Book Title: Jin Darshan ane Manodaihik Rogo
Author(s): Nemchand Gala
Publisher: Jayshree Kantilal Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005293/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ji of darzana ane manodaihika rogo khemacaMda gAlA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jina darzana ane manodaihika rogo jemacaMda gAlA bahu puNya kerA puMjathI zubha deha mAnavano maLyo, to ce are! bhavacakrano AMTo nahi eka TaLyo, zrImad rAjacaMdra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ GALLA NEMCHAND MEGHJI JIN DARSHAN AND PSYCHOSOMATICS (r) nemacaMda ema gAlA prathama AvRtti : 1992 prata: 2,250 mUlya : rU. 45 prakAzaka: zrImati jayazrI kAntilAla zAha pa63, DaoN. I. mojhIjha roDa, jekaba sarkala (sAta rastA), muMbaI-11, Te. 309 527. mudraka: kezavajI hIrajI gogarI harSa prinTarI, 122, DaoN. maizerI roDa, muMbaI-400 09. prApti sthAna: Ara. Ara. zeThanI kaMpanI prinsesa sTrITa, muMbaI-40 02, gAMdhI roDa, amadAvAda-38001. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arpaNa mA e pAyA paya je vAtsalyanA te varasAvI sneha-gaMgA he sahodarA... mAtRvatsala pUjaya moTA bahena lakSmIbena, tathA sAhitya, saMgIta, kalA anurAgI saujanyazIla snehala AtmIya pUjaya banevI DuMgarazIbhAIne savinaya sAdara saprema arpaNa. 'A kALamAM Apano anubaMdha AhlAdaka rahyo.' Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakanI pragaTa kRtio: * caMpo mahore cAre kora (navalakathA) * zrImad rAjacaMdra ane gAMdhIjI (eka anvaya) prathama AvRtti: 1986, dvitiya saMvardhita AvRtti: 1987 * koInA manamAM cora vase che (rahasyakathAo) lekhakanAM AgAmI prakAzano: * jaina darzana ane saMta tiruvalluvara * saMlekhanA : eka adbhuta vibhAvanA * janma-punarjanma * tamiLa mahAkAvya zilaprAdhikAram * pAMpaNanI ADazethI (nibaMdha saMgraha) * vaNagUMthyA motI (vArtAsaMgraha) * sarakatI gAMTha (rahasyakathAo) ahiMsAnA parimANa (eka adhyayana) bUmareMga hRdayavINAmAM niSpanna thato vicAra taMta rahe gUMjato avani para; vilaya nA thato kadi, sarvathA dhvanita rahe, sacavAI avakAze. kazuM na jatuM vyartha sRSTie, niyama A avicala-nizcala; kazuM ye kaMI nAza pAme nA, palaTAtA raMga-rUpa-AkAra mAtra! mahatuM ke zudra bhAva, vRtti ke taraMga dhUmarAtAM pRthvI paTa pare; bUmereMga sama niyata pharatAM, ugamasthAne, vijetA pratighoSa zAM nityanavalarUpe. - ne. gA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahaja sphUraNA... pU. DaoN. ramaNabhAI cI. zAha ane prA. tArAbena ra. zAhanA sAnnidhyamAM emanA varad haste A graMthanuM vimocana, mArA mATe RNAnubaMdhanuM parama saubhAgya che. sAtamA jaina sAhitya samAroha pAlanapuramAM prathama A viSaya raju thayo. pU. ramaNabhAIne gamyo. pachI muMbaI jaina yuvaka saMghanI paryuSaNa vyAkhyAnamALA, mATuMgA, bhAMDupa, premapurI Azrama ane roTarI kalaba vagere madhe raju thayo. temaja 'pagadaMDI' tathA saMkalpamAM pragaTa thayo. vizva Arogya saMsthA (WHO)nI vyAkhyA mujaba 'zArIrika, mAnasika, sAmAjika ane AdhyAtmika svasthatA maLIne saMpUrNa sarvAMgI svAsthya bane che.' adhyAtma ane vijJAnane sAMkaLI letA vistRta ane anekavidha AyAmovALA viSayanI jhAMkhI mAtra A graMthamAM ApI zakAI che. adhyAtmamAM aMtima satya che, paNa sAbitIo nathI. vijJAnamAM sAbitIo che, paNa aMtima satya nathI. vijJAna satata vikAsazIla che, jayAre yogane zrI araviMde Growth of Experience kahyo che. A graMthamAM thoDuM samAvI zakAyuM che, ghaNuM badhuM rahI gayuM che. pravezikArUpe A graMtha upayogI nIvaDaze, to AnaMda thaze. sujJa sanmitra zrI lakSmIcaMda (bacubhAI) vizanajI rAMbhiA, AtmIya bhAI lIlAdhara gaDA, bidaDA sarvodaya TrasTanA vaDIla kAryakaro, Arthika sahayoga arpanAra sajajano, zrI vizanajI nAnajI mevAvAlA, zrI kAntilAla Ara. zAha, mArA mitro zrI dharmena paDIyA, zrI kizora pArekha, zrI vallabha gAlA, harSA prinTarInA bhAIzrI kezavajI gogarI, bhAI manahara, zrI paTela, mArAM patnI, bALako DaoN. dhavala, DaoN. zilpA, putravadhU, DaoN. gItA temaja sahayoga arpanAra tamAma sahRdayI mitrono huM RNI chuM. ENGIMA sama pautrI IpsA kema bhUlAya ? muMbaI 30-12-91 nemacaMda meghajI gAlA, eDavokeTa, 'teja kiraNa' navarojI hila roDa naM. 5, DoMgarI, muMbaI-9. Te.naM. 865873. li. guNAnurAgI nemacaMda gAlA Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayA2e Adhi vATe goDa, pUDhe Ahe avadhaDa, yamayAtrA. 'mAre jUduM sukha joItuM nathI, paNa je uttamamAM uttama hoya, te che. e mATe huM badhuM du:kha khamavA taiyAra chuM.' * kAyamanuM sukha tyAre ja maLe, jayAre sukha mATe kAyama rahe evI vastu mANasane maLe. * du:kha na joItuM hoya, to du:khanA jeTalA kAraNo hoya, teno tyAga karavo joIe. akSaya sukha prApti ane du:kha nivAraNanA puruSArthanI kSamatA mAnavI jeTalI koI prANImAM nathI. * -------- koIpaNa sabhyatAnI parAzIzI sahiSNutA che. ApaNe roganI paristhiti kAyama rAkhIne hospiTalo vadhAratA jaIe chIe. * badhA kAyastha svastha nathI hotAM. bahu ochA caherA svastha jaNAze. gurU, jJAnI maLe ke na maLe, svastha mANasa sAthenA satsaMga svasthatA arpaze. * saMta tukArAma ja joIe pUratAM mANaso potAnAmAM rahelAM dvandvomAMthI pedA thatI tANano sAmano karI zake, ane potAnA AMtiraka jIvananI ane sapanAMnI javAbadArI svIkArI zake to ja bacavAnI taka che. AlphreDa eDalara * Pride, envy, avarice are the sparks that have set fire the hearts of all men. Dante in 'Inferno.' Greatness is very simple. To be simple is to be Great. * He who sings, freightens away his ills. emarsana AkAzane jhIlavA sarovara jevuM svaccha, nirmaLa ane pAradarzaka banavuM joIe. saMyamamAM ullAsa che; bhogamAM nathI. * mArUM samagra darzana eka zabdamAM darzAvavuM hoya, to te che : svataMtratA. --G koInI maherabAnI mAgavI te potAnI svataMtratA khovA barobara che. -- SING rajanIza milTana Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | zrI mahAvIrAya nama:// kSaNanI zAzvatI kavi caMDIdAse gAyuM che: sAbAra upara mAnuSa satya, tahAra upara nAI. pRthvI paranI tamAma prANIsRSTi, jIvasRSTimAM manuSya zreSTha che. atyaMta mahimAvaMta che. kudaratanuM anupama sarjana che ane kudaratanuM avibhAjya aMga che. aneka sadIonI utkrAMti-prakriyA pachI Toca para Avelo mAnavI sarvazreSTha ane utkRSTa hovAne nAte samagra jIvasRSTinA jayeSTa baMdhu jevo che. vaDIla hovAnI sAthe nAnAbhAIo tarapha javAbadArI vadhI jAya che. piDe te vize ane viSe te piMDe. mAnavI ane prakRtinA mULa tatvamAM koI bheda nathI. pRthvI para be tRtIyAMza pANI che, to mAnavazarIramAM 60TakA jaLatatva che. caMdranI kaLA sAthe dariyAmAM bharatI Ave che. A caMdra vizeSata: pUrNimAno caMdra mAnavImAM rahelAM rUdhira, jaLatatva para tema ja mana para jabaro prabhAva pADe che. homiyopethI cikitsA paddhatimAM pUnamanA divase zarIramAM udbhavatA lakSaNo-saMjJAo lakSamAM laI cikitsA karavAmAM Ave che. mAnavImAM jema raktazirAo-kepalarIjha hoya che, tema vRkSomAM paNa evI ja kepIlarIjha hoya che. bhaya ke AghAta thakI mAnavazirAonI jema ja A zirAo paNa gabharATathI saMkocAya che. eTaluM ja nahi, paNa eka vRkSane chedana karavAmAM Ave to ene paDozI vRkSa bhayathI thatharI saMkocAI jAya che. dharatI, havA prakAza, prANI jevI atyaMta mUlyavAna cIjo kudarate mAnavIne maphata ApI che. havA mATe rezanakArDanI jarUrata hota to? pANI mATe supara mArkeTamAM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ javuM paData to? je maphata maLe che tenI koI kiMmata nathI hotI. anugraha paNa hoto nathI. jIvana TakAvI rAkhavA paMcatatvo Avazyaka che jIvasRSTi mATe ane mAnavI mATe, chatAM jIvanapoSaka upakaraNone ja mAnavI kalUSita kare che. je vAtAvaraNamAM zvAsa le che, tene ja dUSita kare che. mAnavInA A atikramaNa pAchaLa be vRttio kAma kare che: eka, kudarata pratye ane jIvasRSTi pratye Adarano abhAva ane bIjI potAnA svArtha mATe kudaratI saMpattino bejavAbadAra ane gunAhita upayoga. mAnavI pANI pAse ene DhoLavA mATe ja jAya che. vRkSa pAse ene chedavA mATe ja jAya che. mANasa prakRti pAse ene lUMTavA mATe ja jAya che ane mANasa mANasa pAse enI pAsethI kazuMka jhUMTavI levA mATe ja jAya che. mANasa havAne dhumADAnI bheTa Ape che. vAtAvaraNane ghoMghATanI bheTa Ape che. mAnavI ema ja mAnI beTho che ke A dharatI, dharatInuM peTALa, pANI, vRkSo, havA prakAza, prANIo, pazuo, tamAma sAdhano potAnA sukhasagavaDa mATe ja che. kudarata to mArA mATe ja astitva dharAve che. huM to kudaratanuM zreSTha sarjana..... mArA svAda mATe prANIne paNa mArIne khAvAno mane adhikAra che. hajAro phUlone chUMdI enuM attara lagAvavAno adhikAra che. poNo kalAka bAtharUmamAM nahAI gelananAM gelana pANI veDaphavAno mane adhikAra che. jarUratathI vadhAre eka TIpuM pANI paNa vAparavAno koIne abAdhita adhikAra nathI. varSo pahelAM gAMdhIjIe A vAta spaSTa zabdomAM kahI. gAMdhIjI mAtra aDadhA loTA pANIthI savAranA dAtaNa karI moDhuM dhotA. eka vakhata emane koIe pUchyuM: "are bApu, A AkhI sAbaramatI vahI rahI che ane tame pANIno lobha karo cho?'' gAMdhIjIe javAba Apyo: "A nadI mArA pitA karamacaMda gAMdhInI nathI. A nadI sArvajanika che. jarUratathI vadhAre eka TIpuM paNa koIne vAparavAno adhikAra nathI.'' ane gAMdhIjIe potAnuM moDhuM kholI batAvatAM kahyuM: "mArUM moDhuM joI lyo.. kyAMya kaMI asvacchatA rahI gaI che ke?'' utkruti-prakriyA ane prANI-vartananA niSNAta DesamonDa morIse vaijJAnika rIte pratipAdana karyuM che ke pANIno vadhAre paDato upayoga zarIrane nukasAna ja kare che. ravizaMkara mahArAja beDola pANIthI nhAtA. registAna jevA vistAromAM paNa pIvAnA pANI mATe dasa-paMdara mAIlanI majala kApavI paDe che. A saMjogomAM ApaNA mAnavabaMdhu pratye zuM ApaNI koI pharaja nathI? Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRti ApaNA mATe che, tema ApaNe prakRti mATe chIe e vicAravAnI ghaDI have AvI gaI che. vRkSa to divya cetanAnuM - samarpaNanuM pratIka che. ApameLe khIle che. phula-phaLa ane zItaLa chAyA Ape che. kudarate bakSelA phUla ApaNe bhagavAnane caDAvI saMtoSa manAvIe chIe.... are... bhagavAnanI ja cIja bhagavAnane pAchI arpaNa karIe chIe. eTaluM ja nahi, paNa zaNagAramAM, utsavomAM phUlonI AhUti apAI jAya che. videzanAM keTalAMka nagaromAM gharanI pAchala pharajiyAna bagIco hoya che, jenI jALavaNI-sAcavaNI paNa pharajiyAta hoya che. choDa para phUlo khIle che ane choDa para ja rahe che. tyAM koI phUla toDatuM nathI. jyorja barnArDa zone emane ghera AvelA mahemAne pUchayuM: "ATalAM badhAM kulo tamArA bAgamAM che, to ene phUladAnImAM kema sajAvatAM nathI?" barnArDa zoe uttara Apyo: "mane phUlo bahu game che. tema mane bALako paNa khUba game che. to huM zuM bALakonAM mAthAM paNa kUladAnImAM goThavuM?" zaherIkaraNa ane audyogikaraNanI doTamAM ApaNe vRkSonuM nikaMdana kADhI nAkhyuM che. chatAM vRkSa to cUpacApa khIlyuM jAya che. pAMdaDAM, chAMyaDo, phUla, phaLa ane chevaTe mAnavajAta mATe potAnA prANanI AhUti ApI de che. e lAkaDAM ApaNe iMdhaNamAM bALI nAkhIe chIe. vola Tu vola penala lagAvIe chIe. jaMgala chedIne gharamAM jaMgala UbhuM karavAnI ceSTA karIe chIe. kudarata pratye kaMIka Adara che, e batAvavA kudaratI sIna sInerInA moTA posTaro beDarUmAM lagAvIe chIe. AnI pAchaLa kaI vRtti kAma karI rahI che? kopensezananI gunAhita vRtti? A eka manovijJAnanA saMzodhanano viSaya che. vRkSanA thaDamAMthI je vAjiMtra bane che, temAMthI mAtra saMgItanA sUra nathI nIkaLatA, paNa e vRkSa jyAre lIluMchama hatuM, tyAre enI DALIe besI pakSIoe je kalarava-guMjana karyuM hatuM, e dhvani paNa saMbhaLAya che... paraMtu e dhvani sAMbhaLavA ApaNA kAna TevAyelAM nathI. vRkSonA vinAza thakI tucakra, varSA badhuM ja khoravAI gayuM che. ghoMghATanI satata asarathI mAnavajAta dhIre dhIre baherAza tarapha ghasaDAtI jAya che. eka daSTie vicArIe to amuka vaye ochuM sAMbhaLuM, baherAza bhale varadAnarUpa hoya, paNa A to nAnA bALakomAM, yuvAnomAM paNa A taklIpha ubhI thatI jAya che. ghoMghATathI mAnavI susaMbaddha rIte vicArI paNa zakato nathI. anidrAno bhoga bane che. sarerAza karatAM aDadhA samayamAM rojiMdu kAma karatA thAkI jAya che. cIDiyo banI Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAya che. vivekazakti upara asara thAya che. nirNayazakti paNa thoDI kuMThita banI jAya che. AMkhanI zakti 25 TakA ghaTe che. raMga pArakhavAnI kSamatA ghaTI jAya che. ratAMdhaLApaNuM paNa Ave che. uttejaka davAo sevana karavAno vAro paNa AvI jAya che. utsavo daramyAna phaTAkaDA, lAuDaspIkaro, benDavAjAno ghoMghATa asahya ane satata hAnikAraka ane hiMsAno paryAya jevA che. kudaratano Adara e paramezvarano Adara che. jIvana pote ja eka rahasyamaya ghaTanA che. (Life is not a straight line, but a curved line). jIvana vana-ve-sTrITa jevuM che. varSo ekadhArI gatie UbhI rekhamAM vahI jAya che. chatAM paNa e kaMI bhUmitinI sIdhI lITI nathI ke jenA para parapenDIkayularanI sIdhI lITI dorI sarakhA aMzanA kATakhUNA banAvI zakAya.... jIvananI gati paNa eka sarakhI nathI. temaja prazno paNa badho samaya ekarArakhAM nathI rahetAM-kayAM mANasanA jIvanamAM kaye vakhate kevA prazno ubhA thaze, paristhiti kevo palTo leze enI trirAzI koI mAMDI zakayuM nathI. ane evuM gaNita kAmamAM AvatuM nathI. evA dAkhalA gaNanArAone kadI sAco javAba sAMpaDyo nathI. utkrAMtinA siddhAMta anusAra jIvana gatizIla vikAsazIla ane parivartanazIla che. mAnavajIvana eka vikAsanI prakriyA che. ahIM virAma nathI. mAnavIno vikArA, e mAnasano vikAsa, vicAronuM poSaNa ane suSupta zakitaonAM utthAnanI prakriyA che. sAmarthanI kSitija vistAravAno upAya che. ApaNAmAM TUMTiyuMvALI beThelI graMthio choDavAno Izvaradatta avasara che. jIvanane yoga vaDe siddha karavAnuM nathI paNa jIvanane ja yoga banAvavAnuM che. ane A aMtaryAtrA dareke potAnA puruSArthe pagapALA ja karavAnI che. koIne khabhe caDI AyAtrA thaI zakatI nathI. jarUra che mAtra sazcittavRtti ane satata jAgarukatAnI. vizvanimatI - COSMOS - vaizvika saMracanA ane saMkalanAmAM manuSyanuM aNamola anudAna apekSita che. brahmAMDamAM eka prakAranI sImphanI. saMgIti sAthe nartana-kosmIka DAnsa avirata cAlI rahyuM che. manuSya kudaratanA tAla sAthe tAla milAve, layalIna thaI jAya, Resonance anubhave e Avazyaka che. kudaratanA sahayoga ane sAnnidhyamAM mAnavI svastha ane saMpanna rahI zake che. kudarata kamabaddha rIte varte che. mAnavInI jema svacchaMdapaNe nahiM. nisarganA niyamo cokakasa ane nirapavAda che. kelenDaramAM sUryodayano je samaya hoya, te ja ghaDIe sUryodaya thAya che. sUraja Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayAre paNa eka kSaNa paNa vahelo ke moDo ugato nathI. badhI kriyAo oTomezananI jema svayaMsaMcAlita ane svayaMniyamanadhArI che. zrI araviMde sAvitrI' mahAkAvyamAM COSMIS DANCE para paMkitao lakhI che. naTarAja zivanuM nartana-tAMDava nRtya jANItA che. kAprAe Tao of PhysicsmAM suMdara ullekha karyo che. mAnavI jayAre kudarata sAthe ceDAM kare che, phaMTAI jAya che, viparita rIte varte che, tyAre mAnavIne eno daMDa bhogavavo paDe che. mANasa puSpa cUMTe che, tyAre koIka tArAne khalela pahoMce che. A avani para mAnavInuM AgavuM sthAna che. puSponuM AgavuM sthAna che. lorena Islee dha Imensa janamAM lakhyuM che. puSpoe ApaNI pRthvIno cahero badalI nAkhyo che. puSpo na hota to mAnavImAM je RjutA bacI che, te kadAca na hota. sRSTino kAyado ane karmano kAyado svataMtrapaNe kAma karyuM jAya che. manuSya karma karavAne svataMtra che. kudarata ke bhagavAna emAM dakhala pahoMcADatA nathI. tamAma jIvasRSTi ane mahAcetanavaMta manuSya sarve ekabIjAthI saMkaLAyelA che, ekameka para nirbhara che ane eka jamALAnA maNakA jevA che. saumAM ekavyApakatA che. ' sAyujya che. unity of life che. akhaMDatA, akhilAI che. kudaratanI A akaLa lIlAnuM rahasya pAmavAmAM ja mAnavInI caturAI rahelI che. vaizvika cetanA saumAM pratibiMbita thAya che. je tamAmane eka sUtre bAMdhe che. kavi viliyama bleke "Auguries of Innocence' kAvyamAM A vAta abhUta rIte kahI che. To see a world in a grain of sand And Heaven in a Wild Flower. Hold Infinity in the Palm of your Hand And Eternity in an hour nihALavA retInA kaNamAM brahmAMDa, ane vagaDAnA phUlamAM svarga, ramADavI anaMtatAne hathelImAM, jALavavI zAzvatI kSaNomAM. kavi AgaLa kahe che. je zizu jevI zraddhA uchere che, te svarga ane naraka beu para vijaya prApta kare che ane Izvara darzana de che ane Izvara prakAza che. mAnavIe Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ potAnI DIGNITY, gaurava jALavavuM joIe. UNITY IN DIVERSITY' vividhatAmAM ekatA A sRSTino niyama manuSyane paNa lAgu paDe che. mAnavI paNa eka akhaMDa, abheda- WHOLESOME ane sugaThita INTERGRETATED vyakitatva che. A zarIra, A mana, A citta, A buddhi ema khaMDa khaMDamAM vibhAjita thayeluM vyakitatva nabaLuM ane sperapArTa joDIne banAveluM hoya evuM bhAse. sRSTimAM drazyamAna vividhatA, visaMvAditA vacce paNa eka sAmaMjasya ane saMvAditA- hAramanI rahelI che. AInasTAIne lakhyuM che: "jo brahmAMDamAM koI saMvAditA na hoya, to vijJAna saMbhavI ja na zake. kudaratanI racanA adbhuta che ane ApaNuM kArya kudaratanA e gANitika mALakhAne zodhI kADhavAnuM che. Izvara brahmAMDa sAthe jAgAra khelato hoya, ema huM mAnato nathI.' prANIo kudarata sAthe otaprota thaIne rahe che. emane koI dharmasUtro ke Adezo ke niyamana nathI hotAM e prakRti pramANe varte che. siMha bhUkhyo na hoya, to zikAra karato nathI. tema bhUkhyo hoya to upavAsa paNa na kare ane bhUkha saMtoSAyA pachI mAnavInI jema ati AhAra paNa na kare. mANasanI jema bhojana bIjA divarA mATe paNa sAcavato nathI. emanI carcAo nisargadatta hoya che. AhAra, nidrA, bhaya ane maithuna e cAre pravRttio manuSya ane pazumAM sarakhI che. paraMtu dharma munAne pazuthI alaga pADe che. mAnavImAM vivekabuddhi che. ucita, anucita, zubha-azubha vagereno nirNaya karavAnI samajaNa, viveka DISCRETION, aucitya PROPRIETY, che. savRtti-asavRtti vacceno bheda pArakhavAnI zakita che. saMyamano puruSArtha karavAnuM sAmartha che. kanaphayuzIyase 'L' 'li" para bhAra mUkayo. 'li" eTale aucitA, pramANabhAna. bANa paNasANaM (caMdravijaya paTaNA gAthA 80) jJAna eja prakAza che. ajJAna avidyA ke mithyAjJAna e aMdhakAra che. aMdhakAra sAthe game teTalA varSa laDo, chatAM aMdhakAra rahe ja che. lAkho varSanuM aMdhAruM kSaNamAtramAM eka nAnakaDuM koDiyuM pragaTAvavAthI dUra thAya che. uttarAdhyayana sUtramAM kahyuM che. arthayukata arthAt sArabhUta vAto zIkhI lo Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane nirarthaka vAto choDI do. dharma ArAdhanA mATe be ja sAdhana che. je jJAnathI siddha thAya che. prathama jJAta doSono tyAga ane bIjuM jJAta guNonuM sevana. (2.5. gA. 71) prathama jJAnathI niSpanna vivekabuddhithI yathArtha ane vyarthano bheda jANavo paDe che, doSonuM jJAna, emano tyAga ane guNonuM sevana-AcaraNa jJAnathI ja thAya che. manovijJAne aMta:karaNa ke aMtarAtmAnI vyAkhyA ApatA kahyuM che: Inner Religionfound in all human beings. jemAM AMtarika dhArmika - AdhyAtmikazraddhA, mUlyaniSThA, jIvanano uddeza, paramatatva para zraddhA, tamAma suSTi pratye Adara ane vismaya ane astitvano AnaMda. manovijJAna - phoIDe aMta:karaNanA traNa stara batAvyA che. Super Ego - adhiahaM. Ego - ahaM. Id - nimna ahaM. Super Ego eja Conscience. aMta:karaNanI ucca dazA ke aMtarAtmA jemAM upara jaNAvela tatvo samAviSTa che. mANasa jyAre khoTuM kAma kare che, tyAre je DaMkhe che, nAnakaDo avAja kADhI cetave che, te ja aMtarAtmA athavA Conscience arthAt Super Ego. phoIDanA sAthI kArya yuge mAnavI mATenI adhyAtmikatAnI anivAryatA para bhAra mUkayo. Aje manovijJAnano eka paga AdhyAtmanA oraDAmAM che. najIvI bhedarekhA che. koI yugapuruSano eka dhakako manovijJAnane AdhyAtmanA oraDAmAM lAvI deze. gItAe A aMtarAtmA mATe upadraSTA-sAkSI evo zabdaprayoga karyo che. upadraSTA anumantA- anumati ApanAra Conscience- aMtarAtmA. je tarata svIkAra na svIkArano pheMsalo Ape che. bIjo zabda prayoga che: mayAdhyakSaNa- adhika akSa = adhyakSa. badhuM jenI najara heThaLa thAya che, teno sAkSI eTale aMtaryAmI. A adhyakSa karmanA sRSTikamamAM mAthuM mAratA nathI. aMtarAtmA eTale parama cetanAno aMza, divyatA. bhagavatatA, mAnavImAM rahela IzvaratA. 'mAdhajJAna" arthAt vyartha jJAnavALA mANaso Ano avAja sAMbhaLI zakatA nathI athavA sAMbhaLavA mAgatA nathI ane saMbhaLAI jAya to "cUpa besa kahIne cUpa karI de che. manovijJAnI viliyama philDIMga tArAvyuM che ke akhUTa zakitathI bhareluM ajJAta mana hovA chatAM teno upayoga mANasa karato nathI. emAMthI zakita meLave, to zArIrika ane mAnasika Arogya prApta karI zake tevI prakriyAo zIkhI zake che. mAtra dazamAM bhAganuM mana jAgRta che. bAkI ardhajAgRta ane ajAgRta. vacce Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prIkonsIyasa mananI avasthA paNa Ave che. himazilAnI jema TopakuM dekhAya eTaluM ja jJAta mana. bAkI badhuM aMdara. DaoN. phrAnka sloTare lakhyuM che, ApaNe sukhI thaIe eTalA mATe sArI taMdurastI IcchIe chIe, pAmavA prayatna karIe chIe paNa AMtarika sukhamaya dazAmAM rahevAthI taMdurasta rahI zakAya che, tenA mATe keTalA loko prayatna kare che? hAvarDanA prophesara viliyama jemse lakhyuM che '"ApaNe anidrAmAM chIe. ApaNI caitasika saMpadAno pUrA upayoga karatA nathI.'' DaoN. kaoNnga vikhyAta manovijJAnI hatA. emaNe spaSTa lakhyuM che. 'sukha e mananI sahaja avasthA che, teno niSThApUrvaka svIkAra karazo to sukha, jIvana jIvavAnI zailI banI jaze.' manovijJAnI DaoN. phImene sahiSNutA, samajaNa, bIjAnA du:khono ahesAsa, emanA pratye sneha, dayA, sahAnubhUti hUMpha ApI, emanA mATe karI chUTavAnI bhAvanA- ane evuM kArya mAnavIne mAnasika ane daihika svasthatA pradAna kare che, enuM bhArapUrvaka pratipAdana karyuM che. na Icchasi... mahAvIre kahyuM ke je tuM tArA mATe na Icche, te bIjA mATe paNa Icchato nahi, manovijJAne A bhAvanAne badhI naitika vibhAvanAno AdhAra kahyo che. badhA dharmo enA para racAyelAM che. A eka atyaMta zANapaNabharyuM AcaraNa che. prema ane niSThAvaMta kAma auSadhanI garaja sAre che. phroIDe kahyuM Liben ind Arbeiten. mAnavInAM prema karavAnI ane kAma karavAnI kSamatA hovI joIe. prema ane niSThAvaMta kAma auSadhanI garaja sAre che. svAdhInatA : laMDananA manovijJAnI DaoN. eDavarDa glovare lakhyuM che. 'ApaNA uparAMta ApaNe koIne cAhIe chIe, emanI khevanA karIe chIe, eja sarvAMgI svasthatAnI saMjJA che.' potA pratye dhRNA karyA vinA mAnavI bIjA pratye dhRNA ke dhikakAra karI zakato nathI. bhayamAMthI udbhavatI dhikakAranI vRtti thakI mANasa Dragano vyasanI, zarAbI ke gunegAra paNa thaI jAya che. Avo mANasa jIvanano paNa InkAra kare che ane kyAreka chevaTe duniyA pratye vera vALavA pote ja ApaghAta kare che. manovijJAne pratipAdita karyuM che. 'Soul Health is as essential as Body Health and Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Mind Health' AdhyAtmika taMdurastI zArIrika ane mAnasika taMdurastI jeTalI ja Avazyaka che. jaina darzananI samatA-samabhAva, gItAnI samatvabuddhi ke samatAyoga A beu sadgaNa dhAraNa karanAra viparita paristhiti samabhAvathI veThI vedI le che, enuM vaijJAnika saMzodhana thayuM che ane tAraNa kADhayuM che ke AvI mAdhyastha-nirlepa vRtti saMbhavI zake che ane mAnavI acala rahI zake che. jene manovijJAne Anhedonia' evuM nAma ApyuM che. mAnavIno uttarottara sArA banavAno prayatna te ja utkrAMti - urdhvagati. unnata ke utkRSTa taraphanI gati. mAnavI ajJAtapaNe paNa naitika vibhAvanAthI sAro banavA cAhe che. Morally Uplifting Trends, jene manovijJAne saMzodhananA aMte ANEGOGIC evuM nAma ApyuM che. manasviphTa kArena honIe tAravyuM che ke, jo mANasa nizcaya kare, to vadhu sAro, sajajana banI zake che. eka yuvAna sAhityakAra bruno goense phoIDane pUchayuM ke tame ajJAta mana, sapanAM, enA vizleSaNamAM kema ATalo samaya gALo cho? tamAro hetu zo che? phoIDa javAbamAM lakhyuM che. 'My purpose is to help as well as I can. the many people who to-day live internally in hell. Not in some hereafter but here on the earth most people live in hell. My Scientific fnidings, my theories and methods are at making them Conscious of this hell so that they will be able to free themselves from it." mArA tamAma siddhAMto, vaijJAnika parIkSaNo, paddhationo hetu mAnavI je jIvatA narkamAM jIve che, te narkano paricaya karAvavAno che, jethI mANasa temAMthI mukata thaI zake. mAnavI sukhI thavA ja sarjAyo che. 'Man is born free' mANasa janmathI ja svataMtra che. eTaluM ja nahi, paNa bALaka jyAre garbhamAM hoya che, tyArathI ja svataMtra che! kaye divase bALakane janma Apavo, e mAtA nakakI kare che ane te divase kaye samaye janma levo, te bALaka nakakI kare che! A ghaTanAo pAchaLa ghaNI rAsAyaNika- jaivika prakriyAo saMkaLAyelI che. mAtA ane bALakanA sAyujayanA prathama pagaraNa ghaNAM vahelAM zarU thaI jAya che! mAnavInA sukhanuM mULa enI janmajAta svAdhInatAmAM che. je sukha mATe saMyogo ane bAhya sAdhanonI jarUra paDe, te sukha parAvalaMbI kahevAya. to te mANasa parAdhIna kahevAya. enuM sukha, kazuM maLyuM na maLyuM tenA para AdhArita che. mANasa Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 paMgu nathI ke ene ghoDI joIe. AjanA mANasano AnaMda anyanI muThThImAM baMdha hoya che! mAnavInA aMtaramAM sukhanA jharaNAM che, paNa mAnavIne eno paricaya nathI kAraNa mAnavI ekalo paDavA ja mAgato nathI. mitro, vIDIo, pAnAM, kalaba aneka Azraya sthAno che. ekalo paDe, to potAno ja mukAbalo - Confrontation thaI jAya che, tyAre aMdaravALo sattara savAla pUche che. jeno enI pAse javAba hoto nathI. mANasa bhIDamAM ja potAthI dUra ane surakSita che, ema samajI rAcavA mAge che. ekAMta akAruM thaI paDe che. bhIDa mAnavInA svAstha para moTo prahAra kare che. vyakitatAne khatama kare che. potAnuM ekAMta bhIDamAMthI bacI ubhuM karavuM e paNa eka parAkrama kahevAya. ekAMta sAdhanAnuM eTaluM ja mahattva che. ekAMtamAM ja sukhanA nirmaLa jaLamAM DUbakI mArI zakAya che. Indriyajanita ke padArthalakSI du:kha ke sukha kSaNajIvI ke alpajIvI hoya che. je sukha haMgAmI hoya, para-AdhArita hoya, teno zo phAyado? zrImad rAjacaMdra e lakhyuM che. prazcAta du:kha te sukha nahiM je sukhanI pAchaLa du:kha ejIna pAchaLa lAgela DabbAnI jema pAchaLa pAchaLa cAlyuM AvatuM hoya tene sukha kema kahevAya? bahAranA bhogo - eSaNAonI pUrtinA prayAsamAMthI Asakita chUTe, ane aMdara AtmabhAvanA jharaNA phUTe te sukha akSaya gaNAya. mANasane sukhano adhikAra che. adhikAra pahelAM AjJApAlana Ave che. mANasa niyamanuM pAlana kare che tyAre niyama mANasane AdhIna varte che. mANasa svataMtra che, paNa e svataMtratA svayaMzistane AdhIna che. nahi to 24 79289eal s&44. "Freedom within Discipline'. tamAma aniSTonuM mULa ahaMkAra ane apekSA che. IcchA vaDe IcchArahita thavuM e svAono rAjamArga che. satata mAMdagIno bhaya, enA ja vicAro, mAMdagI notare che. roganI jema Arogya paNa cepI che. Surround yourself with happy faces praphullita mAnavIono sahavAsa prasannatA arpe che. rodaNAM raDatA manoruSNa mANasono sahavAsa rogano cepa Ape che. roga ke jaMtuno bhaya lAgato hoya to roga bharapUra paristhitimAM nirbhaya thaI vicaravuM. to tame rogathI aspRzya rahezo. tamArA AMdolano ane jaMtunAM Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 AMdolano samAna stare cAlatA hoya to ja tamane jaMtuo trAsarUpa banI zake che ane jaMtunI bhUmikAe mANasane kheMcI janAra vastu che bhaya. aMta:spharaNA eka AdhyAtmika zakita che. te khulAso nathI ApatI, mAtra mArga nirdeza che. mAnavInI bhItaramAM rahelI anaMta cetanA e ja enI sAcI niyati. aMdaranI divyatA para badho bojo choDI mANasa haLavo thaI zake che. mANasa jevI kalpanAo kare che, tevo thaI jAya che. mANasa jevA dardanI kalpanAthI Darato hoya, te ja darda ene lAgu paDe che. mANase potAnI kSamatAone evI tAlIma ApavI joIe ke je zubha kalpanAo ciMtave. eka chokarI nAnI hatI tyArathI kALAM kapaDAM paheravAno zokha. vidhavAo jevA. paraNyA pachI e kharekhara vidhavA thaI gaI. dareka roga mana sAthe saMkaLAyelo che. mANasa dveSa, tiraskAra seve, to tene mAMdagI AvyA vagara rahetI nathI. bIjAonI niMdA tiraskAra rogane nimaMtraNa ApavA jevuM che. kAraNa ke bIjAomAM jene te tiraskAre che, te ja vastu tenA bhaNI kheMcAI Ave che. nitya Arogya mATe mANasano AtmA barapha jevo ujaLo hovo joIe. mANasa je Ape che, te ja te pAme che. jIvananI ramata e bUmeraMganI ramata che. mANasanA vicAro, kAryo ane zabdo moDA vahelA paNa adbhuta cokasAIthI tenA bhaNI ja pAchA vaLe che. Aja karmano niyama che. Izvarano anugraha: ApaNe mAnavI tarIke janmyAM, khoDakhAMpaNa vinAnA, adhUrapa ke paMgu ke aMdha nathI janmyAM, gAMDA nathI janmAM, tenA anugrahano kyAre svIkAra karyo che? ApaNane jIvaleNa roga nathI thayo, be TaMka roTalo roja maLI rahe che. teno anugraha roja sevIe chIe kharAM? Aje mAthuM nathI dukhyuM, akasmAta nathI thayo, tAva nathI Avyo, teno anugraha anubhavIe chIe kharA? rAte sUtA pachI savAre jIvatA jAgIe chIe, teno anugraha-ehasAsa thAya che kharo? Izvarane kRtajJa thaI apAra anukaMpA mATe salAma karI theMkayu kahIe che kharA? mANase dararoja potAnA AcaraNanI parIkSA karatAM rahevuM joIe. tapAsatAM rahevuM joIe ke e AcaraNa pazu sAthe sarakhAvAya evuM che ke sajajanonI sAthe. mANase potAnuM dareka kArya te bhayamAMthI udbhave che ke zraddhAmAMthI te tApasatAM rahevuM joIe. sAmAnyata: taMdurastItanA cAra prakAra lekhAvI zakAya. zArIrika taMdurastI: mAtra du:khano abhAva e sukha nathI. mAtra roganI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 gerahAjarI e taMdurastI nathI. paraMtu ethI vizeSa vidyAyaka Positive zarIranI avasthA che. Sense of well being, 'Aje sArUM lAge che, evI laherakhIno ahesAsa e svasthatA. sAdhanAmAM paNa dehano anAdara nathI karavAno. kArakhAnAnA mazInanI jeTalI mAvajata rAkhIe chIe, teTalI zarIranI nathI rAkhatA. ApaNA dehanI ghora upekSA thatI rahI che. buddhe kahyuM : 'zarIranI kALajI rAkhavI e pharaja che.' zrI araviMde paNa zarIrane vighna - naDatararUpa gaNavAnI ane dravyano Dhagalo (Grossness of Matter) gaNavAnI adhyAtmavAdIonI valaNa aMge cetavaNIno sUra kADhayo hato. yogya parizrama, yogya caryA, Asana, prANAyAma yoga vagere zarIrane svastha rAkhe che. mAnasika taMdurastI : ciMtA-tANa-bhAraNamukata prazAMta ane saMtulita 'vyakitatA.' grIka bhASAmAM vyakitatA mATe zabda che. Hypostasis. je aMdara rahelo che, jenu astitva svataMtra che, ane je paripUrNa che te. satata adhIrapa, AturatA, utAvaLa, jIvananI ghaTamALathI rojiMdI ubhI thatI tANa- Tenzana, pratikULa vAtAvaraNa, prema ane hUMphano abhAva. buddhivAdI valaNa, Result Oriented pariNAmalakSitA, Money Oriented mAtra Arthika lAbhAlAbhano ja vicAra ane IcchApUrti vagere hRdayaroga, blaDaprezara temaja aneka mAnasika rogo mATe javAbadAra hoya che. kuTuMbajIvananI samasyAo- sarvAdhikapaNe kuTuMba kaleza e to sAkSAt pRthvI paranuM narka che, kuTuMba kalezane mAnavabhakSI daitya ja kahIM zakAya. mAnasika taMdurastImAM rojiMdA saMjogo mahattvano bhAga bhajave che. sAmAjika taMdurastI : mAnavasvabhAvane samAja vinA cAlatuM nathI. ToLAmAMthI sabhyatAno udaya thayo che. mANasa samuhamAM rahevA TevAyelo che. kahevAya che ke The Greatest Pleasure in life is the pleasure of human relationship. jIvanamAM sauthI mahat AnaMda mAnavI-mAnavI vaccenA anvayamAM che. chatAM viTaMbaNAonuM mULa paNa A saMbaMdhamAM ja rahela che. kayA stare, kaI kakSAe svArthanA ke AtmIyatAnA kevA saMbaMdho bAMdhI, poSI ane jALavI zakIe chIe, enA para sAmAjika taMdurastIno mukhya AdhAra che. Aje samAjamAM vAtacItanI sAmAnya DhabazailI eTale niMdA, kuthalI, Gossip, Criticism cAlAkIpUrvakanuM satya-asatyanA mizraNavALI ThAvakI vAto, bIjAnA jIvananI aMgata bAbatomAM Peeping Tom gIrI, DabaDaba, khoTo ane khATo rasa levAnI hInavRtti, cADI - cugalI, ekamekane athaDAvI devAnI pravRtti, mIThuM-maracuM-masAlo bhabharAvI ekanI vAta bIjAne - ahiMnI vAta tyAM, chIcharI Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 manovRtti, peTamAM koI vAta rahe nahiM, tarata ja ke, to nirAMta thAya, A mAnavInI pUrA samAjanA jIvanarIti banatI jAya che. mANasanA aMgata, - vizeSata: jAtiya jIvanane lagatI bAbato niMdA-carcAno viSaya banatI hoya che. potAnA jAtiya vAsanAno asaMtoSa mANasane bIjAnA jAtiya jIvanamAM Dakhala karato karI de che. A eka prakAranI vera vALavAnI vikta manodazA che. vizva cetanAthI vibhUSita, mAnavI jevo mAnavI, kudaratanuM anupama sarjana. be koDInI vAtomAM samaya- zakita ane vANIno vyaya kare e mAtra karuNa ja nahiM paNa akSamya aparAdha che. rAmAyaNanI maMtharAnI caDAmaNI, dhobInI gusapusa suvidita che. aneka lagnajIvana barabAda thAya che. aneka kuTuMbo pAyamAla thAya che. niMdA-kuthalI, cADI e asAmAjika vartaNUka che. samAjanuM kensara che. jaina darzananA aDhAra pApa sthAnakomAM abhyAkhyAna, (niMdA-kuthalI) ane cADI-cugalIno samAveza karavAmAM AvyAM che. e pApanA dvAra che. gItAmAM devI saMpattinA guNomAM "apaizunama" paNa che. koInI aMgata, bAbata jANatA paNa hoIe, tene peTamAM dharabI rAkhavI te apaizunama. guNavaMta zAhe sarasa lakhyuM che: nanAmo kAgaLa lakhanAra pote ja potAnA astitvanI nanAmI UMcakato hoya che. apazunama mAnasika svasthatAnuM pariNAma che." samAjanI gaMdakIthI bacavA, samAjane gaMdakIthI bacAvavA apaithuna keLavavuM ja rahyuM. sAmAjika mobho, vAhavAha, paMcAtagIrI, sattA, pratiSThA, dekhADo, ThaThAro, saMpattinuM bibhatsa pradarzana vagere samAjanAM zrImaMta dekhAvA mATe, hoziyAra dekhAvA mATenA prayogo che. potAne mobho sAcavavAmAM ja jIvana veDaphAI jAya che ane jaMpa vagara aneka rogo ghara karI jAya che. mAnavIne prathama dAreSaNA, (patnI) putreSaNA, viSaNA, dhana prApti ane badhuM maLI gayA pachI sarakhuM kamAI lIdhA pachI lokeSaNA-pratiSThAnI bhUkha jAge che. game te bhoge dhana ekaThuM karanArane gItAe kAmakrodha parAyaNa: kahyo che. yogya pAtrane pratimA sahaja maLe che. ayogya pAtrane pratiSThA yenakena prakAreNa ubhI karavI paDe che. vAhavAha kayAre havA thaI jAya che. enI khabara mANasane bahu moDI paDe che. kUkaDo samaje ke mAruM sUrIluM mUkaDe kUka sAMbhaLavA mATe ja sUrajadAdA pRthvI para Ave che, evI vAta che. