pakSe) hajAro senAo thI saMkIrNa, suMdara sUrya/caMdra (rAjAnA pakSe) suMdara ghoDAyukta, sArA pradezavALo (rAjAnA pakSe) sArI prajAvALo evo jaMbudvIpa che. temAM vaLI ardhacaMdranA AkAravALu cha khaMDavALu bharatakSetra che. temAM dezanA guNothI yukta ane manohara evo magadha deza che. temAM vaLI dharatI rANInA mukuTa samAna rAjagRha nAme nagara che. jenAM zatru haNAI gayA che, evo zreNIka rAjA tenuM pAlana kare che. mati buddhithI yukta, tamAma maMtrIomAM pradhAna evA potAnA putra abhayakumAranA zire Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 24 mULazuddhi bhAga-1 badho rAjabhAra mUkI sukulamAM janmelI rati sarakhI rUpALI potAnI mAnItI naMdA ane caNA nAmanI rANIo sAthe bhoga bhogave che. /pA. teja dezanA eka gAmamAM vAcharaDAnuM pAlana karanArI dAridrathI parAbhava pAmelI evI eka strI che. teNIno chokaro vAcharaDAnuM pAlana karato hato tyAre jaMgalamAM yati yogya eka ThekANe kAusagnamAM rahelAM eka zreSTha sAdhune joyA. tapathI sukAyelAM zarIravALA temane dekhI bAlaka vicAravA lAgyo. emanuM janma jIvana manuSyapaNuM ityAdi saphaLa che, je nirjana jaMgalamAM AvA prakAranI vividha tapa kare che. mAruM paNa kaMIka puNya lAge che. jethI emanuM darzana mane thayuM. tethI temane vAMdI AtmAne pavitra banAvuema vicArI munivaranA caraNomAM praNAma karyA, ema dararoja munine vAMdato hato tyAre koIka utsava Avyo. tethI gAma nArIo pAse dUdha vi. mAMgI potAnA putra mATe tenI mAtAe khIra banAvI. ghara AMgaNAmAM jamavA beselA putrane ghI, goLa yukta khIrano bharelo thALa ApI kArya mATe mAtA gharamAM gaI. eTalAmAM te ja sAdhu tyAM AvyA. temane AvatAM joI bhakti vazathI romarAjI khaDI thaI. ane harSanA AMsuthI bhInI thayelI nayanavALo vicAravA lAgyo. eka to ghara AMgaNe sAdhu mahArAjA padhAryA ane gharamAM dhana paNa nyAyathI meLaveluM che, sAdhune vahorAvAno mane Aje bhAva paNa jAgyo che. - citta vitta ane pAtrano saMbaMdha thayo che. tethI Aje huM mArI jAtane (AtmAne) puNyazALI mAnuM chuM. kyAM ame ane kyAM A munIvara ! kyAM ame ane kyAM A saMpatti ! kyAM ame ane kyAM A joradAra bhakti ! kyAM ame ane kyAM A traNenuM maLavuM. ema vicArI thALImAM be rekhA pADI trIjo bhAga Apu ema bhAvanA bhAvato bAlaka ukyo. sAdhunI samIpe gayo ane kahevA lAgyo. jo A zuddha hoya to grahaNa karo. zuddha ane bhAva jANI munie pAtra dharyuM: trIjo bhAga nAMkhyo A to ghaNI thoDI lAge che. tethI bIjo bhAga nAMkhyo, pharI vicAravA lAgyo. jo kyAMthI koIka khATI vastu paDaze to A khIra bagaDI jaze. tethI trIjo bhAga paNa Ape che. vAMdIne potAnA sthAne beTho. mAe bahAra AvI thALI khAlI dekhI pharIthI bharI. kaMgAlapaNAnA lIdhe peTa bharI khAvAthI ajIrNa thayuM. | zubha manavALo rAtre marI rAjagRhI nagarImAM dhanapAla ibhyanA ghera bhadrAnI kukSimAM utpanna thayo. tethI loko A "kRtapuNya" che ema kahevA lAgyA. kA.ke. je mahAtmA dhana dhAnyanI samRddhithI manohara AvA gharamAM (zeThANI)ne garbhamAM utpanna thayo, have kALa pAkatA sarvAge suMdara, suMdara kAMtivALA putrane bhadrA zeThANIe janma Apyo. vadhAmaNI ApatA zeThe putra janmano utsava karyo. garbha rahelo hato tyAre ja loko Ane kutapurNa kahetA hatA. tethI mA bApe tenuM kutapuNya nAma pADyuM. kramazaH vRddhi pAmato bottera kalAmAM kuzala thayo. eTalAmAM kAminI janane moha upajAvanAra evA yuvAna vayamAM ramato thayo. tyAre mA-bApe rUpALI kanyAo joDe hAtha Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kRtapuNya kathA 225 pakaDAvyo. kalAno rasIyo te viSayamAM mana lagADato nathI. te dekhI bhadrAe dhanapAla zeThane kahyuM he nAtha ! A dhana vistAra nakAmo che. kAraNa ke mRtapuNya to kAmamAM ekadama niHspRha manavALo che. tethI A viSaya seve evuM kAMIka karo. zeThe kahyuM mANasomAM zIkhaDAvyA vinA AhArAdi saMjJA hoya che. vaLI he priyA ! svabhAvathIja jIvone kAmAgni dIpI rahI che. to kyo sakarNa (samajuM mANasa) jalatI AgamAM ghAsa nAMkhe. A Ama ja che. to paNa ema karavAthI ja mane saMtoSa thaze. mATe vicAryA vinA A karo. zeThANIno nizcaya jANI kharAba AdatavALA manuSyonI maMDaLImAM mUkyo, ane teonI sAthe Akho divasa bAga-bagIcA vAvaDI-taLAva, nATaka vagere sthAnomAM bhaTake che. eka divasa vezyAvADAmAM gayo. temAM vaLI rUpa, yauvanavALI vijJAna, jJAna, vinaya, upacAramAM kuzala evI vasaMtasenA gaNikAnA gharamAM peDho. tyAre teNIe kAmane udIpta karanArI vividha kathAthI tene AkarSI lIdho. eTalAmAM tenAM dostAro tyAMthI nIkaLI gayA. kAmakalA vi. mAM hoMzIyAra teNIe surata kAle evo rAgI banAvyo ke tenuM mana bIjethI pAchu pharI mAtra te vezyAmAM ja lAgI gayu. devanI jema viSayasukha bhogave che. mA bApa icchA mujaba dhana mokale che. e pramANe nizcita banelA teNe mA-bApa marI gayA tenI paNa khabara nA paDI tethI tenI strI dhana mokalavA lAgI. e pramANe karatA kuberanA Azrama sarakhuM tenuM ghara bAramA varase daridra jevuM zUnya thaI gayuM. dhana khalAsa thavA chatAM kulInapaNAnAM lIdhe tenI strI potAnAM ghareNA mokale che. te dekhI phUTaNI (vezyAone saMbhALanArI) kharekhara atyAre A nissAra banI gayo che. ethI hajAra rUpiyA sAthe ghareNuM pAchu mokale che. ane phUTaNIe vasaMtasenAne kahyuM pIlAI gayela zelaDI jevA A kAmukane choDI mUka. kAraNa ke ApaNo A kuladharma che. paisAdArane mAna ApavuM, tethI he putrI ! tuM kulAcArane mUka nahiM ane dhanavAnane svIkAra. he mA ! tuM AvuM na bola. eNe ApaNane eTalu dhana ApyuM che teTaluM bIjo koNa ApavAno hato ? A dhana ApaNI sAtamI peDhI sudhI raheze. ane A mahAbhAgI pharI paNa bIjuM dhana Apaze. AcArathI kharAbanuM mAre kAma nathI. mA ! A to uttama guNa ratnono bharelo che. Avo teNIno nizcaya jANI dhutArI phUTaNIe AkAra gopavI kAryane hRdayamAM sthApI cupa rahI. rAtre vasaMtasenA suI jatA palaMga upara sutelAne potAnA puruSonA hAthe devakulikAmAM mUkAvI de che ane uMgha uDatA jAgelo A paNa dizAcakrane joI vicAravA lAgyo. zuM A iMdrajAla che, ke mane dizAbhrama thayo che ? athavA to zuM A svapna che ? ke A zuM huM dhAtu vagarano thayo chuM ? dhAtuno viparyAsa thayo che ? ema vicAratA tene pAse rahelI dAsIe kahyuM ke tuM ghaNAM vikalpa karIza mA. potAnA kula dharmane anusaratI vasaMtasenAnI mAtAe haThathI ahiM mUkyo che. tethI tuM tArA ghera jA. jethI huM A palaMga laIne jAuM. tyAre dubhAyelA manavALo te potAnA ghara bhaNI cAlyo. moTA jaMgalanI jema nirjana, kukavie racela kAvyanI jema sA2AvarNavALA alaMkAra Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 