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 svastha, samatala, samatola mAnavI vinA svastha samAja asaMbhava che. mANasothI ja to samAja bane che. AdhyAtmika taMdurastI : tana, mana ane buddhinI svasthatA. mANasano potAnA 'sva' sAtheno meLa. mAnavI potAmAM ja potA vaDe ja sukha-zAMti na pAme, ane bahAra enA mATe bhaTake, phAMphA mAre, to evI kRtrimatA jhAjho samaya TakatI nathI. mANasa potAthI ja judo paDI jAya che. zrImad rAjacaMdra kahetA : 'sukha aMtaramAM che, bahAra zodhavAthI nahiM maLe.' potAnI svasthitithI je sukha ke zAMti nathI pAmato, te kayAMya Tharato nathI. AMtarika saMvAditA keLavavI paDe che. buddhi para bahu madAra rAkhavA jevuM nathI. buddhinuM eka kArya e paNa che ke buddhinI maryAdA samajavI. prema, sahiSNutA, Adara. bhalamanasAI, saralatA vagere. savRttio AtmabaLathI ja vikasAvI zakAya che. temAM tarka kAma nathI AvatuM. garIbane roTalo Apavo, mAMdAnI mAvajata karavI anAtha bALakone prema Apavo, zikSaNa ApavuM, mAnavInI mULabhUta sajajanatAmAM, sArApaNAmAM zraddhA rAkhavI. are potAnAM melAMghelAM mATIthI lIMpAyela gaMdA bALakane paNa mA-bApa bana kare che, ucakI le che, A badhA tarkanA viSayo nathI. mA-bApa sAthe tArkika dalIlo karI zakAya, tArkika anAdara nahiM. ghaNI anubhUtio AMtarika hoI zake, anubhavagamya hoya, buddhigamya nahiM. ati buddhi, tIkSNa tarka mANasane azAMti ane jaDatA tarapha ghasaDI jAya che. buddhi mAtra sAdhana che. sAdhya nahiM. saravALe to buddhi vaDe buddhithI para thavuM. zarIra dvArA zarIrathI upara uThavuM. IndriyonI madadathI IndriyAtIta thavuM, mana vaDe amana thavuM eja AdhyAtmika bhUmikA ane AdhyAtmika taMdurastInuM upasthAna. AjanI trastagrasta ane tANayukata mAnavajAtanI jhaMkhanA zAMtinI che. zAMti sahaja che. paNa mAnavI evI zAMti mATe koI utkaTa IpsA-abhIpsA sevato nathI. eTale koI bhagIratha AyAsa paNa karato nathI. mAtra je che, eno paricaya ja keLavavAno che. daravAjo khullo ja che mAtra daravAjA sudhI yAtrA ja karavAnI che. taMdurastInI tamAma vibhAga-vibhAvanA lakSamAM laIne saMkSepamAM kahI zakAya ke zarIra, mana ane cetanAnI triveNImAM samatulA hoya to mAnavI svastha kahevAya. koIpaNa ekanuM saMtulana khoravAya to rogAvasthA utpanna thAya. du:kha ane pIDAno abhAva - emAM abhAva to hoya ja che jayAre svasthatAmAM vidhAyaka ane kazuMka nakakara, mANI zakAya, AnaMda pUre evuM tatva hoya che. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taMdurastI sahaja hoI zake. roga kadI sahaja na hoya. roga e sAmAnya-normala bAbata nathI. ebanormala che. DISEASE no artha che: je ArAmaprada ke saraLa nathI. roga e rojiMdI ghaTanA hoya, ane nirogI hovuM viziSTatA lekhAtI hoya, e samAja rugNa gaNAya. IrSyA, dreSa, Asakita, vera-jhera, mananI hiMsA vagere mananI gaMdakI che. A gaMdakI sApha thAya, citta zuddha thAya to mAnasika nirmaLatA Ave. 15 nirmaLatA ane jJAnanuM pariNAma che: nirAmayatA. A traNe tatvo jIvanamAM sattvaguNane saMkore che ane sattva guNa jIvanane prakAzamaya, sukhamaya ane nirAmaya banAve che. -- zvetAzvara upaniSadamAM zAMtimaMtramAM kahyuM che - tejasvI narai adhItama astu. amArUM bhaNeluM eTale ke amArI vidyA tejasvI thAya. ApaNuM aMta: sattva eTale ApaNuM teja. ene saMgopana ane saMvardhana karavAnuM che. mahAbhAratamAM maharSi vyAsajIe kahyuM che: dgividho jAyate vyAdhiH zArIro mAnasastathA / parasparaM taporjanya nirdanda nopalakSyate // zArIrAkhAyate vyAdhirmAnaso nAtra saMzaya | mAnasAjjAyate vyAdhiH zArIra iti nizcaya || arthAt je vividha du:kha Ape tenuM nAma vyAdhi. enA prakAra che zArIrika ane mAnasika, banne paraspara ekabIjAne janma Ape che. eke svataMtra hotAM nathI. zarIramAMthI mananA ane manamAMthI tananA rogo janme che, emAM saMzaya nathI. 'Psychosomatic' manodaihika roga e to AjanuM navatara anveSaNa che; jayAre prAcInakALamAM maharSi vyAse mahAbhAratamAM AnI samajaNa ApI che. nobela prAIjha vijetA DaoN. elakelIsa karele tathA DaoN. kenetha vokare paNa ene samarthana ApyuM che. DaoN. elekasIsa kerale 'Man the unknown'mAM tana ane mananI paraspara saMkaLAyelI prakriyAnI samajaNa ApI che. 'Miracle of mind over Body' manano zarIrataMtra para camatkArika prabhAva hoya che. ethI ulTuM zArIrika avasthA paNa manane prabhAvita kare che. mAnavInuM mana e 'magaja'nI kAmagIrI che. ane 'magaja' e zarIrano ja eka hisso che eTale eka rIte kahIe to beu eka ja che. mAnavInuM daihika svarUpa tadna zArIrika nathI hotuM. zArIrika ke dainika dinacaryA, Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 AhAra, vihAra, nidrA, bhaya, maithuna, Adato ane sarva sAdhAraNapaNe manamAM ghoLAtA ane ubharAtA vicAronAM saMmizraNathI zArIrika AkRti AkAra dhAraNa kare che ane snAyuonI ane zarIranA anya avayavonI kAmagIrI, svAstha, mAnasika avasthA ane mAnasa para satata jhikAtA paribaLo, evA paribaLo sAme saMtulana jALavI zakavAne mAnasika abhigama vagere para avalaMbe che ane emanAthI prabhAvita thAya che. caherAno ghATa ane rekhAo, moDhAnI AsapAsa kheMcAyelI rekhAo, hoThanA khUNAo vagere snAyuonA svabhAvata mALakhAthI sthita ane sthira thAya che ane snAyuonI A paristhiti mAnasika avasthA ane paribaLo para avalaMbe che. caherAnI kumAza, namaNAza, saundarya vagere caherAnA snAyuo ane rekhAMkanone nausaMrthika ane saMvAdita sAyujya (hAramanI)thI pragaTa thAya che; AvirbhAva pAme che ane parAvartita thAya che. mAtra AkRttinI draSTie sArA phIcarsavALA caherAo paNa ApaNane ghaNIvAra gamatA nathI. gorA, rUpALA hovA chatAM kema na game? caherAnI eka nAnIzI rekhA karaDAkIne nirAzAno bhAva darzAvI de che. jagata pratye satata vaimanasyanI lAgaNI poSatA mANasonA sthAyI aMtarabhAva karaDAkIno hoya, je caherAnI rekhAMkanomAM sthira-sthAyI thaI jAya che. satata udAsImAM rahetA mANasonA nirAzAvAdI caherA ApaNane paNa udAsa karI mUke che. jJAnamAM bojathI bevaDa vaLI gayelA mANasonA caherA ghuvaDagaMbhIra ane gamagIna lAge che. ahaMkArI mANasanI to draSTi ja sthira nathI hotI. prasanna mANasa, jhera pacAvI amRtamaya thaI gayelo mANasa nijAnaMdathI sabhara hoya che. raMgarUpa game tevA hoya, ApaNane e game che. bhalA mANasanI bhalAI tarata caherA parathI parakhAI jAya che. polIse gunegArone oLakhI le che. FACEREADERS- caherA ukelavAvALA jayotiSio rekhAo ukelI ghaNuM badhuM kahI zake che. kudaratanI citrakalA jabarI che. nAnI zI rekhAmAM badhu chatuM karI de che. liMkane eka umedavArane ucca padavI mATe nApAsa karyo. sekreTarIe pUchayuM to liMkane javAba Apyo. "mane eno cahero gamyo nahi. sekreTarIe kahyuM.' bicArAno zo doSa? caherA thakI ene zoSavuM paDe? liMkane kahyuM "dareka mANasa potAnA caherA mATe javAbadAra che. Face is the mirror of mind. enDokrAIna niSNAto mAne che ke prabaLa jijIvikA ane magajamAM je rAsAyaNika saMtulana che, e banne vacce sIdho saMbaMdha che. jijIviSAnuM mahatvanuM pAsuM che. sarjanAtmakatA... sarjanAtmakatAne kAraNe magajamAMthI prANavAna Avego Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 pedA thAya che, A Avego piyuTarI graMthine uttejIta kare che, jenI vaLatI asara pInIala graMthi ane samasta enDokroIna taMtra para paDe che. piyuTarI e magajamAM AvelI vaTANA jevaDI sarvopari graMthi che. je samasta graMthionuM saMcAlana tathA niyamana kare che. jIvanano ubhaga eka koSa (cell) mAMthI thayo che jANe pUrI ImArata eka IMTamAMthI caNAI hoya...! eka jAduI IMTa potAmAMthI ja anya IMTonuM utpAdana karI mahAlaya caNI de, evI A kriyA che...! mazInanI khaDatalatA-zakita, temAM vaparAyelA dhAtu para AdhArita hoya che, jayAre mAnavInI zakita enA snAyuonI custatA, sthitisthApakatA, enI khamavAnI, bhAra jhIlavAnI pAtratA, enI vikAsa ane vRddhinI kSamatA, saMjogone anurUpa thavAnI pravAhI parivartanazIlatA.... vagere para avalaMbe che. parizrama karavAnI tatparatA, puruSArtha karavAno jusso, roga sAme Takakara jhIlavAnuM khamIra ane mAnasika saMtulana jevI khUbIo mAtra mAnava prANImAM ja che. badalAtA saMjogone, sAMyogIka utpAtane temaja zArIrika stare thatI uthalapAthalane prANIo karatAM mAnavIja vadhAre sArI rIte anukULa thaI zake che... ane eTale ja mAnavI sarvazreSTha che! saMgharSanAM tamAma paryAvaraNamAM mAnavazarIra dhasAvAne badale sukSma pheraphAro dhAraNa karI susajaja thaI jAya che. jaina darzane samatA uparAMta zraddhA viveka temaja maitrI, karUNA, pramoda, mAdhyasthanuM anuzIlana tathA kaSAyo jemAM krodha mAna, mAyA, lobha, jeno rAga-dveSamAM samAveza thaI jAya che, tenuM kSayapakSama, ane satya, ahiMsA, asteya, aparigraha, brahmacarya jevA vratonuM yathArtha pAlana tathA sarva jIvo Atmasama che. 'Reverence to life tamAma jIvasRSTi pratye Adara ane tamAma mATe maMgalakArI zubha bhAvanA ane ciMtavana, prArthanA, stuti, upAsanA jevI kalyANakArI adhyAtmika pravRttio para bhAra mUkayo che. A sRSTi snehathI cAle che, sAmathI nahi. AvegothI saMcAlita che, buddhithI nahi. mananA vividha Avego, saMvedano, urmio arthAt rAgaddoSa jevI vRttio ane zArIrika mAMdagI vaccenA saMbaMdhanA vaijJAnika abhyAsa ane anveSaNane sAIkosomeTika' arthAt manodaihika rogo kahevAmAM Ave che. A roga eTale zarIra uparAMta mana ane vAtAvaraNanA paraspara saMghAtamAMthI udbhavatI sthiti. dareka sArInarasI urmi, Avega, rAga, dveSa mAnavI anubhave che, te eka zArIrika ghaTanA banI jAya che. enI ugratA, maMdatAno AdhAra mAnavI kevI rIte Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 sukhada ke du:khada ghaTanAone svIkAre che, pratibhAva Ape che, samatApUrvaka ke kakaLATapUrvaka, tenA para rahelo hoya che. bahu paNa kerA puMjathI zubhadeha mAnavano maLo.' e sUtra anusAra mAnavI tapa ArAdhanA ane karmono kSaya karI mukata dazAne upalabdha thaI zake eTale A ekaja manuSya gatimAM A saMbhavanAne lakSamAM laI tamAma rIte sakSama, susajja ane abhuta kAmagIrIvALo devone paNa durlabha evo manuSya deha mAnavIne prApta thayo che, tyAre zarIranI racanA, kAmagIrI, kSamatA vagerenI samajaNa, buddhiyukata vivekapUrvakano zarIra sAthe vyavahAra, mAnavIno prathama dharma banI rahe che. jaina darzane maMgalabhAvanAmAM abhUta vAta kahI che. zivamastu sarvagata: rahitaniratA zAvatuM tA: toSA: prayag ofza, sarvatra suthvI vastu no: jagatanA sarvajIvonuM kalyANa thAo. sarve prANI-samUhapArakAnuM hita karavAnI bhAvanAvALA bano, sarvanA doSo nAza pAmo ane sarvatra loka sukhI thAo. AvI sarvabhauma, sarvavyApI maMgalabhAvanA koI vicAradhArAmAM jovA nathI maLatI. A eka zlokanI bhAvanAnuM yathArtha pAlana AyuSyanA koI paNa tabakakAmAM saMpUrNa Arogya bakSavAnuM sAmarthya dharAve che. Phychosomatic' pUrvabhUmikA: grIka zabda Psyche = Soul (AtmA, cetanA) ane Soma eTale zarIra. mAnavIne zarIra-sthaLa deha ane mana-cetanAnA saMyukata AviSkAra tarIke lakSamAM laI ApaNA jIvananI gatirItinA saMdarbhamAM taMdurastInI cakAsaNI-parIkSaNa karavAmAM Ave che. amUrtano mUrta AviSkAra, sUkSmanuM sthaLa prakSepaNa. sAIkosomeTika zabdano prathama upayoga 1922mAM jarmana sAhityamAM thayo. paraMtu tyArabAda kolaMbiyA yunivarsiTInA Do. helana phalenDarsaDanabAre emanAM vikhyAta pustaka 'Emotions and Bodily change' (urmio ane zArIrika pheraphAro)mAM eno upayoga karyo, tyArathI A zabda aMgrejI sAhityamAM ane meDikala paribhASAmAM pracalita thayo. 450 varSa pUrve cInanA pILA samrATa' tarIke oLakhAtA huAMga TIe "Internal Medicine' nAmanuM abhyAsa pUrNa pustaka pragaTa karyuM jemAM pratipAdana karyuM ke hatAzA thakI mAnavI mAMdo paNa paDI zake ane AvA daradInA Avego, IcchAo ane kAmanAonuM vizleSaNa karavuM joIe. IzuthI pAMcaso varSa pUrve mAnavajAtanA ItihAsanA suvarNakALamAM vaidakazAstranA Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitAmaha hipokreTase jAhera karyuM ke ucita cikitsA mATe DokaTare samagra paryAvaraNano vicAra karavo joIe. 19 lazkaramAM sevA bajAvI pAchA pharelA sekroTIse grIsanA dezabAMdhavone Thapako ApatAM jaNAvyuM ke 'ApaNAthI AdivAsI jevA ghesIana vadhu pragatizIla che. temane samajaNa che ke mananI cikitsA vinA zArIrika cikitsA nirarthaka che. romanA DokaTaro sorenasa ane keelIasa orelIneasa daradInI cikitsAmAM mAnasa cikitsAno upayoga karatA. madhyayugamAM AvI cikitsA paddhati pracalita hatI. soLamI sadImAM mArTIna lyuthare jAhera karyuM ke bhArekhama vicArono bojo mAMdagI AmaMtre che. mana paranuM AkramaNa e zarIra paranuM AkramaNa che. varSothI eka mAnyatA cAlI Ave che ke, karuNa AghAtathI mAnavInuM haiyuM phATI paDe che... ke premanA pratisAdanA abhAvathI rogo janme che, ke bhaya ane krodha jevA Avego thakI mANasa mAMdo paDe che. 19mI sadInA prAraMbhamAM - phrenca krAntinAM gALAmAM phrAnsanA DokaTara pIera kobAnIse evo siddhAMta rajU karyo ke prabaLa kAmanAo-Avego zarIramAM rogajanya pariNAmo lAvI zake che. eNe cikitsA paddhatimAM parivartana lAvavA manojaivika ke manodaihika valaNa apanAvavA para bhAra mUkyo. paraMtu 19mI sadInA uttarArdhamAM jaMtujanya rogonA anveSaNe agAunI 'samagra cikitsA' paddhatine paDakhe mUkI dIdhI. enDokrAIna sisTama: Endocrine System AMta:strAvI graMthitaMtra zarIramAMnI keTalIka viziSTa graMthionuM baneluM che. emAMthI jharato rasa sIdho lohImAM bhaLe che. A graMthione koI naLI ke nalikA na hovAthI emane Ductless Glands paNa kahevAmAM Ave che. zarIranI vRddhi, vikAsa, svAsthya, jAtiyatA, saMtulana temaja AyuSya vagere A taMtranA kArya para AdhAra rAkhe che. yogazAstramAM darzAvela vividha cakro A graMthionA sthaLe ja AvelA che, ema paNa manAya che. A graMthiomAMthI jharatA rasa lohImAnAM rAsAyaNika dravyomAMthI navAM ja saMmizraNa-kampAunDa utpAdana karavAnI adbhUta zakita dharAve che. A sarjananI kiyA potAmAMthI potAnI nIpaja karavA jevI camatkArika che. bIjA zabdomAM kahIe to IcchAzakitanA puruSArthathI IcchAzakita keLavavA jevI vAta che! ghaNA saikAo sudhI mAnavajAta A graMthitaMtra viSe ajANa hatI. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 eDrInala graMthionI zodha ITAlIana zarIrazAstrI bATolomiyo yusTAcIe 1563mAM karI (enI anya zodhane kAraNe gaLA ane kAnanI vaccenI naLIne yusTAcIana Tyuba nAma ApavAmAM AvyuM che). paNa enI kAmagIrI viSe koI mAhitI na hatI. I.sa. 1719mAM phrAnsanI sAyansa ekeDemIe A mAhitInI zodha karanArane InAma ApavAnI paNa ophara karI. lagabhaga be saikA bAda Do. jayorja olIvara ane sara eDavarDa zArpe sTephare (beu aMgrejo) graMthinA aMdaranA bhAgamAMthI rasa kADhI ekaTho karyo ane prayogomAM jaNAyuM ke emAM lohIvAhinIonuM blaDa prezara ane hradayanA dhabakArA vadhAravAnI zakita hatI! tyArabAda jonsa hopakinsa yunivarsiTInA Do. jahona ebele e rasamAMthI 'eDrInAlIna' dravya chUTuM pADayuM. hArvarDanA volTera kenana ane enA sAthI DI. DelApAjhe urmitaMtra ane eDrInAlInanA jharavA vacce cokakasa saMbaMdha zodhI kADhyo. 1911mAM emaNe tAraNa jAhera karatAM jaNAvyuM ke bhayabhIta avasthAmAM bilADInI graMthimAMthI eDrInAlIna vadhAre jhare che ane lohImAM paNa dekhA de che, ane ethI lIvara zarkarA chUTI kare che ne lohImAM bhaLe che. thAyaroIDa, eDrInala ane penkrIAsa graMthio thAyarokasIna, eDrInAlIna ane InsyulIna jevA kampAunDanuM saMyojana kare che. rAsAyaNika TrAnsaphormaranI kAmagIrI bajAve che. zarIranA koSo temaja avayavo mATe ane daihika temaja mAnasika kAryazIlatAne jarUrI evA tattvo pradAna kare che. A ghaTanA kautukabharI che. eka moTarakAra cAlatI hoya, tyAre enA ja koI mazInanA bhAganI kAmagIrIthI mazIna mATe jarUrI tela utpanna thatuM hoya evI. mananA Avego picyuTarI graMthine uttejita kare che; jenI vaLatI asara pInIala graMthi ane samasta enDokrAIna taMtra para paDe che picyuTarI e magajamAM AvelI vaTANA jevaDI sarvopari (Master) graMthi che, je samasta graMthionuM saMcAlana kare che tathA niyamana kare che. rAga-dveSa bhaya vagere thakI je tANayukata paristhiti nirmANa thAya che, tethI eDrInAlIna vadhAre chUTe che. krodha: zarIrane mATe koI sauthI hAnikAraka kaSAya hoya to te krodha. mAnavI prabaLa uzkerATa ke krodhathI Akramaka banI jAya che, tyAre zarIranuM sahacArika taMtra - simpatheTika sisTamane ja dAda Ape che. A prasaMge eDrInala graMthimAMthI eDrInAlIna tarata lohImAM ThalavAya che ane zarIranI rUdhirAbhisaraNanI prakriyA para ghero prabhAva Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paDe che. hRdayanA dhabakArA vadhI jAya che... cAmaDI ane hojarImAMnuM lohI snAyuo ane magajamAM pahoMcI jAya che. blaDa prezara vadhI jAya che. lohImAMnA rakatakaNonuM utpAdana vegavAna banI jAya che. ghA vAgatAM jo lohI vahe tyAre lohIno gaThTho baMdhAI javAnI samayamaryAdAmAM ghaTADo thaI jAya che. pAcanakriyA taMtra tathA lohI jamA karatuM taMtra sthagita thaI jAya che. thuMka pedA karavAnI prakriyA, hojarInI kriyA, pAcaka ane jaTharanA rasonuM jharavuM, AMtaraDAnI kAmagIrI vagere mUDha avasthAmAM AvI jAya che. kudaratI hAjatonI kriyA para gherI asara paDe che. sacavAyelAM kArbodito livaramAMthI bahAra dhasI Ave che ane lohImAM sAkara jamA thaI jAya che. zvasanataMtranI kAmagIrI vegavaMta bane che. zvAsozvAsa jhaDapI ane uDo cAle che. zarIranuM uSNatAmAna samatola rAkhanAra taMtra kAryAnvita thaI jAya che. vALa ubhA thaI jAya che. parasevo vaLavA mAMDe che. A tamAma pheraphAro mAnavIne laData mATe taiyAra karavAmAM sahAyarUpa thAya che. AkramakatAne Are ubhelo mAnavI kayAre jhapAjhapI karI bese, kayAre khUnarejI ke honArata sarjI de eno koI bharoso nathI hoto. mAnavIne potAne paNa eno aMdAja nathI hoto paNa zarIra potAno dharma nathI cUkatuM! zarIra jANe che ke mAnavInuM mana avaLacaMDu che... enA pUrvajonI jema aTakacALa che eTale ja zarIra mAnavInA mana para bharoso nathI rAkhatuM ane potAnuM laDAyaka taMtra- bacAvataMtra vinAvilaMbe kAme lagADI de che. tethI pUrI agamacetI vAparI, je je vistAromAM lohInI AvazyakatA ubhI thavAnI saMbhAvanA hoya che, tyAM lohI pUrA vegathI mahArathI karNanI jema dhasI jAya che, jethI jhaDapI vicAra ke nirNaya mATe madadarUpa thaI zake. snAyuomAM jAya che laDavAnI tAkAta bakSavA mATe, lohImAM sAkarano vadhAro thAya che, jethI snAyuonI kSamatA vadhe che. lohI gaTTAvAnI kriyAno samaya ocho thaI jAya che. jethI saMgharSamAM jo ghA lAge ane lohI vahevA mAMDe to jhaDapI lohIno gaThTho baMdhAI jAya ane lohI ochuM vahe! rUdhirAbhisaraNanI vegavaMtI kriyA, lohInA rakatakaNonuM baroLamAMthI chUTavuM vagere zvAsozvAsanI kriyA vegavaMtI banAve che, jethI okasIjana vadhu levAI zake, cAmaDI paranA vALa ubhA thaI jatAM cAmaDI khUllI thaI havA tarapha abhimukha thatAM prasveda graMthiomAMthI jharatAM prasvedathI zarIrane ThaMDaka rahe che, jethI vadhu paDatI kAryazIlatAthI thatA garamATo khataro ocho thaI jAya! zarIranuM A bacAvataMtra zarIranI adbhuta samajadArInA javalaMta udAharaNarUpa che. roga sAme Takakara jhIlavAnuM khamIra ane mAnasika saMtulana jevI khUbIo Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 mAtra mAnavaprANImAM ja che. badalAtA saMjogone, sAMyogika utpAtane temaja zArIrika stare thatI uthalapAMthalane prANIo karatAM mAnavI ja vadhAre sArI rIte anukULa thaI zake che ane eTale ja mAnavI sarvazreSTha che. saMgharSanA tamAma paryAvaraNamAM mAnavazarIra ghasAvAne badale sUkSma pheraphAro dhAraNa karI susajja thaI jAya che. zarIranA dareka avayavane pUrA zarIranI vartamAna temaja bhaviSyanI jarUriyAtono pUro khyAla hoya che ! ane e anusAra zarIra varte che. zarIra najIkanuM temaja dUranuM spaSTa bhALI zake che. tamAma saMrakSaNa vyavasthA-mananI ane tananI-sephaTI DIvAIsa jevA sUkSma taMtrono saMcAlanano sonerI niyama e che ke eno khUba vivekapUrvaka upayoga karavo ane jarA paNa bedarakArI, lAparavAhI ke geraupayogathI A nAjuka taMtra khoTakAI javAno pUrepUro saMbhava hoya che. divasamAM mANasa dasa vakhata gusse thato haze, uzkerATa anuvabhato haze, paNa A krodha bhAgye ja khUnarejImAM ke jhapAjhapImAM pariNamato haze. chatAM zarIra enI paNa pUrvataiyArI rAkhI sajja thaI jAya che. A anucita upayoga nathI? bahAra javA mATe divasamAM dasa vakhata kapaDAM badalAvIe, paNa bahAra javAnuM ja na thAya, to mANasa thAkI-kaMTALI na jAya? krodha, emAMthI nipajatI hiMsaka vRtti, bhaya, vagere ghaTanAothI blaDa prezara, hRdaya roga, lakavo vagere rogo thavAnI saMbhAvanA pAchaLanuM mULa kAraNa che, A vyavasthAtaMtrano gera upayoga ! horamona pedA karavAnI kSamatA jokhamamAM AvI paDe che. parIkSA daramiyAna tANathI eDarInAlIna vadhAre chUTe che hiMsAyukata philmo jovAthI, laDAI daramiyAna pAyalaTanI manasthiti kaMTALAjanaka kAma vagere saMjogomAM paNa A graMthio kAryazIla thAya che ane saravALe A vyavasthA nabaLI paDI rogone AmaMtre che. eDarInala graMthinA meDayulA upara eka prakAranuM kavaca hoya che. A kavaca eka svataMtra graMthi che. jene eDrInala korTekSa kahevAya che. eDrenala meDayulAmAMthI eDarInAlIna uparAMta nora-eDarInAlIna paNa jhare che, e hamaNAM 1946mAM ja zodhAyuM. A horemona mAnavIne uttejIta ane Akramaka banAve che. eDarInala korTekSanA horamonathI paNa mAnasika avasthAmAM vadhaghaTa thAya che. 1855mAM Do, thomasa eDIsane eDarInala korTekSanuM mahattva zodhI kADhyuM. satata tANayukata bojAyukata dinacaryA svAsthyane hAnikAraka nIvaDe che. bhAre TrAphikamAM roja moTara calAvavI, aNagamatuM ke nirAzAjanaka kAma, nIrasa vAtAvaraNa, jIvana sAthe satata saMgharSa, nAnA bALakanI gaMbhIra mAMdagI vagere kAraNothI eDrenala Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 korTekSanA horamona lohinI vAhinIone saMkoce che. khAsa karIne kiDanInI dhamanIone ane A sthiti jo rojanI thaI jAya to ucuM blaDa prezara ane kiDanIne nukazAna pahoMce che. kiDanInA rogonuM vadhatuM jatuM pramANa Ane samarthana Ape che. yunivarsiTI opha voziMgTana skUla opha meDisInanA Do. thomasa homsa tAravyuM ke sArI ke narasI ghaTanAo tIvra ke vyApaka pariNAmovALI hoya, jene anurUpa thavA sakhata mAnasika parizrama karavo paDe, evI sthiti bhAre boja-bhAraNa pedA kare che ane kALakrame rogane janma Ape che. ApaNe koI vAtanuM sukhada Azcarya anubhavyuM. paNa eno anubhava zarIranA kayA avayavomAM thaya? gaLAnI pAchaLa? peTamAM? dareka mAnavIne zarIranA judA judA vistAromAM e anubhava thAya ja che. darekanA potAnAM vistAro hoya che ane dareka saMvedanA eka zArIrika ghaTanA banI jAya che. sukhada anubhUtithI chAtI bhAre thaI jAya che, hatAzAthI paNa chAtI bhAre thaI jAya che. jyAre ApaNI lAgaNI dubhAya che ke ene AghAta pahoMce che tyAre zarIranA cokakasa hissAne AghAta pahoMce che ane zArIrika stare A saMvedanA kaLI zakAya che. eTale, urmione Proprioceptive saMvedanA kahI zakAya - arthAt zArIrika stare saMvedanono udbhava. e peTamAM, snAyuomAM ke ghUMTaNa athavA koNInA joInTamAM paNa udbhavI zake. hArvarDa yunivarsiTInA Do. viliyama jemsa (vikhyAta sAhityakAra henarI jemsanA bhAI) ane DenmArkanA mAnasazAstrI Do. sI.jI. lAMje A dizAmAM vyApaka saMzodhano karyA che. emanA siddhAMta mujaba du:khamAM paNa jayAre mANasa hase che, tyAre du:kha ochuM thAya che. mAtra takiyAne mukakA mAravAthI paNa krodhane vahana maLe che ane mAnavI haLavAza anubhave che. A haLavAza kaMIka aMze chetarAmaNI che. bhale takiyAne mukakA mAryA, paNa hiMsAno prayoga to thayo? aMdaranI varALa nIkaLI gaI. paNa Adarza paristhiti to e che ke koi nIpaje ja nahiM, evI avasthA mAnavI pAme. Avegone dabAvavAthI aneka mAnasika roga janme che. phoIDa A taLa para uMDANapUrvaka saMzodhana karyA che. Avegone vaza thaI chUTo dora ApavAthI aneka viTaMbaNAo sarjAya che, to sonerI madhyama mArga e che ke vRttio ane Avegone saMyamamAM rAkhavAno. saMyama eTale damana nahi paNa vRttione yogya rIte keLavavAnI hoya che. saMyamayukata AcaraNa jIvanarIti banI javI joIe, sahaja banI javuM joIe. mAnavInA mananA jAgRtinA staranI pachIte AvelI svayaM saMcAlita Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 jJAnataMtunI vyavasthA (Autonomous Nervous system) zvAsozvAsa, rUdhirAbhisaraNa, meTAbolIjhama (jIvavAnI gati) vagere jIvana TakAvI rAkhavAnI kriyAonuM ApaNI jANa bahAra saMcAlana kare che hAIpothelemasane Adhina rahIne... Sympathetic ane Parasympathetic; sahAnubhUtiyukata ane parasahAnubhUtiyukata - A be prakriyAo dareka ghaTanA-saMjogone anurUpa thavAnI zarIranA puruSArthane sahAyarUpa thAya che. ekathI snAyuonuM saMkocana, graMthionI kriyA vagere pedA thAya che. bIjI ethI ulTI kAmagIrI bajAvI rAhatanI kriyA bajAve che. koIpaNa saMjogonI viparIta asaramAMthI bacavA jema zarIra puruSArtha kare che, tema evI apekSA rAkhI zakAya ke mAnavInuM mana paNa puruSArtha kare. saMjogone mUDhatAthI sahI levA ne du:khI thavuM, emAM mAnavInA gauravano hrAsa che. karma ke bhAgane doSa ApI hAtha joDI besI rahevuM, e mAnavIya kSamatAnuM apamAna che. jaina darzana puruSArthavAdI che, jaina darzane puruSArtha para vadhu bhAra mUkayo che. karmonA baLa karatAM puruSArthanuM baLa anekagaNuM vadhAre hoya che. puruSArtha e bIjuM kAMI nahi toye prArabdhano pratikAra to che ja. A tamAma taMtronI aTapaTI kriyAothI urmimAMthI zArIrika saMjJA ke lakSaNo ubhave che ane A taMtra-vyavasthA manodaihika rogomAM agatyano bhAga bhajave che. jIvananI mahatvanI ghaTanAonA AdhAre 40 daradIonuM sarvekSaNa karavAmAM AvyuM ane jemAM mukhya ke agatyanI gaNAvI zakAya evI che. jIvanasAthInuM mRtyu, lagna, saphaLatAnuM zikhara sara karavuM, Arthika paristhitimAM gaNanApAtra pheraphAra, chUTAcheDA, dIkarInAM lagna, patnIthI chUTA rahevAno yoga, jelayAtrA, mAMdagI, akasmAtathI zArIrika IjA, bekArI. patnI ke pati sAthe gharSaNa ke chUTA rahevA bAda pharI sumeLa, nokarI ke dhaMdhAmAMthI nivRtti, dIkarAnuM chUTA rahevA javuM, svajananuM mRtyu, aMgata mitranuM mRtyu ke viyoga vagere. AvI ghaTanAo pachI cha mahinA ke eka varSanI aMdara ja mAMdagI AvavAno pUro saMbhava rahe che. khAsa karIne jIvanasAthInA mRtyu bAda cha mahinAnI aMdara ja!eTale ja to dareka hAlamAM harSake zokamAM samabhAva keLavavAno, samatA jALavavAno zAstroe Adeza Apyo che. eka sukhI mANasa sArI nokarImAMthI pAMsaTha varSe nivRtta thayo. (briTananI vAta che) paNa bIje ja divase rojIMdI Adata mujaba taiyAra thaI gayo-ophise javA. buTa moja paherI koTa caDhAvI lAkaDI lIdhI tyAM ja ene khyAla Avyo ke have to nivRtta che. ophise javAnuM nathI. ane tatpaNa hadayarogane joradAra hUmalo Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thayo ane prANapaMkherU uDI gayuM. mAnavIe jIvananA dareka tabakakAnI mAnasika taiyArI Agamaca karavI paDe che. nahi to pariNAma gaMbhIra Ave che. mAkaDA jevuM mana samatA ke saMtulana jALave ke ke na jALave paNa zarIra satata saMtulana ane samatA jALavavAno prayAsa kare che. AghAta, bhAraNa ke anya paribaLo jayAre A saMtulanane jokhamamAM mUkI de che, tyAre zarIra potAmAM rAsAyaNika pheraphAro sarjI dareka paristhitine anurUpa-anukULa thavAnA prayAsa kare che. vAraMvAra thato A pheraphAra zarIranA anya hissAone nukazAna pahoMcADe che ane emAMthI Disease of Adaptationno udbhava thAya che, temaja Addisons Disease paNa thAya che. bAhya pheraphAro bhAraNa-tANa-Strain and Stress je AjanI audyogika yuganI prakRti ja che tene janma Ape che. prabhAvaka ghaTanAo-sArI ke narasI, roganI saMbhAvanA vadhArI mUke che. mAnavI rogagrasta banI jAya che. satata doDadhAma, TAIma bAunDa kAma, sAmAjika staranI uthalapAthala, dhaMdhAkIya ke Arthika saMkaDAmaNo, satata taMga avasthA, satata ciMtA-Anxiety, dareka avasthA potAno bhakSya le ja che. sarakhA vAtAvaraNamAM vasatA mAnavIomAM ekane koI khAsa roga thAya che, ane bIjAne nathI thato ! e mATe mahad aMze enA vyakitatvano DhAMco ane mAnasika abhigama javAbadAra hoya che. 25 zaradI ke TI.bI.nA jaMtuonI zarIrane rogagrasta banAvavAnI kSamatAnI mAtrA mAnavInI mAnasika avasthA para avalaMbe che. Gastronitestnial pAcanataMtra vagerenA rogo, hRdayaroga, jAtiya pravRttimAM gaDabaDa vagere aneka mAMdagIonI bhItaramAM mAnasika paribaLo bhAga bhajave che. paramatatvamAM zraddhA, AtmavizvAsa, khUlluM mana, vidheyAtmaka ane taMdurasta abhigama mAnavInI roga pratikAra zakitane sabaLa banAve che ane rogagrAhyatASuceptibility ochI thaI jAya che ane mAnavI rogano bhoga banato aTakI jAya che. sarve jIvonuM zubha ciMtana zubha bhAvanA lohImAMnA sapheda kaNo doDhA karI mUke che, ane pratikArazakita vadhe che. graMthomAM kahyuM che: mAkArSItU ko'pi pApAni, mA ca mUta oDavi duSitA murayaMtA jagadapyeSA, matimaitrI vigadhate // Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 arthAta: koIpaNa prANI pApa karo nahi. koIpaNa jIva du:khI thAo nahiM. A AkhuM jagata karmabaMdhanathI mukata thAo. AvI buddhine maitrIbhAvanA kahevAya che. AvA zubha ciMtanuM pratyakSa zubha Arogyaprada pariNAma nirmANa thAya che. jaina darzanamAM kAyotsarga (kAunsaga) ane dhyAnano abhyatara tapamAM samAveza karavAmAM Avyo che. cha Avazyaka kriyAomAM paNa eka kAussaga che. kAussaganI badhI mudrAo yoganI mudrAo che. dhyAnayukata kAussagamAM caitasika parivartano thAya che. jemAM eka che e avasthAmAM magajanAM AlphA kiraNono vistAra vadhI jAya che ane vRddhi thAya che. jethI sukSma saMvedanone grahaNa karavAnI mananI zakitano vistAra vadhe che ane roga sAmenI pratikArazakita vadhe che. yoganI kriyAo mana ane manathI tanane sakSama rAkhe che. gAMdhIjIne prArthanA, stuti upAsanAmAM apAra zraddhA hatI. enA prabhAvazALI pariNAmo emane pratyakSa hatA. tevI ja rIte DaoN. elekasIsa kerale prArthanAne vaijJAnika pariNAma ApI enA adbhuta ane kalyANakArI ane urdhvagAmI pariNAmono vistArathI ullekha karyo che. DaoN. kerala vaijJAnika hatA. nobela prAIjha vijetA hatA. dareka aAtma vicAradhArAo ciMtAne badale ciMtana, kakaLATane badale bhakita ane prArthanA para bhAra mUkyo che. te saMpUrNapaNe vaijJAnika ane tarkabaddha che ane buddhiyukata che. ane jaina darzana nirapavAda rIte buddhigama che Rational che ane vaijJAnika tathyo para AdhArita che. hajAro varSa pUrve jaina darzane je pratipAdana karyuM che tene vaijJAniko A yugamAM prayogo bAda samarthana ApatA jAya che. tirthaMkaronI anaMta jJAna-prajJAne A udAtta salAmI che. sahaja AnaMda mAncesTaranA DaoNkaTara jemsa hemilTananA davAkhAnAmAM eka dardI pravezyo. dardInA caherA para sAkSAt mRtyunA ochAyA taravaratA hatA. 'tame mAMdA lAgo cho? zI taklIpha che?' DaoNkaTare pUchayuM. huM khUba bhayabhIta chuM. hatAzAnI gartamAM dhakelAI gayo chuM... kazI vAta paNa mane AnaMda ApI zakatI nathI... jIvavAmAM koI rasa rahyo nathI. huM marI jaIza... ApaghAta karI besIza... mane AmAMthI ugAro.... dardIe kAlUdI karI. - 'mitra, tamAro roga kaMI gaMbhIra nathI. tamArA potAnA sakaMjAmAMthI tamArI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 27 jAtane bahAra kADho. jIvanamAMthI kaMIka AnaMda meLavavAno prayatna karo... haso... tamane hasavAnI jarUra che,' DaoNkaTare AzvAsana ApatAM kahyuM. 'to huM zuM karuM?... tame ja batAvo...' dardIe pUchayuM. 'Aje rAte ja sarakasa jovA jAo... emAM jokara grImAlDInI ramUja mANo. e vizvano sauthI ramUjI mAnavI che. tamAro roga grImAlDI dUra karI zakaze. tame sAjA thaI jazo...' 'DaoNkaTara sAheba', gamagInIthI dardIe DokuM halAvatA kahyuM. 'huM pote ja e grImAlDI chuM...' 1808nI sAlamAM banelI A satya ghaTanA che. jagatane hasAvanAra grImAlDI pote ja gamagInImAM gaLADUba hato... sarakasamAM abhinaya karato tyAre ja lokone hasAvavA pote hasato... saMbhava che ke potAnuM du:kha bhUlAvavA ja hasato-hasAvato...! eno abhinaya mAtra abhinaya ja rahI javA pAmyo... ene AtmasAt na karI zakayo... rAmakRSNa paramahaMsanA jIvana para AdhArita nATako bhajavanAra baMgALanA kalAkAra gurUdAsa benarjI khuda rAmakRSNa jevA thaI gayA...! paraMtu jokarano abhinaya karato grImAlDI viSAdathI gherAyelo ja rahI gayo...? se ApaNe paNa mahad aMze evA ja chIe... koI hasAve tyAre hasIe... pAchA hatA tevA ja... hasavAnA-harSa anubhavavAnA aneka upakaraNo-avalaMbano ApaNe zodhyA ja karIe chIe. ane A zodha zArIrika stara sudhI ja pahoMce che. mAnava Indriyajanya sukhomAM ja racyopacyo rahe che. mAnavImAM vikasita buddhi hovA chatAM mAtra apekSA ane ahaMnA poSaNa-prAptimAM ja sukha pAme che. mAnavI ane prANImAM buddhi uparAMta mULa bheda che-hasavAnI kSamatAno... harSa ane AnaMdamAM mULabhUta bheda che. harSa parAvalaMbI che. AnaMda svAvalaMbI svatRptinuM phaLa che. ApaNo harSa koI anyanI muThThImAM baMdha hoI zake... paNa AnaMda mukata hoya che. ahaMne Thesa vAge to pIDA thAya. IcchAthI tRpti sudhIno kALa haMmezA asvastha ja rahevAno... sukha ane du:kha, harSa ane zoka e be aMtima cheDA vacceno gALo eTale ajaMpAno gALo... e beu biMduothI para. beune samAviSTa karatuM trIjuM biMdu eTale AnaMda...! sthULa ke jaDa prakAranA AnaMdano anubhava sthaLa, jaDa ane kSaNika ja rahevAno..! "Man is born to be happy' mAnavI sukhI rahevA sarjAyo che. e vAta Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 bhUlAI gaI che. jIvana jaTila che. eka saMgrAma che ema mAnI mAnavI potAnI vRttio sAthe laDavAmAM ja jIvana vyatIta karI de che. vRttio sAthe laDavuM eTale potAnI sAme jaMga mAMDavo. ane potAnI sAthenA jaMgamAM haMmezA mAnavI pote ja parAjita thAya che. sattA, saMpatti ane parigrahathI sukha to nathI maLatuM, paNa sukhanI zodhamAM jarUra bhaTakI zakAya che! khaliphA abdula rahemAne 891 thI 962 sudhI 49 varSa sAmrAjya bhogavyuM. enI vArSika Avaka hatI, 3,36,00,00 Dolara! 