mULazuddhi bhAga-1 vagaranuM (gRha pakSe sonAnAM), zmazAnanI jema bIhAmaNuM, gharaDA mANasanuM moDhuM jema dAMta vagaranuM hoya tema ratna vagaranuM, suku sarovara kamala vagaranuM hoya tema (kamalA-dhanavagaranuM), viMdhyAcala pahADa jema hAthIothI zobhAyamAna hoya che tema zobhA vagaranuM thayeluM enuM potAnuM ghara dekhato zaMkA sAthe aMdara pese che. tyAre kRtapuNyane Avato dekhI tenI patnI sahasA ubhI thaI. teNIe ApelA Asana upara beTho ane pANIe paga dhoyA. AMsu sArI teNIe mA bApanI vAta karI. te sAMbhaLI teNe naraka jevuM du:kha thayuM. jAte ja potAne dhIraja ApI strIne pUchyuM. tArI pAse kAMI paNa che ? teNIe paNa potAnuM ghareNuM ApyuM. mAla laI dezATana javA taiyAra thayo. tyAre mitra lajjAthI thoDA divasa ghera rahI teNIe moTI pakoDI/ phaLanI poTalI karI ApI. paNa sArthe prayANa karI lIdhu hovAthI najIkanA zUnyadevakulamAM khATalA upara suI gayo. A bAju te nagaramAM sudhanu nAme ibhya che, tene mAyA buddhithI svecchAcArI-naTakhaTa mahimA nAmanI gharavALI che. dhanadatta nAme putra che. cAra kanyA paraNAvI bApa marI gayo. te paNa dostAro sAthe cAra prakArano mAla laI dezAMtara javA samudra kAMThe Avyo. vahANamAM caDI pele pAra gayo. dhana kamAI pAcho pharyo. kAcA koDiyAnI jema parvata zikharathI athaDAtA vahANa tuTI gayuM. dhanadatta paNa maraNa pAmyo. bacI gayelA eka puruSe tyAM AvI mahimAne te gupta vAta chUpI rIte ekAMtamAM karI. mahimAe puruSane dAnathI khuza karIne kahyuM ke A rahasya chupu rAkhavAnuM. teNe paNa tenA vacanano tarata ja svIkAra karyo. teNIe vicAra karyo ke "vahuone bIjo bharathAra lAvu ke jethI samasta gharasAranuM rakSaNa karanArA vahuone putro thAya. ema vicArI rAtre nagara bahAra gaI ane aMdhArI devakulikAmAM sukhe sutelAM kRtapuNyane joyo. purUSo pAse khATalo upaDAvI potAnAM ghera mukAvyo. anukrame te jAgyo. teTalAmAM mahimA tenAM gaLe vaLagI., duHkhapUrvaka raDatI raDatI ema bolavA lAgI he vatsa ! bAlapaNAmAM ja mArA kamabhAgye tane harI lIdho. AkhAe dharaNItalamAM tapAsa karI chatAM tArAM samAcAra paNa na maLyA. munie Aje tArUM Agamana kahyuM hatuM.ane svapnamAM jovAyeluM kalpavRkSa ghara AMgaNe prApta thayuM. tethI Aje he putra ! tuM amArA puNyathI kheMcAIne AvI gayo che. ATalo kAla tuM kyAM rahyo hato ? kevA sukha duHkha anubhavyAM ? te kahe athavA to mArUM hRdaya ja vajrathI baneluM lAge che ke jethI tAro viyoga thavA chatA ekadama TukaDA na thayA. he guNasAgara ! huM tArAdeha upara ovArI jAuM chuM. he vatsa ! tArA virahamAM meM hradayathI je vicAryu te vairinA dezamAM paNa koI hisAbe na thAo. kaSTamAM paDelo hovA chatAM devaguru dvArA tuM ATalo kAla rakSaNa pAmyo tethI mArA jIvanathI paNa tuM yugapramANa AyuvALo thaIza. devonA prabhAvathI tathA satIonA zIlathI potAnA vaMzane vadhAra ane gharanA vaibhavane bhogava ! tArI bhAbhIono bharathAra dezAMtaramAM marI gayo che. 1 azubha tathA duHkhanuM vAraNa karavA AzIrvAda ApavAnI rIta Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kRtapuNaya kathA . 