6,3ra1 strIo hatI. enA mRtyu pachI enA vilamAM lakheluM hatuM. "mArA sarvAgI aizvaryapUrNa jIvanamAM meM je divasoe nirbheLa sukha meLavyuM che e divasono AMkaDo che. 14'. mAtra 14 divasa eNe AnaMdamAM gujAryA ema kahI zakAya. saccidAnaMda sata, citta AnaMdanI kalpanAmAM chelluM caraNa che, AnaMdanuM. A AnaMda eTale aMgrejomAM jene kahevAya che, Bliss nirbheLa svayaM bhU. svAdhIna ane svastha AnaMdanI anubhUti AnaMdanI avasthA eTale AdhyAtmika avasthA, samAdhinI upalabdhi! tevI ja rIte AdhyAtmika prakriyAmAM trIjo tabakako che, muditA... eTale AnaMda...! - brahma paramAtmA athavA cetanA sarvamAM rahela ja che. A vizva cetanA ke brahma ja tamAma AtyaMtika AnaMdanuM kAraNa che. padArthonI upekSA karI temAM rahela brahmane kevI rIte jovuM te vidyAne brahmavidyA kahevAmAM Ave che. AnaMda vinAnI svataMtra mAnavInI parAdhIna dazAno citAra Dagale ne pagale jovA maLe che. gAMdhIjIe yathArtha kahyuM hatuM: vinoda vinAnuM gAMbhIrya ane gAMbhIrya vinAno vinoda arthazUnya che. eka evI mAnyatA ghara karI gaI che ke jJAnI mANasa gaMbhIra hoya. pachI to loko jJAnI hovAno DoLa karavA gaMbhIra vadana dhAraNa kare che ane jJAnanA boja taLe bevaDa vaLI gayelA gaMbhIra DAcuM karI besI rahenArA vidvAnono paNa toTo nathI... ane kAryarata-vyasta mANasane to hasavAnI paNa phurasada nathI hotI. hasato mANasa laukika draSTie Achakalo dekhAya che. bephikarAmAM khapI jAya che.' DaoN. AlbarTa svAI--ra jIvana jIvavA mATe be bAbatone mahatva ApatA-eka Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ramUja ane bIjI niSThAbharyuM kAma... gItAmAM prabodhita udAsIna vRttine loko udAsI samajI beThA hoya che. arthano anartha thaI jato hoya che. gItAnAM caudamAM adhyAyamAM Ave che. je guNano vega nathI uThato tenI te vakhate IcchA karato besato nathI, ane je UThayo che, teno dveSa karavA besato nathI, jANe guNonA ubhava ke lopa sAthe potAne levAdevA ja na hoya, tema e beyathI para udAsa (ud + As eTale UMce beThelo) rahI buddhinI samatA jALave che, vyagra thavA deto nathI. traNa guNa vibhAga yogamAM traNa mULa guNomAM satvaguNa jJAnamUlaka che. rajoguNa karmapradhAna che ane tamoguNa mohagrasta che. guNAtIta sAdhaka A traNe guNothI alipta rahe, udAsInapaNe paNe nIrakhyA kare. A triguNamayI sRSTi eka khela che, majAka che. zrImad rAjacaMdra kahetA 'jagatanI lIlA beThA beThA maphatamAM joIe chIe.' huAMga kahetA COSMC mAMthI 'S' kADhI nAkhIe to COMIC thaI jAya! guNAtIta ja kharekhara hasI zake. guNAtIta thayA vagara sthitaprajJatA AvatI nathI. sthitaprajJa dazA vagara prasannatA na Ave. prasannatA jayAre mANasano sthAyIbhAva bane tyAre du:kha TakI ja na zake. tenI buddhi paNa zIgha ane sthira bane. taTasthApUrvaka nihALe te svastha. badhA phaMdra kharI paDyA pachI je nIpaje te AnaMda! jagatamAM AnaMdano virodhI zabda ja nathI! AnaMda e kaMdathI para evo avirodhI zabda che. jhenagurU jozu sasAkIrozI kahetA: huM lokone hasavA zIkhavavA Avyo chuM. vinobA kahetA: eka gaNuM khAva, be gaNuM pIo traNa gaNI havA lo, ane cAra gaNuM haso... normana kajhInse hasI hasI asAdhya jevA rogane hAMkI kADhelo.. (jIvavAno cAnsa 500 mAM 1.). aMtaranI prasannatA vagara smita AvavuM muzkela che, ane smita vagaranA caherA svastha hoya evu bahudhA nathI banatuM. smita aMtaraMganA sthAyI bhAvanuM caherA para thatuM rekhAMkana che. hAsya, moja Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 jevuM kSaNika che, paNa smitamAM svasthatAno AviSkAra che, astitvano svIkAra che ane mAnavyanuM abhivAdana che. potAno vikRta ke beDoLa cehero arisAmAM joI hasI zakAnArA kheladila keTalA maLI Avaze? gAMdhIjI to potA para paNa ramUja karatA. potAnAM mahAtmApaNAnI paNa ThekaDI uDADatA...! polenDavAsIo mAne che ke bALakanuM smita sauthI mUlyavAna arthAt amUlya ghaTanA che. 1968thI A vicArane mUrta svarUpa apAyuM che... tyArathI dara varSa polenDano ke videzano je vyakitaoe bALakone hasAvavA mATe khuza rAkhavA mATe, emanI sukhAkArI mATe bhagIratha kAryo karyA hoya, temane polenDanAM bALako 'Order of Smile'nA birudathI vibhUSita kare che. jagatanA ItihAsamAM A abhUtapUrva ghaTanA che. DesmonDa morise AMsu ane hAsyanA anvayane mArmika paMkitaomAM DhALyuM . For as Laughing is secondary form of crying, so smiling is secondary form of laughing. AMsu vinA-viSAda vinA hAsya zakaya nathI. There is no humour without tragedy. svargamAM koI hasatuM nathI, kAraNa ke tyAM viSAda paNa hoto nathI.! hasavA mATe prayatna karavo paDe, e sahaja dekhAvA mATe abhinaya karavA jevI behUdI lAge evI vAta che. mana to AnaMdanuM upasthAna hovuM joIe. ane smita to phUlaDAMnI jema khIlavAM joIe. eka pramANita kisso sAmAnya gharamAM sAdAIthI ucharelI eka chokarI moTA gharamAM vahu banIne AvI. A adyatana kuTuMbamAM aMgrejI Dhabe charI-kAMTAthI Tebala para zistabaddha vAtAvaraNamAM samayasara bhojana levAtuM. navI AvelI vahune charI-kAMTAthI khAvAno mahAvaro na hato. chatAM e koziSa karatI. ane eka bapore jamavAnA Tebala para ja navI vahue nAnIzI bhUla karI. charI-kAMTA pakaDavAnI paddhatimAM...! ane ramakhANa thaI gayuM! kaDaka sasarAe AkarA veNamAM vahunI pUrI sAta peDhIne utArI pADI... vahu Tebala choDI,-bhojana choDI uThI gaI... sIdhI potAnAM beDarUmamAM... AMjJAkita dIkaro manamAM samasamI rahyo... (dAMta bhIMDI mahAmahenate gusso rokI rAkhyo) bApAne kazuMka saNasaNatuM saMbhaLAvavAnI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 IcchA parANe dAbI dIdhI... enAM eka hAthamAM charI to hatI ja, charI paranI pakaDa majabuta thaI... ane eka kSaNa mATe e vAparavAnI IcchA paNa jhabakI uThI... paNa hAtha jhalAI gayo... e kazuM karI na zakayo... are potAnI patnInI pAchaLa ene manAvavA beDarUmamAM paNa na jaI zakyo... badhuM aMdara utArI dIdhuM. ...te ja rAtre e dIkarAne lakavAno humalo thayo... ane jamaNo hAtha... pUruM jamaNuM aMga lakavAthI jakaDAI gayuM...! kAraNa spaSTa hatuM... aNIne TAMkaNe hAtha na uThayo... jhalAI gayo... basa, jhalAI ja gayo...! AvA ja eka anya kissAmAM eka dIkarAe gussAmAM pitA para hAtha upADayo... ane ene lakavAno humalo thayo...! AnI pAchaLa pastAvAe bhAga bhajavyo. prathama kissAmAM vaDIlano ahama, custa zista-priyatA, Perfectionist attitude vageree bhAga bhajavyo. dIkarAnA svamAnane dhA thayo. krodhe ene hiMsAnA uMbare ubho rAkhI dIdho. vahune khoTuM lAgI gayuM. samabhAvapUrvaka Takorane na jhIlI zakI, na hasIne bhUlAvI zakI. ahama ane apekSAmAMthI je anekagaNI viTaMbaNAo nIpaje che, tenuM A javalaMta udAharaNa ce. Ijiptano anya sacoTa kisso: eka kizora bALapaNathI pAyalaTa thavAnAM sapanAM joto... paNa abhyAsa ane zarIra beumAM nabaLo... ghaNA prayatno chatAM pAyalaTa mATenI prAthamika parIkSAmAM ja pAra utarI na zakayo. chatAM sapanAM to joto ja rahyo. chevaTe eka vimAna kaMpanImAM sTuarDa tarIkenI nokarI meLavI... ane e vimAnamAM uDavA lAgyo... kaMIka aMze saMtoSa pAmyo. paNa vimAnamAM enuM kAma utArUone pINA ane bhojana pIrasavAnuM... e niSThApUrvaka kAma karato rahyo. be mahinAne aMte to enA beu hAtha para phollIo upaDI AvI. nAnI nAnI phollIo upacAra chatAM vadhIne moTI thaI gaI. nachUTake ene rajA para utaravuM paDayuM. cikitsA karAvI, paNa kazI davA kAragata na nIvaDI... chevaTe manovijJAnano Azaro lIdho. manasvide manovizleSaNamAM e cAmaDInA dardanuM mULa zodhI kADhyuM. enA mULamAM hatuM 'pAyalaTa na thaI zakavAno aphasosa...' je hAthe vimAnanuM sTIarIMga pheravavAnA koDa hatA, te hAthathI utArUone veITaranI jema khANIpINI pIrasavAno avasara Avyo ! enA hAthane AvuM halakuM, na gamatuM kAma karavuM paDayuM, karavuM paDatuM. e rAjI na hato. bhItaramAM eka DaMkha hyA ja karato, je hAthanA phollArUpe bahAra na Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Avyo. manocikitsAmAM ene pAyalaTa thavAnI AkAMkSA choDI devAnI temaja TuarDa tarIkenI nokarI paNa choDI devAnI salAha ApavAmAM AvI ane eNe nokarI choDI devAno nirNaya karyo... basa tyArathI phollAo ochA thatAM gayAM ane jotajotAmAM to nAbuda paNa thaI gayAM...! A kissAmAM potAnI maryAdAnI samajaNa vinAnI svIkAra vinAnI tRSNA, lobha athavA to mahattvAkAMkSAe roga pAchaLa bhAga bhajavyo. eMsI TakA cAmaDInA dardI manodaihika hoya che. eka daMpatIne traNa dIkarIo. cothI dIkarI vaNanotarI AvI paDI, aneka avarodharUpa prayatno chatAM, mAtAne to dIkarI pratye pUro abhAva. nAnI bALakInI satata hUMpha, prema ane mAtA sAthenA zArIrika saMsarganI IcchA vaNasaMtoSI rahI gaI ane pariNAme nAnI uMmarathIja eka prakArano cAmaDIno roga Neodermatitis thayo je bAra varSanI thaI tyAM sudhI maTayo ja nahi. mAtAnuM valaNa badalAyuM tyAre e roga nAbuda thayo. eka mAtAe na joItA garbhamAMnA bALakane kADhavAnI koziSa karI-niSphaLa rahI. garbhamAMnA bALakane paNa samajaNa paDe che ke mane hAMkI kADhavAnA prayatno thAya che. e bALaka janmabhara ajJAta rIte A ajaMpAthI pIDAya che. I was not wanted'nI graMthi baMdhAI ja jAya che. e bALaka kayAreya potAnI mAtAno svIkAra karI zakatuM nathI ane rogano bhoga paNa bane che. mAnavasahaja prema ane karUNAno abhAva bhayaMkara pariNAmo nIpajAvI zake che. mAnavI potAnI eSaNAo para kAbU meLavI nathI zakato, tyAre aneka viTaMbaNAo sarjAya che. eka AdheDa vayanI ekalavAyI strI. kuTuMbamAM koI nahi. koI pravRttimAM rasa nahi, potAno koIne upayoga nathI, pote mRta:prAya che evI mAnyatA enAmAM ghara karI gayelI ane dhIre dhIre evA samaya Avyo ke e samajI ja beThI ke pote mRtyu pAmelI che. ene khAtarI ja thaI cUkelI ke pote mRta che. manocikitsAmAM DokaTare ghaNI tArkika dalIlo karI ene samajAvavAnI koziSa karI paraMtu ekalavAyApaNAnI chUpI lAgaNI thakI thatA kanvarjhana rIekazana' parivartita pratikiyAmAM dadIna koI tarka upayogI nathI nIvaDatuM..mahinAonI cikitsAne aMte chello dAva pheMkatA DokaTare ene pUchayuM : Do dead people Bleed? zuM mRtyu pAmelA mAnavInA zarIramAMthI lohI nIkaLe? nahiM ja' strIe javAba Apyo. DokaTare e strInI AMgaLImAM soya ToMcI. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thoDuMka lohI nIkaLyuM. AMgaLImAMthI nIkaLatuM lohI batAvI DokaTare bIjo savAla pUchayo: 'A lohI zuM sAbita kare che?' 33 strIe khUba mIThAzathI javAba vALyo: 'A lohI sAbita kare che ke mRta mAnavInA zarIramAMthI paNa lohI nIkaLe che! That dead people do bleed! DokaTaranA hAtha paNa heThAM paDayAM. kanvarjhana rIekazana eka evI vicitra prakriyA che ke tAtpUratA samasyAmAMthI chUTI javAya che. e che tAtpUratI samasyAne siphatapUrvaka TALavanI prakriyA, zArIrika lakSaNothI enuM bhAraNa haLavuM thAya che. bhItaranI bhayamizrita ciMtA ghaNA svarUpe dekhA de che. garadananuM jakaDAI javuM, gaLAmAM kAlpanika avarodha- Writers Cramp niSphaLa ke asvIkRta lekhakanA hAthe muMgI AvavI, kaMpavA, lakavo, snAyuonA halanacalanamAM avarodha, cAlavAmAM ke sthira ubhA rahevAmAM muzkelI vagere aneka lakSaNo bhayamAMthI janme che. dA.ta. TonsIlathI gabharAtA bALakane vAcAmAM, bolavAmAM takalIpha zarU thaI jAya che. To be or not To be hemleTanI dvidhA jevI vRtti, A karavuM ke na karavuM emAM aTavAtA lokone lakavo thaI zake. paga paNa khoTA thaI jAya. koI paNa dizAmAM paga na upaDI zakavAthI, evo nirNaya na laI zakavAthI, AvI anirNAyaka sthitimAM paga jakaDAI zake. ''haiyuM besI gayuM.' 'peTamAM phALa paDI ke dhrAsako paDayo' 'chAtI bhAre thaI gaI" vagere mAtra rUDhiprayogo ke udgAra mAtra nathI paraMtu zArIrika stare paNa eTalA ja yathArtha che. du:khamAM chAtI bhAre thAya che. koI bhayAvaha ghaTanAthI peTamAM phALa paDe che tyAre peTanA avayavo zarIrane sajja karavAmAM yuddhane dhoraNe kAme lAgI jAya che. AghAtajanaka banAvo ke khUba AnaMdapreraka banAvo haiyuM jIravI zakatuM nathI. kayAreka haiyuM kharekhara besI jAya... hradaya baMdha paDI jAya che. eka mANasa potAnAM baMgalAnA AMgaNAmAM bagIcAmAM cA pIto beTho hato. rastA para jatI eka moTaranA DrAIvare moTara para kAbu gumAvyo ane moTara daravAjo toDI AMgaNAmAM dhasI AvI ane eka jhADa sAthe athaDAI pelo mANasa to moTara akasmAtathI bacI gayo, paNa tenuM tatakSaNa tyAM ja hRdaya baMdha paDavAthI mRtyu thayuM! moTarane kampAunDamAM dhasI AvatI joI ene evo dhrAsako paDayo ke sAkSAta mota sAmethI dhasI AvI rahyuM che ane enuM hradaya baMdha paDI gayuM. ApaNAmAM kahevata che ke 'sarpa nahi, dapa mAre che.'' sApa karatAM eno Dara vadhAre khataranAka Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 hoya che. amerikAnA eka kuSTarogInI AtmakathAnuM rUpAMtara kAkA kAlelakara ane kizoralAla mazarUvALAe varSo pahelAM karyuM che. mAnavIya khaMDiyero'. neDa nAmano kuSTarogI vIsa varSa kuSTarogIonA TApu para gALI vatana pAcho phare che. Trena jayAre enA gAma pAsethI pasAra thAya che tyAre enuM haiyuM hAtha nathI rahetuM ane tyAre AnaMda ane viSAdanA atirekamAM enuM hRdaya baMdha paDI jAya che. AnaMda eTalA mATe ke vIsa varSe ene potAnA gAmanA darzana thAya che. viSAda eTalA mATe ke kuSTarogI hovAthI gAmamAM pAcho jaI zake ema nathI. uparAMta gharanA mANaso ene mRtyu pAmelo ja mAne che. atyaMta harSa ke zoka beu khataranAka che. loTarI lAge ne hRdaya baMdha thaI jAya, evA kissA paNa banatA hoya che. jIvananA tamAma AyAmomAM, parimANomAM jIvavAnI rIti eTale svayaMprakAzita AnaMda. jIvana kSaNika haze, paNa enI hara kSaNa amRtabharI che ane anaMtatAnI sAthe saMkaLAyelI che ane tethI e paNa anaMta che. eTalA mATe je kSaNamAM sAcuM jIvana jIve che, te anaMtamAM paNa sAcuM jIvana jIve che. A pRthvI para A svarUpamAM pharI AvavAnuM nathI ane je maLe che te rIte pharI maLavAnuM nathI. eka kSaNanI paNa reDiyamanA aNunI mAphaka bahumUlya gaNIne je hetupUrvaka Ayojana kare che, kSaNano pUro upayoga kare che. raDIne veDaphato nathI, te sArthaka ane rasabharyuM jIvana jIvI zake che. mAtra hovApaNAno astitvano AnaMda e parama AnaMda che. ApaNA mATe bIjuM jIvana paNa che, hovuM ja joIe, mATe A jIvana bhAre kiMmatI che. AtmAno AgaLa javAno pravAsa, tenuM nAma jIvana. A pravAsamAM jo bhakita bhaLe to yAtrA thaI jAya. AnaMdanI sAdhanA eja svAsthanI sAdhanA-mukitanI sAdhanA. AnaMda vinA koI upAsanA-tapa thaI zakatAM nathI. prabhu smaraNamAM jo AnaMda na Avyo, to zemAM Avaze? sAdhakanuM tapa e ekAMta svArthajIvana nathI. evo puruSa paNa duniyAne UMce caDhAvI zake che. samasta vizvane prabhAvita karI zake che. sarvajJazAsana TakI rahyuM che. gItA lokajIbhe che. saMtavANI ghera ghera gavAya che. yugonA yugo vItI gayAM. A Impact - prabhAva nAnosUno nathI. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 manuSya sRSTinuM Highest Organism kahI zakAya. A UMcu zikhara enAthI paNa UMcu evaresTa zikhara sara karavA bakSavAmAM AvyuM che, evAM puruSArtha mANasa kare evI zraddhA sAthe kudarate ApyuM che. jemAM mAnavI AnaMdamaya jIvana jIve, du:khamaya nahiM, e abhilASA nihita che. somAMthI navvANuM TakA mANaso potAnA ajJAnathI ja du:khI thAya che. jIvanamAM sukha ke AnaMda koI laukika prApti ke pratiSThAmAM nathI maLatuM, e samayasara samajI levuM joIe, nahiM to samajaNa Ave tyAM sudhI khUba moDuM thaI gayuM hoya che. kALa koInI khevanA rAkhatuM nathI. bhagavAna mahAvIre aMtima dezanAmAM kahyuM tamAruM du:kha tame ja utpanna kareluM che. bIjAe du:kha ApyuM hoya, to paravazatA thAya, paNa tame je du:kha ubhuM karyuM hoya, te du:kha tame ja dUra karI zakazo. jo tame mohano tyAga karo to du:kha dUra thaze. moha dUra thatAM tRSNA nahiM hoya, tRSNA nahiM hoya, ene eka cIjano lobha nahiM hoya, tethI badhu tyAgI zakazo. tRSNA vadhaze to du:kha vadhaze tRSNA tamane doDAvaze, nacAvaze, paNa saMtoSa nahiM thAya.' Icchita maLyuM te sukha, na maLyuM te du:kha. potAne anukULa hoya te sukha, pratikULa hoya te du:kha, mAnavI sodAbAjIno ja tarka laDAve che. khalila jibrAne lakhyuM che: 'sukhanI IcchAmAMthI ja du:khano prAraMbha thAya che. romanA philasUpha zahenazAha mArkasa oreliyase lakhyuM che: kazuMka bane ane kaDavAza ubharatI lAge, ane lAge ke A durbhAgya che, to tene gauravapUrvaka sahana karavuM eja sadbhAgya che.' duHkha to pAvaka agni jevuM che. mANasa kevI "meTala" kevI asmitA dharAve che, tenA para eno AdhAra che. agni lAkaDAne bALe che, paNa loDhAne to majabUta kare che. TAgora kahetA : "jiMdagImAM kAMTA uge che. pachI jyAre phUla Ave che, tyAre kAMTA sArthaka thaI jAya che.' 24[44 Corolla uiszhi Guj 29: 'Your pain is the breaking of the shell that encloses your understanding.' tamArA jJAna para bAjhI gayeluM jaDatvanuM paDa dUra karavA mATe tamane je vastu kudarata taraphathI ApavAmAM Ave che, te vastu che tamArI vedanA. mANasa haMmezA potAnA prArabdhane doSa de che. hakIkatamAM Ajano puruSArtha Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e AvatIkAlano prArabdha che. puruSArtha vaDe prArabdha ghaDAya che. ApaNe pote ja prArabdha ghaDIye chIe, nirmANa karIe chIe ane pachI "niyati'nuM nAma ApI mAthe hAtha daIne besI rahIe chIe. 'niyati' e ApaNI niSphaLatAo TAMgavAnI khIMTI che. ricArDa hoyae potAne kAvya "Unmanifest Destiny - 'avyakata niyati'mAM lakhyuM che : I do not know beneath what sky, Not on what seas will be my Fate, Tonly know it shall be High, I only know it shall be great. mArI niyati uccakakSAnI ane mahatma haze, e huM jarUra jANuM chuM. rAtorAta, acAnaka mAnavInuM bhAvi badalAI jAya, e khataranAka bAbata che. nasIba ADe pAMdaDuM haTI jAya, e jokhamakAraka che. vyakitagata zoka jema saMbhALI levAno hoya che. tema vyakitagata AnaMdane paNa saMbhALI levAno hoya che. ati harSa, e paNa ati zokanI jema bhayarUpa che. du:kha Ave, AvI paDe, tyAre pramANikapaNe du:khI thavuM, without regrets or apology, e svastha mananI nizAnI che. enA mATe jAgarUka niSThAnI jarUra che. keTalAMka hasatAM jhera pIe. keTalAMka rotA pIe. trIjA prakAranA mUrkhAo jhera pIe che, tyAre hasatA nathI, raDatA paNa nathI. e to udhatA hoya che! jhera paNa amRta thaI jAya, evuM rasAyaNa pedA karavAnuM TrAnsaphormara ApaNI aMdara prabhUta che, nihita che, Built in che. mIrAM jhera pIne amRta thaI gaI! sokreTIsa amara thaI gayA. jIvana hovuM ja mahattama ghaTanA che. emAM ja astitvano AnaMda che. jIvana amuka prakAranuM che. mATe ja cAhavuM, evuM nahiM, paNa harahAlamAM cAhavuM kAraNa "aiso janma nahiM vAraMvAra mATe ja cAhavuM. jIvanane tarachoDI, pheMkI daI, veDaphI daI kudaratano droha na karI zakAya. mAnavajIvanane doranAra, saMyata karanAra bhAgya nathI paNa zANapaNabharI zubha citta vRtti che. senekA kahetA, 'bhAge je ApyuM nathI, te bhAgya paNa jhUMTavI zakatuM nathI.' badhuM khoyA pachI paNa bhAgya ane puruSArtha to bace ja che! AMtarika svAdhInatA e vikAsanuM prathama pagathiyuM che. pratibhA-GeniusnI vyAkhyA kaMIka AvI ApI zakAya. je potAnA hAthe kovuiM cetAvI zake ane du:khane aMdhakAra dUra karI zake." du:kha pachI AvatuM sukha ane vedanAmAMthI nIpajatuM sarjana mIThuM ane adbhuta Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39. hoya che. akae pIDAmAMthI zizu janme che. bALakane jotAM ja tamAma vedanA paLamAtramAM alopa thaI jAya che. mAtA dIkarAne kayAre paNa kahI batAvatI nathI ke ene janma ApatAM keTalI pIDA thaI! bALakanA janma sAthe pIDAmukita che. paraMtu je bALakano udgama pIDAmAMthI ja thayo che. te bALaka kema jIvanabhara pIDAne paMpALyA kare che? rojiMdI ghaTanAmAMthI paNa mANasa kazuM zIkhato nathI? TAgora kahetA dareka bALaka je janme che, te Izvarano saMdezo laIne Ave che ke Izvara "mAnavIthI hajI kaMTALyo nathI." Izvarane mAnavImAM jeTalI zraddhA che, teTalI zraddhA mAnavIne IzvaramAM hota to? du:kha nimULa karavAnI prArthanA Izvara pAse karavI, e mAnavIya gaurava Dignity of MannI upekSA che. mAgavuM to zuM? hiMmata ane dharya. thaoNmasa hArTanuM kAvya che.: God Grant me the courage To change the things I can change; The Serenity to Accept those I cannot change, And Wisdom to know the difference. badalI zakAya tevI paristhitine badalavAnI hiMmata, na badalI zakAya evA saMjogonI svIkAravA jeTalI svasthatA, sahRdayatA ane be vacceno bheda samajavA jeTalI prajJA-samajaNa he, prabhu mane Apaje! vaLI kahyuM che: That which cannot be cured, must be endured. jeno upAya na hoya, te sahana karyuM ja chUTako. phoIDa kahetA: AnaMdanI avasthA, AnaMdita vRtti narvasa TenzananI asarakAraka cikitsA che. Imenyuala kaeNnTa kahetA: Laughter produces health through furtherance of vital bodily processes: hAsya, zarIranA prANabhUta cAlaka paribaLone kAryAnvita karIne zarIrane svasthatA arpe che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 manovijJAnI DonAlDa lAeke parIkSaNo pachI tAravyuM che ke hAsalAphaTarathI hadayane masAja thAya che. dhaDakanonI gati ane dhaDakanonuM joza-joma vadhI jAya che ane hRdaya majabUta thAya che. eTale ja Hearty Laughter khaDakhaDATa hAsyahATa lAphaTara evo zabdaprabaMdha pracalita thayo che. manovijJAnI phAya - FRY e tAravyuM che ke 'Entire Process of Respriation is benevolently engaged by laughter. 'saMpUrNa zvasanataMtra hAsyamAM upakAraka ane zubha rIte saMkaLAya che, hAsyathI prabhAvita thAya che. ENDOPHINES: vaijJAnika saMzodhana ane prayogothI pUravAra thayuM che ke magajamAM rahela eNnDophInsa dravya moraphIA sAthe baMdhAraNa ane asarakArakAmAM ghaNuM sAmya dharAve che. e dravya zarIranuM potAnuM enesthesI che ane rIlekSa-tANamukata karanAruM che. mAnavInI pIDA ochI karavAmAM ke pIDA sahana karavAmAM madadarUpa thAya che. vidhAyaka urmiothI ke anya prakriyAthI, enDophInsa kevI rIte kAryAnvita thaI, chUTI ane lohInA pravAhamAM bhaLe che te cokakasapaNe jANI zakAyuM nathI. paNa rIsarca dvArA jANI zakAyuM che ke je loko saMkalpabaLa ane zraddhAthI mAMdagI para hAvI thaI jAya che, nivAravA ja cAhe che, temanI pIDA sahana karavAnI zakitamAM anekagaNo vadhAro thaI jAya che. jyAre mAMdagImAM akAraNa DhIlA thanAra, bhaya sevanAra lokomAM A zakaya nathI hotuM. ane praphullita mana, hAsyavRtti, AnaMditA enDophInsane uttejita karI kAryAnvita kare che, je pIDAnuM kAraNa banI zake che. TokiyonA DokaTara TAIne saMzodhana-prayogo dvArA sAbita karI niSkarSa tAravyo che ke hAsyavRtti, AnaMdanI avasthA, TI.bI.nA roganI cikitsA mATe khUba upayogI thaI paDe che. prabaLa jijIviSAnA mukhya paribaLo che. Creativity sarjanAtmakatA ane saMgIta. | DaoN. AlbarTa svAInjare emanA 90 varSanA mitra DaoN. pAblo kesalsanI vAta 'Daily Miracle' rojiMdo camatkAra zirSaka heThaLa AlekhI che. roja savAranA 60 varSanA jaipha DaoN. pAblone enA patnI beDarUmamAMthI holamAM laI AvatA. patnIno hAtha pakaDI DhasaDAtAM-dhasaDAtAM mAMDamAMDa piono sudhI pahoMcatA ane skUla para besatA. DaoN. pAblo saMdhivAthI pIDAtAM. hAtha-paga akaDa Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane jhalAI gayAM hatAM. gaMThAyelA hAthe piyAno para muzkelIthI AMgaLI paDatI ane saMgIta vahetuM. ane dhIre dhIre sUra pachI sUra ane beu hAtha pUrA khullA thaI jatAM ane saMgIta vahetuM rahetuM. DaoN. pAblo piona para mojhArTa, kalerIneTa bAkanI Wobttemperierte Klavier ke kavInTeTa sImphanIo vagADatA. hAtha-paga beu normala thaI jatAM. roja kalAkeka A kAryakama konsarTa cAlato ane pachI taddana sAjA-naravA mAnavInI jema potAnI meLe ja TaTTAra thaI potAnA rUmamAM jatA. Akho divasa sAjA-naravA, jANe koI dardaja nathI thayo ema vItAvatA. bIje divase pAchI e ja hAlata. patnInA hAtha para DhaLatA-lathaDAtA-dhasaDAtA pIAno sudhI pahoMcatA. A rojano camatkAra hato! Avo ja kisso vikhyAta tabalA navAjha ahamada thirakavAno che. pAchalI umare hAtha-paga beu vaLI gayelAM. beu hAtha vaLIne chAtI para ane beu paga goThaNathI vaLelA chAtI para. chatAM saMgItanA kAryakramomAM bhAga letAM. emane nAnA bALakanI jema UMcakIne sTeja para laI javAtAM. atyaMta muzkelIthI tabalA sudhI hAtha pahoMcatAM. tabalA para eka thApa. eka sUra ane pachI to dareka sUra sAthe hAtha khullA thatA jatA. AMgaLIo sIdhI thaI jatI ane tabalAvAdanano pUro kAryakrama eka taravaratA yuvAnanI jema ApatA. zrotAo ApharIna pokArI uThatA. banne ghaTanAo camatkArika ane kalpanAtIta che. DaoN. AlbarTa svAInjara pote sAMje thAkIpAkI ghera AvI junA khakhaDadhaja piyAno para bAkanI smiphanI temaja enI priya racanAo Toceta ane Fugue D Minor vagADatA, mojhArTanI racanAo ane kayAreka bithovana. bAka Bach emane khUba Romantic bhAsato. niSThAbharyuM kAma, vinodavRtti ane saMgIta emanA jIvananA mahattvanA paribaLo hatAM. saMgIta eja emanI auSadhI hatI. mojhArTanI keTalIka racanAo bhAratIya saMgItane ghaNI maLatI Ave che. bhArata sarakAre hamaNAM mojhArTanI TapAla TIkITa paNa kADhI. saMgItanI upakAraka ane prabhAvaka asaranA ghaNA dAkhalAo ApI zakAya. saMgItathI gAya vadhAre dUdha Ape che. saMgItathI choDa sArI rIte ucharI khIle che. pUrva rAga dvArA tAva maTADavAnA prayogo paMDita omakAranAthe karelA emAM saphaLatA paNa maLI, paraMtu emAM AgaLa vadhyA nahi. amArA gAma rAyaNamAM zrI kuMvarajI bhagata janmajAta saMgItakAra hatA. nasenasamAM saMgIta. aneka yuvAno saMgItanI dIkSA pAmyA. gAmamAM koIne tAva Ave to DokaTarane na bolAve (te samaye DokaTara eTale kampAunDaramAMthI thayelA DokaTara) paNa zrI kuMvarajI bhagatane bolAve. dIlarUbA vAgaDI tAvane bhagADI detA. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 1991mAM ja emano dehAMta thayo. nAdabrahmamAMthI saMgIta nIpajayuM. saMgItanI racanA zive karI evuM kahevAya che. saMgIta prathama AvyuM pachI zabda. TAgorane sUra prathama AvatA pachI zabdo. saMgIta e daivI dena che. brahmAMDamAM paNa alaukika Sepheric Music che. mANase cAra vAnAM to roja karavAM ja joIe. saMgIta sAMbhaLavuM, eka kavitA vAMcavI, eka nAnakaDuM paNa nisvArtha kAma karavuM ane kadaranA be zabdo uccAravA. svastha mAnavInA A lakSaNa che. Thekare kahetA : A Good Laugh is a Sunshine in the house. hAsya gharamAM AvatA kUNA taDakA jevo prasanna avasara che. paNa ApaNe Aje lAMbA lAMbA paDadA lagAvI sUrajane paNa DhAMkI daIe chIe. suzobhana mATe ane dhULa na praveza mATe, mAnavInI bevakUphInI koI sImA nathI. jIvana abhimukha na thaIe to satya paNa DhaMkAI jAya che. taDakAnI jema! hasavAnI kSamatA- smitanI mRdutA mAtra mANasamAM ja che. prANIomAM nahi. prANIo jayAre khUba AnaMdita hoya tyAre uchaLe, nAce, pUMchaDI paTapaTAve, ALoTe. AnaMdanA A AviSkAro che. sItAne pUrvasmitabhASINI' paNa kahevAya che. bolatAM pahelAM nAnakaDuMnAjuka smita malakATa kare. A siddhi nAnIsUnI nathI. aMtaranA AnaMda vagara smita, prasannabhAva caherA para pragaTato nathI. koI samAja keTalo svastha che, enuM mApa enA smita parathI maLe che smitavALA caherA ApaNane game che. gAMdhIjI zrImad rAjacaMdranA gADha saMparkamAM hatA. zrImad viSe emaNe lakhyuM che: "emano cahero hasamukho ane prallita hato. tenI upara aMtarAnaMdanI chAyA rahetI. gAMdhIjIe zrImanI aMtarAnaMdanI vAta majabUta rIte pakaDI - AtmasAta karI. gAMdhIjI hasatA tyAre vesUvuM hasI uThatuM 5. javAharalAla naherue lakhyuM che : 'His Smile was delightful. His laughter infectious.' - 244j Rud AhalAdaka hatuM, hAsya cepI. emanAmAM AkarSaNathI bharapUra evI bALasulabhatA hatI. prallitA mAnavInA svabhAvano hisso banI javo joIe. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -41 svastha mAnasika abhigama -- Attitude vagara AnaMda saMbhavato nathI. svastha mAnasa ja svasthatA, nirogIpaNuM TakAvI rAkhe che. rogane dUra rAkhe che. manogata vRttio bahArano ThATha, vaibhava ane vilAsitA mAnavIne AMtarika dAridraya tarapha ghasaDI jAya che. jagatamAM je samrATa dekhAya che, te gulAmono paNa gulAma che. vaibhavInI akiMcanatA jema dekhAtI nathI, tema akiMcanano vaibhava paNa drazyamAna nathI hoto. jIvanane je jakaDI rAkhe che, tenA hAthamAMthI jIvana chUTI jAya che. je choDI de che, te pAmI jAya che. jIvana eka pArA jevuM che. khullI hatheLImAM pAro rAkho to raheze. muThThIbaMdha karI pArAne baMdha rAkhavAnI koziSa karazo to AMgaLIomAMthI pAro sarI paDaze. virodhAbhAsa lAge che? kudaratanI tamAma prakriyAomAM PARADOXICAL HARMONY - virodhAbhAsI saMvAditA dekhAze. rahasyamaya niyamabaddhatA dekhAze. sUraja na hota, to varSA na hota. mRtyu na hota to jIvananuM mUlya na hota. eno marma je pAmI zake te marmajJa! badhuM hovA chatAM kazuM ja na hoya, kazuM ja na hovA chatAM badhuM ja hoya, e camatkAra mAnavajIvanamAM ja zakaya che. helana kelara aMdha, mUka ane badhira hatAM. emaNe adbhuta vAta kahI che. pAMca IndriyothI anubhavAtA AnaMdone mANatA loko mArI dayA khAya che. mArA aMtaranA suvarNamaMdiramAM niraMtara vasatI huM kevA AnaMda mANuM chuM. enI emane kalpanA paNa nathI. aMdaranA aMdhakAra vacce huM eka jAduI dIpazikhA laIne ramuM chuM. jayAM bulabulo gAya che ane bhagavAnanI hAjarImAM mRtyu paNa jIvana banI rahe che. nAnA nAnA abhAva, kSullaka Thokaro, niSphaLatAothI vyagra vyathita thatAM lokoe A sUtra moTA akSare lakhI phemamAM maDhAvI gharamAM TAMgavuM joIe. aNagamatA saMyogo, viparita paristhiti, pIDAkAraka ghaTanAo jIvananA aMzarUpa che. mAnavI jayAre ene samabhAve veThI zakato nathI, nivAraNa karavAno prayatna karato nathI ane sahI paNa zakato nathI tyAre emAMthI chUTakAro meLavavA bhAgI chUTe che. potAthI ja bhAgI chUTe che. bhAgIne dArUnA pIThAmAM jAya che. Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 resa rame che, jugAranI kalabomAM jAya che, zerasaTTo kare che, Dragano Adi thaI jAya che. kayAM kayAM nathI jato? jiMdagIno khela khelI na zakanAra pAnAM rame che. nyuroTika mAMdagIne nimaMtre che. AnuM eka kAraNa che. pIDA sahana karavAnI azakita. enuM PAIN TOLERANCE QUOTIENT (PTO)no AMka ghaNo nIco hoya che. INSANITY- gAMDapaNa, saccAIthI vAstavikatAthI potAnI jAtane kheMcI levAnuM pariNAma che. A eka vikRta ebanormala vRtti che. gAMDo ke cittabhrama potAnI sapanAnI duniyAmAM viharato thaI jAya che. kazuM bahAranuM sparzatuM nathI. kauTuMbika, sAmAjika tamAma javAbadArIthI mukata thavAno kImiyo. manovijJAna AvA loko mATe LIVING DEAD jIvatAM chatAM mRtyu pAmelA evo ullekha kare che. ane hakIkatamAM e mAnasika ApaghAta ja che. AnI carama sImA, hArelA mAnavInuM aMtima kRtya, palAyanavAdanI aMtima pariNati che : AtmahatyA. khoTA, bhrAmaka pratiSThAnA khyAlo thakI mANasa potAnuM mana mokaLuM karI koIne kaheto nathI ane potAno ja ghAta karI chUTavAno mArga apanAve che. amerikAmAM yuvAnonuM ApaghAtanuM pramANa vIsa varSa para hatuM, tenAthI traNa gaNuM ane dasa varSa para hatuM tenAthI bamaNuM che. gujarAtamAM pratidina cha ApaghAta thAya che. kuTuMba kaleza, daheja prathA vagere yuvAna vahuonI AhUti le che. cArlI ceplIne 'lAIna lAITa'mA kahyuM. We all despirse Ourselves.' ApaNe badhA ApaNane ja napharata karIe chIe. jIvana pratyenI dhRNA, bIjA pratyenI dhRNA, eja potA tarapha vaLe che, tyAre ApadhAta nIpaje che. amerikAmAM eka karoDa cAlIsa lAkha loko mAnasika rogothI pIDAya che. dara varSe cAra lAkha chUTAcheDAnuM kAraNa zuM hoI zake ? manovijJAna paNa svasthajIvana mATe chelle to eja vAta kahe che: mAnavImAM zraddhA, tamAma jIvo pratye karuNA, Adara, badhA mATe sneha, jIvana pratye niSThA ane AnaMda. ane kahe che. jIvana hiMmatabhera, bhayamukata ane upayogI jIvavuM e tamArI samAja pratye, mitro pratye kuTuMba pratye ane sarjanahAra pratyenI pavitra pharaja che. eno svIkAra karo. buddhithI badhI samasyAono ukela Avato nathI. buddhi to eka zastra che. eno ucita upayoga, vAparanAranI savRtti ane hiMmata para avalaMbe che. Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Anorexia Nervosa - bhojana pratye aruci pAchaLa ajJAta manamAM chUpAyelI ApaghAtanI vRtti paNa hoI zake. ajJAta mana evo tarka laDAve che, bhojana nahiM, poSaNa nahiM - jIvana nahiM. DAyeriyA pAchaLa asthira urmilatA kAraNabhUta hoI zake. aMkuzano abhAva. Arthika salAmatIno bhaya - jene Hoarding complex - parigRha graMthi paNa kahevAya che, te baMdhakoSanI mAMdagI notare che - sAcavavAnI vRtti. hRdayanA vistAramAM pIDA-hRdayaroga sAthe koI saMbaMdha na hoya evI, gunAhita graMthino AviSkAra che. acAnaka marI javAno bhaya je ajJAtapaNe gunAnI sajArUpe dekhA de. zarIramAM jude jude sthaLe pIDAnI saMvedanA, satata sukharahita avasthAnuM pariNAma che. pIDAyukata RtustrAvanI bhItaramAM vedanAmaya jAtiya samAgama hoI zake, jenA kAraNamAM patnI ajJAtapaNe nArI tarIkenI bhUmikA nikaTa saMbaMdhamAM bhajavavA nathI mAgatI. A badhI pIDAo uparAMta bhaya thakI pasIne vachUTe che jevI aneka bAbato lakSaNo pratIkAtmaka hoya che ane koI davA kAragata nIvaDatI nathI. eka vAta spaSTapaNe samajI levAnI jarUra che. prANI ane manuSyamAM bhayanI saMjJA nihita che. paNa dhANA. Hate evI nisargadatta vRtti nathI ja. e pAchaLathI keLavAya" che. ApaNI salAmatIne khataro ubho thAya che ke ahaMkArane Thesa pahoMce che tyAre dhRNA ke tiraskAra nIpaje che. Izu ane gAMdhIjI paNa kahetA. pApane dhikAro, pApIne nahiM. Mohave Indianas - eka jAti viSe, emanA rivAja ane saMskRti viSe saMzodhana karanAra jayorjaDeverayukase tAravyuM che ke A jAtinA loko potAnA bALakone koI zikSA karatA nathI. zArIrika zikSA to nahi ja. ane koIka evo nIkaLe, to ene "magajano pharelo" evuM vizeSaNa lAgI jAya che. A viSe e lokone pUchavAmAM AvatAM emaNe javAba Apyo ke bALaka to nAnuM che. e mane mArI nathI zakatuM huM ene kema mAruM? huM to moTo chuM. huM mAruM to huM paNa gorA loko jevo ja thaI jAu jeo potAnA saMtAnone mAre che.' DaoN. kArla menIngare saMzodhana pachI tAravyuM che ke mahad aMze je mA-bApoe potAnA vaDIlonA hAthe mAra khAdhI hoya, varSo Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 agAu, te ja mA-bApa evA ja vartAva saMtAno sAthe kare che. mAre che-pITe che. potAne je bhogavavuM paDayuM che, tenuM vera saMtAno sAme le che. AvA hiMsaka vartanamAM je dhikakAranI vRtti nihita che, te mA-bApa samajatA nathI. potAne mAranAra pitA taraphanI dhikakAranI vRtti vyAjasahita saMtAno tarapha vaLe che. Aja chokarAo moTA thatAM, je je emanA saMparkamAM Ave temane dhikakAra ane dhRNAthI jue che ane emanAM bALako ja e ja vRttino bhoga banI mArA khAya che. A paraMparA peDhI darapeDhI cAle che. dareka chokaro kanDIzanDa thaI jAya che. potAnA pitAnuM ja anukaraNa kare che. bhayane nirmULa karyA vinA dhikakAra nimULa thato nathI. mRtyuno bhaya, Izvarano bhaya, bhayano bhaya, dhikakArane janma Ape che. dhakakAra e nakArAtmaka ane vikRta vRtti che. dareka nakArAtmaka Urmi-vRtti ke Avega acUkapaNe mAMdagIne nimaMtre che. potAne dhikakAranAra bIjAne dhikakAre che. samAjane dhikakAre che. sabhya samAjomAM, saMpanna ane vikasita rASTromAM paNa bALako pratye je hiMsA AcaravAmAM Ave che te kalpanAtIta che. kUtarA-bilADAne vahAla karanAra loko bALakanI hatyA sudhI pahoMcI jAya che. svIDana jevA dezamAM mA-bApa saMtAnane mAre, to paDozI polIsane phona karI de che. polIsa pagalAM le che. ghUNAmAMthI ja hullaDo thAya che, mahAyuddho thAya che, hiMsAnuM tAMDava racAya che. pitA pratye vaimanasya-dhRNA sevanAra bALaka, kizora ke yuvAna thatAM gunegAra Criminal thaI gayAnA ghaNA dAkhalA che. AvA lokone zista ane sattAdhIza gamatAM nathI. varcasva dharAvanAra pitA kAyadAnuM, zAsananuM pratIka banI jAya che. kAyado emane sajA kare che. mANasa pote e sajAnuM vera samAja sAme le che. pote jAtane sajA kare che ane aneka rogane nimaMtre che. mAnasika apa - narvasa InDAejhezana manovijJAnI Do. pheMka keprIoe eka kisso TAMkayo che. svAdiSTa rasoI banAvanAra patnInA patine rasoI pratye koI phariyAda nathI hotI. chatAM jamyA pachI eka kalAke peTamAM cUMka Ave, muMgI Ave, ubakA jevuM thAya, gesa bharAyo hoya evuM lAge, hadayanA vistAramAM baLatarA thAya vagere cAMdA jevA lakSaNo dekhAya. manovizleSaNa pachI DokaTare kAraNa zodhI kADhayuM. lagnajIvana sukhI na hatuM. patnI Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 takta ekalapaMthI. ghara-gRhasthI sivAya koI bAbatamAM rasa nahiM. barobara khAvA TANe ja patnI Arthika bAbato carco. phalANo ugharANI karavA Avyo hato ke A bIla bharavAnuM bAkI che. hajI A cUkavavAnA che. paisA kayAMthI Avaze, ghara kema cAlaze. basa Aja vAto! Do. kerIoe patnIne kaDaka sUcanA ApI dIdhI. jyAre ATalI sArI, vAnagIo banAvo cho, to umaMgathI patine khavaDAvo. kaTakaTa ke kakaLATa baMdha karo. pati jenA mATe Akho divasa DhasaraDo kare che, te bhojana to ene sukhe khAvA do. Agraha karI khavaDAvo. mitrone bhojana mATe AmaMtro vagere. patnIe niSThAthI AjJAo pALI. eka mahinAnI aMdara pati sAjo thaI gayo. DaoNkTara sAthe 11 varSa sudhI prema-patravyavahAra cAlyo. pati-patnI vaccenA urmila-bhAvAtmaka saMbaMdha ane apacAne sIdho saMbaMdha hoya che. amRta jevuM bhojana amRta ja raheto guNakArI nIvaDe. nakAmA haiyA ukaLATathI jamavA TANe bhojanane apathya na banAvavuM joIe. DaoN. oNsTIna phokSa rIse tAravyuM che. vAta vAtamAM khoTuM lAgI jAya - Over Sensitive lokono apaco thAya che. mAtA bALakane bIjAne soMpI pharavA jAya che tyAre bALaka asalAmatI anubhave che ane ulTIo zarU thAya che. DaoN. vilbara ane DaoN. milIse mAnasika apacAnA 354 dardIonA abhyAsa pachI tAravyuM ke 303 kesomAM koI zArIrika darda na hatuM paNa mAnasika apaco hato. prema-hUMphano abhAva ghaNA rogo sarje che. soDAbAIkArbathI apaco nAbuda thato nathI. manane saMyamamAM rAkhI svajano sAthe snehabharyA saMbaMdha prastApita karavA. hojarI para aMkuza mananA aMkuza dvArA Ave che. Adhunika jIvanarItino Tempo ja gatizIlatA che je meTabolika taMtrane utteje che. khAvA-pIvAnI Adato badalAI jAya che. hajAro loko narvasa apacAthI pIDAya che. peTa bharIne paNa na khAvuM, uNodarI, tene badale ThAMsIne khAvuM, eTale ke zarIra upayogamAM laI zake tenAthI vadhu bhojanano bojo nAkhavo e zarIra paranuM AkramaNa che. mAtra medavRddhi thakI hRdayaroga, DAyAbITIsa, nasonI jaraThatA, jADApaNuM uparAMta meTebolIjhamanI gaDabaDa thAya che. 20 ratala vadhAre vajana eTale vIsa ratala vajanano lokhaMDano saLIo UMcakI sAthe pharavA jevI vAta thaI. mAIlonA mAIla lohIne vadhAre pharavuM paDe che. ane zA mATe? DaoN. keprIoe lakhyuM che, "mahAtmA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 gAMdhInI dehaviSTanI koIe kyAre adekhAI karI nathI!'' Ego Centric Crank, svakendrIya, svArthI, daMbhI, ataDA ane potAne tathA anyane chetaranAra mitravihina ekalavAyA thaI jAya che. potAnI ja AsApAsa ahaMnI sRSTimAM viharatA hoya che. urmitaMtra ane jJAnataMtu-taMtranA rogonA jaldI bhoga bane che. pIDA vadhu pIDAkArI lAge che. potA sivAya koIne cAhI zakatA nathI. potAne kema koI cAhatuM nathI e praznano javAba paNa zodhI zakatA nathI. zobAjImAM ja jIvana vyatIta thaI jAya che. khuzAmata karanArA loko ja game che. pote be zabdo prazaMsAnA paNa bolI zakatA nathI. satata dhRNA mAnavIno svabhAva banI jAya che. dhRNA thakI alsaranI bimArI, satata mAthAno dukhAvo, cAmaDI para raeNza jevuM thavuM, bhUkha na lAgavI, rAtonI rAto uMgha vagara jAgatA paDI rahevuM, UMcu blaDa prezara, satata mAnasika tANayukata avasthA, lagnajIvanamAM vikhavAda, kAryazakita kuMThita thaI jAya, mitro dUra thatA jAya vagere ghaNI badhI viTaMbaNAo sarjAya che. thAIroIDa graMthinI takalIpha, magajanI nasa tUTI javI jevI takalIpho paNa zakaya hoya che. eka yuvAna sAdhana saMpanna mANasa AkhI nArIjAti duzmana hoya tema vartato. je strIo sAthe saMbaMdha bAMdhato te pAchuM joyA vagara bhAgI chUTatI. ene alsara-cAMdAnI bimArI thaI. manovizleSaNamAM bahAra AvyuM ke nAnapaNamAM pitAno dehAMta thayo. mAtAe bIjA lagna karyA. sAvako bApa dArUDIyo hato. mAtAe bALakanI koI khevanA rAkhI nahiM. prema maLyo nahiM. bALaka snehavaMcita rahI gayo eTale samasta nArI jAti pratye vera dhAraNa karyuM. ajJAta manamAMthI jayAre mULa kAraNa sapATI para AvyuM, samajAyuM tyAre veravRtti ane cAMdAmAMthI mukata thayo. jo dharabAyeluM mULa kAraNa jAgRtinI sapATI para AvI jAya samajAI jAya, to mAnavI emAMthI mukata thaI zake. manovizleSakanuM Aja kAma che. dhikakAra eka mahAroga che. enuM mAraNa che prema. hUMphanA abhAvamAMthI aneka prakAranA rogo pedA thAya che. mAnavInuM praphUllana Blossoming, e ja vikAsanI yAtrA che, vaNathaMbhI kUca. manovijJAnI DaoN. henI linka bhArapUrvaka kahetA: mAnavInA vikAsa sAthe ja enA sukhanI sImA vistare che. cetovistAranI karAmata che '"A philasUphI navI nathI paNa mANase enA para dhyAna ApyuM nathI. sArI kaMpanImAM ucca ekajhIkayuTIva hoddo dharAvanAra madhyama vayanA benane Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 avAranavAra Depression hatAzAnA joradAra humalAo AvatA. samaya sAthe humalAo vadhatA gayAM. kAma khoraMbhe caDatuM gayuM. DaoN. linke benanA saMjogo, kAmagIrI, vAtAvaraNa, vagerenI pUrI cakAsaNI karI. javAbadArI bharyo ane mobhAdAra hoddo dharAvatA benane koI zokha na hatAM. mitro nahivat hatA. sTAphanA mANaso viSe varSo sudhI kAma karavA chatAM, kazuM khAsa jANatA na hatA. emanA kuTuMba, viSe koI mAhitI na hatI. koInI sAthe haLavA bhaLavAnuM nahiM. mAtra ophisIala saMbaMdha, - aupacArika. DaoN. linke emane dhIre dhIre emanA sTAphamAM, temanA kuTuMbIomAM rasa letA karyA. emanA prazno samajI emane madadarUpa thayAM bALako sAthe haLImaLI gayAM ane evA vyasta gaLADUba thaI gayA ke viSAdanA hUmalAo mATe koI samaya ke avakAza ja na rahyo. 'anya mATe mathanAra potAmAM 'sva'mAM sthira rahI zake che.' DaoN. linke A tAraNa kADhayuM. samagra kisso manovijJAnanI sRSTimAM khUba lokapriya ane draSTAMtarUpa banI gayo. ApaNe AnaMdanuM attara bIjA para chAMTIe, tyAre ApaNA hAthamAM paNa enI sugaMdha to rahI ja jAya che! bIjAo mATe thoDuM dhasAI chUTavAnI vRtti, thoDI nisvArthatA, nirmaLa snehabharI vartaNuka mAnavIne AhalAI bharI de che. kaSAya ke roga mATe koI khAlI jagA rahetI nathI. Personality halitosisno Aja upAya che. mAnavIne kudarate sapanAthI navAjayo che. atyaMta upayogI ane camatkArika yaMtraNA che. aneka hIna vRttio, Avego, vera-jhera, je kacaro divasa daramyAna jamA thayo hoya, te rAtabharamAM sapanA sApha karI nAkhe che. IcchAo tRpta thaI jAya che, navI dizA maLe che. phoIDe sapanAnA vizleSaNamAM jIvana samarpI dIdhuM. sapanAmAM je ghaTanAthI pIDA thAya ke harSa thAya, e pIDA ane harSa sAcAM hoya che saravALe sapanA ApaNuM ghaNu du:kha harI le che. sapanAM ghaNI vakhata garbhita; pratIkAtmaka hoya che. sapanAnI lipi ukelatAM AvaDe to, agAdha sAmartha sAMpaDe che. sapanAM savAranAM yAda rahevA joIe. badhA yAda nathI rahetA. eka nAnakaDuM sapanuM * ane mANasa badhuM choDI, akiMcana banI rastA para ubho rahI jAya che. mahAvIra mahela choDI jAya che- badhuM chUTI jAya che. eka dArUDIyo ke anya vyasanono AdI jIvatAM gabharAya che ane mRtyuthI paNa gabharAya che. bIjA zabdomAM kahIMe to jIvavAnI IcchA ane maravAnI IcchA vacceno samanvaya eTale dArU. du:khamAMthI chUTavAnI tAtpUratI tarakIba. mANasa potAnI sAthe sahayogathI ImAnadArIthI jIvatAM zIkhe, anyo pratye Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 dAdAgIrI ane AkramakatAnI Teva choDI de, sahiSNutA, samajaNa, jatuM karavAnI vRtti apanAve tathA jIvo ane jIvavA donA vaizvika siddhAMtanuM parizIlana kare ane potAnI musIbatonI rekorDa badhA pAse vagADavAnI baMdha kare, to ghaNe aMze svastha thavA pAme. thaoNro kahetA: "AtmAnI eka paNa jarUriyAta paisAthI kharIdI zakAtI nathI." 'MENS SANA INA CORPORE SANO' Helz udci 21441 GISTRU DahApaNabharI vAta kahI hatI. svastha mana svastha zarIramAM vase che. Good Health ads years to your life and Love ads life to your years. pazcimI zubhecchA paraMparAvidhine TosTa kahevAya che. samAraMbhonI Avazyaka kriyA, jemAM kahevAya che : Here's to your Health Happiness and Success.' jIvanamAM mANasa je Icche che, tenuM AlphA ane omegA AmAM AvI jAya che. sArI taMdurastIvALo mANasa sukhI hovAno ja ane sukhI mANasanA saphaLa thavAnA saMjogo ujaLA hoya che. prathama rAtano aNaghaDa ane jaMgalI vyavahAra navoDhAnA haiyA para na rujhAya evA ghAva karI de che. jemAMthI AyuSyabharanI mAMdagI janme che. thAka, mAthAno du:khAvo, cakakara, samasta puruSa jAti pratye napharata, mAtRtva mATe nirUtsAha ane hisTeriyA. mAtra phUlonI e ja paryApta nathI hotI, aMdara phUla khIlavA joIe, enI sugaMdha ane kumAzano sparza thavo joIe. maitrIbharyA sahAnubhUtiyukata saujanyapUrNa vyavahAra jIvananI dizA palaTAvI de che. bALako samatola ane svastha janme che. eka yuvatI, je dunvayI dhoraNo pramANe dekhAvaDI na kahI zakAya. huM dekhAvaDI nathI, mane koNa prema karaze? koNa lagna karaze? A bhAvanAthI pIDAtI, sUnamUna besI rahetI, narvasa brekaDAunanA humalAo AvatA. manovijJAnI DaoN. thIoDaoNra reIke enI cikitsA karI. 'tuM to prema karI zake che ne? koI kare na kare. prema karanArane prema maLe ja che.' yuvatInA manamAMthI kadarUpatAnI graMthi dhIre dhIre nirmULa thaI gaI. koI nArI A sRSTi para kadarUpI janmI nathI. bALakane potAnI mAtA Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 hamezAM suMdara ja lAge che. ApaNe jene prema karIe chIe, tene suMdara mAnIe chIe. dareka mAtA potAnA dikarAne kRSNa kanaiyo ja mAne che. puruSane samajavo paDe che. nArIne mAtra prema Apavo paDe che. nArIne samajavA mathanAra hoziyAra puruSono toTo nathI. manovijJAne nArIne 'ENIGMA' kahI navAjI che. monAlIsAnuM smita koI ukelI zakyuM nathI. manovijJAnI DaoN. haeNrI ovarRTe A mULabhUta tathane saMzodhanothI sAbita karyuM che. rojara bekane mahAvIra jevI ja vAta kahI. jJAna e prakAza che. jJAna e zakita che; evI zakita je mAnavIne bhayamukata kare che. tamAma hAninuM mULa ajJAna che. bhaya palAyanavAdane poSe che. svanI samajaNa saMtulita ane svastha jIvanano pAyo che. potAnI ja dayA khAnAra dayanIya banI jAya che. pachI sahAnubhUti mATe TheraThera bhaTake che. zraddhAno abhAva aneka kasarato karAve che. DaoN. loIDa phosTara kahetA "ciMtA e raoNkiMga cera jevI che. hAlaka Dolaka thAya, eTale lAge ke gatizIlatA che, paNa e gati kayAM paNa laI jatI nathI. ciMtA eTale gADI gerejamAM mUkI, ena cAlu rAkhIne gereja baMdha karavuM. ciMtA ApaNI ghaNI zakita-urja khAI jAya che. koIpaNa nazAkAraka vyasana e urmila saMgharSa ane tANayukata dazAnA bAhya upacAro che. mANasa koI vicitra duniyAmAM pahoMcI jAya che ane nazo rahe tyAM sudhI badhuM bhUlI jAya che. nazAne paNa manovijJAne eka prakAranuM gAMDapaNa kahyuM che. | DaoN. volTara mAIlsa tathA jahona hopakinsa yunivarsITInA DaoN. robarTaselIgare A dizAmAM vyApaka saMzodhano karyA che. aNagamatI paristhiti sAme jIvatA zIkhavuM ane DaoN. raoNbarTe mojhIjhanI daza AjJAnI jema paccIsa AjJAonA pAlanano anurodha karyo che. jethI bALakanA stare thobhI gayelo nazAbAja pukhta umare pahoMce. 28 varSanI thelmAno pati kaMpanInI DayuTIsara videza gayo hato. patinA pAchA pharavAnI eka mahinA agAuthI thelmAne satata mAthuM dukhavAnI zarUAta thaI mAIgrena - jhINuM jhINuM mAthuM dukhyA ja kare. enA manamAM ThasI gayuM ke magajanuM kensara thaI gayuM che ane kensara vadhI rahyuM che. eka prakAranA ghaNanA ThANakA lAgatA hoya evI pIDA thAya. davAo kAragata na nIvaDI. chevaTe manasvide cikitsA hAtha dharI. manovizleSaNamAM bahAra AvyuM ke eka rAte thelmAe parapuruSa sAthe saMbaMdha bAMdhyo, potAnA ja beDarUmamAM moTA beDa para patinI jagA te rAte bIjA mANase lIdhI. bIjA divasanI savArathI magajamAM ThaNakA zarU thaI gayA. kAraNa spaSTa hatuM. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te mATe kensara magajanuM na hatuM paNa aMta:karaNanuM kensara hatuM. aMta:karaNanA DaMkhathI gunAhita vRtti ThaNakArUpe pragaTa thaI. kAraNa samajAtAM ja thelmA dardamAMthI kensaranI bhItimAMthI mukata thaI gaI. pati pAcho pharatAM thelmAe gunAnI kabulAta karI mAphI mAgI haLavI thaI gaI. koI paNa anaitika, asamAjika kArya aMta:karaNa para ghasaraDA pADe ja che. gIlTa kensaranI jema aneka anya dardInI saMjJAo udabhavI zake. gunAhita graMthi cAMdAne paNa notare che. khaTapaTano bhoga ra vAna, saMpanna, cazmAdhArI, smArTa bhAIne AMkhanI takalIpha A ubhI thaI. vAta karatAM karatAM AMkho baMdha thaI jAya. ekAgratAthI vAcavAmAM muzkelI, vadhu samaya vAMcI na zakAya, sinemA jotAM paNa AMkho bhAre thaI jAya. narvasa thaI jAya, vAMcatI vakhate gaLA ane LarynxmAM pIDA thavA mAMDe. cazmAnA naMbara ceka karAvyA. AMkhanA niSNAtoe cakAsaNI karI. AMkhamAM koI khAmI na hatI. chevaTe manasvinI salAha lIdhI. manocikitsAmAM bahAra AvyuM ke enI patnI zrImaMta mA-bApanI putrI hatI ane jhaghaDALu hatI. ekasarakhI kaTakaTa, khaTapaTa, nAnI nAnI vAtomAM cAlu rahetI. kaleza ane kakaLATa vadhato gayo. pati AMkhathI AMkha meLavatAM Darato. enI AMkhanA snAyuo-jJAnataMtuo taMga thaI jatAM. rojiMdo kaleza rojano krama ane satata taMga avavasthA AMkhane avarodhaka banI gaI. manasvide patnIne paNa samaja pADI. patnIne haiye rAma vasyA ane potAnI Tevo sudhArI. bhAInI AMkho normala thaI gaI. khaTapaTamAM ja jene rasa hoya che, emAMthI kaMIka vikRta AnaMda Ave che, tevI baheno mATe A ghaTanA AMkha ughADanArI che. IzuthI 640 varSa pahelAM hipokeTase pAcanataMtra ane magaja vaccenA saMbaMdhano siddhAMta Akho. thoDAM varSa pahelAM ja manovijJAne sAbita karyuM ke urmio ane pAcanakriyA vacce cokakasa saMbaMdha che ane hAIDrokelorika esiDano pravAha urmitaMtranI gaDabaDa, hatAzA, vagerethI prabhAvita thAya che. bahu tANayukata vyavasAyamAM paDelA bilDaro, ucca ekajhIkayuTIvo, mahAtvAkAMkSIo, narvasa vyakitao ane jemane vizrAma karatAM nathI AvaDatuM evA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 lokone ane ati bhAraNa heThaLa jIvatA lokono alsara-cAMdAnI bimArI thAya che athavA thavAno pUro saMbhava hoya che. A loko Ulcer-Personality hoya che. strI varga paNa emAMthI mukata nathI hoto. AvA manodaihika rogomAM mULa kAraNa zodhyA vinA koI cikitsA saphaLa nIvaDatI nathI. DaoN. phalenDarsa DanabAre alsara vyakitatva viSe vizad saMzodhana ane samajaNa ApI che. lagnanA keTalAMka varSa bAda jayAre pati patnI tarapha pUratuM dhyAna nathI Apato tyAre patnIne pIThano du:khAvo athavA zarIranA koIpaNa bhAgamAM jene Blind spot kahevAya che temAM du:khAvo upaDe che ane cAlu ja rahe che. eka sukhI strIe eka samAraMbhamAM bIjI strInI parsa corI. pAMcasoeka rUpiyA hatA. corI korI khAtI hatI. e strIne mAthAno du:khAvo zarU thayo. mAIgrena manocikitsA pAchaLa hajAro rUpiyA kharcI nAkhyA. chelle corelA rUpiyA jeTalI rakama manIorDarathI pelI strIne mokalAvI tyAre chUTakAro thayo. tarkahIna thayA ma novijJAne tarkahIna bhaya, Morbid Fear jene Probia evuM nAma AvyuM che, evA 80 thI 10 prakAranA bhayano citAra Avyo che. phobiyA evo AMtarasaMgharSamAMthI chUTavAnI yaMtraNA. dA.ta. MISOPHOBIA - dhULano rajano bhaya. savAra-sAMja bapora jhADuthI phaTakAthI sAphasUphI karanAra jarA jeTalI dhULa paNa sahI na zakanAra vyakita AvA bhayathI pIDAtI hoya che. koI anaitikatAno cepa to nahiM lAge evA bhayathI sAphasUphI thatI rahe che. vAraMvAra hAtha dhonAra koIka gunAhita graMthithI pIDAto hoya che. kazuMka asvaccha anaitika banI gayuM hoya che, jene satata dhoyA ja kare che. zekasapIyaranA mekabaeNthamAmAM saMvAda Ave che. arebiyAnuM tamAma attara (tArA lohIthI kharaDAyelA) hAthane sugaMdhita nahiM karI zake. Acrophobia Gizil ovou a s? Fear of Heights eka ucca hodo dharAvanAra sajajananI apariNita dIkarI garbhavatI thaI. sajajane garbhapAta karAvaDAvyo. chaeka mahinA pachI sajajanane khabara paDI ke Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para lagabhaga pUrI jJAtine A samAcAra pharI vaLyA hatA! thoDAkaja samaya bAda ekrophobiyA - UMcAIno Dara pesI gayo. chaThThA mALe AvelI enI ophisanI bArInI bahAra jhAMkatAM ja bhayathI thatharI uThato. manocikitsAmAM kAraNa spaSTa thayuM. UMcA hoddAno UMco-pratiSThita mANasa, - badanAmIthI ja nAno thaI gayo, mAthuM UMcu karI UMcAIe mahAlavAno koI adhikAra ja nathI rahyo evI ajJAtamananI lAgaNIe phobiAne janma Apyo ane UMcAIno Dara pedA thayo. 27 varSanI nensI, paDozIne manomana cAhatI hatI, paDozInI patnI kensarathI pIDAtI hatI. nensIne to AzA ja hatI ke kensarathI e strI marI ja javAnI. e strI mRtyu pAmI ane nensIe paDozI sAthe lagna karyA. thoDAMka ja mahinA bAda nensI Cardiophobiano bhoga thaI paDI. potAnuM hradaya acAnaka baMdha paDI pote marI jaze evo bhaya. kAraNa spaSTa hatuM. pote premInI patnInuM mRtyu manomana IcchatI hatI ane tethI ja e mRtyu pAmI, e gunAhita graMthie phobiyAne nimaMtro. AvAM aneka phobiAo che. khullI jagAno Dara, du:kha ke pIDAno Dara, vIjaLI-vaMToLIAno Dara, baMdha jagAno Dara, ToLAno-samUhano Dara, roga thavAno Dara, aMdhArAno Dara, prANIno Dara, Aga ke agnino Dara, nArIno Dara, lagnano Dara TI.bI.no Dara, bilADIno Dara, Darano Dara vagere. dareka phobiA pAchaLa viziSTa kAraNa hoya che. phobiA eTale AMtarika saMgharSamAMthI bhAgI chUTavAnI yaMtraNA. EGO DEFENCE MECHANISM sva-saMrakSaNa vyavasthA. mAnavIne jIvanamAM Dagalene pagale sAMpaDatI nirAzA, hatAzA, pIDA, hAra vagere thakI mANasa potAnuM saMtulana khoI na bese, potAnuM gaurava sacavAI rahe, potAnI najaramAM nIco na paDe te mATe ahaM-saMrakSaNa yaMtraNA kudarate bakSelI che. dA.ta. Rationalization . vyAjabIkaraNa. eka vidyArthI gaNitamAM nApAsa thAya to evo bacAva karaze ke praznapatra khUba agharo hato athavA na zIkhavADelA dAkhalA pUchayA hatA athavA cAlIsamAMthI paccIsa chokarAo gaNitamAM nApAsa thayA che. Avo bacAva karI AzvAsana meLavavAno prayayatna karaze. pote agharA dAkhalAone samajavAnI niSThA nathI rAkhI ke pUratI mahenata karI nathI, e vidyArthI kabUlaze nahiM kAraNa eno ahaM ghavAya che. AvI tarakIbone mAnavI badhI kakSAe chUTathI upayoga kare che. are huM sTezane pahoMcyo tyAre ja gADI chUTI gaI jevI vAta. 2. Projection [98512. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 53 mAnavI jayAre koI guno kare che, bhUla kare che ke bejavAbadAra ke Avezamaya vRrtana kare che tyAre potAnA doSano Topalo bIjA para oDhADI potAne nirdoSa sAbita karavAno prayatna kare che. 'sAmAvALAe ja jhaghaDo zarU karyo hato. enI ja bhUla hatI.'' vAstavamAM pote ja mijAja gumAvyo hoya ane doSita hoya. DISPLACEMENT - sthAnaphera uparInA ThapakAno ke gussAno bhoga bananAra uparIne to kaMI kahI zakato nathI. paNa ghera AvI e baLApo-gusso patnI ane bALako para kADhe che. Repression - dabANa aNagamatA vicAro, aNagamatuM kAma, pIDAjanaka pravRtti vagerethI mANasa dUra bhAgavAnA prayatnarUpe A badhuM ajJAta manamAM bhaMDArI de che ane tAtpurato chUTakAro meLavI le che. dAMta kaDhAvavA DaoNkaTaranuM epoInTamenTa lIdhuM hoya, paNa te ja divase e vAta bhUlI jAya che. e divasa vItI gayA pachI ene yAda Ave che. Reaction Formation pratikriyA. mAnavIne ghaNIvAra duSTa vicAro, akudaratI vRttio ane hIna Urmio satAvatI hoya che, pIcho nathI choDatI. mANasa dUra haTAvavAnI koziSa kare che, samajavA chatAM enI pakaDamAMthI chUTI zakato nathI. A saMjogomAM mAnavI ethI virodhAtmaka, viparita vicAronuM sevana karaze ane duSTa vRttiomAMthI chUTavAno prayAsa karaze. koI dikarIne mAtA pratye dhikakAranI lAgaNI haze, paNa batAvI hiM zake, batAve to kharAba pariNAma Ave. mATe AvA apriya vicArone chAvaravA mAtA sAthe parANe prema karavAno prayatna karaze, premano dekhAva karaze. dhikakAra ke dhRNAne dabAvavAno A upara challo ane alpajIvI prayAsa hoya che. Regression pAchA pharavuM : khUba ja bojAyukata bhAraNa (Severe Stress) heThaLa mANasa ghaNIvAra bALakanI jema varte che. bAlyAvasthAmAM koI javAbadArI ciMtA hotI nathI. eTale jayAre bhAraNa ane tANathI mANasa bhAMgI paDavAnI aNI para hoya che tyAre bAlyAvasthAnuM punarAvartana kare che. dA.ta. cAMdAmAmA ke cakrama jevA mAsiko vAMcaze. bagIcAmAM hiMcakA khAze. nAnAbALako sAthe goTIe ramaze; lIpasANI para lapasaze. bALakanI jema jhaghaDo karaze, rIsAze, mArAmArI paNa karaze. Day Dreaming - divAsvapana : taruNAvasthAmAM badhA ja divAsvapana jue che. priya pAtranA svapnAmAM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khovAyelAM rahe che. potAnI mahatvAkAMkSA mujaba potAne nAmAMkita vyakita sAthe sarakhAve che, eTaluM ja nahiM. Identify kare che, te vyakita sAthe ekarUpa thaI jAya che. are vimAna paNa calAvI nAkhe che. mananI saMrakSaNa vyavasthAno sephaTI vAlva tarIke upayoga thAya che. atRpta IcchAo ane mahatvAkAMkSAne vaheNa maLI jAya che. keTalAMka svapanavihArane sArthaka karavA puruSArtha paNa kare che ane saphaLatA pAme che. Compensation vaLatara sAmAnyapaNe mAnavI kudarate bakSelI khAmIo, nyunatAo vagerethI uparavaTa thavA mATe parizrama kare che. mAnavI ja eka evuM prANI che. je potAnI aparyAptatA inadequacythI sabhAna hoya che. mAnavImAM ja saMjogothI upara uThavAnI kSamatA che. aMdha, badhira, hAtha ke paga vagaranA, beDoLa ke anya zArIrika khoDakhAMpaNavALA ke sArU zikSaNa na pAmI zakayA hoya, sAro uchera na maLyo hoya, evA mANaso kamanasIbImAMthI bahAra AvavA bhagIratha puruSArtha kare che. je sarvasAdhAraNa. normala mANaso nathI karatA. AvA athAga prayatno thakI mAnavI nyUnatAo to vaTAvI ja jAya che. paNa AgavI siddhi paNa hAMsala kare che. | totaDAto DemosthanIsa, grIkano zreSTha vakatA bane che. prakhara ciMtaka vakatA cImanalAla cakubhAI zarUmAM totaDAtA hatA. poliyonA bhoga banelA apaMga mAnavIo sArA taravaiyA bane che. jenA beu hAtha nathI hotAM, evA yuvAno pagathI pIMchI dharI citro dore che ane sArA kalAkAra bane che. aMdha mAnavIo sArA saMgItajJa ke kalAkAra ke lekhaka ke tatvaciMtaka bane che. bithovana badhira hatA. paMDita sukhalAlajI prajJAcakSu hatA. nabaLA ke rogika mANaso sArA kustIbAja bane che. grIkano philasUpha sokreTIsa kadarUpo hato. julIasa sIjhara, nepAliyana ane sikaMdara ThIMgaNA hatA. cAlI ceplIna ThIMgaNo hato. khoDakhAMpaNa viSenI sajAgatA ane baLa Ape che. badhI ja suvidhA ane sagavaDomAM oLoTanAra bahudhA sAmAnya stare ja rahI jAya che. kayAreka nisteja, ArAmapriya ane nirmAlya paNa banI jAya che. drAkSa khATI che, arthAt je prApta nathI thatuM te upayoganuM paNa nathI ke hAnikAraka che. bIjI copaDImAM Avato ziyALano dAkhalo mananI saMrakSaNa vyavasthAno AbAda namUno che. phoIDanA sAthIdAra manovijJAnI AphreDa eDalare tAravyuM che. mAnavImAM saMkalpa zakitano akhUTa bhaMDAra che dareka mANasa potAnI nyUnatAo, kamIo, mULabhUta Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa laghutAgraMthi vagerethI upara uThavAno, evI khAmIone pahoMcI vaLavAno, enuM sATuM vALI devAno (Overcompensate) athAka puruSArtha kare che. zArIrika ke mAnasika saMrakSaNa vyavasthAno hada bahArano upayoga anucita upayoga, DIkompazesanamAM pariName che. eka viparita saMrakSaNa mALakhuM ubhuM thAya che. saMrakSaNa maMtraNA nabaLI paDe che. kayAreka nakAmI nIvaDe che ane emAMthI mAnasika vikSiptatA temaja aneka roga utpanna thavAnI saMbhAvanA rahe che. keTaleka aMze A vyavasthA manane paTAvavAnI, samajAvavAnI athavA to phosalAvavAnI tarakIbo jevI paNa lAge samatA, AdhyAtmika ke dhArmika vibhAvanA, jAgarUkatA, zraddhA ane puruSArthanI tatparatA hoya to ghaNA AlaMbAno chUTI jAya che. vyApaka saMzodhanothI sAbita thayuM che ke DokaTaro pAse doDanArA mANasomAM 90 TakA loko Self-limiting disorders- pote ja ubhI karelI ArogyanI geravyavasthA thakI pIDita hoya che, jene nirmULa karavAM, potAnA ja hAthanI vAta hoya che. meDikala rIsarca InsTITayuTa hospITalamAM dAkhala thatA dara pAMca dadImAMthI eka dadI to tabIbI sAravArane lIdhe ja rogano bhoga bane che, jene IAdrojenika mAMdagI' evuM nAma ApavAmAM AvyuM che. grIka bhASAmAM IArosa eTale cikitsaka ane jenesisa eTale mULa. je mAMdagInuM mULa sAravAra karanAra cikitsaka pote che, te IATrojenika mAMdagI. phAnsanA 16mI sadInA philasUka dekArta kahetA. huM vicAra karuM chuM, tethI huM chuM." dekArte zarIra ane manane tana bhinna gaNAvI, zarIrane vividha avayavonI kAmagIrInI vyavasthA-racanA tarIke oLakhAvyuM. taMdurasta mANasa eTale jenA badhA avayavo ghaDiyALanA bhAgo (pU)nI jema sarakhI rIte kAma karatA hoya ane mAMdo mANasa eTale jenA avayavo sarakhI rIte kAma na karatA hoya, tevo mANasa, jevI zarIra viSenI ati yAMtrika samaja ApI zarIrane mazInanA stara para mUkI dIdhuM. Aje Adhunika tabIbI vijJAna A ja pAyA para racAyeluM che. dardInA zarIrane khoravAyeluM yaMtra mAnI eno upacAra thAya che. zarIrano DaoNkaTara- vizArada eka, manano bIjo, kAnano trIjo, peTano cotho, AMkhano pAMcamo, cAmaDIno chako, hRdayano vagere badhA eka eka sperapArTanA niSNAta! pUrA mazInano niSNAta? tabIbI vijJAna zarIra uparAMtanA bAhya kAraNone lakSamAM letuM nathI. Aje duniyAmAM 360 nyukilaara rIekaTaro che. kiraNotsargI dravyo havA, pANI, vanaspati, khorAka, tamAmane praduSita karI paryAvaraNanI samatulA khoravI nAkhe che. 'IkaoNlaoNjIkala belensa" rahyuM nathI. enI ciMtA bIjAo karaze. dadIne to DokaTara Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa6 ane davAne havAle ja karI devAya che. A badhI bAbatone badalavA eka gaMbhIra vyApavALI sAMskRtika kAntinI jarUra che. Arogyane mAtra zArIrika sImAomAM jovuM, e eka AMkha baMdha karI jovA barAbara che. zarIra uparAMta mana ane vAtAvaraNanA paraspara saMbaMdha-saMghAtamAMthI takalIpho pedA thAya che, evI vizALa samajaNane pariprekSyamAM ja samajI ukelavA paDaze taMdurastInA AvA akhilAtmaka abhigama mATe tabIbI vijJAnanA khyAlo badalavA paDaze ane janamAnasane paNa puna: zikSita karavuM paDaze. homiyopaithI jema mAne che ke mANasanA roganuM mULa koI eka avayavanA kiyA-avarodhamAM nathI paNa samagra vyakitatvamAM sarjAyelI koIka asamatulAmAM che, tema kApA paNa kahe che, ke phUgAvo, bekArI, urjAnI kaTokaTI, hiMsA, gunAkhorI, praduSaNa ane paryAvaraNanA bIjA aniSTo ApaNI mANasa viSe ane vizva viSenI adhUrI samajaNamAMthI udbhavelA che. vizvanA tamAma aniSTa tattvo mAnava Arogya para asara kare ja che. (TanIMga poInTa: kAprA). have zo artha? je maravA cAhe che, ene koI bacAvI zakatuM nathI. yA lTImoranA koronara Do. phizare saMkhyAbaMdha jherathI mRtyunA kissAonA abhyAsa pachI tAravyuM ke moTA bhAganA lokoe mRtyu nIpaje eTaluM jhera ke goLIo lIdhI ja na hatI! chatAM mRtyu pAmyA! eka udarane pANInI TAMkImAM mUkavAmAM Ave to prathama bahAra nIkaLavA phAMphA mAraze, paNa koI mArga dekhAze nahi... pachI thoDuMka taraze ane tyArabAda pUrI tAkAta zarIramAM bAkI hovA chatAM enuM zarIra Shock anubhavaze. uSNatAmAna nIcuM jaze. hRdayanA dhabakArA ochA thatA jaze ane e mRtyu pAmaze... be udaronI laDAImAM je nabaLo haze, e thoDA saMgharSa pachI ni:sahAya thaI lAMbo thaI sUI jaze ane mRtyu pAmaze... kazI paNa zArIrika IjA vinA! mAnavI jayAre ni:sahAyatAthI saMgharSa choDI hathiyAra heThAM mUkI de che tyAre mRtyu pAse Ave che. manamAM evI ja lAgaNI hoya che have zo artha? zo phAyado?' Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa7 ApaghAta karanArAo paNa pote maravAnA ja che, ke maravuM ja che evI draDha mAnyatA thakI ja mRtyu pAme che, pUro jherano Dojha na lIdhA chatAM kaTokaTInI paLe vyavahArU ke buddhipUrvaka ukela zodhI nirAkaraNa karavAne badale niyati ke nasIbanA bharose besI rahevAthI nirAzAvAdI valaNa nIpaje che ane sAmano karavAnI vRtti ja dabAI jAya che! ajJAta bhaya, koIpaNa niSThAvaMta kAmano abhAva, puruSArtha karavAnI udAsInatA, zraddhA ke AsthAno abhAva, jijIviSAnuM ni:zeSa thaI javuM vagere aneka vRttionAM saMmizraNathI loko mRtyu notare che. enDokAIne niSNAto mAne che ke prabaLa jijIviSA ane magajamAM je rAsAyaNika saMtulana che, e banne vacce sIdho saMbaMdha che. jijIviSAnuM mahattvanuM pAsu che sarjanAtmakatA... sarjanAtmakatAne kAraNe magajamAMthI prANavAna Avego pedA thAya che, AvegonI hitakArI asara samagra aMtarastrAvI graMthitaMtra para paDe che. tevI ja rIte prema, karUNA, zraddhA, jijIviSA, "vIla Tu lIva" jevI vidhAyaka bhAvanAo, zubha lAgaNIo, samagra rasAyaNataMtra para cokakasa ane nirNayAtmaka prabhAva pADe che. jayAre nakArAtmaka ke khaMDanAtmaka bhAvanAo ane urmio viparita asara pADe che.. tamAma hiMsAno udbhava manamAM thAya che. yuddha prathama manamAM khelAya che, pachI raNabhUmi upara. hiMsaka vRtti-vicAramAMthI hiMsaka vANI ane pachI hiMsaka AcaraNa udbhave che, mananI vRttio - vicAro pratye satata jAgRti sevavAnuM graMthomAM eTale ja kahevAmAM AvyuM che. 245 24 24949 Phantom Limb Pathogenic - rogane janma ApatA urmila AvegonA mULamAM mAnasika ciMtA ke bhAraNa-tANa hoya che ane khUbInI vAta e che ke A bhAraNa saundaryanI jema jonAranI AMkhamAM vase che. sAme pakSe Psychogenic saMvedano pIDA ke vedanAnA nATayAtmaka ane tAdaza udAharaNo che: hAtha ke paga kApI nAkhavAmAM AvyA pachI kApI nAkhelA bhAgamAM pIDA ane saMvedanono uddabhava.... AvA kApI nAkhavAmAM AvelA ane astitva nahi dharAvatA hAtha ke pagane Phantom Limb - phenTama avayava - adrazya avayava kahevAya che. moTAbhAganA kissAomAM oparezana pachI turata ja phenTama avayavano AbhAsa thAya che. prAraMbhamAM phenTama avayava pUrI laMbAI-pahoLAIno asala hato tevo ja AbhAsa thAya che, eTale sudhI ke koI vastu levI hoya to hAtha sAcesAca hoya, tema dardI hAtha laMbAve che - e vastu levA! ke paga sAjo ja hoya evI Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 rIte dardI palaMga parathI utaravAno prayAsa paNa kare che! hAtha na hovA chatAM muThThI vALavAnI paNa koziSa kare che... AMgaLA na hovA chatAM ene AMgaLAmAM khaMjavALa Ave che! AvA dardIone phenTama avayavamAM jhaNajhaNATI, muMgIo caDI hoya evI lAgaNI pIDA, koIka TAMkaNIo bhoMkI rahyuM hoya evI vedanA ThaMDaka garamAvo vagere saMvedano thAya che. karoDarajjumAM mIThAMnuM drAvaNanuM IMjekazana ApavAthI ghaNI vakhata rAhata maLe che. 5 thI 10 TakA kesomAM samaya sAthe pIDA vadhatI jAya che ane varSo sudhI cAlu rahe che! sAmAnya rIte to je sthaLe vAgyuM hoya ane saravALe oparezana karavuM paDayuM hoya, e jagA para pIDA udbhavavAno saMbhava hoya che. A prakAranI pIDA nAbuda karavA DokaTaroe ghaNA prayatno karyA che, paNa saphaLatA maLI nathI! je avayava astitva na dharAvatuM hoya, temAM pIDA thavI, e adbhUta mano-adaihika ghaTanA che! eka dardIne kApI nAkhelAM hAthanA AMgaLAmAM sakhata pIDA thatI, DokaTaroe chAtIthI magaja sudhI saMdezo pahoMcADanAra jJAnataMtuone kApI nAkhyA... khabhAthI nAbhi sudhInA vistAramAM thatI pIDAno koI saMdezo magaja para pahoMcato na hato chatAM AMgaLAnI pIMDA kAyama ja rahI! Do. roya grInkara ane Do. pheDa robinse tAravyuM ke mAnasika paribaLo A pIDA mATe javAbadAra hoI zake - mahad aMze! dardI potAne hAtha ke paga nathI, e hakIkata svIkAravA dardI taiyAra nathI hoto, ane mAtra kalpanA dvArA enI hastI anubhave che ! eka dardIne lagna pachI turata ja geMgrIna thayuM ane eka paga kApI nAkhavo paDayo. enA sukhI jIvanamAM A eka gaMbhIra phaTakA samAna ghaTanA hatI. potAne eka paga nathI e hakIkata e svIkArI ja na zakayo. kAlpanika pagamAM ene sakhata pIDA thatI. saMkhyAbaMdha IMjekazano, karoDarajjunuM oparezana vagere aneka upacAro chatAM pIDA to nAbuda nahi thaI. paNa phenTama avayavanuM astitva paNa rahyuM ja! enA mAnasika AviSkAre kapAyelo paga lAMbo karI dIdho hato, e kapAyelA pagane choDavA taiyAra ja na hato. satya svIkArI zakato na hato. pIDAne bhUlavA eNe nazAkAraka padArtho levA mAMDayA... ane patnInI pUrI sAravAra chatAM thoDA ja samayamAM mRtyu pAmyo. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 keTalAka saMzodhakoe evo tarka laDAvyo che ke A praznanuM mULa magaja ane spAInala korDa karoDarajju che. meka gIla yunivarsiTInA Do. ronAlDa melajheke tAravyuM ke sAmAnya rIte jJAnataMtu pIDAnA saMvedanonuM te vahana kare ja che. paraMtu e pIDA ochI karavAnA saMvedanonuM paNa vahana kare che. hAtha ke paga kapAI jatAM jJAnataMtuonI pIDA ochI karavA kSamatA khoraMbhe caDI jAya che, doSayukata banI jAya che ane AthI magaja je saMdezAne pIDA tarIke saMvede che, e to varSo sudhI cAlu ja rahe che! A heratabharI ghaTanAnA mULamAM che. mAnavI jevo che, tevo potAnI jAtane svIkArI zakato nathI. atyaMtara tapamAM pazcAtApane mahatva apAyuM che. A tapanI pUrvazarata che. doSa oLakhI, doSa TALavA. prAyazcita karavuM ane pharI na thAya teno saMkalpa karavo. mAnavI potAnA doSa, nabaLAI, apUrNatA jo svIkAravA-oLakhavA ja taiyAra na hoya, to kAlpanika hAtha ke pagane vaLagI ja raheto hoya to bIjAnA doSo pratye paNa sahiSNu rahI zakato nathI. bIjAnAM guNo joI pramodabhAva anubhavI zakato nathI. anyanA gunAo pratye paNa madhyastha bhAva ke upekSA sevI zakato nathI. potAnI paristhitinA asvIkArathI mana potAnI kalpanAmAM paga ke hAtha khaDA karI de che, ane pIDA paNa bhogave che. dehamAM je hisso nathI. temAM thatI pIDA mana bhogave che. samaya jatAM keTalAka kissAomAM phenTama avayava nAno ane nAno thato jAya che ane kayAreka adrazya thaI jatAM jANe havAmAM laTakato hoya, evo bhAsa dardIne thAya che. kayAreka hAtha ke paganAM buTTA cheDA para AvIne sthira thaI jAya che! deha e paNa parigraha che, bojArUpa che. paga nathI chatAM pagano parigraha-bojo mAnavIthI chuTato nathI. tyAM samagra dehanI vAta ja zI? vAlDAmara epheImsana raziyAnA Geneticist nRvaMza zAstrIe ghaNo samaya jela ane lebara kempamAM vItAvyo. 60 varSa jeTalo samaya nRvaMzazAstra - jeneTIkasa, ItihAsa, pratibhAvaMta puruSonA jIvanacaritra vagerenA abhyAsamAM vitAvyo emaNe tAravyuM ke vizvanA sAMskRtika vikAsamAM 4jI vyakitaono phALo mahatvano che ane mahAnubhAvo sAmAnyata: vArasAgata rogothI pIDAtA hoya che. varSo sudhI vijJAnane Gout - gAuTa (eka prakArano saMdhivA) ane pratibhA Genius vaccenA saMbaMdhanI koI samaja na hatI. 1956mAM briTIza vijJAnI oNrovAne zodhI kADhayuM ke yurika esIDa vadhI jAya to gAuTane notare. kephIna ane thIobromIna (je cA ane kophImAM hoya Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che) mAnasika kAryazIlatAne utteje che. moTAbhAganA AMcaLavALA prANIomAM lohImAM yurika eNsiDano abhAva hoya che kAraNa yurika eNsiDa mATe yarikesa' Avazyaka che. vAMdarAo ane homosepIansamAM yurikesa nahivat hoya che. yurika eNsiDano jaththo magajane vadhu kriyAzIla rAkhe che. ' dara hajAre traNa vyakitao gAuTanI bimArIvALI hoya che. pratibhA saMpanna vyakitaomAM A AMka 200 gaNo vadhu hoya che. uttarIya yuddhanA traNa mukhya pAtro cArlsa 12mo, pITara pahelo ane ogasTasa bIjo badhA 'gAuTI' hatA! borisa goDunaoNva, kalAkAro mAIkala enjalo, rUbensa, rAmabrAMDaTa, renoIra, sAhityakAra sTenDarAla, moMpAsA uparAMta DAravIna, geleliyo, nyuTana, lIbanIjha ane monTegne badhA gAuTanA dardI hatA. vAchAmIre tAravyuM ke abrAhama liMkana, enI atibuddhimata mAtA ane traNa bhAIo badhA ja vArasAgata Gigantism - virATava, jene Mafran's Syndrome kahevAya che, tenA bhoga banelA. jenA lakSaNo hoya che. pAtaLA-lAMbA hAtha ane paga, UMcI dehayaSTi ane lAMbI capaLa AMgaLIo. A sinDromamAM eDrInAlina sahita keTekolamInsa lohImAM vadhu jhare che. atyaMta tANayukata (Stress)nI avasthAmAM keTekolAmInsa chUTe che je mANasane zArIrika ane mAnasika bojo vahana karavAmAM madadarUpa thAya che. vAchAmIre tAravyuM ke liMkana jevuM bAhya vyakitatva dharAvanAra vyakitaone paNa A sinDroma hoI zake. dA.ta. hAnsa enDarasena jaina ati lAMbA hAtha-paga hatAM raziyana lekhaka kaoNrno cukosakI, phAnsanA pramukha cAlarsa Da' gola, saMzodhaka nikolA TeslA, bhautikazAstrI arnasTa ebe, vilhema kUcelabekara vagere. bauddhika - Intellectual kSamatA mATe eDrInAlIna zakitazALI dravya che. jAtiya kSamatA, bauddhika kAryazIlatA, moTI vaya sudhI bauddhika sartakatA ane sRjanatAnA pAyAmAM Male - hormons puruSanA horamona eNnDrojInsa bhAga bhajave che. jAtiya kSamatA paNa eka urjA ja che. vIjaLIno pravAha che. AmAM juliyasa sIjhara, pITara dha greTa, kavi laoNrDa bAyarana, puSkIna, lera maoNnTova, maserTa, bAljhAka, geTe, TolsaTaoNya gaNAvI zakAya. urjane jAtiya pravRttine badale urdhvagAmI karI sarjanazIlatAmAM viniyoga karanArAomAM saMgItakAra bithovana, philasUpha kaeNnTa gaNAvI zakAya ane brahmacarya pAlana pachI TolsaTaoNya. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAMdhIjI, TAgora, rAjAjI moTI vaya sudhI kAryazIla hatA. mahAna zilpI mAIkalenjeloe 89 varSe paNa adbhuta kalAkRtio sarjI. 81me varSe geTe e 'phAusTa' pUrU karyuM. laoNrDa TenIsane vizvavikhyAta kAvya 'kraoNsIMga dha bAra' 83me varSa racyuM. paMDita sukhalAlajI, DaoN rAdhAkRSNana, AIjainahovara, Trumena, carcIla, elIAnaoNra rUjhavelTa, nobelaprAIjha vijetA seGmana haeNkasamaeNna, kArla senDabarga. helana kelara vagere aneka nAmo gaNAvI zakAya. kaSAya 61 sUtromAM kahyuM che. mana evam manuSyANAM kAraNuM baMdha mokSayo. mANasanA karmabaMdha ane mokSanuM kAraNa mana che. kavi milTana kahetA, mana ja potA vaDe svarga racI zake che ane naraka paNa racI zake che. karmabaMdhanA kAraNomAM jainazAstra anusAra pAMca kAraNo che. mithyAdarzana, kaSAya, avirati, pramAda ane yoga kSa + Aya = kaSAya kaSa eTale saMsAra. Aya eTale vRddhi arthAt jethI saMsAranI vRddhi thAya te kaSAya. saMsAra eTale saMsati Iti saMsAra. je sarato rahe, te saMsAra. kaSAyamAM krodha, mAna, mAyA, lobha, rAgadveSano samAveza karavAmAM Ave che. nAnI-nAnI ghaNI hInavRttiono AmAM samAveza thaI jAya che. rAga-dveSa paNa badhI vRttiono samAveza thAya e rIte vaparAya che. kaSAyanA svarUpane samajavuM prathama Avazyaka banI rahe che. prathama kaSAya : krodha krodhane zatru prathamo narANAM - eTale mAnavano prathama zatru krodha che. dehamAM rahIne dehano vinAza kare che. A zatru-mitra banIne zatru karatAM paNa vadhu kharAbIo karAve che. kASTa rahelo agni jema kATane bALe tema krodha paNa jIvanamAM vasIne jIvanano nAza ane khedAnamedAna kare che. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'Asusse na gAlachelja' kodhane tAbe thavAnuM nahi. AtmAnI prakRti kSamA che, vikRtti krodha che. AtmAno svabhAva samatA che, vibhAva tAmasa che. krodha e sAdhakano moTAmAM moTo duzmana che, kAmacalAu gAMDapaNa ja krodhane vaza thavAthI Ave che. krodhanI AgathI thatI tArAjI bhayaMkara hoya che. krodha eka prakAranuM tophAna che. te vivekane naSTa kare che. krodhanI zarUAta mUrkhatAthI thAya che ane pUrNAhUti pazcAtApathI. uttama jIvanane kaniTa batAvanAra kodha che. krodhane viSadhara bhUjaMga kahyo che. mAtra kodhathI jIvanamAM rahela buddhi, saguNa, viveka, vinaya, zuddha cetane veraNacheraNa thaI jAya che. sArI karaNI para pANI pharI jAya che. krodhe koDa pUravataNo tapa pAme nAza caMDakauzika sarpanuM draSTAMta, enA pUrvabhavonI vAta krodhanI vinAzakArI zakitanuM draSTAMta che. kodhanI javALA haiye pragaTe tapI jatA sau aMga jIbhano kAbU jato rahe, jagane moTo jaMga. tamAro mijAja e kiMmatI vastu che, ene gumAvatA nahiM. bhagavAna buddha AnaMdane kahyuM : "jayAre koI paNa vyakita krodha kare che, tyAre teno zatru sAta rIte rAjI thAya che. 1. kodhI mANasa Icche ke tene zatru kurUpa thaI jAya, kAraNa potAnA zatrunI suMdaratA krodhI sahI zakato nathI. game teTalA suMdara vastro chatAM krodha karavAthI ene cahero vikRta, vikarALa ane kurUpa banI jAya che. enAthI zatru rAjI thAya. 2. kodhI mANasa Icche che ke teno zatru duHkhI thAya, kAraNa kodhI mANasa potAnA zatrune sukhI joI zakato nathI. krodhI mANasa game teTalI sukha-samRddhimAM jIvato hoya, paNa krodha AvatAM aMdarathI to du:khathI kaNase che. enAthI zatru rAjI thAya che. 3. kodhI mANasa Icche che ke teno zatru kaMgALa banI jAya, kAraNa krodhI mANasa potAnA zatrunI sukha sAhebI sAMkhI zakato nathI. kodhano zikAra thatAM mANasa sArA-narasAno viveka khoI bese che. avivekI mANasa dhana sAcavI zakato nathI. dhIme dhIme saMpatti ochI thatI jAya che. A joI krodhIno zatru rAjI thAya che. 4. krodhI mANasa Icche che ke teno zatru kadI dhanavAna na bane. kAraNa phodhI potAnA zatrune dhanavAna banato joI zakato nathI. kodhI mANasa potAnI tAmasI prakRti thakI saphaLatA prApta karI zakato nathI, ulaTI je kaMI mUDI hoya, te paNa gumAvI bese che. A joIne eno duzmana rAjI thAya che. 5. krodhI mANasa Icche ke potAnA zatrunI nAmanA na thAya. kAraNa kopI mANasa zatrunI kIrti sahI zakato nathI. kodha karavAthI mANasa-buddhi gumAvI bese Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 63 che ane nAmanA hoya to paNa krodha thakI naSTa pAme che. eno zatru AnAthI rAjI thAya che. 6. krodhI mANasa Icche che ke potAnA zatrune koI mitra na hoya. kAraNa koIpaNa krodhI mANasa potAno zatru bahoLuM mitramaMDaLa dharAvato hoya, te sAMkhI zakato nathI. krodhI svabhAvano mANasa jhaghaDALu ane cIDiyo hoya che. te koInI sAthe sAro vyavahAra karI zakato nathI. mitro-svajano-sagAMo tene TALe che. te mitravihina thaI jAya che. AthI eno zatru rAjI thAya che. 7. krodhI mANasa Icche che ke enA zatrunI sadgati na thAya. marIne te narakamAM jAya. krodhI mANasa krodha kare tyAre mana, vacana ane karmathI duSkarmamAM pravRtta thAya che. duSkarma karanAra mANasa marIne narakamAM jAya che. AthI he AnaMda A sAta kAraNothI teno duzmana rAjI thAya che. krodhamAMthI te - nimitte utpanna thatAM aniSTonI yAdI bahu lAMbI che. krodha e evuM tejAba che, ke te je pAtramAM hoya, tene prathama bALe che. krodha karavAthI sAmA mANasane nukazAna nathI thatuM, paNa krodha karanArane enA kaDavAM pariNAma bhogavavAM paDe che. mAnavIno prathama naMbarano duzmana krodha aneka honArato sarje che. kSaNamAtramAM varSo junA saMbaMdho tUTI jAya che. peDhI dara peDhImAM veranI paraMparA sarjanAra paNa krodha ja che. varSonA japa-tapa paNa naSTa karanAra krodha khataranAka agni jevo che. lAkaDuM saLagatA guptarUpe rahela agni jayAre pragaTa thAya che, tyAre aMte to lAkaDAne ja bALe che, tevI ja rIte krodha paNa chevaTe to krodhIne ja bALe che- mAre che. saMta tulasIdAse krodhane 'narakano paMtha' kahyo che. jagatabharanA ciMtakoe krodhathI dUra rahevAno upadeza Apo che. mahAvIranA ziSya gozAlakanuM draSTAMta suvidita che. kamaThanI vAta sau jANe che. pArzvanAthanI sAme keTakeTalI krodhISTha prakRttio - AkRttio khaDI karI nava nava bhava sudhI e krodhe vera levAnI paraMparA sarjI. mahAvIra svAmI sAme thayelA aneka upasargonI mULamAM krodha ja che. sUtramAM kahyuM che: uttamasya kSaNaM krodho dvi yAmaM madhyastha tu / adhamasya tvahorAtre ciraM krodho'dhamAdhama: / uttama puruSane kSaNa mAtra krodha rahe, madhyamane be pahora, adhamane ahorAtra, Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 adhamAdhamane cirakALa krodha rahe che. krodhanuM mAraNa che kSamA. kSamA dhAraNa karanAra krodhI pratye to kSamAvaMta thaI zake che, eTaluM ja nahiM, paNa kSamAno sadguNa, mAnavIne potAnA krodhathI paNa bacAve che. aneka bhava bagADanAra krodha jevA kaSAyane mULamAMthI uThatAM dAbI devo joIe. krodha nirmULa thAya to aneka zArIrika, mAnasika ane AdhyAtmika viTaMbaNAomAMthI mANasa bacI zake che. kSamA sajJAnathI prAraMbha thAya che ane AtmazAMtimAM pariName che kSamA eTale krodha para vijaya. kSamAmAM lAcArI nathI hotI. sAmarthya hoya che. agninA agiyAra prakAramAMnA eka prakArane krodha kahevAya che. kazyapa RSinI tera mAhenI eka strI ane dakSanI dIkarInuM nAma ja krodhavazA hatuM. te tINA dAMtavALA rAkSasonI mAtA manAya che. krodhano eka artha che. vera levAno jusso athavA jhanUna. krodhane vaza mAnavInA moMmAMthI asatya vacana paNa nIkaLI jAya che uparAMta gALa, ALa jevo vacano to sahaja nIkaLe che. sUtromAM kahyuM che : 'jo krodhAdi vaza mukhamAMthI asatya vacana nIkaLI jAya, to chupAvavuM nahiM. jenAthI avizvAsa utpanna thAya athavA bIjAne jaldI krodha Ave, evI ahitakara bhASA vivekIpuruSa sarvathA na bole. na krodha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa hAsya tathA bhayabhIta thaI bolavAmAM AvatI bhASA, kalpita vyAkhyA tathA dazamI upaghAta (hiMsA)ne Azraye je bhASA vAparavAmAM AvatI hoya, te asatya bhASA che. majAkamAM ke krodha vagere thakI paNa du:khavanArI bhASAno tyAga prajJAvAna sAdhakanuM kartavya che. na satya bhASA paNa kaThora na bolavI joIe. sva-para ne upakArI hoya tevI bolavI. satyabhASA paNa prANIono ghAta karanArI, hatyA, hiMsA ke nukazAna karanArI hoya, to bolavI nahi. prajJAvAna sAdhake vyavArika bhASA tathA satyabhASA paNa pAparahita, karkazatAthI rahita, komaLa, saMdeharahita bolavI joIe. krodha prItino vinayano ane vivekano nAza kare che. bhagavAnane prazna pUchayo che.' prazna: he bhagavan krodhane jitavAthI jIva zuM upArjana kare? Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 65 uttara: he ziSya, krodhane jitavAthI jIva kSamAguNanuM upArjana kare. (utta.a. 29, gA. 67) (daza.a.6, gA.12. a.7, gA.1,2,3,5,11,12,13,50,54,55, 56 a.8 gA.38,47,48,49, utta. a.1. gA. 11,25). kSamA e mokSano bhavya daravAjo che. zrImad rAjacaMdra kaSAyanA dareka ghaTakane taratamatA-tIvra-maMdatA anusAra cAra vibhAga karavAmAM AvyA che. anaMtAnuMbadhI kaSAya ati tIvra hoya che. pratyAkhyAna kaSAya tIvra hoya che. apratyAkhyAna kaSAya maMda hoya che. samajavalana kaSAya atimaMda hoya che. kodha: anaMtAnubaMdhI: parvatamAM paDelI phATa jevo, parvatamAM phATa paDI hoya, to te saMdhAtI nathI. tema A kodha utpanna thayo hoya, to jIvana para zAMta thato nathI. eTale ke koI e mAnavInI sahaja prakRti ke svabhAva banI jAya che. kodhInuM lebala lAgI jAya che. apratyAkhAnI: pathvImAM paDelI kATa jevo. 5thvImAM kATa paDI hoya to varasAda Ave tyAre pUrAI jAya che, tema A krodha utpanna thayo hoya to lAMbA samaye, nimitta maLe zAMta thaI jAya che. pratyAkhAnI: retImAM dorelI rekhA jevo. retImAM rekhA dorI hoya to pavanano sapATo AvatAM laya pAme tema A kodha thoDA samayamAM zAMta thAya che. retInuM ghara ke retamAM dorelI rekhAo alpajIvI hoya che. saMjavalana: pANImAM dorelI rekhA jevo, pANImAM rekhA dorI hoya. to tarata laya pAme che, tame A krodha ubhava thatAM ja tarata zAMta thaI jAya che. A kSaNajIvI che. mAnavInuM jIvana paNa anaMtakALanI apekSAe pANImAM dorelI rekhA jevuM ja che. koI bhAre pIDAjanaka bAbata che. krodha eTale TUMka samaya mATe "sva" sAthe thayelo saMbaMdhaviccheda. koI e aparyAptAnI nizAnI che. krodha ane bhaya bannemAM - tevI kSaNomAM jAta sAtheno saMbaMdha khoravAI jAya che. koI Ave, tyAre je je vicAro Ave tene amalamAM mUkavA nahiM kAraNa potAnA mULa sva'thI chUTA paDelo mANasa raghavAyo banI jAya che. manovijJAna kodhane "TempararI maeNDanaisa" tAtparatI cittabhramanI ke gAMDapaNanI dazA tarIke varNave che. Anger is brief Madness. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArAMgamAM kahyuM che : je kodhane tyAge che, te mAnane tyAge che. je mAnane tyAge che, te mAyAne tyAge che. je mAyAne tyAge che, te lobhane tyAge che. je lobhane tyAge che, te rAgane tyAge che, je rAgane lAge che, te dveSane tyAge che. je dveSane tyAge che. te mohane tyAge che ane je mohane tyAge che. te garbhathI mukata thAya che. je garbhathI mukata thAya che. te janmathI mukata thAya che. te maraNathI mukata thAya che, je maraNathI mukata thAya che, te narakathI mukata thAya che, je narakathI mukata thAya che, te tiryaMcagatithI mukata thAya che ane je tiryaMcagatithI mukata thAya che te du:khathI mukata thAya che. . tyAganA phaLano upasaMhAra karatAM sUtrakAra kaSAyo ane temAMthI udbhavatI sthitithI mAMDIne TheTha bhavabhramaNa sudhIno Akho kama varNavI de che. A sUtramAM samasta prANIsamAjanI gaMbhIra cikitsA che. Avego ane jIvAtmAnA saMbaMdhanuM bayAna che ane saMsAranA mULabhUta kAraNonI rahasyamaya samIkSA che. kodhane prathama sthAne kSayanI apekSAe mUkayuM che kazI paNa AsakitamAMthI kAmanA-IcchA-AkAMkSA janme che. jenI paripUrti mATenA prayAsamAM koI naDatara avarodha ke aDacaNa Ave, to Avo avarodha kodhanuM rUpa dhAraNa kare che. AnA saMkhyAbaMdha dAkhalA ApI zakAya. IstrIvALo moDo paDyo, gADI leTa AvI. koIe ahamane Thesa pahoMcADI, TI.vI. sarakhuM cAlyuM nahiM. cAvI jaDI nahiM. dALa svAda vagaranI thaI. dALa bagaDI teno divasa bagaDayo. apekSAthI kazuM ghaNuM utaryuM, eTale krodha Avyo. kodhI mANasa Thesa vAgaze to pattharane lAta mAraze. hakIktamAM patthara to potAnI ja jagAe ja che, mANase ene Thokara mArI che. gusso pattharane Avavo joIe! dhULa vastuonI pheMkApheMka - pachADa-pachADa krodhanA AviSkAra che. ApaNe jaDa vastuo sAthe paNa keTalo anucita vyavahAra karIe chIe! jarmanInA AdhyAtmika kavi rilka eTalA Rju hRdayanA hatA ke uMbaro oLaMgatA bAraNAne Thesa vAge to bAraNAnI mAphI mAgatA." ApaNe ghULa jaNaso sAthe keTalo sahRdayI vyavahAra che, enA parathI ApaNI saMskAritAnuM mApa nIkaLI zake. puNyabaLe mAnavIne je sukha-sAdhana prApta thayAM hoya che, tenI pratye mANasane nathI koI Adara, lehAja' ke koI anugraha. ucharatI peDhI mahad aMze viSayAnaMdI Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thatI jAya che. A sukhavAda Hedonism tamoguNane poSanAro che. tamar enja aMdhakAra. tamoguNa eTale ajJAnamUlaka moha ane pramAdamAMthI pedA thatuM aMdhArUM. ajJAna eja aMdhakAra. tamoguNa krodhane janma ApavAmAM mukhya sahAyaka che. eTale ja krodhI mANasane ApaNe 'tAmasI' che ema kahIe chIe. krodhane uThato ja dAbI devo e tAtpuratI vyavasthA che. krodha asabhya vANI dvArA vahe ke hiMsAmAM nIpaje, bIjAne nukazAna pahoMcADe, enA karatAM tAtmapuratI vyavasthA khAmIbharI hovA chatAM IcchavAyogya che. Lesser Evil. paNa AvA saMjogomAM Law of Reverse Effect' no niyama amalamAM Ave che. koIpaNa kutsita vRttine jeTalA jorathI dabAvo tethI bamaNAM jorathI e uchaLI bahAra AvavAnI ja. dhUMdhavATano kyAreka paNa nimitta prApta thatAM visphoTa thavAno ja. krodhane bahAra pragaTavA ja na devo e 'akrodha' nathI. kaSAyonuM zamana ane samatAyoga dvArA evI cittanI avasthA prApta karavI ke krodha janme ja nahiM, evI avasthA ja akrodhanI nidarzaka hoI zake. phaTAkaDAmAM dArUgoLo dAbIne bharavAmAM Ave che eTale ja visphoTa thAya che. gItAmAM paNa kAma-kAmanAthI krodha, krodhamAMthI saMmoha, saMmohathI smRtivibhrama, smRtivibhramathI buddhinAza, buddhinAzathI AtmaghAta, AtmaghAtathI ayukatatA, ayukatatAthI bhAvanAno vidhvaMsa, bhAvanAnA vidhvaMsathI saMpUrNa azAMti ane saMpUrNa azAMtithI du:kha Aja krama darzAvyo che. je eka kSetrano durguNa che, te nimitta maLatAM bIjA kSetrano durguNa bane e svAbhAvika che. krodhI mANasa varU jevo hiMsaka ane rAkSasI banI jato hoya che. aMgrejImAM ene 'Werewolf" kahevAya che. mANasamAMthI bahAra Avato vadhu. A vadhu bahAra AvavA TAMpIne beTho ja hoya che! lohImAM jhera pedA karanAra koI kaSAya hoya, to te krodha che. krodha e eka evo manovikAra che. je vikSipta manamAM vase che. krodha ApaNA lohImAM jhera pedA kare che. amerikAmAM eka DokaTare parIkSaNa karyuM - prayoga karyo. eka krodhI mANasanA zarIramAMthI thoDuM lohI laI nAnA jaMtuono zarIramAM nAnA Injekazano dvArA ApyuM. A lohI jaMtuonA zarIramAM pravezatAM ja jaMtuo marI gayA. bhAratamAM adhikAMza loko jamatI vakhate vizeSa kodha kare che ane bhojanamAM jhera bhaLI jAya che. koIka kSullaka vAta para ke koI vAnagI ochI vattI banI, sarakhI banI nahiM, evA nimitte mANasa thALI haDaselI paga pachADI ubho thaI jAya che. mANasanI uddhatAInI koI sImA nathI anna brahyoti. anna brahma che, Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 pUjanIya che. Izvarano anugraha mAnavo to bAjue rahyo. paNa Adara paNa dAkhavatA nathI. jI, hAtha dhoIne ApaNe hAtha joDI vaMdana karIe chIe, e vAta visAre paDI che. mana vikSubdha thAya to annamAM jhera bhaLI jAya che. tevI ja rIte kAma, moha, lobha, matsara, bhaya Adi manovikAra paNa zarIranA zatruo che, je ApaNA rakatane duSita karI rogiSTha banAve che. pro. elgara gaTse lakhyuM che. ''meM prayoga karI joyuM che ke krodha, kAma, lobha, IrSA ane anya manovikAra zarIramAM viSAkata dravya utpanna kare che ane prasannatA tathA zubha bhAvanA, ucca vicAro adhika mAtrAmAM jIvanazakita (Vitality-Life-force) utpanna kare che. krodhAvezamAM na bolavA mAgatA hoIe to bolI javAya che. mana, vacana, kAyA traNe niraMkuza thaI jAya che. krodha karanArane to udvega thAya che, paNa sAmA mANasane paNa udvega thAya che. udvega na karanArI, satya temaja madhura ane hitakArI vANI mRdutAthI bolavI, e vANInuM tapa che. asatya, asabhya, jIruM ane hiMsaka vacana zabdanI zakitane haNe che. upaniSadomAM vANIno apAra mahimA raju thayo che. hiMmatavAna ke satyavAdI dekhAvA ghaNA kaDavI vANI uccArI gaurava letA hoya che. draupadIe 'AMdhaLAnA chokarA AMdhaLA' ToNo mAryo ane saravALe mahAbhArata sarjAyuM. madhura vANI e paNa tapanuM phaLa che. krodha vANIne viSama banAve che. kodha e jIvananuM jhera che. akrodha daivI saMpattinuM lakSaNa che. -- gItA - - bahudhA mAnavInA mananI lagAma Avego ane urmionA hAthamAM hoya che. buddhi paNa emanAthI ja doravAtI hoya che. je Avego ucATa karAve, mANasane ubhaDaka besADe, te udvega. jenA mULiyAM harSa, kodha ane bhayamAM rahelAM che. harSa paNa udvegano ja eka prakAra che. harSa ane amarSa (krodha) vacce pAkI dostI che. harSanuM sAtatya khoTakAya eTale amarSa-krodha kabjo levA beTho ja hoya! harSa (JOY) nathI sthAyI, nathI svataMtra. e parAvalaMbI che. Indriyajanita che, jenI cAvI sthULa padArthonI muThThImAM ke anya vyakitanI muThThImAM paNa hoI zake. je doSonuM sevana karavAthI AtmA azuddha bane che te doSasevanane zAstrIya bhASAmAM 'pratisevanA' kahevAmAM Ave che. 'pratisevanA' thavAnA dasa mukhya kAraNo 'davihA poDasevaNA paNattA' bhagavatIsUtramAM darzAvyA che. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 navamI pratisevanA che. pradoSa pratisevanA: kodha vagere kaSAya dvArA thatI azuddhi. prathama pratisevanA che dapriti sevanA: ahaMkArane kAraNe thatI saMyamanI virAdhanA. mAna-ahaMkAra-aham e bIjo kaSAya che. kodha, mAna, mAyA ane lobha e AtmadoSo tyAga karIne bhagavAna mahAvIra ahita thayA. Atmahitane IcchanAro sAdhaka cAre doSono tyAga kare, je pApavRddhi kare che, krodha prItino nAza kare che, mAna vinayano nAza kare che, mAyA (kapaTa) mitrono nAza kare che ane lobha sarvano nAza kare che. je abhimAnanA AvezamAM AvI jaI bIjAnI avajJA kare che, te dIrgha kALa sudhI saMsAramAM paribhramaNa kare che. paraniMdA to spaSTa rIte pApakArI che. A pramANe jANIne muni potAnA kULa, zrata, tapa Adino mada kare nahiM. krodha ane mAnane vazamAM na rAkhavAthI tathA mAyA ane lobhane vadhAravAthI A cAre kaSAyo punarjanmarUpI vRkSanA mULone pANI pAya che. arthAt tenI vRddhi kare che. (sUzrui. 1. a.6, gA.26, daza.a.8, gA.38, daza.a.5, u.2,gA.3pa, sUtru. 1, a.2, u.2, gA.2, daza.a.8. gA.40). mAnanI tIvra maMdatA anusAra vibhAga anaMtAnubaMdhI: pattharanA thAMbhalA jevo je koI rIte name ja nahiM. apratyAkhAnI: hADakAM jevo, je mahAkaTe name. pratyAkhAnI kASTha jevo, je upAya karavAthI name. saMjavalana: netaranI soTI jevo, je sahelAIthI namI jAya. ahaMkAra e saMyamavirAdhaka ane sAdhanAbAdhaka kaSAya che. zrImad rAjacaMdrae kahyuM che: "jagatamAM je mAna na hota, to ahiM ja mokSa hota!" aham e sauthI vajanadAra kaSAya che. kALamIMDha khaDaka jevo. ahamane atidamana ke pIDanathI dUra karI zakAya nahi. ene pahelAM oLakhavo joIe. oLakhAya, to sahelAIthI aLago thaI zake che. aham e azAntino janaka che. potAne anukULa hoya, teTaluM ja jue che, sAMbhaLe che. aham Agraha ane pUrvagraha ANe che. ahamano zvAsa Sa che. ahamane ucchavAsa pUrvagraha che. daMbha enI sahacarI che. vinamratA eno DhoMga che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahaMkAra eTale estimation of self by self potA viSe potAno ucca abhiprAya ja aham. sadA bhedabhAva, IrSA, ciMtA ane adekhAI dvArA potAnI jAtane TaTTAra jALavavA koziSa kare che. phUlIne phALako thayelo ahaMbhAvI mANasa aMdarathI khAlIkhama hoya che. bAhya samRddhi, sthULa cIja-vastuothI khAlIpaNu, AMtarika dAridraya bharavA mAge che. parigrahathI enA aMtaranI garIbAI ochI karavAne badale enA ahamAM vRddhi thAya che. bahAranA sukhathI ahanI tarasa chIpatI nathI. paNa enI tRSNA vadhe che. ahaMbhAvI mahad aMze AtmahInatAnA bhAvathI pIDAto hoya che. pariNAme pada, pratiSThA, adhikAra, saMpatti vagere abhimAnapoSaka pravRttimAM rata rahe che ane kAyamI vyagra ane vyathita rahe che. jIvananA sahaja AnaMdathI vaMcita rahI jAya che. nikhAlasapaNe anya sAthe haLImaLI nathI zakato ekadaMDI mahela- AIvarI TAvaramAM ja nivAsa karato krame krame ekalavAyA-aTUlo banI jAya che. ene koI AtmIya hotAM nathI. potAnI prazaMsA sivAya anyanI prazaMsA sAMbhaLI zakato nathI. na zraddhAvAna hoya che, na zraddheya banI zake che. satata vyagratA-vyAkULatA ene gamagIna banAve che. udAsI - viSAda - ghora hatAzAnI gartamAM dhakelAto jAya che. pariNAme aneka rogone nimaMtre che. ghora hatAzAmAM DUbelA rahetA lokone gaoNlableDaranA darda thavAnI zakayatA hoya che. ghora hatAzA eka manovaijJAnika avasthA che. mAnasazAstramAM ene mATe aMgrejI zabda che. 'Melancholia melenkolIA. A zabda grIka Melas eTale Black ane Chole eTale uall parathI calaNamAM Avyo che. varSo pahelAM phenca navalakathAkAra bAljhAke potAnI navalakathA 'Cousin Pons' 'kajhIna ponsa'mAM manodaihika kathA vaNI lIdhI hatI. emAM eka apariNita pAtra hatAzAnI gartamAM DUbI jAya che ane pachI gola bleDaranA rogano bhoga bane che. hatAzabharyuM valaNa, zraddhAno abhAva, phayumeToIDa ArtharAITasa (eka prakArano saMdhivA)ne janma Ape che. ahamanI gati bahArathI aMdara bhaNI che. ahamano tyAga karanAranI gati aMdarathI bahAra bhaNI che. svArtha ke lAlasA bahArathI badhuM aMdara lAve che. prema, vinamratA anyonI khevanA, paramArtha aMdarathI bahAra vahe che. potA uparAMta bIjano vicAra kare che, eno aham pAtaLo paDe che, zubha kArya karavAno AnaMda prApta thAya che ane mANasa potAnA kocalAmAMthI bahAra Ave che ane svasthatA prApta kare che saMyamanI ArAdhanA sahajapaNe saraLa bane che. AdhyAtmamArga para Daga mAMDI Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 cAlatAM zIkhe che. jIvanakALa daramyAna sAdhanA pathamAM ahaMkAranuM visarjana thAya, ahaMkAranuM mRtyu thAya, e arthamAM jIvatAM chatAM marIe, e bahu moTI siddhi gaNI zakAya. zrImad rAjacaMdra kahetA: "jIvatAM marAya, to pharI maravuM na paDe evuM maraNa IcchavA yogya che. kacchanA saMta kavi mekaNadAdAe eka dUhAmAM kahyuM che: maraNa ajho je muA, se maTI na thadhA mahAtuM huMdhA se hayAta, maraNa jina muhameM. arthAt: mRtyu agAu je maryA te mahAta thatA nathI. jenI muThThImAM maraNa baMdha hoya che, arthAt mRtyu jenA kajAmAM hoya che, te ajara-amara thaI jAya che. akho kahe che: maratAM pahelAM jAne marI bAkI rahe te hari. mRtyu pahelAM marI javuM eTale ahamUno lopa karavo. AnaMdamayImAne tyAM vIsa varSathI AvatA eka sAdhake, sAdhanAmAM kazI pragati na thayAnI phariyAda karI. AnaMdamayImAe kahyuM: "paNa tuM marato nathI, te huM zuM karuM?" kAma ane kodha dvArA uThatA Avegone ApaNo ahaMkAra jANIbujhI jagADe che, uzkere che. ahaMkAranuM A eka tophAna ja hoya che. A ahaMkAranuM mRtyu je dehamRtyu pahelAM thaI zake, to mAnavI pAra utarI jAya. AvuM jenA jIvanamAM bane te yogI. (yuktA). kAma krodha abhinnapaNe ahaMkAra sAthe saMkaLAyelA che. ane 'sanyAsa" e maratAM pahelAM maravAnI, eTale ke saMpUrNa ahaMvisarjananI sAdhanA che. mRtyunA mahotsavanI taiyArI che. ahaMvisarjananI sAdhanA kaSTasAdhya che kAraNa ke mANasa sauthI vadhu potAne cAhe che. vinobA bhAve potAnA hastAkSaramAM mAtra "rAma hari" lakhatA. potAnuM nAma nahi! harinA hastAkSara jevI vAta thaI! * mANasane mAna mUkayAnuM paNa mAna, vinamratAnuM paNa gumAna, pote abhimAnI nathI e paNa abhimAnapUrvaka mAtra mANasa ja kahI zake che. huM to bhoLo chuM. evuM cAlAkIpUrvaka mAtra mANasa ja kahI zake che. aham e sUkSma roga che. tarala che. sukhAbhAsI hovAthI jaldI pakaDamAM Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7ra Avato nathI. mArA sama, huM mane bahu game! jevI ukitao pracalita che. jJAnanA abhimAnamAM ahaMkArayukata ajJAna ja DokiyAM karatuM hoya che. tyAgano paNa khyAla choDavo, e ja kharo tyAga che. tapa, samAjasevA vagere zubha pravRttimAM paNa ahaMkArane nirmULa karAya, to dIpI nIkaLe. mahAzakitazALI bAhubaline bahenoe vinavyA "gaja parathI heThA utaro re vIrA ane bAhubaline camakAro thayo. ugAmelA hAthe lonca karyo. - sanatakumAra cakravatInA rUpanA abhimAnane sImA na hatI. kSaNa bhAgamAM soLa roga utpanna thayAM hatAM. vAliyA lUMTAruno garva gaLyo, dizA pharI gaI ane sRSTinA prathama kavi vAlmikI thayA. jesalamAM bhakitabhAva pragaTayo ane je zakita prajAne raMjADavAmAM vaparAtI, te AdhyAtmamArge vaLI. ahaMkAra ane bhakita eka sAthe saMbhavI na zake. ahaMkArI akakaDa hoya. tUTe paNa name nahi. je vRkSa pavanamAM namI zake te vAvAjhoDA vakhate bacI jAya che. je vRkSa baraDa ane jaraTha hoya te mULamAMthI ukhaDI jAya che. jaLanI mRdutAmAM ja enI zakita rahelI che. khaDako paNa bhedI zake che. prazna: he bhagavI mAnane jItavAthI jIva zuM upArjana kare? uttara: he ziSya, mAnane jItavAthI jIva mArdava ke mRdutAnuM upArjana kare. (utta.a. 29, gA. 69) jJAnIoe ahaMkArane phUMphADA mAratA sApa sAthe sarakhAvyo che. trIjo kaSAya che: mAyA mAyA eTale jUTha, kapaTa, dago, vizvAsaghAta ane chaLa. mAyA mitrono nAza kare che. kapaTayukata vyavahAra dvArA mAyAthI jIvanI zubhagatino nAza thAya che. (daza. a.8. gA. 38. utta.a.ka. gAthA 4) mAthAnI tIvratA: maMdatA anusAra vibhAgo: anaMtAnubaMdhI: vAMsanA kaThaNa mULa jevI, je koI rIte potAnI vakatA choDe nahiM. apratyAkhAnI: gheTAnA zIMgaDA jevI, je ghaNA prayatna potAnI vakratA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 choDe. pratyAkhAnI: baLadanA mUvanI dhArA jevI, je pavana AvatAM dUra thAya. mAyA'mAM saMjavalana prakAranI haLavAza nathI. kAraNa ke dagA phaTakAmAM chetarapIMDI ane juno ja sahAro levAto hoya che. juThuM bolanAranI sajA mAtra e nathI ke teno koI vizvAsa karatuM nathI paNa kharI sajA e che ke mAyAvI mANasa pote koI para vizvAsa karI zakato nathI! ApaNA para koI vizvAsa mUke, to ja ApaNe ene chetarI zakIe. deha karI zakIe. A vizvAsaghAta. vizvAsaghAta mahApApa che. bhoLAne, zreyane haNIe chIe. gItAmAM devI saMpattinA chavvIsa lakSaNomAM adrohano samAveza thayo che. sarakAra, samAja, kuTuMba ane vepAramAM aneka stare sthULa-sUkSma kakSAe dagAbAjInI ramata ramAtI hoya che. hiMsA thAya che. khUna thAya che. kuTuMbo pAyamAla thaI jAya che. jUTha ane kapaTanuM sAmrAjya comera pharI vaLyuM che. A kALamAM jIvo vaka thaze ema tIrthakaroe bhAkhyuM hatuM. dagAbAjI ane sodAbAjI banne sagAbhAIo che. sodAbAjImAM sAmA mANasanI lAcArIno pUro lAbha uThAvAya che. koInI lAcArIno geralAbha uThAvavo e mahA pApa che. bolIne pharI javuM meM evuM kyAM kahyuM hatuM? tamArI kaMI gerasamajaNa thAya che.' gerasamajaNanA rUpALAM oThA heThaLa ghaNuM jUThANuM cAle che. A dago che. javAbadArI laI chellI ghaDIe khasakI javuM, nikAcorI paNa dagAnA ja prakAro che. potAnI jAtane chetaryA vinA bIjane chetarI zakato nathI. rojabaroja kSullaka jevI bAbatomAM paNa asatya, satyAsatya-mizra satya-asatyano ane sarAsara jUThano Azaro laI potAnA AtmAno droha karato hoya che. No man was ever deceived so much by others as by himself - laoNrDagrevIla. varSo pahelAM sokreTIse kahyuM hatuM. Be Sincere to yourself' tamArI jAta pratye niSThAvAna vaphAdAra raho. potA pratye jene niSThA nathI, te bIjA pratye niSThAvAna rahI ja zakato nathI. je ApaNAmAM nathI hotuM, te bIjAne ApI zakAtuM nathI. satatadagAkAnI hAramALAthI ApaNI narvasa sIsTama khoraMbhe caDI jAya che. DaoN. jhivAgonA mukhamAM lekhake saMvAda mUkyo che. If day by day. You say the opposite of waht you feel, our nervous system is not just a fiction. It is a part of our physical body and our soul exists inside us like teeth Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ in our mouth. It cannot be fovever be violated with impunity. arthAta: dina-pratidina tamane je ucita lAgatuM hoya, tethI viparita ja bolyA karo. to ApaNI narvasa sIsTama jJAnataMtu-taMtra mAtra kAlpanika nathI. e ApaNA zarIrano eka hisso che. tame hamezAne mATe binadAstApaNe aMtarAtmAno droha na karI zako." hoya tethI viparita bolavuM, juduM ja karavuM. e dago to che ja, paNa ethI tamAma jJAnataMtu taMtranI vyavasthA asaMtulita thaI jAya che kAraNa ke dareka vakhate e taMtrane jUThane anurUpa thavA puruSArtha karavo paDe che. jJAnataMtunA rogo, magajanA rogo, narvasa brekaDAuna vagere aneka vyAdhio thaI zake che. mAnavI pote keTalo samaya potAnI jAtane ja mUrkha banAvato rahe ane chatAM svastha rahI zake? mANasane Izvara mApha kare che, narvasa sIsTama nahiM. narvasa sIsTama e khUba nAjuka, sUkSma ane kAryakSama temaja cokakasa yaMtraNA che. polAda jevI sthULa vastu para paNa roja ghA thAya, to eka divasa to be kaTakA thavAnAM ja! prazna: he bhagavana mAyAne jItavAthI jIva zuM upArjana kare? uttara: he ziSyA mAyAne jItavAthI jIva ArjavatA ke saralatA guNanuM upArjana cotho kaSAya che lobha: mahAvIra svAmIe aMtima dezanAmAM kahyuM. 