2 27 tethI A cArano tuM svAmI thA. A pramANe teNInAM phUTa caritrane jANavA chatAM mati mAhAbhyathI khuza thayelA ane vismaya kutUhalathI bharelA te kutapuye hA pADI, putravadhuone paNa ekAMte besADIne kahyuM ke AvI paristhitimAM tame devarane pati tarIke svIkAro. kAraNa ke zrutimAM paNa kahyuM che ke - pati jato rahe, marI jAya, dIkSA laI le ke napusaMka hoya to nArIone bIjo bharathAra karAya che. tethI kSetrIya (pati sivAya thI thayelo putra) putrane paNa utpanna karI kula rakSA karo. ke jethI mAruM sarvadhana rAjabhavanamAM na jAya. kuMtI mahAsatIne paNa anya-anya patithI putranI utpatti saMbhaLAya che. tethI mArI vAta mAno, vikalpo choDo, te dhutArIe tevI tevI lokazAstranI yuktithI evuM samajAvyuM ke teoe paNa vinA saMkoce teNInI vAta mAnI lIdhI. have muni dAnanA phaLathI pedA thayelA bamaNA rAgavALI evI temanI joDe kutapuNya indranI jema bhoga bhogavI rahyo che. ane cArene devakumAra jevA putro thayA. ema karatA bAra varSa vItI gayA. tyAre sAsue kahyuM ke Ane choDI do. kAryasiddhi thaye chate parapuruSa rAkhavAnuM zuM kAma? tyAre putravadhuoe kahyuM jeNe amane bhogavI te zuM amAro pati na kahevAya ? tyAre sAsunA bhavAM caDavAthI bhayaMkara banelu mukha dekhI bhayathI dhrujatA hRdayavALI vahuoe hAM pADI he mAtA ! tame kaho to Ane bhAthu banAvIne ame ApIe "je game te banAvo," tyAre "A sukhI thAo" A vicArathI sarva vahuoe lADumAM ratno nAMkhyA. lADunI thelI bharI ozIkA nIce mUkI dIdhI. tyAra pachI sAsue tene madirA pAI. tethI te uMghI gayo. khATalA sAthe teja devakulikAmAM mUkI dIdho. eTalAmAM sAthe paNa pAcho pharyo. paNa rAta hovAthI nagaramAM na jatA tyAM ja rahyo. sAthe Avelo jANI potAnA patinI vAta jANavA tyAM AvI. tyAre tevIja rIte sutelo joyo. zobhAvALo joI harakhAyelI teNIe patine uThADyo. bhAthAnI thelI ane khATalo laI potAnA ghera gaI kRtapuNya paNa hakIkata jANI potAnA ghera gayo. tyAre tyAM baMdhAyelI veNIvALI vasaMtasenAne jue che, te zatapAka telathI mAliza kare che. teTalAmAM skUlathI (nizALathI) chokaro AvI bApanA page paDyo. bhUkhyo thayelo hovAthI khAvAnuM mAMge che. paNa rasoI kAMI taiyAra na hatI tethI tene raDato dekhI vasaMtasenAe thelImAMthI kADhI eka lADu Apyo. tene khAto khAto khule-nizALe gayo. lADu mathe maNi dekhI "A to ThaLIo che" ema mAnI bIjA vidyArthIne Ape che. teNe kahyuM A to maNi che. tethI kaMdoIne ApIe jethI te ApaNane miThAI Apaze. tene Apyo. teNe paNa bAjumAM rahelA jalakuMDamAM te nAMkhyo. tenA prabhAvathI te pANIbhUmi jevuM dekhAvA lAgyuM. tethI teNe jANyuM ke A jalakAMta maNi che. te maNi sAcavIne rAkhI, vidyArthIone paNa je yogya hoya te Ape che. A bAju priyaMgulatAnI dAsIe kahyuM ke he svAmI ! jyAre tamane vasaMtasenAnI mAtAe kADhI mUkyA te jANI ghaNI zodha karavA chatAM paNa tamArA samAcAra mAtra paNa na maLyA. tethI svAminI A nIce lakhela) kare che. veNI baMdha, zveta vastra dhAravA, mAlA vi. no tyAga, dezAntara Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kutapurNaya kathA 229 prabhu! meM pUrvabhavamAM zuM karyuM ? jethI AvI Rddhi maLI. ane vacce AMtaru paDyuM? tyAre pUrvabhava kahyo. te sAMbhaLI rAjA saMvega pAmyo. pUrvabhavane yAda karIne saMvega pAmelo rAjA kahe che ke jagabaMdhava A A ja pramANe che, ema meM jAtismaraNathI jANyuM. tethI atyAre - A bhavamAM paNa rAjAdine pUchI saghaLI sukhasaMpattine karanArI sarvaviratI laIza. tuM vilaMba-rAga karIza mA. ema prabhue kahyuM. ghera jaI rAjAne pUchI sarvasAmagrI taiyAra karAve che. jinezvaranI pUjA yAtrA karAve che. dIna anAthane dAna Ape che. abhayapradAnanI ghoSaNA karAvI. zreSTha sAdhuone sanmAna pUrvaka vahorAve che. caturvidha saMghanI pUjA kare che. bAMdhavone dravya vaheMcIne Ape che. pachI patnIo sAthe zibikAmAM ArUDha thayo. ane te sAmaMta sainyathI parivarelo che, temaja zreNIka rAjA vi. paNa jenI pAchaLa cAlI rahyA che, uttama vAMjitro vAgI rahyA che, halkA kuLano samUha nAcI rahyo che. koyalo gAI rahI che. bhATa cAraNo ane baMdIo birUdAvaLI bolAvI rahyA che. (baMdi - stuti pATha) evI sAmagrI sAthe nagarathI nIkaLI prabhunAM caraNe Avyo. zibikAthI utarI traNa pradakSiNA karI ema kahevA lAgyo te svAmI ! saMsAra samudramAM DUbatA mane atyAre karuNAthI moTA jahAja samAna dIkSA Apo. bhagavAne paNa dIkSAnI sAthe hitazikSA ApI. baMne prakAranI zikSAne grahaNa karIne tapa tapI chelle anazana karI devaloke gayo. A je Rddhi, strIo ane bhogo temaja anupama rAjya prApta thayuM te pUrvajanmamAM maharSine ApelAM khIranA dAnanuM phaLa che. rekhA pADavA dvArA bhAvamAM AMtaruM karyuM hatuM, mATe sukhamAM AMtaruM paDyuM. ethI avicchinnapaNe bhAvathI dAna ApavuM joIe. jethI niraMtara bhoga bhogavI nirvANane pAmo. iti kutapurNaya kathA samApta" sarvamAM pradhAna dAna evAM zayyAdAnane gAthA vaDe kahe che. sejjAdANaM ca sAhUrNa deyaM dANANamuttamaM / suddhaNaM jeNa diNNeNaM diNNaM sesaM pi bhAvao // 87 // dAnomAM uttamadAna evuM zayyAdAna sAdhune ApavuM joIe. zuddha vasati dAnathI zeSa saghaLAM dAna paNa paramArthathI ApI devAya che. guNalakSmIthI zobhatAM zreSTha munione jeNe vasati ApI teNe dhRti, mati, gati ane sukha paNa ApyuM samajavuM. tathA aneka guNayogane dhAranArA zreSTha sAdhuone je rahevA makAna Ape che, tenAM vaDe vastra, anna, pAtra, zayana, Asana vi. paNa apAI jAya che. kAraNa ke vasatimAM rahelAne te sarva vastuno upayoga, rakSA ane paripAlana thAya che. ThaMDI, garmI, cora, sApa, jaMgalI pazuo, DAMsa, macchara vi. thI munivRSabhonI rakSA karanArA zivanagaranA sukhane meLave che. - pra- zayyAdAna sarvotkRSTa kema lekhAya che? u.- A zayyAdAna jemane ApavAnuM hoya che teo guNavALA hovAthI mahattvazALI kahevAya che. tethI ja temane Apela vasatidAna zreSTha kahevAya che. te muniono mahattva jaNAvAM sArU be gAthA kahe che. mAyA piyA ya mAyA ya bhagiNI baMdhavA suyA / bhajjA suNhA dhaNaM dhaNNaM caittA maMDalaM puraM // 48 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 kRtapuNya kathA 2 29 prabhu! meM pUrvabhavamAM zuM karyu? jethI AvI Rddhi maLI. ane vacce AMtaru paDyuM? tyAre pUrvabhava kahyo. te sAMbhaLI rAjA saMvega pAmyo. pUrvabhavane yAda karIne saMvega pAmelo rAjA kahe che ke jagabaMdhava A A ja pramANe che, ema meM jAtismaraNathI jANyuM. tethI atyAre - A bhavamAM paNa rAjAdine pUchI saghaLI sukhasaMpattine karanArI sarvaviratI laIza. tuM vilaMba-rAga karIza mA. ema prabhue kahyuM. ghera jaI rAjAne pUchI sarvasAmagrI taiyAra karAve che. jinezvaranI pUjA yAtrA karAve che. dIna anAthane dAna Ape che. abhayapradAnanI ghoSaNA karAvI. zreSTha sAdhuone sanmAna pUrvaka vahorAve che. caturvidha saMghanI pUjA kare che. bAMdhavone dravya vaheMcIne Ape che. pachI patnIo sAthe zibikAmAM ArUDha thayo. ane te sAmaMta sainyathI parivarelo che, temaja zreNIka rAjA vi. paNa jenI pAchaLa cAlI rahyA che, uttama vAjiMtro vAgI rahyA che, hA kuLano samUha nAcI rahyo che. koyalo gAI rahI che. bhATa cAraNo ane baMdIo birUdAvaLI bolAvI rahyA che. (baMdi - stuti pATha) evI sAmagrI sAthe nagarathI nIkaLI prabhunAM caraNe Avyo. zibikAthI utarI traNa pradakSiNA karI ema kahevA lAgyo svAmI ! saMsAra samudramAM DUbatA mane atyAre karuNAthI moTA jaMhAja samAna dIkSA Apo. bhagavAne paNa dIkSAnI sAthe hitazikSA ApI. baMne prakAranI zikSAne grahaNa karIne tapa tapI chelle anazana karI devaloka gayo. A je Rddhi, strIo ane bhogo temaja anupama rAjya prApta thayuM te pUrvajanmamAM maharSine ApelAM khIranA dAnanuM phaLa che. rekhA pADavA dvArA bhAvamAM AMtaruM karyuM hatu, mATe sukhamAM AMtaruM paDyuM. ethI avicchinnapaNe bhAvathI dAna ApavuM joie. jethI niraMtara bhoga bhogavI nirvANane pAmo. iti kutapuNya kathA samApta" sarvamAM pradhAna dAna evAM zayyAdAnane gAthA vaDe kahe che. sejjAdANaM ca sAhUNaM deyaM dANANamuttamaM / suddhaNaM jeNa diNNeNaM diNNaM sesaM pi bhAvao // 87 // dAnomAM uttamadAna evuM zavyAdAna sAdhune ApavuM joie. zuddha vasati dAnathI zeSa saghaLAM dAna paNa paramArthathI ApI devAya che. guNalakSmIthI zobhatAM zreSTha munione jeNe vasati ApI teNe dhRti, mati, gati ane sukha paNa ApyuM samajavuM. tathA aneka guNayogane dhAranArA zreSTha sAdhuone je rahevA makAna Ape che, tenAM vaDe vastra, anna, pAtra, zayana, Asana vi. paNa apAI jAya che. kAraNa ke vasatimAM rahelAne - te sarva vastuno upayoga, rakSA ane paripAlana thAya che. ThaMDI, garmI, cora, sApa, jaMgalI pazuo, DAMsa, macchara vi. thI munivRSabhonI rakSA karanAro zivanagaranA sukhane meLave che. - pra- zayyAdAna sarvotkRSTa kema lekhAya che ? | u.- A zayyAdAna jemane ApavAnuM hoya che teo guNavALA hovAthI mahattvazALI kahevAya che. tethI ja temane Apela vasatidAna zreSTha kahevAya che. te muniono mahattva jaNAvAM sArU be gAthA kahe che. mAyA piyA ya mAyA ya bhagiNI baMdhavA suyA / bhajjA suNhA dhaNaM dhaNNaM caittA maMDalaM puraM // 48 // Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 mULazuddhi bhAga-1 mokkhamaggaM samallINA chidittA mohabaMdhaNaM / ee sAhU mahAbhAgA vaMdaNijjA surANa vi // 89 // mA, bApa, bhAI, bahena, bAMdhava, putra, patnI, putravadhU, dhana, dhAnya, rAjaya, nagara choDIne, moha baMdhana toDIne mokSamArgamAM tallIna banyA che. tethI acinta zaktivALA A sAdhuo devone paNa vaMdanIya che. - dhAnya covIza prakAranAM che - java, gauM, zAlI, vrIhi, bAsamatI cokhA, kodrava, sUkSma kaMga, goLa kaMgU(vaTANA), teno bheda vizeSa rAlaka che. maga, aDada, aLazi (eka telI bI) kAlAcaNA, jAyaphaLa, vAla, maTha, zreSTha aDada, zelaDI, masUra, tuvera, kulathI - (traNe dALanA bheda che) tathA dhANA, kothamIra, goLacaNA. vaLI vizeSa guNa pragaTa karavA sArU cAra gAthA kahe che. sAgaro iva gaMbhIrA, maMdaro iva niccalA / . kuMjaro iva soMDIrA, maiMdo iva nibbhayA // 90 // * sAgara jevA gaMbhIra, meruparvata jevA nizcala, hAthInI jema karmazatrane jitavA mATe zauryavALA, siMhanI jema nirbhayI, eTale anya kuvAdirUpI hAthInI garjanAthI nahi DaranAra - Il coll -- samAvavo 3 naisA,sUro Taca tavayanA savvaphAsANa visahA, jahA loe vasuMdharA // 11 // saumyatejathI caMdrasamA kAraNa ke teo sarvajanone AnaMda ApanArA che. ane paradarzana rUpI tAralA karatAM adhika prabhAvazALI che. tapa tejathI sUryasamA kAraNa ke paratIrtharUpI caMdra, tArA, nakSatra, graha samUhanI prajAne DhAMkanArA che. jema lokamAM dharatI sarva sparzone sahana kare che tema manuSya vi. karelI zubhAzubha ceSTAmAM samabhAvavALA hovAthI dharatI samA kahevAya. kahyuM che ke - vaMdana karatA garva pAmatA nathI. hIlanA karatAM baLatA nathI. cittane kAbumAM rAkhI rAgadveSano nAza karIne muni vicare che. sAme AvI paDatA vacananAM prakAro kAnamAM pesI durbhAva upajAve che. tethI je adhika zUro banI "A sAMbhaLavuM e mAro dharma che," ema samajI jitendriya banI samabhAvathI sahana kare che te pUjaya che. je muni Akroza prahAra kaDavA zabdo (meNAM-ToNAM) ityAdi Indriyone duHkha denArA kAMTAone sahana kare che tathA je rAkSasa vi.nA bhayAnaka atiraudra zabdovALA aTTahAsyone sAMbhaLavA chatAM sukha duHkhane samabhAve sahe te sAco sAdhu che. Akroza, tADana, vadha, dharmabaMza bAlakone sulabha che, dhIrapuruSa yathottaranA abhAvamAM Ane lAbha mAne che. eTale sAdhune koI AkroMza kare tyAre "sAruM che ke eNe mAne tADane mArapITa to nathI karIne, mAre tyAre, are ! sAru che ke mane jIvathI khatama to nathI karyo ne ! 91 suddhacittA mahAsattA sAgyaM salilaM jahA / gosIsacaMdaNaM ceva sIyalA susugaMdhiNo // 12 // Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mULazuddhi bhAga-1 2 31 zarada RtunA pANInI jema nirmala manavALA, sattvazAlI, gozISa caMdananI jema kaSAya agnino abhAva hovAthI zItala, zIlanI sugaMdhathI yukta hovAthI susugandhI lerI virayA pAvaThANesu, nirayA saMjame tave / nimmamA nirahaMkArA khaMtA baMtA jiiMdiyA // 13 // pApasthAnothI nivRtta thayelAM, saMyama ane tapamAM Asakta, "A mAro chokaro che, A mAro bhAI che, sago che, A mArI gharavALI che" ItyAdi mamatva ane mAna vagaranAM, kSamAvaMta, dAMta eTale manane kAbumAM rAkhanArA, jitendriya-sparza vi. bAhya iMdriyone kAbumAM rAkhanArA sAdhuo hoya che. pAMca AzravathI aTakavuM, pAMca indriyone kAbumAM rAkhavI cAra kaSAyano jaya karavo, azubha mana vacana kAyayoga rUpa daMDathI aTakavuM. ema sattara bheTavALo saMyama che. anazanaAdi bAra bhede tapa che. 93 aho ! dhaNNo hu so deso puraM rAyA gihI gihaM / jaM tuTThi maNNamANA NaM viharaMtI susAhuNo // 14 // aho ! te deza, nagara, rAjA, gRhastha ane gharane dhanya che ke jemAM harSane-saMtoSane meLavatAM susAdhuo vicAre che. I94o e to prathamA - dvitIyA vibhakti che, paNa prAkRtanA balathI vibhaktino pheraphAra karI zakAya che. tethI ahIM yajJa ema saptamI levI. sejjaM jo dei sAhUNaM tare saMsArasAyaraM / . sejjAyaro ao vutto siddho savvaNNusAsaNe // 15 // sAdhuone vasati ApanAra saMsAra sAgarathI pAra pAme che. ethI sarvajJa zAsana = nizItha vi.mAM zayyAthI tare te zayyAtara ema vyutpatti karI che. athavA "bavinimUta" upacAra thAya, eTale najIkamAM siddhigAmI hovAthI zayyAtarane "siddha" ema jinazAsanamAM kahevAya che. ll9pA ciTuMtANaM jao tattha vatthA-''hAra-tavAiNo / sammaM keI pavajjaMti, jiNadikkhaM pi keI vi // 16 // tyAM rahelA sAdhune vastra AhArAdi maLe ane moTI tapazcaryA vi. paNa karI zake ane temanI pAse AvI koIka samakita ane koIka dIkSAne paNa grahaNa kare ema aneka gaNo lAbha thAya che. dA. sijjAdANappabhAveNaM devANaM mANusANa ya / pahANaM saMpayA phullaM phalaM nivvANamuttamaM // 17 // zapyAdAnanA prabhAvathI deva manuSyanI Rddhi maLe te to (AnuSaMgikaphaLa, phUla che. ane uttama nirvANa e phaLa che. II97LA nANAvihANa sAhUNaM ohAvaMtANa jAva u / kayavvaM savvabhAveNamevamAi 'jahociyaM // 18 // jinakalpI vi. aneka prakAranA sAdhu ane cheka je dIkSA choDavAnI icchAvALA che, temanI paNa yathocita bhakti samasta sAmarthyathI karavI joie. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 mULazuddhi bhAga-1 have yathocita kRtya batAve che. nANaM vA daMsaNaM suddhaM carittaM saMjamaM tavaM / jattiyaM jattha jANijjA bhAvaM bhattIe pUyae // 19 // zuddha jJAna, darzana, doSarahita cAritra-sAmAyika vi., saMyama-Azrava thI aTakavuM, tapa vi., jemAM jeTaluM jaNAya che. te pramANe temanI bhAva (padArtha) thI bhakti pUrvaka pUjA kare che. 99o. liMgAvasesANa vi jaM vasiTuM, saMviggazrIgIyattha gurUvai8 nAUNa sAhUNa jahAvihANaM, viheha taM mokkhasuhAvahaM ti // 10 // mAtra veSadhArIonuM paNa je kahevAmAM zeSa raheluM hoya ane udyata vihArI bahuzruta gurue upadezeluM hoya, zAstrathI te jANIne sAdhuonuM vidhipUrvaka te sarva kare, kAraNa ke te pUrvokta badhu vidhAna mokSa sukha ApanAra che. AcAra zUnya ane mAtra liMgadhArI = vezadhArI jeo vAkapaTutA AdinA kAraNe lokomAM mAnya hoya temanA prati kuzalAdi pRcchA pUrvakanuM aucityanuM pAlana karavuM, kAraNa ke tethI lokonuM citta jItAya che. (anyathA - loko sArA mahAtmAo para paNa AkSepa kare che - A loko tejoSI che, IrSAlu che vigere.) anyatra vasati vigerenA abhAve saMvigna gItArthone paNa agItArtho thI vyApta kSetramAM rahevuM paDe to svapara saccitta no upaghAta na thAya tema Atma-bhAvamAM rahevuM joie. anyathA AkSepabAjIthI svapara saccitta ghavAya ane potAnI (gItArthonI paNa) laghutA thAya tathA teone (agItArthone) paNa karmabaMdha thAya je baMne pakSe aniSTa che. (mATe AvA dezakAlamAM Atma-svabhAvamAM ramamANa rahevuM zreyaskara che.) - sAdhuone "patthaNa " (namaskAra ho) ema jIbhathI bolavuM, hAtha uMco karavo, mAthuM namAvavuM, sukha duHkha nI aupacArika pRcchA karavI, sevA karavI, chobha vaMdana paNa karavuM. eTale jyAM je ucita hoya tema karavuM, te mokSa ApanAra thAya che. || sAdhu kRtya samApta | zrI devacaMdra sUrIzvarajI dvArA racita mUlazuddhi | vivaraNa samApta thayuM. buddhitilakazAMticaMdrasUrIzvarajInA samudAyanA anuyogAcArya paMnyAsa tilaka vijayajI gaNivaryanA ziSyaratna 5.pU. A. devazrI ratnazekharasUrIzvarajInA ziSya pa.pU. A. ratnAkarasUrivaryanA ziSya muniratnajyota vijayajI dvArA Alekhita (racita) muLazuddhi (bhA-1) prakaraNano anuvAda pUrNa thayo. zubha bhavatu Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RIGii zubA zrI0 Navneet Printers (M) 098252 61177, 094273 26041