'jahAM lAho tahAM loho, lAho loDo pavaDhaI domAsakaya kajaba koDIe vina giThiya. (utta.a.8. gA. 17) arthAt: jema jema lAbha thato jAya che. tema tema lobha vadhato jAya che. lAbhathI lobhanI vRddhi thAya che. be mAsA sonAthI thanAruM kArya karoDo sonAmahorothI pUruM thayuM nahiM. zAstromAM draSTAMta che. kapila nAmano brAhmaNa rAjA pAse mAtra be mAsA sonuM mAgavA gayo hato. rAjAe kahyuM ke tAre joIe te mAga.' tyAre zuM mAguM?' e vicAra karatAM te eka sonAmahora, pAMca sonAmahora, pacAsa sonAmahora, e kame krame vadhato karoDo sonAmahorA mAgavAnA vicAra sudhI pahoMcI gayo. tAtparya ke lobhane thobha nathI. suvarNa ane rUpanA kailAsa jevaDA asaMkhya parvato hoya to paNa lobhI puruSane ethI saMtoSa thato nathI. kharekhara! IcchA AkAza jevI anaMta che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 (utta. a.9, gA. 48) jo sarva vastuothI bharelo A loka koI eka manuSyane ApI devAmAM Ave to paNa tenAthI tene saMtoSa thato nathI. kharekhara! A AtmA tRpta thavo kaThina che. - (utta. a.8. gA.16) eka lobhI mANasane cokhA, java vagere dhAnyo tathA hiraNya ane pazuthI bharelI AkhI pRthvI ApI dIdhI hoya, to paNa tene saMtoSa thato nathI. ema samajIne tRSNA tyAgarUpI tapane sAdhake AcaravuM joIe. (utta. a.9, gA.49) prazna: he bhagavan! lobhane jitavAthI jIva zuM upArjana kare? uttara: he ziSya! lobhane jitavAthI jIva saMtoSa guNa upArjana kare. (utta. a.29, gA.2) jema lAbha vadhe tema lobha vadhe" mahAvIra svAmIe aMtima dezanAmAM aMtima cheDAnI vAta kahI dIdhI. A tathya manovaijJAnika che. prathama draSTie rahasyamaya lAge tevI che. parigraha garIba-jarUratamaMdane mAtra jarUrI- Avazyaka vastuonI ja IcchA hoya che. paraMtu jo lAbha vRddhi thatI jAya, tema eSaNAo vadhatI jAya. eSaNAono to aMta ja nathI. lobhane thobha nathI hoto. lobhavRttino saMbaMdha manovRtti sAthe che. mAnavI pAse je che, tenAthI jo ene saMtoSa na hoya, to game teTaluM meLave to paNa saMtoSa nahi thAya. jema akSayapAtra kadI khAlI thatuM nathI. tema lobhapAtra kadI bharAtuM nathI. mANase Need jarUrIyAto ane Greed lobha vRtti vaccenI bhedarekhA samajI levI joIe. lobhavRttimAMthI saMgrahavRtti, parigraha janme che. parigraha zabda "pari" upasarga sAthe "graha dhAtu dvArA banela che. pari' eTale cAre bAjuethI. "graha' eTale grahaNa karavuM. te potAnA rakSaNa mATe, potAnI pratiSThA mATe, potAnA yaza, lobha mATe ema potA mATe cArebAjuethI je grahaNa karAya. tene tamAma zAstrakAroe parigrahano artha svIkArela che. mUcha e AMtaraparigrahanuM nAma che. AMtara parigrahamAMthI ja bAhya parigraha Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janme che. Olais 224 sdal: The less I have, the more I am' jema jema saMpatti, beMka belensa vadhatI jAya che, tema tema mANasa nAno thato jAya che. samRddhi vadhe che, jIvanasatva ghaTatuM jAya che. mAtra vastusaMgraha nahiM, paNa koIpaNa vastu mATenI mUcha ane Asakita e paNa parigraha che. TolsaTaoNya kahetAM "vidvAno kahe che ke mANasanI IcchAone kAraNe duHkha pedA thAya che. paraMtu huM kahuM chuM ke jyAre A badhuM vipula pramANamAM maLe che ane samRddhi Ave che tyAre du:kha AvI paDe che." TolsaTaoNya sAhityakAra dostovhaskInI sarakhAmaNImAM ghaNA samRddha ane sAdhanasaMpanna hatA. dostovhaskI garIbImAM rahetA. TolsaTaoNya kahetA ke "dostovhasakI coTadAra lakhI zake che kAraNa ke tene samRddhino sApa Dasyo nathI. (dostovhaskInI mazahUra navalakathA Crime and Punishment. gunho ane sajA, jenA parathI hiMdI citrapaTa "phira subaha hogI" utaryuM hatuM.) jarmanImAM eka kahevata che: bhUkhamarA karatAM samRddhinI vipulatA vadhAre lokone mAre che. Great Abundance of Riches cannot be gathered and kept by any man without sin. arthAt 'pApa karyA vinA koI mANasa agAdha saMpatti meLavI tene rAkhI zakato nathI. siseroe kahyuM che. "tamAre lobha nimULa karavo hoya, to tenI janetA vilAsitAne nAbuda karo." monTegyue paNa uttarAdhyayanI ja vAta kahI. 'lAbhathI lobha vadhe che. jarUrIyAta (Want)thI nahiM. As the purse is emptiled the heart is filled - Victor Hugo. pAkiTa khAlI thAya, tema hRdaya sabhara thatuM jAya. saMtoSa e kudaratI saMpatti che. vilAsitA e ubhI karelI garIbI che, - sokreTIsa zrImaMta dekhAvavAnA prayatnamAM ja mANasa garIba thato jAya che. dhananI Asaktie mAnavIne bodo ane mUlyahIna banAvI dIdho che. parigraha mAnavIne sthULa vastuono gulAma banAvI de che. emarsana kahetA: "vastuo mAnavamananI pITha para savAra thaIne besI gaI che." sUtrakRtAgAnAM prathama adhyAyamAM parigrahanI vAta karavAmAM AvI che. parigrahane kAraNe ja pApa thAya che. hiMsA thAya che. bhaya ane asatyano Azaro levAya Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. parigrahanI lAlasAe mAnavIne dAnavI banAvI dIdho che. enAmAM niraMtara bhogavaibhavanI lAlasAnuM tAMDava racyuM che." jema parigraha ocho, tema kaleza ocho. Aje aneka sAdhano upakaraNono mAtra sTeTasa simbola-pratiSThAnI saMjJArUpe vasAvavAmAM Ave che. bibhatsa pradarzana. zabAjInuM jhera lohImAM bhaLI gayuM che. sAdAIthI rahenAra mANasa mUrkha jevo bhAse che. jIvanamAM kazuMka khUTe che. kazuMka khaTake che, kazAkano abhAva paDe che, evI aprayAptatAnI bhAvanA (Sense of inadequacy) mAMthI parigrahanI mAyAjALa guMthAya che. aMdarano khAlIpo vastuothI khaDakAya che. ghara bharAI jAya che, mANasa khokhalo thato jAya che. bhagavAna mahAvIre vastrano tyAga karyo nahi. vastra chUTI gayuM! gAMdhIjI kahetA: 'paramezvara jyAM parigraha kare che?" "jIvana jIvavAnA upakaraNo" emAM jeTalAM akSaro che, teTalI vastuone paNa gAMdhIjIne parigraha na hato! dhanasaMgraha AjanI sauthI moTI bimArI che. jIvananuM paramalakSma ja dhanasaMcaya banI gayuM che. dhana ja sarvesarvA che. ene mATe bheLaseLa, chaLa-kapaTa, lAMcarUzvata je kAMI AcaravuM paDe te AcaravAmAM mANasa pAchIpAnI karato nathI. dhananA lobhe putra pitAnI paNa hatyA kare che. bhAI-bhAI vaccenA jhaghaDA gharagharanI vAta thaI gaI che. saMpatti mATe je pote kamAvelI nathI hotI. gharane zaNagAravAmAM dehane zaNagAravAmAM dehanA lAlanapAlanamAM ja jIvana khatama thaI jAya che. zarIrayAtrAmAM ja Avakhu pUruM thaI jAya che. AvatIkAlano bharoso nathI hoto, paNa mANasa so varSano sAmAna ekaTho kare che. paraMtu mANasa thoDo paragaju paNa che. mAtra potAnAM ja bhaviSyanI nahiM, paNa saMtAnonA bhaviSyanI paNa ciMtA seve che. mANase saMgraheluM dhana veDaphavAnI javAbadArI saMtAno para AvI paDe che! manovaijJAnika mekaDugalanA mate mANasamAM saMgraha karavAnI vRtti svAbhAvika rahelI che. A saMgrahavRttithI mAlikInI bhAvanA-lAgaNIno udbhava thAya che. mANase so rUpiyAno saMgraha karyo hoya, to so rUpiyAnI mAlikIno bhAva sahaja rIte thAya che. svAmItva dhana pUratuM ja maryAdita nathI. ghara-jamInano mAlika, gAmadhaNI, Dhora-DhAMkharano mAlika, rAjayano svAmI, nokaracAkarono zeTha, strIno svAmI Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 sattAdhIza, vi. zabdo mANasanA svAmItvanuM kSetra sUcave che. AdhipatyanI vRttimAMthI parigraha janme che. A vRtti sahajapaNe hoya che, ema mAnIe to enA para koI aMkuza, parimANa na mUkIe to mANasa svacchaMdI thaI jAya. mahAvIre aparigrahano siddhAMta ApIne A mULabhUta vRtti para ghA karyo che. DaoN. rAdhAkRSNane kahyuM che : mAnavInI svataMtratA ane mahattAno vicAra ApaNane mahAvIranA darzana ciMtanathI prApta thayo che. vizvanA dhArmika ane sAmAjika ItihAsamAM enuM mUlya yuga-yuga sudhI aMkita raheze. janataMtra, samAnavAda ane dharmanirapekSatA Aja mAnavasamAjanA traNa mukhya Adarza che. bhagavAna mahAvIranA AtmavAda ane karmavAdanA siddhAMtathI ApaNAne lokataMtranA bIja maLyA che. emanA aparigrahanA vicArathI samAnavAda ane samatAvAdanI preraNA prApta thaI. emanA anekAntavAdanA darzanathI dharmanirapekSatAno AdhAra sabaLa banyo. mahAvIre kahyuM 'jema bhramara puSpamAMthI rasa cUsI le che, paNa puSpano nAza karato nathI, e ja rIte manuSya potAnI vyavahArika pravRttimAM bIjAne ochAmAM ocho kaleza ke pIDA Ape. jema parigraha ocho, tema pIDA ke kaleza ocho, pApa ochuM.' AvatA yugamAM saMtapta ke du:khI jagatane, mAnavIne, aparigraha' navo abhigama Apaze. Aja aparigrahanA vicArano gAMdhIjIe navA saMdarbhamAM upayoga karyo. emaNe TrasTIzIpanA siddhAMtanI vAta karIne kahyuM ke tamArI pAse ja kAMI 'vadhArAnuM' che, te bIjAnuM che. tamArUM kArya to mAtra ene jatanabhera jALavavAnuM che. tamArI jarUriyAtanuM tame rakSaNa karo enA karatAM vadhu cIvaTa ane saMbhALa A 'vizeSa'nuM jatana karavAmAM levAnI che. je kunehathI tame vadhArAnuM meLavyuM che, tenAthI paNa vadhu kunehathI tamAre e vaheMcavAnuM che.' mAnavI jema ochI vastuothI calAvI le, tema zakitazALI bane che. vadhu sAdhanonuM avalaMbana eTale parAdhIna dazA. vedomAM kahyuM che: peTapUraNano dareka mAnavIne hakaka che. ethI adhika je cAhe te cora. daMDane yogya. parigraha e mAnavInA ahaMno vistAra che. Extension of Ego. koI mANasa be palaMga para sUI zakato nathI. be pATalUna eka sAthe paherI zakato nathI. sthULa vastuono veDaphATa e paNa hiMsA ja che. mArgAnusArInA chatrIsa guNomAM prathama guNa-niyama che: nyAya saMpanna Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 AjIvikA. A vibhAvanAnA pAyA parathI aparigrahanA Adarza tarapha mITa mAMDI zakAya ane parigrahanI mUrchAmAM DUbelA jagatane ane emAM racyApacyA rahenArA mAnavIne aparigrahano navA saMdarbha, navI AzA ane navI samAna vyavasthA tarapha dorI jAya. Adhunika samayamAM gAMdhIjI ane kArla mArkase paNa aparigrahane potapotAnI AgavI rIte puraskRta karyo. zrImad kahetA : '"mAMDa mAMDa AjIvikA cAlatI hoya, to tyAM ja aTakI jo.'' aparigrahano guNa AtmasaMyama sUcave che. purANomAM paNa enA mahimA darzAvAyo che. sthAnAMgasUtramAM traNa manorathono nirdeza che, jemAno eka che: huM kayAre alpa ke bahu parigrahano tyAga karIza? A manorathathI vipula mAtrAmAM karmonI mahAnirjarA ane mahAparyavasanA thAya che. kuMdakuMdAcArya pravacanasAramAM kahyuM che: 'zarIranI pravRtti karavA jatAM jIva mare to baMdha thAya ke na thAya, paraMtu parigrahathI to baMdha thAya ja. mATe DAhyA zramaNo parigrahano tyAga kare che. (319). dravyamUrchA (parigraha)e aDhAra pApa sthAnakomAMno eka che. pApabuddhithI karAtA pApono prakAra che. tamiLanA saMta tiruvalluvare 'kurala'mAM lakhyuM che: sajjana puruSoe sva-parizramathI ekatra karelI saMpatti parajanahitAya ja hoya che. '"sajajana eTale satyaniSTha, dayAvAna, udAra ane vivekazIla.'' 'kaMjusoe potAnA mATe saMgraheluM bhojana bhikhArInA TukaDA karatAM paNa vadhAre bhUMDuM che. garIbone ApavuM e ja kharUM dAna che. bIjA badhA dAna dhIrANa jevA che. 'bIjAne vaheMcIne bIjAnI bhUkha saMtoSIne munaSya AhAra karavo joIe ane koIpaNa apekSA ke svArthavRtti vinA dAna karavuM joIe. (pra. 23, RcA 221, 227, 228, 229). sajajanapuruSanuM dhana paNa parahita mATe hoya. vaLI e svaprayatnathI kamAveluM hovuM joIe. mANasa svapuruSArthathI je kamAve, te badhuM kharcI nAkhavAno ene adhikAra nathI. jainazAstra anusAra badhuM potAnA ja svArtha mATe kharce to asteya (acorya) vratano bhaMga thAya che. aNahakanuM vApare che. kAraNe dhana upArjana karatAM keTalAMkanuM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zoSaNa anyAya vagere e dhana sAthe saMkaLAyelAM hoya che. saMta kahetA: aparigraha ja kharUM vrata che. eka paNa vastune parigraha pharIthI tene jALamAM phasAvI de che. tirthaMkaroe A dehane paNa parigraha karyo che. to bIjA parigrahanI to vAta ja zI? saMta kavie paNa kuralamAM A ja vAta kahI che. sUtromAM kahyuM che: "manuSya svajane mATe duSita pravRttiothI dhana meLavavAnA prayatnamAM ja jarA ane mRtyune zaraNa thAya che. "AyuSya paLa paLa ghaTI rahyuM che, e jANyA vinA mUrkha manuSya, mAruM-mAruM karIne sAhasa kare che. te jANe ajarAmara hoya, e rIte arthaprApti mATe divasa ane rAta prayatna kare che ane ArtadhyAnane vaza thaI ghaNo saMtApa pAme che. je manuSyo dhanane amRta mAnI aneka pApakarmo dvArA tenuM saMpAdana kare che. te karmonA draDha pAzathI baMdhAya che ane aneka jIvo sAthe verano anubaMdha kare che. 'cala-acala saMpatti, dhana, dhAnya, upakaraNa Adi du:kha bhogavI rahelA prANIone du:khamAMthI mukata karavA samartha nathI." (sUtra. zru 1 a. 1, u.1. gA. 2) utta. a. 19 gA. 29. u.a. 14, gA. suzru. 1, a.10, gA.18) utta. a.6, gA.6. utta. a.19, gA. 17. utta. a. 9. gA. 48). jJAnIoe pokArI pokArI kahyuM che ke lobha e pApanuM mULa che." aneka anyAyI ane hiMsaka prakAranI pravRttio- vyavasAya- dhaMdhAo lobhamAMthI nIpaje che. lobha mANasane parigrahamAM-saMgrahamAM sapaDAvI de che. mAnavIne mahenata vagaranuM dhana joIe che ane te paNa Too Fast - Too Soon. jugAra, maTako, resa, traNa pattA temaja zera-saTTo jene paM. becaradAsa dozIe sapheda jugAra kahyo che, uparAMta dArUnA bAra, dArUnuM utpAdana, mAMsa vagere abhakSya hiMsaka-hiMsAne poSanArA dhaMdhAmAM pratyakSa ke parokSa saMDovaNI, vagere adharma ane anyAya mArganA dhaMdhAmAM ApaNo moTo varga saMkaLAyelo che. udhAcattA, chetarapiMDI vagere aneka khela parigraha mATe khelIne dhyAna ke ArAdhanA karavI nirarthaka ja hoI zake. nyAya saMpanna AjIvikA prathama guNa che. IslAmamAM paNa enA para khUba bhAra mUkavAmAM Avyo che. rIjhakula pAka" arthAt pavitra anna. rijhaka zabdano artha kacchI bhASAmAM paNa anna ja thAya che. gharamAM je paiso Ave che te kalaMkita che, ke zuddha, te tapAsavo sau kuMTIbIonI pharaja thaI paDe che. anyAyanI saMpatti saravALe to cAlI ja jAya che, paNa sAthe sAthe saMskAra paNa letI jAya che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 81 bahujanasamAja paNa anyAyapUrNa upArjana sAme avAja uThAvato nathI. dAnathI parigraha ocho thAya, paNa kalaMkita nANuM dAnamAM vAparavAthI keTaluM puNya maLe, e prazna nirutara rahyo che. dhana mAyAvI che. comera jayAre samAja Money-Oriented - dhanAbhimukha che, tyAre aparigraha ke parigrahaparimANa vrata dhAraNa karavAM mahAduSkara che ane pracaMDa puruSArtha mAgI le che. cha phUTa jagAnA dhaNIne mahAlayo nAnAM paDe che. be joDI kapaDAnAM dhaNIne aDadho Dajhana kabATa paNa nAnA paDe che. hirAjaDita ghaDiyALa bAMdhavAthI samayane bAMdhI zakAto nathI. phUTapAtha para sUnAra ane chattarapalaMgamAM poDhanAranI uMgha vacce koI pharaka nathI hoto. hA, bannenA sapanAmAM pharaka hoya che. ekane roTalAnA sapanA Ave che, bIjAne zerano reDiyo saMbhaLAto hoya che. guNavaMta zAhe eka sarasa dAkhalo TAMkayo che. eka bhAIne hArTa eTeka Avyo. bebhAna thaI gayA. hArTa masAja vagerethI hRdaya pAchuM dhabakatuM thayuM. hoza Avyo ane pahelo prazna pUchayo. "baroDA reyaoNnanuM DIvIDaMDa AvI gayuM ?'' kavi anila joSIe eka TUcako kahyo hato. eka benane jayotiSie kahyuM ke tamArI sAta peDhI cAle eTalI saMpatti Avaze, phikara karatA nahiM. pelAM bena to udAsa thaI gayAM. jayotiSe pUchyuM 'kema udAsa thaI gayA?' bene kahyuM 'paNa mArI AThamI peDhInuM zuM?'' pratiSThA, dekhADo, daMbha vagerethI prerAI thatA parigraha uparAMta mahad aMze enu kAraNa che, bhaviSyanI anizcitatA. mAnavI bhaviSyanuM jIvana naciMta bane, nizcitarUpathI AkAra dhAraNa kare, jIvananirvAhamAM kazI uNapa na Ave, e draSTie saMgraha kare che, je samaya jatAM badhI maryAdA vaTAvI jAya che. AkhI jiMdagI ene lobha pajave che, prajALe che. binasalAmatInI bhAvanAmAMthI parigraha-saMcaya karavAnI vRtti jAge che. parigrahamAMthI bhaya, bhayathI krodha ane Aveza ane emAMthI hiMsA nIpaje che. tamAma pAponI vaNajhAra hiMsAthI zarU thAya che. hiMsaka mANasa ja bhayabhIta hoya che. ahiMsaka mAnavI ja nirbhaya hoI zake. mAnavIne bhaviSya hamezAM DarAmaNuM lAge che, ucharatI yuvAnIne bAda karatAM vaya vadhavA sAthe parigraha paNa vadhe che. bhAvi-salAmatI arthe ja vImAnI polIsIo Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaDhAve che. bacata kare che. Arthika AyojananA nAme, InkamaTekSamAM rAhatanA nAme A badhuM thAya che. AvatIkAle marI jAu to kuTuMbane vAMdho na Ave. evI surakSA kiMIka aMze ubhI kare che. heratanI vAta to e che ke mAtra prImIyama bharI, vImA kaMpanIne bharose jo mANasa salAmatI anubhavato hoya, to paramatatvane khoLe mAthuM mUkI salAmatI kema anubhavI nathI zakato? gAMdhIjInA bhAIe gAMdhIjInI vImAnI polIsI kaDhAvelI. AphrikAnAM AMdolana daramyAna gAMdhIjIne enI jANa thaI, bhAna thayuM, tyAre gAMdhIjIe vImAnI polIsI paNa kensala karAvI dIdhI! vImA kaMpanIo, bacata yojanAo, tamAma vyavasthAo mAnavInI binasalAmatInA ehasAsa para nabhe che, ane badhAnI dukAno cAle che! mAnavIne potAmAM zraddhA hoya, jIvanamAM AsthA hoya, paramatatvake paramezvaramAM bharoso hoya- saravALe badhuM eka ja che, to parigrahano saMkoca thAya ane aneka hAyavoya ane viTaMbaNAmAMthI mANase bacI zake. parigrahanI lAlasA mANasane hevAniyata sudhI dhasaDI jAya che. parigraha eTale Arthika kabajiyAta je aneka rogane janma Ape che. saMtAno pratye mohaane te arthe parigraha, mANasane zuM nathI karAvato? dhRtarASTrano duryodhana pratye moha ja mahAbhAratanA yuddhanA mULamAM che. prathama to anyAya saMpanna parigraha karavo nahi. nyAyasaMpanna saMcaya thAya, to dAna vagere dvArA enAthI nivRtta thavuM. saMpatti hoya, to dAna devuM saheluM che. paNa potAnI jAta para kAbU meLavavo muzkela che. saMyama: sUtromAM kahyuM che: eka manuSya dara mahine daza lAkha gAyonuM dAna de ane bIje manuSya kaMIpaNa dAna na detAM mAtra saMyamanI ArAdhanA kare, to dAna karatAM saMyama zreSTha che. (da.cU.2, gA.15) saMyamI puruSa hiMsA, jUTha, corI, bhogalipsA, lobha tathA abrahmasevanano tyAga kare. (utta.a.35. gA. 3) saMta tiruvalluvare lakhyuM che: "AtmasaMyama svarganuM dvAra che. paNa aniyaMtrita vAsanA aMdhakAra mATeno rAjamArga che. Atma saMyamanI khajAnAnI jema ja rakSA karo. A jIvanamAM ethI caDiyAtI saMpatti bIjI eke nathI. vAsanA para vijya meLavanAranI pratibhA pahADa karatAM paNa mahAna che. (kurala: prakaraNa 13, cA Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121,122,124). aMgreja kavi TenIsana Atma sAkSAtkAra pAmelA puruSa hatA. suMdara vAta eka vAkyamAM kahI che: AtmavizvAsa, AtmajJAna ane AtmasaMyama e traNa vastuo ja jIvanane parama zakitasaMpanna banAve che." mananI vRttiono saMyama e ja yoga. gItAmAM kahyuM che: (a.6. - 35) zubha pravRtti ane mananA saMyama sahita jema jema manuSya aparigrahatA sAthe saMlagna thato jAya, tema tema teno duniyA ane duniyAdArI sAtheno moha ane saMbaMdha tUTato jAya. anugRhAthe svasyAtisaMga dAnam (ubhAsvAti: tatvArthasUtra) dAnanI pravRttinA traNa mahatvanA aMgo che (1) potAnI mAlikInI koI vastu hovI. (2) teno tyAga karavo (3) e tyAga bIjAnA kalyANa mATe hovo joIe. dAna, zIla, tapa ane bhAva e cAra prakAranI dharma ArAdhanAmAM zAstrakAroe dAnane prathama sthAna ApyuM che, te ghaNI draSTie ucita che. zarIra e saMyamayAtrAnuM sAdhana che. koI yAtrAmAM yAtrika karatAM eno sAmAna ja agatyano banI jAya, enI paLojaNa ja thayA kare, to yAtrika ane yAtrA nagaNya-nirarthaka banI jAya. . saMyamano mArga kalyANano mArga che. saMyamano satata abhyAsa saMyamane sahaja banAvI de che. saMyamano bhAra lAge to mANasa vyAkULa banI jAya che. saMyamano sAco upAya che. IzvaramayatA. cattAri maMgalam-cAra maMgalomAM cothuM maMgala che: saMyamano puruSArtha. saMyama mAnavIne svarganA UMbare ubho rAkhI de che. saMgraha e saDo che. vitaraNa e zucitA che. parigrahano ke saMyamano koI bhAra na hovo joIe. bhAra DUbADe, haLavAza tAre. tamAma kaSAyo, rAga-dveSa vagere tamoguNa-rajoguNamAMthI nIpaje che. tamoguNamAM Asakti te moha. rajoguNamAM Asakita te lobha. satvaguNamAM Asakita jJAna ane sukhane bahAne TakI rahe che. taman eTale mohagrasta ajJAna. kAma-krodha vaDe jJAna DhaMkAyeluM rahe che. hiraNmayI mAyAvI pAtre satyanuM mukha DhaMkAyeluM rahe che. sUtromAM kahyuM che: Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 kAma, krodha tathA lobha, narakadvAra A traNa karatA Atmano ghAta, tethI te tyajavA traNe. jIte kSamAthI krodhane, nija mArdavathI mAnane, Arjava thakI mAyA khare, saMtoSa dvArA lobhane. rAgadveSAdizagUnu yatIti jina: rAga, dveSa, kAma, krodha, mada, moha, ahaMkAra Adi manuSyanA zatruo che, enA para vijaya prApta karanAra jina kahevAya. leSanuM chedana (nAza) karo. rAgane dUra haTAvo ema karavAthI saMsAramAM sukhI thavAze, mokSa prApta thaze (utta. 32/2, daza. 6/3/12) kAma, krodha, lobha, mohanuM jyAM lagI mULa na jAya jI, saMga prasaMge pAMgare, joga bhogano thAyajI. du:khe uga nA citte, sukhonI jhaMkhanA gaI gayA rAga-bhaya-krodha, muni te sthira buddhino. - gItA tyAga na Take vairAgya vinA, kariye koTi upAyajI, aMtara UMDI IcchA rahe, te kema karIne jAyajI. - niSkuLAnaMda pramAda sUtromAM kahyuM che: mithyAdarzana, avirati, pramAda, kaSAya yoga bandha hetava: mithyAtva, avirati (asaMyama), pramAda, kaSAya ane yoga (mana-vacana-kAyAnI kriyA) e karmabaMdhanA pAMca kAraNa che. satyanuM jJAna thatAM mithApravRtti na TaLe, ema bane nahiM. satya eTale samyapha jJAna. jJAnanuM phaLa virati che. bhagavAna mahAvIra ane gautamano saMvAda zrIkRSNa ane arjunanA saMvAda jevo ja jJAnagarbhita ane alaukika che. bhagavAne vAraMvAra gautamane aneka rIte samajAvIne kahyuM che samaya goyama! mA pamAyae" he gautama kSaNamAtrano prasAda na kara! jIvana tUTayA pachI saMdhAtuM nathI. vRddhAvasthA AvI pahoMce ke bacAva thato nathI. manuSyabhava, Aryatva, pAMce IndriyonI pUrNatA, uttama dharmanuM zravaNa, enA para zraddhA, saMyamano puruSArtha durlabha che. AyuSya alpa che. rAtri vItatAM vRkSanA pILAM pAna jema kharI paDe che. tema jIvanano kayAre paNa aMta AvI zake che. zarIra nabaLuM paDI rahyuM che, vALa sapheda thaI gayA che, vividha rogo ghara karI rahyA che, baLa ghaTI rahyuM che. jema DAbhanI aNI para raheluM jhAkaLanuM biMdu paDavAnI Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 taiyArImAM rahe che, kSaNavAra ja Take che, tema manuSyanuM jIvana paNa kSaNika biMdu jevuM che. mATe he gautama kSaNa mAtrano pramAda na kara. tuM saMsAra samudrane tarI gayo che, to kinAre pahoMcIne kema beTho che? sAme pAra pahoMcavA jaldI kara. temAM hai gautama kSaNa mAtrano pramAdakarIza nahiM. dharmArAdhanAmAM ALasa ane viSaya-kaSAyamAM pravRtti e ja pramAda. (sUtru. 1, a.8, gA. 3. utta. a. 14, gA. 15, utta. a.4. gA.1, gA.2, gA.4,5,6,10 a.10. gA. 1 thI 4, 15 thI 20, 26 thI 30, 3ra thI 34 ane a.32. gA. 111). pramAda e mAtra zArirIka bAbata nathI. e zarIra mana ane buddhino roga che. sUtrakRtAMgamAM kahyuM che: pramAda karmabaMdhanuM kAraNa ane apramAda karmathI mukata thavAnuM - karmabaMdha na thavAnuM kAraNa che. sukhane ADe eka moTuM naDatara vadhu paDatA sukhanI dhAraNArUpI hoya che. mANasanI jAgRta saMviti e ja enI kharI saMpatti che. ene satata parizuddha rAkhavI paDe che. pramAda e sAdhanAno sauthI moTo zatru che. eka mANasane mRtyu pachI ajANA sthaLe laI javAmAM Avyo. managamatAM bhojana, khAvuM pIvuM ne uMghavuM. jIvAtmAne to lahera thaI paDI. kazuM karavAnuM ja nahithoDA divasa to ene majA AvI. paNa pachI kaMTALo AvavA lAgyo. koI kAma nahiM, pravRtti nahiM. 'bora" thaI gayo. eNe e lokanA adhipatine vinaMtI karI ke ahIM mane gamatuM nathI. paNa zuM kamI che? hajI zuM joIe?' adhipatie pUchayuM. "huM kaMTALI gayo chuM. "bora" thaI gayo chuM. A te kaMI jIMdagI che? AnA karatAM to mane narakamAM mokalAvI do. svarga mane nathI joItuM." "bhAI, A ja naraka che!" adhipatie javAba Apyo. pramAdI mANasa "bora" ja thato hoya che. ane Boredom is Hell. sukhathI, sagavaDothI, sAdhanothI paNa mANasa ubAI jAya che. kaMTALAgrasta banI jAya che trasta banI jAya che. A che boraDama ane A ja naraka che. - je zarIra parizrama karatuM nathI, e rogagrasta thaI jAya che. je mana vaparAtuM nathI te kaTAI jAya che. je haiyAmAM spaMdano uThatAM nathI, te haiyuM dizAzUnya ane mazInavat thaI jAya che. ravizaMkara mahArAja kahetA "basAIne ujaLA thaIe" pramAda AsAnIthI zarIrane vaLage che. pramAda eTale rogano sago bApa. mANasa thAkIne ADo paDe te ArAma (vesTa). paNa thAkyA vagara AMkho kholI Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pathArImAM paDyo rahe te pramAda. nidrAlasvapramAdotha" nidrA, ALasa ane pramAdamAMthI tAmasika sukha utpanna thAya che. tamoguNano mukAma ja pramAdamAM che. tama: pramAde saMjayayuta (gItA) sukhavAda * heDonIjhama tamane poSe che. pramAdamAMthI reDIkala heDonIjhama takSaNa sukhavAdI vRtti pedA thAya che. sukhavAdI eTale epikayuranavRtti. je pramAdano ja AvirbhAva che. khAvuMpIvuM moja karavI. pramAdIne paNa je viSayano caTako hoya che, temAM ALasa karato nathI! samaya ane sAdhanono veDaphATa, dhULane veDaphATa paNa pramAdajanya che. tathAgata buddhe kahyuM che : apramAda amRta - amaratvano mArga che - pramAda mRtyuno. AcArya haribhadrasUrie lakhyuM che : pramAdane vaza thaI potAnA sthAnathI parasthAne gayelAMe mULasthAne pAchA pharavuM, tenuM nAma pratikramaNa. jayAM pramAda che tyAM nitya hiMsA che. zrImad rAjacaMdra kahetA: 'sadvartana, sadgatha ane satsamAgamamAM pramAda kartavya nathI." pramAda eTale viSayAsakatatA. mUDhatA. pramAdI hiMsaka ja lekhAya. pramAdavaza je kAMI thayuM hoya, te pharI na thAya eno nizcaya karavo joIe. AcArAMga 1/4/35-36 mahAvIre kahyuM: zramaNatva sAdhanA mATe je usthita (udhata) thAya che. eNe pachI pramAdamAM nahiM ja paDavuM joIe. svAdhyAya pravacanAbhyAM na pramAditavyam (gItA) svAdhyAyamAM pramAda na karavo. 'svA" eTale satata. leyA N na darzananI abhinava manovaijJAnika dena che: "lezyA che lezyAo dvArA bhAvanAo, vRttio, vicArataraMgonuM manovaijJAnika vizleSaNa, bhAvonuM pRthakakaraNa, atyaMta saraLa ane sUkSmatama draSTie samajAvavAmAM AvyuM che. Avega, urmi, vRttio, krodha vagere kaSAyothI prerita - anuraMjita mana, vacana ane kAyAthI je pravRtti thAya, te bhAva lezyA . A pravRttinA cha prakAra che tenI nirdeza kRSNa, nIla, kApota, pIta, padma ane zukala A raMgonA rUpamAM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavAmAM Avyo che pIta, padma ane zukala, A traNa zubha lezyAo tathA kRSNa, nIla ane kApota A traNa azubha lezyAo che. lazyAnA be prakAra: dravya ane bhAva. dravya lezyA eTale zarIranA varNa (1) kRSNa lezyA bhamarA samAna, (2) nIla legyA mayUrakaMTha ke nIlamaNi saza. (3) kApotalezyA - kabUtara samAna (4) pIta vezyA - suvarNa samAna. (5) padma lezyA - kamaLa samAna ane (6) zukala lezya zaMkha samAna zveta raMgavALI hoya. (utta. a34, gA.4 thI 8) AtmA ane karmano je saMbaMdha karAve che te lezyA. je dvArA jIva pApa-puNyathI potAne lipta kare che, tene vezyA kahe che. zubha-azubhabhAvarUpI lepathI AtmAnuM pariNAma lipta karavAmAM Ave te lezyA. tAtparya ke eka prakAranA dravyasamUha ne lIdhe AtmAnA je viziSTa pariNAma ke adhyavasAya thAya che, tene vezyA samajavAnI che. (utta. a. 34, gA. 3 tathA AcArya haribhadrasUri racita Avazyaka TIkA) bhAvasthAnA lakSaNo jabuvRkSanA draSTAMtathI darzAvAyuM che. jaMbuvRkSa ane che puruSo. che puruSo jaMbuvRkSa nIce AvatAM emAMthI pahelAe kahyuM. "A jAMbuDAnA jhADane ApaNe ukheDI nAkhIe to managamatAM phaLa khavAya." - bIjAe kahyuM: "AkhA jhADane ukheDavAnI zI jarUra che? eka moTuM kALuM toDI pADIe to phaLa maLaze.' trIjAe kahyuM: "are bhAI! moTuM DALuM toDavAnI zI jarUra che? tenI eka nAnI DALI toDI pADazo to paNa cAlaze." cothAe kahyuM: "moTuM ke nAnuM DALuM toDavAnI zI jarUra che? ApaNe temAMthI phaLavALA gucchA ja toDI laIe ne?" pAMcamAe kahyuM: "mane to e vyAjabI jaNAtuM nathI. jo ApaNe jAMbuDA khAvAnuM ja kAma che. to temAMthI mAtra jaMbuDAM ja zA mATe vINI na levAM?" - chaThThAe kahyuM: "ApaNe to mAtra phaLa khAIne bhUkha ja zamAvavI che ne? to sahajapaNe ahiM je tAjAM jAMbu kharI paDyAM che, tene ja zA mATe vINI na levA! tenAthI ApaNI bhUkha jarUra bhAMgaze.' ahiM prathama puruSanA manobhAva azubha ane tIvratama hovAthI kRSNalezyAno dhAraka. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 bIjA puruSanA manobhAva tIvratara hovAthI nIlalata lezmAdhAraka trIjA puruSanA manobhAva tIvra hovAthI kApota lezmA (teolezyA) dhAraka cothA puruSanA manobhAva maMda hovAthI pIta lezmA (tejolezyA) dhAraka pAMcamA puruSanA manobhAva maMdatara hovAthI padmalezyA dhAraka. chaThThA puruSanA manobhAva maMdattama hovAthI zukalalezyA dhAraka. AmAM kRSNa, nIla ane kApota lezyAonI gaNanA azuddha lezyAomAM thAya che. temAM pUrvapUrvanI vadhAre azuddha che. pIta, padma ane zukala lezyAonI gaNanA zubha lezyAomAM thAya che. te uttarottara vadhAre zuddha che. zAstromAM lezyAonA varNa, rasa, gaMdha ane sparzanA paNa varNano che. pariNAmo ane lakSaNo 1. kRSNa lezyA : A lezmAvALo jIva pAMca AsavamAM pravRtta hoya eTale hiMsA karato hoya, juThThuM bolato hoya, corI karato hoya, laMpaTa hoya, mahAparigrahI hoya, ekaThuM karavAmAM ja jene rasa hoya, viSayI hoya, Indrijanya sukhamAM ja rAcato hoya, khAvuM pIvuM ne moja karavI e ja uddeza hoya, tIvra krodha karanAro, vera rAkhanAra, jhaghaDALu, dharma ane dayArthI rahita, krUra, duSTa, nirdaya, pApA karatAM Dare nahiM evo, vivekazUnya, mAnI, chaLa-kapaTayukata, mAyAvI, ALasu, Darapoka, svacchaMdI, mana-vacana-kAyAno koI niyaMtraNa karanAra na hoya, traNa guptiothI agupta hoya, kaDavAM marmabhedaka vacana bolanAro, kaTubhASI, kAyAnuM manasvIpravartana karanAro, cha kAyanA jIvonI hiMsA karanAro, saMkucita, nirmama ane anudAra hoya. (utta. a.34, gA.21-22) nIlalezyA 2. A lezmAvALo jIva IrSALu hoya. bIjAnA sadguNo ke caDatI joI na zakanAro baLatala hoya, jiddI, kadAgrahI hoya taparahita, mithyAtvamAM rAcanAro, viSayomAM atyaMta Asakata, lobhI, ThaganAra, nirlajja, bIjAne chetaranAro hoya, ahaMkArI, kAyara, jIbhano lAlaca, potAnA sukhane ja zodhanAro, mahAsvAthI dhaiyukata, bIjAne harakoI rIte utArI pADanAra, dekho, chaLa-kapaTayukata, hiMsaka dhaMdhAo karanAra, bejavAbadAra ane amRta bhASaNa karanAra hoya. (utta. a.34., gA. 23-24) 3. kApotalezyA: A lezyAvALo jIva bIjAnI niMdA karanAra, potAnI prazaMsAmAM rAcanAra, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 nirAzAvAdI, koInA para vizvAsa na rAkhanAra, vANI ane vartanamAM varka, kapaTI potAnA doSo chupAvanAra, mithyAdraSTi, marmabhedaka duSTa vacana bolanAro, ADuM calanAro, anArya eTale dayA vinAno, cora ane matsarI, eTale bIjAnI caDatI sahana na karanAro hoya che. (utta. a. 34, gA. 25-26) 4. tejolezyA : tejolezyAvALo jIva vinamra, saraLa, vinayI, gurU vagerenI ucita sevA karanAro, vinIta, dharmAnurAgI, dharmamAM draDha rahenAro, pApabhIrU, hitaiSI-sarvanuM hita IcchanAro, saMyamI, yogavAna, svAdhyAya AdimAM magna rahenAro, nirvANa sAdhaka yoganI sAdhanA karanAro ane tapazcaryA karanAro hoya. (utta. a.34, gA. 27-28) 5. padmalezyA : A lezyAvALA jIvanA krodha, mAna, mAyA, lobha ghaNA pAtaLA paDI gayelAM hoya. prazAMta cittavALo hoya, AtmAnuM damana karanAra hoya. yogavAna hoya, sAdhaka hoya, mitabhASI hoya, upazAMta hoya. jitendriya hoya. (utta. a.34, gA. 29-30) 6. zukalalezyA : je puruSa ArTa ane raudradhyAnano tyAga karI dharma ane zukala dhyAna karato hoya, prazAMta cittavALo hoya. AtmasaMyamavALo hoya, pAMca samiti ane traNa guptithI yukata upazAMta hoya, jitendriya hoya, tene sarAga ke vItarAga avasthAmAM zukala lezyAnA pariNAmavALo jANavo. (utta. a.34, gA. 31-32) ciMtanIya viSayamAM manane ekAgra karavuM te dhyAna. A dhyAna cAra prakAranAM che. (1) ArtadhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharmadhyAna ane (4) zukaladhyAna. jemAM arti eTale du:kha ke pIDAnuM ciMtana mukhya hoya, te ArtadhyAna. jemAM hiMsA, krodha, vera vagerenuM ciMtana mukhya hoya, te raudradhyAna. jemAM jinapraNIta dharmanuM ciMtana mukhya hoya, te dharmadhyAna. ane jemAM AtmAnA zuddha svarUpanI ramaNatA hoya, te zukaladhyAna. AmAM prathama be dhyAna karmabaMdhananA kAraNarUpa temaja kalezarUpa hoI, choDavA yogya che. bIjA be dhyAna karmabaMdhane chedanArA ane cittane zAMti arpanArA hoI, AdaravA yogya che. zukala lezmAvALA jIvane Artta ke raudra dhyAna hotuM nathI paNa dharma tathA zukala dhyAna ja hoya che. kRSNa, nIla ane kApota lezyAo adhama hoI bhavAMtaramAM durgati ApanAra che. Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ O tejalezyA, padmalezyA ane zukalezyA e traNe dharmalezyAo hoI bhavAMtaramAM sadgati ApanAra che. (utta. a.34. gA. 26-57) koIpaNa jIva AgAmI bhavamAM sArAnarasAM je sthAne utpanna thavAno hoya. tevI lethA aMta samaye pariName che. jIva je lazyAmAM mare che, te ja vezyAmAM utpanna thAya che. (utta. a.34. zA. 18 thI 61) mati evI gati. manogata vyApAra, manovikAra, zubha ke azubha ciMtana legyAmAM pariName che, je zarIrane spaSTarUpathI prabhAvita kare che. lezyAo thakIja AbhAmaMDaLa (AURA) racAya che. A AbhAmaMDaLa sthULa zarIranA AkArane anusaratuM ane sthULa zarIramAM vyApIne tenI badhI bAju Azare bethI cAra phUTa jeTaluM bahAra prasareluM hoya che. te viziSTa raMgavALuM hoya che. (DaoN. jesI haramAna homsa) Adhunika parAmanovijJAne siddha karyuM che ke manuSyanA mAnasika bhAva-taraMgomAM pheraphAra thatAM ja tenA AbhAmaMDaLanAM raMgomAM parivartana Ave che. munadhyano adhyAtmika vikAsa thatAM tenA mananA sthAyI bhAvipiMDanuM AbhAmaMDaLa uttarottara vadhu tejasvI thavA lAge che. jaina tIrthakaronI lezyAne lagatI vicAraNA A draSTie khAsa samajavA jevI che. AbhAmaMDaLa badhAne draSTimAM AvatuM nathI. dhyAna-yoga gamArga e bhAratIya sAdhanApathanuM avibhAjaya aMga che. nA Adhunika manovijJAnanA vikAsane kAraNe yoga sAdhanAe vizeSa AkarSaNa jagAvyuM che. manane vikRtinA uMbarA sudhI pahoMcADanAra vRttio, jevI ke ciMtA, bhAraNa, tANa, azAMti, UMcuM blaDa prezara DAyAbiTisa jevI mana ane tanane saMlagna evI bimArIo temaja sarvAge zArIrika ane mAnasika svasthatA mATe yoga upayogI pUravAra thayuM che. avakAzayAtrIone zArIrika sajajatA mATenI tAlIma, zvasanakriyA niyaMtraNa, vajanahIna dazAmAM karavI paDatI kAmagIrI vagere mATe yogAsanono abhyAsa anivArya banyo che. daihika, manogata, bhAvAtmaka, jaivika lAbhone kAraNeyoga-dhyAna Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 Asana videzamAM paNa lokapriya banyA che. mUlata: A prAcInatama yogamArganuM lakSya dhyAna ke dhyAnathI prApta sAdhanAnuM ja che, jenI aMtima pariNatI che sAkSAtkAra ke mukita. A sAdhanApathamAM ghaNI laukika, alaukika siddhio, labdhio paNa upalabdha thaI zake. pAtaMjala nidazIta yogamArga ane sanAtana ahaMta sAdhanA patha, je pAchaLathI jaina darzana tarIke prasiddha thayela, ekabIjA sAthe adbhuta sAma dharAve che. sAMkhyamata tathA jainamatamAM paNa ghaNuM sAmya che. sAMkhyadarzana koI kALe jaina siddhAMtano ja eka bhAga hoI zake evI zakayatA 5. sukhalAlajIe paNa darzAvI che. - zrI araviMda kahetA: Yoga is not a cut-out system. It is the growth of experiecne. anubhavano vikAsa e ja yoga. bhagavAna mahAvIre sADA bAra varSa tapa karyuM. dIrdha tapasvI kahevAyA. sADA bAra varSamAM eka varSathI paNa ochA divasa AhAra karyo. alpa ja nidrA lIdhI. ATalI ugra ane lAMbI tapasyA ItihAsamAM ajoDa che. eka vakhata emaNe cha mahinAnA upavAsa karyA hatA. ta5 uparAMta ATalA varSa mahAvIra svAmIe zuM karyuM? dhyAna ane kAyotsarga upavAsa, ekAsaNuM AyaMbila vagere vividha prakAranI tapazcaryAo bAhya prakAranI che. bAhya ane AtyaMtara tapa bAra prakAranAM che. (1) anazana (upavAsa) (2) uNodarI - ochuM khAvuM peTano eka khUNo khAlI rAkhIne khAvuM (3) vRtti saMkSepa - nizcita vAnagIo ja khAvI. karmanI nirjarA sAthe A prakAranA tapamAM ahiMsAnI bhAvanA paNa saMkaLAyelI che. gAMdhIjI mAtra pAMca vAnagI jamavAmAM letA. jemAM mIThAno paNa samAveza thaI jAya. A vrata emaNe haradvAramAM 1915mAM aMgIkAra karyuM hatuM. (4) rasa tyAga (5) kAyakleza ane (6) saMlInatA. Abhatara tapamAM (1) prAyazcina, (2) vinaya, (3) vaiyAvacca, (4) svAdhyAya, (5) dhyAna ane (6) kAyotsarga - kAusagga - vyutasarga. AvyaMtara ta5 caDiyAtuM che. bAhya tapa AvyaMtara tapanI puSTi mATe hoya che. pAtaMjala yogasUtramAM yama-niyamane yoganA prAraMbhanA mahattvanA aMgo darzAvyA che. yama: yamamAM jainazAstranA pAMca mahAvratano samAveza thAya che. ahiMsA, satya, asteya (acaurya), saMyama (brahmacarya) ane apiragraha (mitrA draSTi) niyama: pAMca niyamomAM zauca - zuddhi- bAhya ane AtyaMtara zArIrika Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnasika ane vicArazuddhi yogAbhyAsanI pragati mATe jarUrI che. (tArA draSTi) (2) saMtoSa: mananI samAdhAnakAraka avasthA. potAnuM kartavya karatAM karatAM potAnI zakitano pUrNa upayoga thavAthI saMtoSanI je sthiti nirmANa thAya. athavA koIpaNa saMjogomAM mana je samatolavRtti rAkhI zake, te saMtoSa. Avo saMtoSa yogAbhyAsathI sArI rIte meLavI zakAya che. (3) tapa: prayatnapUrvaka ekAgra abhyAsa dvArA kaSTa veThavAnI, viSamatA sahevAnI taiyArI, zarIra ke mananI ALapaMpALathI dUra rahevAnI vRtti. (4) svAdhyAya: satazAstranuM zrAvaNa, manana, vAMcana, ciMtana, nididhyAsana. abhyAsa vinA kazuM sArthaka nIvaDatuM nathI. (praNavajapa). (5) gurUdarzita mArga pratye pUrNaniSThA ane sarvApaNa-ekAgra dhyAnapUrvaka samarpaNa te praNidhAna. jaina darzananA bAhya AMtara tapamAM uparokata niyama-AcArono samAveza thato joI zakAya che. Asana (balAdraSTi), prANAyAma (dIpta draSTi), pratyAhAra (sthirA draSTi), dhAraNA (kAMtA draSTi), bAna (prabhA draSTi) ane samAdhi (parAdraSTi). avidyA vagere pAMca kalezomAMthI mukitano sAdhanAkama ATha yogAMga dazavila che. je jinasUtromAM ATha draSTirUpe varNavelA che. prathama cAra, sAdhanAnI pUrva taiyArIrUpa gaNI zakAya. AcArya haribhadrasUri dvArA prakAzita A ATha draSTithI adhyAtmazreNI saraLatAthI caDhI zakAya. gaNiyazovijyajIe ATha draSTi sajajhAya dvArA A mArga saraLa rIte samajAvyo che. maharSi pAtaMjalapraNIta pAtaMjala yogadarzanamAM yama, niyama, Asana, prANAyAma, dhyAna, dhAraNA ane samAdhi evI aSTAMgayoga praNAlikA najare paDe che ane cittavRtti nirodha te e yoga praNAlikAnuM dhyeya che. - sUtromAM lakhyuM che: "hAlA sAdhaka ziSya! vaLI te zramaNa mahAvIra utkaTuka (ukaDuM Asana). godohikA Asana (gAya dohatI veLAnuM Asana) tathA vIrAsana vagere Asano sAdhI, te Asano para sthira thaI tathA samAdhivaMta banI (aMta:karaNanI zuddhipUrvaka)ne dhyAnamAM lIna thatA ane te avasthAmAM Urdhvaloka, adholoka ane tiracholoka arthAta ke traNe lokanuM svarUpa vicAratA." (A. upAdhAnazruta gA. 12) ahiM dhyAnastha sAdhakane mATe AsanonI agatya tathA dhyAnano hetu cinasamAdhi jALavavAno che, te samajAvyuM che ane cittazuddhi vinA cittasamAdhi Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 ke dhyAna saMbhAvatAM nathI. ema paNa darzAvyuM che. jainasUtromAM aneka Asanono ullekha che. dhyAna-sAdhanA mATe padamAsana, paryakAsana, siddhAsana, vi. je dvArA sahyatAke sukha-sahajatA rahe, te sukhAsana jaNAvela che. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya tathA gaNizubhacaMdrajIe koI eka Asanano Agraha na sevatAM bAtAne dhyAnamAM nizcala rAkhe, evA anukULa AsananuM sevana karavA jaNAvela che, je sthira hoI sukhadAtA banI rahe. jainadarzana anusAra zukaladhyAna ane dharmadhyAna zubha che. Arta ane raudra dhyAna azubha che. azubha, viSaya ke kaSAyamAM layalInatA, ekAgratA ane dhyAnapaNuM hovA chatAM te dhyAna' nathI, paNa mUcha che. dhyAna' chatAM bedhyAnapaNuM che. anavisthata (potAnAmAM sthira nahiM evo) citta-vRttivALo jIva dhyAnastha na kahI zakAya. yogazAstramAM dhyAna-dhAraNA-samAdhine "saMyama" eka zabdamAM varNavI tenI ekAtmatA darzAvI che. dharmadhyAnanA cAra bheda sUtromAM varNavyA che. (1) padastha, (2) pimhastha, (3) rUpastha ane (4) rUpAtIta. dharmadhyAna be prakAre thaI zake. (1) sAlaMbana (2) nirAlaMbana. jainadarzana dharmadhyAnathI ja dhyAnano prAraMbha mAne che; paNa te dhyAna mAnavatA, zravaNa, vicAra, jJAna, ciMtana ane maMthana pachI ja janme che. eTale teTalI yogyatA prApta karavI joIe. te yogyatA-pAtratA vinA kareluM dhAna vikAsanuM sAdhaka nIvaDatuM nathI. jayAM saMyama nathI, tyAM jJAna nathI ane jJAna nathI tyAM dhyAna zAnuM hoya? pratyeka kriyA pAchaLa sauthI prathama AMtarika vikAsa joIe, evuM jainadarzananuM maMtavya che. bahArano sAdhanavikAsa thayA pachI svayaM AMtarika vikAsa thaI zake che. evo keTalAMka darzano, mato ke paMthono mata che, tene e svIkArya gaNatuM nathI. jainadarzanamAM yogano prAraMbha A rItanI vikAsamaya draSTithI thAya che. jainadarzane to yoga para tyAM sudhI bhAra Apyo che ke koIpaNa mumukSunI pravRtti-Atma-ciMtanayoga sivAya na ja hovI ghaTe. ahIM smaraNamAM rAkhavAnuM ke jainadarzanamAM eno nirdeza yoga zabdathI nahi, paNa dhyAna zabdathI che. (ThaNAMga, samavAyAMga, bhagavatI, tatvArthAdhigAma vi. sUtra tathA zrI haribhadrasUri ane zrI hemacaMdrAcAryakRta yogaviSayaka svataMtra graMtho Ano nirdeza Ape Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 apramatta dazA pachInuM sahajadhyAna e zukaladhyAna ane tenuM AlaMbana e dharmadhyAna, rUpAtIta paramAtmAnuM ke tenA ucca guNonuM dhyAna dharavuM, te ja dharmadhyAna che, ane teja vikAsamAM upayogI che. zrI araviMda kahetA 10 mInITanI yoga-nidrA mANasa mATe pUratI hoya che. 'kAusagga' zabda saMskRta' 'kAyotsarga' parathI Avelo che. kAyotsarga eTale kAyAno utsarga. 'kAyAsya utsarga' : kAyotsarga: utsarga eTale choDI devuM, tajI devuM. kAyotsarga eTale kAyAnA halanacalanAdi vyApArone choDI devA. zarIra paranI mamatA choDI devI. jainazAstromAM kAyotsarga uparAMta 'zrRtsarga' zabda paNa vaparAyo che. vyutsarga eTale vizeSapaNe choDI devuM. vyutsarga parathI ardhamAndhI 'usagga' zabda Avelo che. AtyaMtara tapamAM dhyAna karatAM paNa kAusaggane UMcAmAM UMcu, chelluM ane caDiyAtuM sthAna ApavAmAM AvyuM che karmanI nirjarA mATe zreSTha tapa che: kAusagga. mAtra vANIno saMyama te mauna. vANI ane mana banne parano saMyama te dhyAna. vANI, mana tathA kAyA e traNenI sthiratA te kAusagga. jemAM mana ane vANInA saMyama athavA niyaMtraNa uparAMta zarIra uparanA saMpUrNa niyaMtraNanI pUrI apekSA rahe che. kAusaggamAM dhyAna apekSita che. ekalA dhyAna karatAM kAusagga-dhyAna vadhu caDiyAtuM che. kAusagga dhyAna vinA kevaLajJAnanI prApti nathI. kAusagganI mudrAone 'jinamudrA' paNa kahevAmAM Ave che. jainazAstrAnusAra cha Avazyaka kriyAomAMnI eka che. kAusagga : kAusagga eka prakAranI AdhyAtmika yoga prakriyA che. kAusaggamAM navakAra maMtra, logassa, paMcaparameSThi, jinezvaranA guNonuM dhyAna dharavAmAM Ave che. navakAramaMtrano kAusagga ATha zvAsozvAsa pramANa ane logassano pacIsa zvAsozvAsa pramANano hoya che, gaNadhararacita logassasUtra maMtragarbhita che. ane enI sAthe yogaprakriyA joDAyelI che. viziSTa zakita ApanAra ane kuMDalinI jAgRta karavAnI zakita hoya che. prANAyAma sAthenA kAusagganuM phaLa moTuM che, e je na karI zake te maMtra ke sUtranA vAcika ke mAnasika jApa paNa karI zake. krodha, mAna, mAyA, lobhanA upazama mATe, doSonI AlocanA mATe, prAyazcita mATe, du:khakSaya, karmakSaya mATe, cittazuddhi mATe, mokSaprApti mATe vagere vividha hetuo mATe kAusagga karavAnuM vidhAna che. sthULa dehamAM prabaLa Asakita kAusaggane sthULa banAvI de che. deharAgano tyAga, e kAusagganuM prathama lakSaNa che. aMtarmukhatA, Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmanirIkSaNa mATe kAusagga sabaLa sAdhana che. kAyAnI sthiratAnI sAthe ekAgra dhyAna-ciMtana je zubha hoya, uttama koTinI sAdhanA bane che. (ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM apANe vosirAmi). karmanI nirjarA sAthe Atmazuddhi ane Atmika zakita khIle che. mAnavI saMyata bane che. 95 dhyAnamAM sAdhake potAnI vRttione jotAM zIkhavAnuM hoya che. aMtaramAM dhyAnano pravAha vaheto rahe to ja saghaLI kriyAonI saphaLatA- siddhi che. dhyAnavagara sarva kriyA zuSka thaI jAya che. kALano koLiyo karavo hoya to akALa evA paramAtmAnA khoLAmAM besavuM joIe. akALanA khoLAmAM besavuM eTale kAusagga dhyAnamAM sthira thavuM. vicArathI svarUpanuM darzana thAya che. bhAvanAthI aMtaranI zuddhi thAya che. jayAre dhyAnathI svarUpanI prApti thAya che. tyAga ane virAga e niSedhAtmaka kriyA che. e virUpa (vibhAva)ne haTAvavAnI kriyA che. jayAre jJAna ane dhyAna e vidheyAtmaka kriyA che. e svarUpa (sva-bhAva) pragaTAvavAnI kriyA che. tyAga virAga na cittamAM, thAya na tene jJAna aTake tyAga virAgamAM, to bhUle nija bhAna. 'tyAga na Take vairAgya vinA' na - zrImad rAjacaMdra dhyAna e ja vIryazakita che. dhyAnamAM ekAgratA, draDhatA ane sthiratA mukhya che. dhyAna eTale zramita thayelA mana-vacana-kAyAnA yoganI jJAnapUrvakanI vizrAMti, arthAt jJAnadazA. tema nidrA e karmajanita vizrAMti che. svapna vagaranI nidrAthI agara to vikalpa vinAnI avasthA, je dhyAna che, tenAthI mana-vacana-kAyAnA yogane vizrAMti maLe che. vinobA kahetA : 'gADha nidrA e dhyAnano ja prakAra che. ni:svapna nirdoSa nidrAmAM uttama dhyAna thAya che ane emAM jeTalo vicArono vikAsa thAya che, teTalo nirvikalpa samAdhine bAda karatAM bIjA koI sAdhAraNa kAmathI thato nathI. eka niSkAma karmayogI Akho divasa kAma karIne sUe, tyAre tenI ni:svapna nidrAmAM nirvikalpa samAdhine bAda karatAM bAkI badhI avasthAmAM Ave, te badhA anubhavo AvI zake. jeTalI sevA, kAryathI thAya che, tenAthI ghaNI jhAjhI sevA ciMtana ane dhyAnathI Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thAya che." yogadarzananA yoganuM beya citta ane vRttino nirodha. paraMtu jaina darzananI yoga praNAlikAnuM dhyeya cittavRttinirodha pachI paNa TheTha e cittavRttinA mULabhUta kAraNo jANI samajI ane nAza karavAnuM che. ane AtmarUpI pUrNatA e aMtima dhyeya che. ethI jainadarzanane sahajayoga mAnya che. te bIjI bAhya bhAMjagaDamAM paDatuM nathI. bAhya zakitao gauNa gaNe che. koIpaNa jAtanA maMtra, taMtra, yaMtra, Rddhi siddhi, samRddhi, saMpattinI jALamAM te jIvanasAdhanA bagADavA ke phasAvavA IcchatuM nathI. AMtarika vikAsamAM upayogI na hoya, evA karmakAMDonuM koI mUlya nathI. e kayAreka daMbha banI jAya che. jhenapaMtha e kharekhara bAnapaMtha che. vicAro-AvegonuM mULa jyAM che te jovuM te dhyAna. eTale ja upAsanAnA traNa bhedo 1. stuti, 2. prArthanA ane trIjuM bAna che. dhyAnamAM abheda thavAnuM che. mana-vacana-kAyAnI ekavAyatAthI saraLa rIte cittazuddhi zakaya bane che. A cittazuddhi pachI citta zAnti meLavavAnI jijJAsAno prayoga zarU thAya che. jene jaina paribhASAmAM upayogamaya jIvanadazA kahevAya che. A rIte kamika vikAsa thatAM jayAre bAta, bAna ane dhyeya e traNa kevaLa AtmabhAvamAM ekAgra banI jAya, tyAre tene Adarza bAna tarIke oLakhavAmAM Ave che. A dhyAna e ja dharmadhyAna. pAchaLathI yoga be prakAre vibhakata thayo. haThayoga ane rAjayoga. haThayoganA prayogo mahadaMze bhautika hetu arthe ja thavA lAgyA. munizrI saMtabAlajIe lakhyuM che: 'hipnoTIjhama, (saMmohanavidhA)' mesamerIjhama ane evA bAhya mAnasazakitanA prayogo ke uccATanA mAraNa ane tevI halakI zakitaono vikAsa tathA taMtra, maMtra ane yaMtronI upAsanA e badhA yoganI vikRtinA aMgo che. rAjayoga A vikRtithI dUra rahyo. AMtarika vikAsa tarapha tenuM pradhAna valaNa che. siddhio pragaTe che. paNa temAM aTakyA, to badhI mahenata niSphaLa. bahu sAvadhAnI rAkhavAnI hoya che.' hipnoTIjhama "saMmohanavidhA" no upayoga paNa mAnasacikitsAmAM ane manAdehika rogomAM saphaLatApUrvaka thAya che. kAraNa A vidyAthI mAnavInA bhUtakALamAM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaI zakAya che, roganA kAraNo-paribaLo jANI zakAya che. dhyAna-sAdhanA prasannatAnI sAthe zArIrika ane mAnasika svasthatA arpe che e nirvivAda che. dhyAna e rojiMdI kriyA banavI joIe. A svastha-samatola jIvanano rAjamArga che. vipazyanA sAdhanA e vizeSa prakAre vikArarahita potAnA AtmAne mana dvArA jotAM zIkhavAnI kaLA che. prekSAdhyAna paNa yoganI ja prakriyA che. 97 manamAM jAgatA krodha vagere Avezo ke anya saMpadanone pratikSaNa jovA, tevA saMvedano pratye jAgRta thavuM, to jotajotAmAM A vikAre nAbUda thAya, te vipazyanA. gaMdakI sApha thaI mana vikArarahita bane nirmaLa banaze. manano kharo svabhAva e ja che. 'svabhAva'mAM ramaNa karavuM e ja dharma. svabhAvamAM rahevAthI mana ane tana svastha raheze. 'sva'mAM sthira thavuM, tenuM ja nAma 'svasthatA'. koIpaNa vikAra, vRttine joI, jANIne samajIe, to emAMthI mukata thaI javAya. dhyAna-prasannatA arpe che. viSAda paNa jo samajAI jAya, to AnaMdasvarUpa banI jAya. kAusagga-dhyAna dvArA zarIra ane cittanI sthiratA prApta thatAM rUdhirAbhisaraNamAM pharaka paDe che. zarIra tathA mana tANa mukata bane che. kaSAyo maMda paDe che ane zArIrika temaja mAnasika bimArI mATe asarakAraka IlAja banI rahe che. AtmasAdhanAnA paMthamAM A ADakatarA-InsIDenTala lAbha che. 'roga thAya ja nahiM, e asalI yoga che. e jo na sAdhI zakAya to evI sthitimAM roganivAraNa mATe yogano upayoga karavo eTale haricaraNa gumAvIne ArogyaprApti karavI. matalaba vyAjanA lobhamAM muddala gumAvavuM -- vinobA. vinobAjIne cakakara AvatAM paNa tenA nivAraNa mATe emaNe dhyAna-sAdhanAno prayoga karyo nahiM. AtmasAdhanAmAM anAyAsa nirmaLa ane nirAmaya zarIra-mananI avasthA prApta thAya che, je mATenuM amodha sAdhana che dhyAna. yoga eTale paramatatva sAthenuM anusaMdhAna. sthULamAMthI sUkSmanI yAtrA. yoga zabda 'yu' dhAtu parathI Avyo che, jeno artha che 'joDavuM'. A mATe satata mathanAro te yogI, jJAnayoga, karmayoga ke bhakitayoga, traNenuM lakSya to paramatatvanI prApti ke mukita ja che. saMkalpa-sAtatyanuM sAdhanAmAM ghaNu mahatva che. nirbhayatA, aparigraha, cittavRtti Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 saMyama, AzA-apekSA ane mahatvAkAMkSAnA tyAga vagara samatvabuddhi pragaTe nahiM. samatvabuddhi vagara dhyAna asaMbhava jevo thAya. dhyAna vinA yogAvasthA Ave nahiM ane AtmabhAva keLavavA yoga Avazyaka che. AtmabhAvamAMthI ja paramAnaMda - bahmAnaMda pragaTe che. tenI AgaLa vizvanA tamAma sukho tRNa samAna che. jJAnIno sthAyIbhAva, te ja AtmabhAva. yogayukata mANasa sarva prANIone AtmabhAve nihALe che AtmabhAvathI ja abhaya pragaTe che. upAsanA vinA koI paNa siddhAMtanuM sAmarthya mAnavI potAnA jIvanamAM utArI zakato nathI. daivI saMpattinA guNomAM sarva prathama abhaya ne sthAna ApyuM che. kAraNa ke bhyanA kAraNe aneka satkarmothI vaMcita rahI javAya che. satyanI upAsanA nirbhaya thayA vagara nathI thaI zakatI. gAMdhIjI bhayagrasta hota, to satyAgrahano prAraMbha na karI zakata. mahAvIra jo satya pratye nirbhaya bhAvathI kaDhanizcayI na hota, to te vakhatanA dhArmika ke sAmAjika jIvanamAM je atyAcArapreraka balidAnanI prathA hatI, teno virodha karI zakata nahiM. hiMsA mULe bhayanuM pharajaMda che. bhayamAMthI hiMsA nIpaje che. maravAnA DaramAMthI mAravAnuM pedA thAya che. sApa paNa mANasane Dase che, te mANasanA DarathI! gAMdhIjInA AzramomAM vakhatovakhata sApa nIkaLatA, paNa kayAre koI sApa koI AzramavAsIne Dayo nahiM. sApa DasavA Ave to zuM karavuM, evo prazna gAMdhIjIe zrImad rAjacaMdrane pUchayo ane atyaMta samAdhAnakArI uttara zrImadde Akho. (zrImaddano patra na. 1, prazna naM. 27). parAvalaMbIpaNAmAMthI ke parAdhInatAmAMthI bhaya nIpaje che. Arthika, sAmAjika, kauTubika, laukika parAvalaMbIpaNuM e to mAtra mAnasika parAdhInatAnA AviSkAra che. AMtarika sAmartha vagara svAdhInatA AvatI nathI. svAdhInatA vinA mAnavI nirbhaya thato nathI. gulAma ja bhayabhIta, lAcAra ane nisteja hoya. gulAmI: vRttionI, kAmanAonI, mahatvakAMkSAonI, je laukika stare mANasane pajave che. bhayabhIta hamezAM kAyara hoya. kAyaranI ahiMsAnuM mUlya na hoI zake. bhAvinI acokakasatA, AsthAno abhAva, lAlasA, binasalAbhatInI bhAvanA pedA kare che, Ajano mANasa binasalAmatInA bhayathI pIDAya che. sAcuM bolavA mATe paNa abhaya keLavavo paDe che. gunAhita mANasa bhagavAnathI Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 99 paNa Dare che. mRtyuno bhaya to mANasane lAzavat banAvI de che. abhaya vagara ahiMsA TakI na zake. nirlepatA vagara abhayanI avasthA AvI na zake. na abhaya sarva sadguNono pitA che, ziromaNI che. nirbhaya mANasa koIne bhaya pamADato nathI ane koIthI bhaya pAmato nathI. eTale ja AnaMdadhanajIe adbhuta mastImAM gAyuM : Y "aba hama amara bhaye na mareMge. dhyAna mATe Avazyaka che: mumukSutA, prAmANikatA ane nirbhayatA. kharU baLa to nirbhayatAmAM raheluM che. zarIramAM mAMsanA locA bahu hovAmAM baLa nathI. bhayapIDita mANasa dhyAnamAM bese, to paNa saMbhavata: Arta ke raudradhyAnamAM sarI paDe che. paramatatvanuM ciMtana-dhyAna saMbhavata: bhayanivAraNamAM madadarUpa thAya. 'jIvananI dizA badalyA vagara, AcArano viveka jALavyA vagara, AhAra, AjIvikA prAmANika na hoya to ye ane gorakhadhaMdhA cAlu rAkhIne ya dhyAna thaI zake, evA khyAlathI ghaNA loko dhyAnamAM bese che.' (guNavaMta zAha) yoga eka pracalita lokapriya vidhi thaI gaI che. tAjamahala hoTelamAM bhAre phI laI, savAranA doDha kalAka yoganA kAryakramo thatAM. zokhIna dhanavaMto moTaramAM tyAM pahoMcI jatA. A kAryakrama ATha divasano raheto. enuM zirSaka 'InsTanTa yoga' tatkSaNa yoga. kaMIka pAmavAnI laganI hoya evA bhAI baheno A kAryakramamAM joDAtA. paNa sAdhanA-upAsanAmAM kazuM InsTanTa nathI. kazuM tatkSaNa nathI. koI zorTa kaTa nathI. AMkhanA palakArA jeTalA samayamAM mahAvIrasvAmIne kevaLajJAna thayuM. paNa e palakAro sADA bAra varSanI dIrgha tapasyA pachI jhabakyo. yogazAstranuM 'vivekajanma tArakajJAna' te ja kevaLajJAna. dhyAnamAM sthirapaNu zraddhA, avicaLatA, apramAda ane AkAMkSAvihinatA abhipreta che. zrImad rAjacaMdrae lakhyuM che: 'kevaLa nija svabhAvanuM akhaMDa varte jJAna. kahIe kevaLa jJAna te, deha chatAM nirvANa. chelle lakhyuM che. deha chatAM jenI dazA varSe dehAtIta, te jJAnInA caraNamAM ho vaMdana agaNita. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ciMtA-yuga ma novijJAnIoe cAra yugo varNavyA che. sattaramI sadI, te prajJAudayano yuga, aDhAramI sadI te tarka-buddhimattAno yuga. ogaNIsamI sadI te pragatino yuga ane vIsamI sadI te ciMtA - upAdhino yuga. (1) Age of Enlightenment, (2) Age of Reason, (3) Age of Progress and (4) Age of Anxiety. AjanA yuganA mAnavInuM pradhAna lakSaNa che ciMtA. ciMtAne citA samAna kahI che. citA to chelle agnithI bALe che. ciMtA harapaLa mANasane bALatI rahe che. ciMtA eTale mAnavIe svecchAthI veMDhArelo bojo. ApaNAmAM eka zabdaprayoga che: ''ciMtA korI khAya che.'' bahArathI suzobhita dekhAtA pharnIcaramAM jema udhaI aMdarathI korI korI ene khokhaluM karI nAkhe che. tema satata koratI ciMtA aMdarathI mANasane khokhalo banAvI de che, bahArathI bhale suzobhita dekhAto hoya. zraddhAno abhAva hoya, tyAM ciMtA AvIne bharAI jAya. mukhyatve ciMtA bhaviSyanI hoya. bhAvinI acokakasatA mANasane ciMtAgrasta banAve che. ciMtAnuM pRthakakaraNa A pramANe karI zakAya : darekane koIne koI prakAranI ciMtA to hoya ja che. thoDIka sAcI, arthAt sAhajika ane moTAbhAganI khoTI, kAlpanika. banI gayelI ghaTanAo, je IcchA mujaba na banI hoya, teno raMja Regrets mANasane rahyA ja kare che. jIvanabhara mANasa AvI 'rIgreTasa' jamA karato jAya che, je saravALe ciMtAnuM svarUpa dhAraNa kare che. atItane badalI zakAtuM nathI. banI gayelI, paraMtu game teTalI ciMtA karavAthI badalI na zakAya. tevI bAbatonI ciMtA 30 TakA. bhaviSyanI ciMtAnA viSayo che. (1) Arthika salAmatIpaNu, AjIvikA-sAdhana, (2) saMtAnonuM bhaviSya, (3) vRddhAvasthA-mAMdagI. Arthika ciMtA zrImaMtone vadhAre pIDe che. kAle nahiM kamAI zakIe to? saMpatti saMcaya A ciMtAmAMthI janme che. ochuM haze to jIvanadhoraNa anusAra kema jIvAze? koI Apatti AvI paDI, vRddhAvasthA ke mAMdagI daramyAna saMtAno pALaze? Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 putra ke putrI zikSita-saMskArI hoya, potAnA pagabhara hoya, dIkarI sAsare sukhI hoya, saMtAno samajadAra, tejasvI ane bhAgyazALI nIvaDe, premALa hoya, tethI vadhu moTI dhanyatA mA-bApa mATe bIjI zI hoI zake? sAthe sAthe e paNa samajavuM ke putronI kArakIrdi ke svabhAva evA na nIkaLe, to paNa temAM moTI Apatti ke niSphaLatA jovAnI jarUra nathI. koIkanA pitA ke mAtA hovuM te pote ja jiMdagInI eka acchAI che, sArthakatA che. tenI eka zItaLa chAyA che. phaLo kadAca bese ke na bese. mahAkavi geTe kahetA: 'jiMdagInA vRkSano raMga lIlo che. (Green is the tree of my Lifes) - jiMdagInuM vRkSa lIluMchama che. siddhAMtano raMga bhUkharo che. Arthika Ayojana saphaLa nIvaDe che. saMtAno sArA nIvaDe che. ane jiMdagIbharanI ciMtA vyartha sAbIta thAya che. to kadI banavAnI ja nathI, evI bAbatonI ciMtA- 40 TakA. svastha mAnavI paNa aneka manovaijJAnika kAraNosara potAne mAMdo ja samaje che ane potAnI tabiyatanI akAraNa ciMtA seve che. AvI akAraNa ciMtA 12 TakA. keTalIka ciMtita prakAranA vyakitao - worrying Type AkhI duniyAnI upAdhi mAthe laIne phare che nAnI najIvI bAbatomAM paNa mAthe ciMtAno bojo laI udAsa thaIne beThA dekhAya che. saMkalpa ane vikalpamAMthI UMcA ja nathI AvatA. nAnuM kAma paNa barobara thaze ke nahiM, tenI vyAdhi-ciMtA satata satAvatI hoya che. taddana najIvI bAbatonI ciMtA 10 TakA. kharekhara ciMtAnI bAbato arthAt evI bAbato je viSa dhyAnapUrvaka, buddhipUrvaka ane kuzaLatAthI pUrva Ayojana dvArA hala zodhavo paDe, te mATe puruSArtha karavo paDe, ane yogya paddhatithI nivArI zakAya evI sAcI bAbatonI ciMtA - 8 TakA. TUMkamAM evI 8 TakA ja bAbato hoya che, je ciMtA nahiM. paNa yogya ciMtana dvArA nivAraNa mAgI le che. AzaMkA ciMtAno pAyo che. satata ciMtA bhayanI graMthi majabUta kare che. moTI Apatti AvavA viSe akAraNa bhaya, akAraNa lokono bhaya, samuhane bhavya, emAMthI nIpajatuM ataDApaNuM, basa, Trena ke musApharIno bhaya, UMDI udAsInatAnI lAgaNI, vAraMvAra muDa badalAya, raDavuM, nirAzAvAdI vicAro, sArUM kazuM thavAnuM nathI, badhuM kharAba ja thavAnuM che evI bhIti. jIvana jIvavA jevuM nathI, enA karatAM to maravuM sArUM. saghana avasAdanI avasthA, mRtyuno bhaya, avAstavika valaNa vagere narvasapaNuM, asaMtulana, jIvana pratye asAhajika valaNa, nyurosIsa, saMbha>> dazA, Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 sAyakosIsa vagerenI vaNajhAra ubhI kare che. ciMtA nahiM, paNa ciMtana. ciMtana mahAauSadhi che. akasmAta premIo 2 varSanA mAIke TrenamAM zokha khAtara laTakIne pravAsa karyo. cA pakaDa chUTI gaI, paDayo. ghaNA divaso bebhAna rahyo paNa bacI gayo. nava varSanI uMmare pANImAM DAIva mArI, maratAM bacyo. 11me varSe ramatamAM hAtha toDayo, pachI moTarasAIkalano zokha lAgyo... moTarasAIkala lapasI jhADa sAthe athaDAI... cAra dAMta khoyA... have e e vimAna calAvatAM zIkhe che! Do. DabanAre karelA prayogomAM jaNAyuM ke vAraMvAra akasmatone bheTatA lokomAM urmitaMtranI asaMtulana thakI durghaTanAo thatI hatI. vaLI khUbInI vAta e hatI ke AvA akasmAtomAM emane potAne ja IjA thatI hatI, sAthe anya koIne nahi! ane ghaNA kissAomAM ekaja hAtha ke ekaja paga vAraMvAra bhAMgato hato. eka bALakane dara varSe kapALanA eka ja bhAga para vAgatuM ne TAMkA AvatA. A sarvekSaNamAM keTalAMka virodhAbhAsI tattvo paNa jovA maLyAM... prathama virodhAbhAsa: trevIsa TakA loko akasmAtonI paraMparA agAu khUba taMdurasta rahetAM... akasmAto sivAya koI roga ke darda nahi... ane koI oparezana paNa nahi! bIje virodhAbhAsa: phekacaravALA akasmAta premIo sArA ramatavIra hatA. paNa ramatanAM medAnamAM emane kayAreya vAgyuM na hatuM ke hADakAM bhAMgyA na hatAM... ramatanA medAnamAM e pUratI takedArIthI ramatAM ane ghera ke kAma para lapasI paDatAM ane hADakAM bhAMgI paDatAM. AvA akasmAta premIo khUba AnaMdI bephikara ane hasamukhA jaNAyA paraMtu temanAM mana caMcaLa hatAM. kaMIka asthiratA vartAvI... muzkela kAma karavAnI buddhi hovA chatAM muzkelI naDatI. javAbadArI levAnuM TALatAM. sAhasavRtti hovA chatAM teo koI bAbata paNa gaMbhIrapaNe letA nahi, temaja lagna jevI bAbato paNa gaMbhIrapaNe letA nahi. vinA vicAre nirNaya levAnI TevavALA hatA. prakRtithI prerAI vartavAnI vRtti emanAmAM jovA maLatI, jeno emane garva paNa raheto. ghaNI bAbato viSe asaMtoSa rahevA chatAM potAnAM prayatnothI ene nivAravAno nirNaya Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 e karI zakatAM na hatAM. vicArazIlatA ke yogya nirNayazakitanA abhAvane kAraNe emanI chalakAtI zakita-urjA yogya mArga vaLI na zakavAnI AvA loko akasmAtonI paraMparA sarje che. enI pAchaLa potAne ja khatama karavAnI abhAnavRtti bhAga bhajave che. moTA bhAganA AvA loko kaDaka, zistapriya Perfectionists saMpUrNatAnA AgrahI, sattApriya ane cUsta mA-bApano uchera pAmyA hoya che. temane corI ke jIMThuM bolavAnI Adato sahaja sAdhya hoya che. A vRttio akasmAtanI paraMparAno prAraMbha thAya, tyAre sAmAnyapaNe nirmULa thaI jAya che. A lokone sattAdhIzo nathI gamatA. potA para adhikAra calAvanAra pratye emane napharata hoya che. gunegAro ane A lokomAM eka prakAranuM sAmya hoya che. eka kAyado bhAMge che, bIjo potAnA hADakAM bhAMge che. sAmAnya rIte bahArathI e Adhipatyane anukULa thaI gayelo dekhAya che paNa bhItaramAM napharata saLavaLatI ja hoya che! A beu vRttio vacceno samanvaya jayAre tUTI paDe che, tyAre akasmAta sarjAya che. koIka nAnakaDI ghaTanA, ane urmi-dharatIne kaMpa lAge che!... A loko AvegathI ja dorAya che. kazuM aNagamatuM karavAno samaya Ave che tyAre enI pratikriyArUpe akasmAta sarjAya che. OU AdezanuM ullaMghana : eka vivAhita strIne vicitra roga thayo. enA kAnamAM sisoTIo vAgyA kare. gebI prakAranA jorazoranA avAja ane kyAreka ghoMghATa thayAM kare. kAna-nAka-gaLAnA niSNAta DaoN. gorDana hepala pAse e strI sAravAra mATe gaI, kazuM kAraNa jaDayuM nahi. pachI DokaTare dhIre dhIre siphatathI enA saMsAra viSenI jhINI jhINI vigato kaDhAvI, ane mULa kAraNa chatuM thayuM. e pati-patnI romana kethalika, cUstadhArmika hatAM! daMpati saMtatiniyamananA sAdhano vAparatA. romana kelikomAM AvA sAdhano vAparavAno spaSTa niSedha che. patnIno AtmA AvA adhArmika kRtyathI satata DaMkhyA ja karato hato. eNe carcamAM javAnuM choDI dIdhuM. Confessions (pApono ekarAra) paNa choDI dIdhAM. dhArmika naitika bhAvanA ke Adeza ane zArIrika jarUriyAta vacceno saMgrAma AraMbhAI cUkayo. zaMkha phUMkAyo, ane kAnamAM avAjo saMbhaLAvA zarU thayAM. je avAjo saMbhaLAtAM hatAM, te bhagavAna IzunI cetavaNInA sUra hatA, ghaMTaDIo e carcano ghaMTarAva hato. ghoMghATa e aMtarAtmAno Akroza hato. dhArmika Adezo pALavAM hatAM ane sAthe sAthe lagnajIvana paNa mANavuM hatuM. sisoTIo e beu vaccenA saMgrAmanA byugala hatAM. DaoN. hopele khUba kuzaLatAthI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 bhItaranuM dhamasANa jAgRtinA stara para lAvIne mUkI dIdhuM! jayAre mULaprazna samajAI jAya che tyAre nirAkaraNa saraLa banI jAya che! kanavarjhana rIekazanano A sacoTa kisso che. AvI ja eka anya romana kethalika gRhiNI patithI chUpAvI. saMtatiniyamananA sAdhana vApare che. patine kahevAnI hiMmata nathI paDatI. ane carcamAMthI bahAra paDatAM ja pagathiyAM parathI lapasI hADakuM bhAMge che. jANe Izue sajA karI! eka mANasane ravivAre kAma para AvavAnuM kahevAmAM Ave che. ene roSa vyApe che. kAma para jatAM ja rastAmAM AkhaDIne hADakuM bhAMge che. AvA aneka kissAomAM manamAM rahelI gunAhita graMthi akasmAto karAve che. custa mA-bApano ahama, chokarAnA mananI dhRNA-dhikakAra, ene dabAvI bephikarA dekhAvAnI vRtti, paNa mULa hUMphanA abhAva thakI, premanA abhAva thakI, dIkarAmAM napharata pedA thAya che ane saMyama temaja niyaMtrita vRttionA abhAvathI aneka akasmAtono bhoga banavuM paDe che. alsara-cAMdA : vividha prakAranA alsaro jevAM ke DyuoDInala alsara, gesTrIka alsara tathA alsareTIva kolAITIsa vagere pakavAzaya, hojarI tathA AMtaraDAmAM udbhave che. vividha prakAranA alsaro - cAMdAo e Ajano yugapravartaka roga che. alsaranuM pramANa 16 varSathI nIcenI uMmaranA kizoromAM ochuM jovA maLe che. jema jema uMmara vadhatI jAya che, tema tema enI zakyatA vadhatI jAya che. IMglenDanA 45 thI 54 varSanI vaccenI ummaranA mAnavIomAM 10 TakA DayuoDInala ane gesTrIka alsarathI pIDAya che. amerikA ane skenDenevIana dezomAM paNa eTaluM ja pramANa che. ethI ulTuM AphrikA ane eziyAnI grAmINa vastImAM enuM pramANa ochuM che. alsaranuM pramANa puruSo karatAM strIomAM ghaNuM ochuM che. kAraNa ke A bimArInAM mULamAM purUSono vyavasAya ke dhaMdho ane vyavahAra mahattvano bhAga bhajave che. doDadhAma ane satata tANa-bhAraNayukata jIvana jIvatA bhAre javAbadArIbharyA hoddA dharAvanAra vyasta puruSomAM alsaranuM pramANa khUba ja vadhAre jaNAya che. jayAre kheDuto, majurInuM kAma karanArA loko, paTAvALAo vagere haLavI javAbadArI dharAvanArA lokomAM enuM pramANa ochuM jovA maLe che. 35 varSanI nIcenI uMmaranA mANasomAM gesTrIka alsara karatAM DiyoDenala alsaranuM pramANa cAra gaNuM jaNAyuM che. paraMtu 45 varSanI uMmaranAmAM e bevaDuM jaNAyuM che. IMglenDa karatAM skaoNTalenDamAM pramANa vadhAre che. bhAratamAM vadhAre che. bhAratamAM rezIo che 30:1. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 yuvAna vaye thatA alsaramAM moTebhAge enA kuTuMbamAM ke vaDaAvomAM alsara hovAnI zakyatA vadhAre hoya che. blaDa grupa 'O' 'o' vALI vyakitane anya blaDa grupovALI vyakitao karatAM alsaranI zakyatA traNa gaNI hoya che. A darda vArasAgata khAsiyatarUpe paNa jovA maLe che. alsarone Disease of Stress and Strain paNa kahevAya che. ene sTresa alsara paNa kahevAya che. zaherI saMskRtimAM mazInanI jema doDatA vhAITa kolara jobavALA loko satata tANa ane bhAraNa heThaLa kAma karatAM hoya che ane alsarano bhoga bane che. mAnasika ciMtA ke bhAraNa - tanAva thakI magajamAM AvelI perAsimpatheTika narva (jJAnataMtu) 'vegasa'mAMthI sIdhI rIte hAIDrokalorIka esIDa jhare che, ane ADakatarI rIte gesTrIna nAmano horamona paNa jhare che. mAnasika kAraNo uparAMta paNa na pacelo khorAka, kephI padArtha vagere thakI paNa AvI paristhiti pedA thAya che. ane pachI jarUra karatA vadhAre satata pAcaka raso jharavAthI alsaranI bimArI thAya che. zArIrika stare penkrIAsa graMthimAMthI jharatA raso esIDane samatola rAkhe che paNa penkrIAsanI kAmagIrI asaMtoSakAraka hoya, to paNa alsara thAya che. bhUkhyA peTe ke uttejanAtmaka avasthAmAM jo pepsIna-pAcaka raso jhare, to emane jarUrI khorAka na maLatAM hojarI ane pakavAzayane nukazAna pahoMcADe che. ane hojarInI AMtaratvacA- myukosAnI pratikArazakita ghaTI jatAM, AvI paristhiti pedA thAya che. IrSyA ane dhikakAra jevI vRttio alsarane janma Ape che. IrSyAthI mANasa manamAM ne manamAM baLe che, peTamAM baLatarA thAya che evA zabdaprayoga paNa IrSALu mATe vaparAya che ane sAce ja IrSAthI esIDa jharatA IrSALunA peTamAM baLatarA ja thAya che! satata dhRNA ke dhikakAranI lAgaNI mAnavIne jaMpavA nathI detI ane magaja para evI asara kare che ke saravALe AvI vyakita alsarano bhoga bane che. alsara uparAMta snAyuonA saMkocana thakI thato mAthAno du:khAvo tathA mAIgrena prakArano mAthAno du:khAvo, AdhAzIzI paNa mahad aMze tANa ane bhAraNathI thAya che. IrSA-adekhAI-yugapravartaka duSaNo Ayn Rand - AIna renDe Adhunika yugane IrSAnA yuga tarIke oLakhAvyo che. aMgrejImAM IrSAne Green-Eyed Monster- lIlI AMkhovALo rAkSasa kahyo che. ApaNAthI caDiyAtAnI ja ApaNe IrSA karIe chIe. pachI enI saphaLatA ke siddhinI adekhAI karIe chIe. IrSA ane adekhAI eka ja sikakAnI be Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 bAju che. bIjAmAM kazuMka IcchavA yogya che, je potAmAM nathI. e abhAva jayAre korI khAya tyAre IrSA janme che. Inadequacy is the mother ofEnvy. aparyAptatA Envy a khatA adekhAI nirmANa kare che. TI.vI.mAM eka sAbunI jAherakhabara AvatI. usakI kamIjha merI kamIjhase sapheda karyuM. pelAnuM khamIsa mArA khamIsathI ujaLuM kema?' are tuM paNa tAruM khamIsa ujaLuM kara, pelAnA khamIsanI adekhAI zA mATe? TI.vI.mAM eka TI.vI.nI jAherAta AvatI. e TI.vI. kevuM? Your Neighbour's Envy' tamArA paDozI tamArA TI.vI.nI adekhAI kare evuM eTale tame koI sArI cIja vasAvo, pahero, vAparo to tamArA paDozI tamArI adekhAI karavAnA ja. kare.. e svAbhAvika che, evI jIvanarIti AjanA jIvanamAM sthira thaI gaI che. IrSAnuM kalcara ApaNI sIsTama'mAM bhaLI gayuM che. mANase aparyAptatAmAMthI chUTavA pUrNatAnI zodha karavI joIe. IrSA-adekhAI nahiM. nobela prAIjha vijetA elekjhAnDara solTanI strIne lakhyuM che: tame ThaMDImAM thIjI nathI jatA, bhUkha ane tarasa tamane pIDatAM nathI, tamArI keDa bhAMgI nathI gaI, tamAra beu paga sAbUta che, tamArA beu hAtha kAryakSama che, emane vALI zako cho. kAne sAMbhaLo cho. AMkhe juo cho; to konI adekhAI karo cho? ane zA mATe? ApaNI adekhAI jIvanazakitane gaLI jAya che. AMkho coLI spaSTa jAo. haiyAne pavitratAthI bharI do... ane jeo tamane cAhe che, tamArI zubhakAmanA kare che. temanI sauthI vadhu khevanA karo. - e vizvanI sauthI amUlya ghaTanA che. saravALe A tamArA nATakano chello aMka hoya! pAtaMjala yogamAM Aja vAta kahI che. IrSA, adekhAI, bhaya, dhikakAra, koIka ghaTanA ke kAryanA pratikArarUpe ja hoya che ane dareka AvI pratikriyAthI zarIra ane mananI zakitano vyaya thAya che, aneka rogo pedA thAya che. AvI pratikriyAothI bacIne rahIe, to vipula zakitano saMcaya thAya che, jeno viniyoga ucca kSamatAo mATe karI zakAya. badhAne agresara thavuM che. darekane vaTAvI pahelA naMbare AvavuM che. A prathamatA Ajano mahAroga che. nizALomAM prAraMbhathI ja spardhAne poSavAmAM Ave che. A mahArogane pratiSThA ApavAmAM Ave che. zikSaNaprathA ane aneka vyavasAyo-udyogo hariphAI ane sarakhAmaNI para ubhAM che. bIjAne pADIne UMcA thavuM che. ThoTha chokaro pAsa thAya, to mA-bApa peMDA vaheMce. hamezAM prathama naMbare Avato chokaro bIjA naMbare Ave, to ghera mAra paDe. banDa rasele konkavesTa oNpha hepInesa'mAM lakhyuM Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 che ke, spardhA e mAnava saMskRtimAM phelAyeluM jhera che. AmAMthI nIpajelI AjanI uMdara-doDa, reMTa resa mAnavIne becena banAvI de che. jaMpavA nathI detI. bhautika mahAtvAkAMkSA A roganA mULamAM che. kaoNnDaoNraoNTe lakhyuM che: Enjoy your life without comparing it with that of another. potAnI sarakhAmaNI koInI sAthe paNa karyA vagara AnaMdathI jIvo. keTalAka mANasonI UMcAI Local sthAnika hoya che. enI AsapAsanA loko vAmaNA hovAthI e UMco bhAse che! TIkA e IrSAnI nIpaja che. mANasa badhAnI TIkA karye jAya che. TIkA sAMbhaLavAno vAro Ave, tyAre khaLabhaLI ure che. TIkAno javAba kyAre paNa vaLatI TIkAthI na Apo. . jIvana, arthahIna kSullaka jhaghaDA, vyartha pravRtti, niMdA ane adekhAI jevI bAbatomAM veDaphI nAkhavA jeTaluM lAMbu nathI. are... prema karavA paNa A jiMdagI TUMkI paDe che, jIvana guMcavaNabharI vigatomAM veDaphAI na jAya, te mATe mANase badhI bAbatone sAdI ane sarala banAvavI joIe ane pote paNa sAdA banavuM jAIe. haeNnrI DeviDa thoroe konkorDathI dUra volDana sarovaranA kAMThe jhUMpaDI bAMdhI. hara eka pAna-phUla vanaspatine oLakhato - emanI sAthe vAto karato. sarakAranI koI suvidhAno upayoga nhoto karato. pRthvI kaMI sarakAre nhotI kharIdI. eNe TekSa bharavAno InkAra karI dIdho. sarakAre ene jelamAM mokalAvyo. mitroe TekSanA paisA bharI thorone choDAvyo. samartha mAnavI jhUMpaDI bAMdhIne rahyo. kavi tejanI kavitA che. 'valA taoNjI vATa te zuM jhUMpaDI badhaI - phooMse sajAI". paramAtmAnA paMtha para jhUMpaDI bAMdhI ene phlothI sajAvI. kadAca Izvarano tyAM ja bheTo thAya. zaheranI saDako para nahiM ! adekhAIthI pittano upadrava thAya che ane IrSAthI peTamAM baLatarA thAya che. AjanA IrSAyugamAM thoronI jema sarvathI mukata rahevuM, IrSA adekhAIthI mukata thaIne jIvavuM, e eka tapazcaryA che. siddhi che. mAnavIe anasUyatA (IrSAno abhAva) RjutA keLavavI joIe. adekho mANasa kadI Rju nathI hoto. tamArA chUpAmAM chUpA vicAra paNa pavitra rAkho, kAraNa ke teomAM adbhuta sAmarthya raheluM che. dareka paLe tame tamArA vicAro vaDe tana tathA manane lAbha athavA nukazAna karatA hovAthI, tame kevA vicAro karo cho, te avazya tapAsatA raho. ekAMtamAM mANasa je vicAre che, enAthI enuM cAritrya ghaDAya che. IrSA-adekhAIne pravezavA na do. IrSA bhArelo agni che. kayAre paNa visphoTa thAya. jIvanapathamAM kayAreka to mANasane Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 samajAya che ke adekhAI e ajJAnanI nIpaja che. zrImad rAjacaMdra kahetA: jene ghera A divasa kaleza vagarano, svacchatAthI, zaucatAthI, saMpathI, saMtoSathI, saumyatAthI, snehathI, sabhyatAthI, sukhathI jaze, tene ghera pavitratAno vAsa che. prabhunirmane koI ghaTanA nirarthaka nathI hotI. e mahatu ta samajAI jAya, to ghaNo upadrava TaLI zake. nivArI zakAya evuM hoya, enA upAyanI ciMtA karavI, tenuM nAma bodhidurlabha bhAvanA, kema ke evuM jJAna maLavuM bahu ja durlabha che. svastha mana e jJAnaprAptinI pUrvazarata che. sarvAgI nirAmayatA mATe amerikana meDikala esosIezane keTalAMka guNonI, zakitaonI AvazyakatA darzAvI che. 1. bhAvAtmaka sthiratA, 2. judI judI tANa vacce svastha rahevAnI zakita. 3. pukhtatA. Maturity. 4. vAstavikatA pArakhavAnI samaja. 5. dIrghadraSTi. 6. premALa svabhAva. 7 umaMgathI utpAdaka kAma karavAnI kSamatA. 8. bhUkha, tarasa, kAmecchA vagerene ahiMsAtmaka rIte saMyamita karavAnI zakita. 9. jAgRta aMtarAtmA. premamAM prema karavAnI kSamatA, jemAM karuNA, maitrI, Adara, sahAnubhUti, parAnubhUti vagereno samAveza thaI jAya che. hRdayanA guNo sTethoskopathI tapAsI na zakAya. e aneka AyAmomAM pragaTe ja che. yogazAstra mujaba je kalezone lIdhe mAMdagI Ave che, te A pramANe che. 1. avidhA, 2. ahama, 3. rAga, 4. veSa, 5. abhitiveza - jaDatA. jIvanane aMte kayAreka samajAya che ke ApaNe jene himAlaya jevaDuM mahatva ApeluM, te to mAtra kSaNika parapoTA jevuM nakAmuM ja hatuM amerikAnA khyAtanAma DaoNkaTara je. eca. TilDana kahetA: asaMtoSa, ciMtA, bhaya, du:kha, krodha, kAmavAsanA, hatAzA, AtmaglAni, abhimAna, ahaMkAra, IrSA, keSa, niMdA, jUThuM bolavuM, apramANikatA, bejavAbadArIpaNuM, gerasamajano lAbha levo, koInA vizvAsano durUpayoga, A badhI bAbato cetAzakitano kSaya kare che ane samaya jatAM haThIlA rogo utpanna kare che. svArthI prakAranI mahatvAkAMkSA bimArIne notare che. DaoN. normona kajhInsa anubhavathI tAravyuM che. jiddI svabhAva ane durAgrahathI hRdayaroga thayo hoya, evA aneka dardIone huM jANuM chuM. bhagavAna buddhe potAne cikitsaka gaNyA hatA. - kRpaNatA: mANasa upavAsa kare che, ahAratyAgano, Arthika upavAsa kema karato nathI? parigraha tyAgano? hovA chatAM tyAga jeTalI udAratA na dekhADavI, e saMkucita mananI saMjJA che. AvA saMkucita kaMjusonI lohInI dhamanIo paNa saMkocAI jAya evo saMbhava hoya che. saMkucita dhamanIo saMkacita svabhAvanuM lakSaNa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 ke pratIka che. badhA kRpaNone dhamanI avarodhaka na paNa thAya, ghaNAMne kabajiyAta thAya che. jene kAraNe verIko veInsa, sAraNagAMTha, harasa, masA, phiyulA jevI takalIpho ke hRdayanA, lIvaranA ke karoDanA maNakAnA mahArogo paNa thaI zake che. kRpaNatA svayaM eka roga che e samajavuM jarUrI che. ene pagale zArIrika rogo utpanna thAya che. DokaTaro paNa A tothI vAkepha nathI hotA, te dardI kayAMthI hoya? koIpaNa meDikala kolejamAM zikSaNa nathI apAtuM ke lobha eka roga che. parigraha e saDo che. hiMsA, IrSA, krodha, kAma, asatya badhA roga che. pAyAnA roga che je jaDa ghAlI beThelA che. DokaTaro moTe bhAge je roganA nidAna kare che e to ghaNe bhAge pelA mULa rogomAMthI phUTelI kUMpaLo, kaLIo, phaLo che. kaMjusa paNa potAne karakasarIyA tarIke oLakhAve che. A eka AtmavaMcanA che. saphaLatA taraphanI doTa: AvI doTamAM mahattvAkAMkSIo potAnI pUrI tAkAta lagAvI de che. kyAreka gajA uparavaTa kheMce che, tRSNA ane niSphaLatAno bhaya khUba bhAraNarUpa banI jAya che. AvA lokone anidrA, cakakara AvavA, kaMpavA, ubakA, moLa jevuM thavuM, vagerethI pIDAya che. hatAzA, thAka vagere rojiMdo krama banI jAya che. sAme pakSe yogya vyakitane halakI kakSAnuM kAma karavuM paDe che, tyAre judA ja prazno sarjAya che. paLe paLe enuM svamAna haNAtu jAya che ane samaya jatAM pepTIka alsarano bhoga bane che. hatAzAbharyuM valaNa, zraddhAno abhAva grumeToIDa ArtharAITIsa (eka prakArano saMdhivA)ne janma Ape che. eka yuvatInA premIe anya zaheramAM nokarI svIkArI. yuvatInA manamAM ThasI gayuM ke lagna TALavA ja e bhAgI chUTayo che, ane ene pAcho lAvI zakAya ema nathI. A manodazAmAM eka divasa philmamAM praNaya draSya jotAM ja enA ghUMTaNamAM pIDA upaDI ane krame krame enA badhA sAMdhA jhalAI gayAM. DokaTaroe nidAna karyuM ameToIDa ArtharAITIsa! AvI AMcakAo ApanArI ghaTanAo eTalI hAnikAraka nathI hotI. paraMtu mAnavInI e ghaTanAo pratyenI valaNa roganA niyaMtraNamAM mahattvano bhAga bhajave che. yunivarsiTI opha rocesTaranA DokaTara Arthara zemele 192 dadIonA parIkSaNa pachI tAravyuM ke 80 TakA kesomAM nirAzAvAdI valaNa ja roga mATe javAbadAra hoya che. hatAzA, satata glAnimaya mAnasika avasthA, nirasa jIvana, hUMphano abhAva vagere mAnasika AghAta nIpajAve che ane rogane janma Ape che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 AcArya amitagatie cAra bhAvanAono ullekha karatAM kahyuM che: satveSu maitrI, guNISu pramodaya, kilasTeSu jIveSu kRpA paratvam / mAdhyastha bhAva viparIta vRto, sadA mamAtmA viddhAtu deva // arthAt : prANImAtra pratye maitrI ho, guNIjano prati pramoda ho, du:khIonA prati karuNA ho ane dveSabhAva rAkhanAra pratye mAdhyastha bhAva-samabhAva ho ! dayAhIna mAnavInuM jIvana zuSka hoya che ane AvA mAnavIo mAthAnA du:khAvAno bhoga bane che. jene koI pratye maitrIbhAva nathI, enuM jIvana kaMTALAjanaka banI jAya che, e paNa vividha rogone AmaMtrI bese che. jene nAnapaNamAM hUMpha nathI maLI hotI, tarachoDAyelAM hoya che, teo asalAmatInI bhAvanAthI grasta hoya che, bhayabhIta hoya che ane kAlpanika mAMdagInI atizayoktibharI vAtomAM rasa letA thaI jAya che. Hypochondriac banI jAya che. DokaTaronI vaNajhAra pAchaLa bhaTake che. emano hetu sAravArano nathI hoto... paNa hUMpha ane sahAnubhUti meLavavAno hoya che. potAnI vedanA koI sAMbhaLe, hamadardI darzAve, AzvAsana Ape, be mIThA bola bole, e ja hoya che. pITasbarga yunivarsiTInA DokaTara viliyama ogaSTane AvA dardIonuM grupa sarvekSaNa karyuM jemAM eka vAta nirvivAda jaNAI ke AvA dardIo- badhA ja dardIo mAtAothI tarachoDAyelAM hatAM! ghaNAkharA kissAomAM DokaTara jeTalI mAtrAmAM dardIne sAjA karavAno prayAsa kare che. teTalI ja mAtrAmAM dardIno 'pAro' UMce caDhe che. manovaijJAnika samajaNa ke khulAsA dardI svIkAravA ja taiyAra nathI hoto. ke AvA dardInA zArIrika lakSaNo koI cokakasa nIti-niyamone anusaratAM nathI. koI khUba rahasyamaya rIte enAM lakSaNo zarIranA eka avayava parathI bIjA avayavo para aDDo jamAve che. 'DIsplesamenTa'... eka prakAranI becenIne pIDAnuM nAma ApI hamezA dardI atizayokita bharI vedanAnI dAstAna varNavato hoya che. paraMtu DokaTara ane dardI vacce baoNlarUmanA DAnsanI jema TharAvika pagalAM 'Steps' goThavAI jAya che.! prathama to dardInA Agraha ane AkraMdane vaza thaI DokaTara pUrI cakAsaNI ane parIkSaNa hAtha dhare che. pachI badhA prakAranA upacAro eka pachI eka zarU thAya che. dareka upacAra pachI dardIne thoDuMka sArUM lAge che. paNa pachI enI hAlata UlaTI bagaDavA mAMDe che. badhA saMbhavita upAyonI ajamAyeza bAda 'koI phAyado thayo nahiM evI Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 sthiti AvIne ubhI rahe che. DokaTara ane dardI beu hatAza thaI jAya che. DokTara cIDAya che ane dardI bIjA DokaTarane zodhe che. A ghaTamALa cAlu ja rahe che. AvA dardIo mAMdagInuM khUba gaurava anubhave che. keTalAM, kevAM moTA moTA DokaTarone kansalTa karyA, keTalI TesTo, keTalAM phoTA kaDhAvyAM keTalA divasa, kaMI kaMI hospiTalomAM rahyAM. kevaDo kharca karyo, koNa koNa, kevA loko khabara kADhavA AvyA, e viSe garvathI vAto karatAM thaI jAya che ane mIThuM-maracuM bhabharAvI atireka bharI vAto kahetAM thAkatAM nathI. Do. ricArDaAzare AvI sthitine MUNCHHAUSEN SYNDROME nAma ApyuM che. baeNna vaoNna munakAusena eka jarmana aphasara hato. ene yuddhakoLanI potAnA zauryanI-vIratAnI kAlpanika gulabAMgo mAravAnI Adata hatI. mAnI na zakAya evI allAdInanA jAduI cirAga jevI vAto hAMkayA karato. AvA dardIo ghaNA kAraNosara potAnI mAMdagInI yogya cikitsA mATe niSThApUrvaka DaoNkaTarane havAle karI zakatA nathI. pIDAmAMthI bacavA mAgatA nathI. arthAt sAjA thavA mAgatA nathI. enuM manovaijJAnika kAraNa e che ke dardI ajJAtapaNe mAne che ke jayAM sudhI e pIDAI rahyo che, tyAM sudhI moTI-mAMdagI, vadhu AkarI zikSArUpI mAMdagIthI surakSita raheze, bacI jaze. jo A mAMdagImAM sAjo thaI gayo, to gaMbhIra mAMdagIno sAmano karavo paDaze. eTale sAjA thavAnI vAta ja khataranAka che, evuM manamAM ThasI gayuM hoya che. e sAjo ja thavA mAgato nathI. mAMdA rahevAmAM ja ene AnaMda Ave che. potAne sAjo karavAmAM DokaTaranA hAtha heThAM paDe che, eno paNa dardIne AnaMda hoya che! Do. cArlsa hAle AvA dardIonI cikitsAmAM emanI sAthe huMphabharyA maitrIsaMbaMdha keLavavAno-vizvasanIya saMbaMdha sthApavAno, jIvanamAM rasa letA karavAno anurodha karyo che. have moTI gaMbhIra mAMdagInI zikSA-sajArUpe apekSA ke saMbhAvanA e ajJAta mananI gunAhita vRtti ke lAgaNInI nIpaja hoya che. manasA karma: mAnasika karma mAtramAMthI paNa gunAhita lAgaNI udbhave che. e lAgaNI pIDAkAraka hoya che. dabAvelI lAgaNI ulaTabhera upara Ave che paNa judA ja svarUpe dekhA de che... zArIrika lakSaNorUpe ke kazuMka gaMbhIra banavAnuM che, evA bhayanI lAgaNIrUpe. ajJAta mana bALaka jevo tarka laDAve che ane AvA dardIo gunAhita lAgaNIone puSTi Ape che. jema avikasita magaja, vicAra ane kArya vaccenI Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 bhedarekhA samajatuM nathI, tema A dardInuM mana vicAravuM ane karavuM enI vacceno bheda samajAtuM nathI. emane mATe vicAravuM eTale ja karavuM. ane jeTalI kRtya mATe javAbadArI hoya, eTalI enAM vicAra mATe hoya, hovI joIe! bosTananA manasvida DaoN. cArlsa viliyama hAlanA sarvekSaNa ane anubhavamAM jaNAyuM che ke moTAbhAganA AvA dardIo vaDilo pratye abhAnapaNe paNa dhikakAranI lAgaNI dharAvatA hoya che. ajJAtapaNe vaDIla mRtyu pAme ema IcchatA hoya che ane AvI IcchA mAtrathI gunAhita graMthi baMdhAya che. baMdhAyelI rahe che ane pIDAnI apekSAno prAraMbha thAya che. gunAnuM nivAraNa pIDA bhogavavAthI thAya che ema ajJAta mana mAne che ane gunAnI mAtrA pramANe sajA hovI joIe, Avazyaka che eTale jyAre AvA dardIo abhAnapaNe vaDIlonuM mRtyu Icche che, tyAre enI sajArUpe potAne mRtyu ja AvavuM joIe evuM paNa mAnI le che, eTale A saMjogomAM mRtyuthI haLavI vyAdhine saharSa AvakArI, svIkArI le che, ane jo AvI vyAdhimAM mukata thavAno avasara Ave, to mota sAme ja ubhuM hoya, evI hAlata thAya... eTale maravA karatAM mAMdu paDavuM sArUM, e ukitanI rUe mAMdA ja rahevAnuM pasaMda kare che. mAnavI manamAM paNa je karma kare che, tenI sajA enuM zarIra paNa bhogave ja che. - jaina darzanano mukhya siddhAMta che : prANIpAtra sAthe maitrI, maMgalabhAvanAmAM jagatanA sarva jIvone huM khAvuM chuM, teonI pAse mArA aparAdhonI mAphI mAguM chuM, sarva jIvo mane kSamA Apo-ema prArtha chuM, mAre sarva jIvonI sAthe maitrIbhAva che, koInI sAthe mAre vaira-virodha nathI-e abhuta ane udAttatama bhAvanA che. mAnavI nirmaLa thaI jAya che evo saraLa mAnavI aneka manodaihika rogono bhoga banato aTakI jAya che. mAnasika stare AvI zubha bhAvanAo zarIrane paNa nirogI rAkhe che. zArIrika stare bAhya tapanuM uNodarI, cauvihAra, rAtribhojanano tyAga, AyaMbila, pauSadha, upavAsa, comAsAmAM lIlotarIno tyAga, saceta pANI nA vAparavuM, vagere vrato niyamo ane kriyAone Arogyaprada gaNAvI che, jene Adhunika vijJAne paNa samarthana ApyuM che. zarIranI samajadArI: mAnava zarIramAMthI aDadhI thAIroIDa graMthi kADhI levAmAM AvI hoya, to bAkInI aDadhI kadamAM vadhI jAya che... jarUra karatAM paNa vadhu...! jo eka kIDanI kADhI nAkhavAmAM AvI hoya, to bIjI kIDanInuM kada vadhI jAya che. anya graMthio paNa vadhArAno bojo uMcakavAmAM potAno hAtha laMbAve che. "necara olaveIjha TrAIjha Tu saravAIva. zarIra koI paNa bhoge, athAga prayatna paNa, TakI rahevAnI pUrI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 113 kozISa kare che. eka bALaka udaramAM AkAra dhAraNa kare che, tyArathI ja enAM poSaNa mATe mAtAnAM zarIramAM dUdhanI taiyArIo zarU thaI jAya che. eka rakatavAhinI ghA lAgatAM kapAI jAya che, lohI vahevA mAMDe che, tyAre ArTIrIala prezara nIcuM AvI jAya che. ghAmAM phAIbrInano gaThTho baMdhAI jAya che... ane lohI baMdha thaI jAya che. jayAre hAtha, paga ke anya avayava bhAMge che, tyAre tUTelAM hADakAMnI tikSaNa ANIo snAyuo ke rakatavAhinIne cIrI nAkhe evI sthiti ubhI thAya che, tyAre paNa zarIra sAvaceta banI jAya che... ghAnAM vistAramAM lohI gaMThAI jAya che... rUdhirAbhisaraNa vegavaMta banI jAya che. avayavane sojo AvI jAya che. pezIone jarUrI evA poSaka tatvo jakhamanAM vistAramAM ToLe vaLI jamA thaI jAya che... zarIranI tamAma kriyAo jakhamane durasta karavAnA bhagIratha kAmamAM lAgI jAya che...! zarIranI durasta karavAnI, rUjha lAvavAnI kriyAnI jANakArIe Adhunika vADha-kApa-sarjarIne janma Apyo che. rUjha lAvavAnI kriyA para koI tajajJane koI aMkuza hoto nathI. zarIramAM jo A khUbI na hota, to koI oparezana kadI zakaya banyuM na hota. mAnavacita ane zarIramAM punarnirmANa, durastI samArakAma pUrti, eka avayavanuM kAma anya avayave upADI levAnI sahAkara pravRtti, vagere mATe virATa prANazakitavAITala phorsa athavA lAIpha phorsa ke prAkRtika Avega AkaMTha bharelo paDayo hoya che. vijJAnanI tamAma cikitsA paddhatioe A khUba mahatvanA pAsAM tarapha durlakSa sevyuM che. zarIra ane mananI tamAma zakitao suSuptAvasthAmAMthI jAgRta karI, zarIra sAthe mana ane AtmAnI mAvajatane lakSamAM laI thatI trividha cikitsA ja dehadhArI cetanavaMta mAnavInI yathArtha cikitsA hoI zake. AtmavizvAsanI bhAvanA zarIranA taMtro jhIlI roga pratikAraka asaro pedA kare che. kabIre yathArtha kahyuM che. mana jAe to jAna do, mata jAne do zarIra, manane mUrNa banAvI zakAya che. paNa zarIrane nahiM. - zArIrika ane mAnasika-kAryazIlatA parizramathI keLavAya che. vikAsa ane vRddhi pAme che. ane ghasAro nathI lAgato paNa baLa maLe che. jayAre koI avayava niSkriya thaI jAya, tyAre zoSAI jAya che. nirmAlya thaI jAya che... snAyuo ane anya avayavonI jema buddhi, vicArazIlatA, naitika bhAvanA paNa zramanA abhAve khavAI-korAI jAya che... mAnavInI carama vRddhi ane vikAsa mATe parizrama Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 anivArya che. Shifting Syndrome: doDadhAmamAM khUba ja vyasta ane racIpacI rahenAra vyakitaomAM keTalAMkane aMdezo hoya che ke vadhu paDatI doDadhAma emane zArIrika ane mAnasika rIte thakavI nAkhe che. AvI vyakitaone zarIra agamacetI rUpe cetavaNInI saMjJAo ApI de che. dA.ta. koI jUno jakhama pharI pIDA kare che ke TAMkA pAkI jAya che, ke cAmaDI para kAca jevuM nIkaLI Ave che ke mAthAno du:khAvo zarU thaI jAya che. A eka evI signala sIsTama che, je pIDA ubhI kare che, chatAM eka paragaju mitranI garaja sAre che. e cetavI de che... bhAI jarA dhIrA paDo....! paraMtu mahendra aMze A cetavaNI baherA kAna para athaDAya che. ane mANaso AvI saMjJAonI cikitsAmAM anAyAsa sarI paDe che... ane pIDApurNa lAlabatI nirmaLa karavAmAM saphaLa paNa thAya che, tyAre paNa zarIra potAnI jIda choDatuM nathI... e pharI cetavaNI Ape che. navI saMjJAo Ape che. yAne navI pIDA ubhI kare che. paNa mAnavI pAcho e pIDAnA nivAraNamAM paDI jAya che. ane taka cUkI jAya che...! zarIra ane Avego avibhAjaya che sTokahomanI kerolIna InsTITayuTanA Do. lenArTa levIe 20 volanTIaronA jUtha para prayogo karyA... eka divasa emane cAlu sAmAjika philma batAvavAmAM AvI. pachI temanAM pezAbanuM pRththakaraNa karavAmAM AvatAM jaNAyuM ke eDrInalIna ane noraeDrInAlIna horamonsa ochA pramANamAM bahAra paDyA hatAM. bIje divase eka laDAIne lagatI philma, trIje divase eka komeDI, cothe divasa eka karUNAMtikA philma, pAMcame divasa DrAkulAnI bhayAnaka philma batAvavAmAM AvI ane parIkSaNamAM jaNAyu ke horamonsano khUba jaththo graMthiomAMthI bahAra paDayo hato. mAtra sinemAnA mAdhyama dvArA anubhavelA umi-saMvedanoe zarIranI rAsAyaNika prakriyAmAM jabarA pheraphAra karI mUkayA hatAM. khAsa karIne hiMsaka prakAranI philmoe. hAvarDa yunivarsiTIno Do. viliyama jemsa (vikhyAta sAhityakAra henarI jemsanA bhAI) ane DenmArkanA mAnasazAstrI Do. sI.jI. lAMje A dizAmAM vyApaka saMzodhano karyA che. sAmAnya samaja evI che ke tame udAsa cho, eTale raDo cho... tame bhayabhIta cho eTale haiyuM thaDake che. eTale ke prathama uttejanAtmaka ghaTanA (Stimulus) urmione janma Ape che (E) je (Physiological Responses- zArIrika pratikriyA sarje che. eTale ke SE.P.R. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115. paraMtu jemsa ane lAMjanA siddhAMta anusAra sAco kama S.P.RE. che. dA.ta. jayAre du:khamAM paNa tame hasavA mAMDo, tyAre du:kha ochuM thAya che. zubhaciMtana, prArthanA, prabhumAM citta parovavuM vagere pravRttio du:kha haLavuM kare che. mANasa haLavAza anubhave che ane udAsI dUra thAya che. yama-niyama-saMyama, satya ahiMsA vagere jevI bhAvanAonuM jIvanamAM yathArtha pAlana paNa mAnasika rogo ke manodaihika rogo thatAM aTakAve che. mAnavI mAnasika ane zArIrika rIte vadhu svastha rahI zake che. saMkhyAbaMdha rogo jemAM asthamA, dama, ghaNA prakAranA cAmaDInA rogo thAIroIDa graMthinA rogo, DAyAbiTIsa, hRdayaroga vagereno samAveza thAya che, te sAIkosomeTIka che. ApaNe kutsita vRttio dAbI daIe chIe ane jarUrI horuM paherI laIe chIe. paraMtu A vRttio nirmULa thatI nathI. A mAtra manane phosalAvavAnI eka Adhunika tarakIba ja che. Do. vahAle tAravyuM che ke A tamAma dharabAyelI vRttio ajAgRta manamAM hovA chatAM zarIra emane pichANe che, eTaluM ja nahi paNa pratibhAva paNa dAkhave che. ajAgRta manano ApaNA vartana para vyApaka prabhAva paDe che. hRdayanuM dhabakavuM, hatheLImAM parasevo thavo, snAyuonuM saMkocana, emAMthI nIpajatI taMga avasthA, badhA zArIrika lakSaNo ApaNe anubhavIe chIe. A lakSaNo nivAravAnA prayatnamAM akudaratI vartanane AmaMtrIe chIe. paraMtu lakSaNo pAchaLanA mULa kAraNanI zodha karatA nathI. aniyaMtrita Avego, kaSAyo vagere AnA mULamAM hoya che. tamAma graMthiothI mukata mAnavI sAmAnyapaNe saMbhavI na zake. gAMTho choDI nigraMtha thaI jAya to mukata dazAne upalabdha thaI jAya! zrImad gAyuM: 'kayAre thaIzuM bAhyAMtara nigraMtha jopaNa sAmAnya mAnavI gAMThothI baMdhAyelo rahe che. uparAMta paragajU paNa hoya che. je gunhA nathI karyA, teno Topalo potAnA para oDhI sajA bhogavato hoya che! pIDA, ciMtA-bhAraNa vagere ghaTanAo sApekSA che, dareka pIDA mAnavInI nIjI valaNane AdhAre asara kare che. mAnavI keTalI pIDA anubhave che, teno AdhAra enI zraddhA, adhyAtmika valaNa, samatA uparAMta e bIjI kaI ane kevI pravRttiomAM vyasta rahe che, enA gharanuM vAtAvaraNa kevuM che, enuM jIvana pratyenuM valaNa kevuM che, enA para AdhAra rAkhe che. svAtha, svakendrIya, ekalavAyA ke kaMTALAgrasta jIvana jIvatA mAnavIone pIDA vadhu asara kare che. jemane anya Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 koI pravRttimAM rasa na hoya ane pIDA temaja mAMdagI para ja dhyAna kendrita karI beThA hoya emane pIDA vadhAre asara kare che. urmitaMtra thakI nIpajatI pIDA, pITha ane mAthAnA vistArane jakaDe che, ane A pIDA sAcakalI hoya che, temaja jAgRta avasthAmAM ja mAnavIne pIDatI hoya che; udhamAM A pIDA kazI dakhalagIrI nathI karatI ! vArasAgata lakSaNo, maryAdAo, uchera, vAtAvaraNa, keLavaNI, dhArmika mAnyatAo, naitika bhAvanAo vagere ghaNubadhuM nAnapaNathI ja bhAga bhajave che. chatAM mAnavI potAnI maryAdita kSamatAthI paNa jo yogya puruSArtha kare- adhyAtmika, mAnasika ane zArIrika rIte je vRtti-pravRtti mAnavIne nIcA pADe, hIna banAve tethI dura rahe. to ghaNA rogomAMthI mahad aMze mukata rahI svastha ane upayogI jIvana jIvI zake. jaina dharma e AcAradharma che. enuM pAlana zArIrika ane mAnasika svasthatA bakSe che. AtmAnI anaMta zakitao che. caitasika kSamatAono pAra nathI. ane e tamAma cetanAnuM dhAma zarIra che. mAnavazarIra e mAtra sthULa vastu nathI. khUba majabUta, sUkSmagrAhI ati saMvedanazIla, kudaratanuM alaukika ane khUba cokakasAIvALuM sarjana che. agAdha zakita kSamatAo dharAve che. adbhuta samajadArI dharAve che. munaSyadeha e eka mAtra mAdhyama che. jenA dvArA mAtra zarIranAM ja baMdhana nahi, paraMtu tamAma baMdhanamAMthI mAnavI mukata thaI, nigraMtha thaI nirvikAra avasthAne upalabdha thaI zake che. mAnava deha pavitra che enI pUrI adaba ane Adara jALavavAnI darekanI prAthamika pharaja che. eno vivekayukata ane ucita upayoga dareka mAnavInI pavitra pharaja banI rahe che. zarIra sAthe aghaTita-anucita ceDAM karavAno koIne abAdhita adhikAra nathI. ene svastha, svaccha ane niSkalaMka rAkhavA jeTalI apekSA ApaNI pAsethI kudarata rAkhe ja che. zarIra-mAnavadeha devone paNa durlabha che. kudaratanA A anupama sarjanane jatanathI jALavI. kabIre kahyuM tema 'jyoM kI tyoM dharI dInI cadarIyA'nI jema ene kudaratane pAchuM soMpavAnuM che. tamAma kaSAyo ne karmothI mukata! pazcimamAM eka samayagALAmAM evI havA cAlI ke mAnavInuM saphaLa (bhautika ke laukika rIte) vyakitatva upasAvavAnA aneka prayogo cAlyA ane aneka pustako lakhAyAM. How to win friends and influence people' How to stop worrying and start living. How to develop personality (enI zibiro Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 117 bhAratamAM Aje paNa thAya che.) How to be happy though married. saphaLa vepArI kema thavuM, paisA kema kamAvavA How to assert yourself. arthAt tamArI jAtane bIjAnA mAthA para kema ThokI besADavI vigere. kALakrame AvA prayogonI nirarthakatA lokone samajAI haze ane ene pratikArarUpe ke emAMthI udbhavatA manovaijJAnika aMtarAyo mATe eka navI ja manovaijJAnikathIyarIe janma lIdho ane e aMge zRMkhalAbaMdha pustako lakhAyA. Geshall Therapy, I am O.K. you are O.K., Transactional Analysis. Games People Play, What do you say after you say Hello! Prycho Cybernatics, Power of positive Thinking.Nourishing and negative attitudes. vigere jeno sArajaina anugamanI cAra bhAvanAomAM samAI jAya. maitrI, karuNA, pramoda ane mAdhyasthatA. manovaijJAnika yuganA mata mujaba dareka saMskRta mAnavI, eno jJAtavikAsa, game te kakSAno hoya, to paNa enA mananA UMDANanI sapATIe haju paNa prAgaaitihAsika ja rahe che. (Primitive). jema mAnavazarIra ApaNane AMcaLavALA prANIo sAthe sAMkaLe che ane pahelAMnI utkrAMtinI bhUmikAonA avazeSarUpa ghaNAM vartana kare che, tema mAnavajAta e paNa utkrAMtinuM sarjana che. je enAM mULa svarUpe vyakata thatAM jUnapurANAM lakSaNomAM ApaNane dekhAI Ave che. utkrAMtivAda-prANIvartananA niSNAta Do. DemonDa morise A viSaya para saMzodhana karI suMdara graMtho lakhyA che jemAM mukhya che. Naked Ape (mAnavIne vAMdarA jevA vALa nathI hotA zarIre, paNa mana to mAMkaDA jevuM ja hoya che), Human Zoo mAnavI bAga) vigere. mANasamAM rahelo janAvara ke hevAna aneka saMskAranA paDaLa bhedI kayAre paNa bahAra AvI zake che. sTIvansananI Dr. Jay. & Mr. Hyde (kAlpanika kathA) temaja Do. kimanI satya ghaTanA AnA pUrAvAo che. mAnasika bimArI daramyAna Adhunika mAnavInA vicAro, atArkika ane AdisvarUpanA jovA maLe che. DAhyA mAnavInA sapanAmAM paNa avAstavika drazyo, atArkikatA ane AdimAnava jevA vicAronuM pratibiMba jovA maLe che. mAnavInA ajJAta mananI sRSTi, mAnavIe game teTalA sabhyatAnA vAghA paheryA hoya, chatAM kaSAyo, lAlasA vigerethI bharelI che. emAM jaMgaliyata ane vikRtio che. koI paNa khalela pahoMcADanArI paristhitine anukULa thavA mathatI ane chatAM na thaI zakatI vyakita, mAnasika rogono bhoga bane che. manovaijJAniko ema paNa mAne che ke Adhunika mAnavInI jIvananI philasuphImAM AdhyAtmikatAno abhAva che, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 ene kAraNe paNa e mAnasika rogano bhoga bane che. phoIDanA mULabhUta siddhAMto para vadhu saMzodhana karanAra navaphoIDavAdIo zrImatI kerena horni salivAna, viliyama sTekala vagere mAne che ke Industrialiszation thakI mAnavInI jIvanapaddhatimAM AmUla parivartano AvyAM che. spardhA, garIbI, yuddha vagere paribaLo uparAMta Akramaka evI A duniyAmAM rahIne vyakitatvanuM saMtulana jALavavuM agharuM che, je jALavI zake che, samatAbhAva keLavI zake che, te mAnasika ane saravALe zArIrika svAstha bhogavI zake che, bAkInAM loko aneka rogothI pIDAya che. vIsamI sadI pheIDanI sadI tarIke oLakhAvavAmAM Ave che. 70 varSa pahelA AkhI duniyAmAM ekamAtra manovizleSaka hato. simaMDa phoIDa: eNe manocikitsA vigere mATe pAyo nAkhyo ane manovijJAna mATe mokaLuM medAna karI ApyuM. mAnavIne sabhya saMskArI kahevaDAvI jIvavuM che. eTale aneka atRpta IcchAo, vAsanAo "damana' karI mananI aMdara dhakelI de che. phoIDanA zabdomakAM kahIe to kazu ja bhUlAtuM nathI. ajJAta manamAM saMgharAya che. moTA bhAganI mAnasika bimArInuM kAraNa dabAI gayelI vRttio ane smRtio che. ajJAta manathI kazuM ja ajJAta rahI zakatuM nathI. damananA siddhAMta phoIDane svapnavizleSaNa (Dream Interpretation) tarapha preryo. damana pAmelI smRtio svapnamAM kevI rIte parokSapaNe navA savAMga sajI chatI thAya che, e abhyAsa 1900mAM pragaTa thayelA zakavartI gaNI zakAya evA Interpretation of Dreams nAmanA pustakamAM maLe che. mAnasika saMgharSo thakI nIpajatA hisTIrIyA jevA dardI para phoIDa ane Do. zArkoe saMmohanavighAthI cikitsA karI. pAchaLathI mukata sahacarya Free AssociationnI paddhati apanAvI je Aje paNa pracalita che. mahAvIre, sRSTinA prathama Adha manovijJAnI hatA. cittanI pracaMDa zakitanI vAta prathama mahAvIre karI. tapa ane saMkalpathI manane vaju jevI tAkAta ApI zakAya che te emaNe sAbita karyuM. phoIDane jo jaina darzanano, ke pUrvanI vicAradhArAo, dArzaniko ke darzanono paricaya hota, to mAtra be zabdomAM enuM saMzodhana parisamApta thaI jAta "samatA ane saMyama.' phoIDa ajJAta mananI mAyAvI vRttio-jAtiya Avegone vaza thavAne badale Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke enuM damana karavAne badale urdhvIkaraNano mArga cIMdhyo. udhvIkaraNa (Sublimation) eTale Adima vRttio, sAMsArika abhIpsAo kaSAyomAMthI mana anAsakatabhAve vALI laI koIpaNa sarjanAtmaka ane saMskArI pravRttimAM rokavuM. phroIDanA mata pramANe kalAkRtinuM sarjana, vaijJAnikanuM utkaMTha mana, citrakAra, saMgItakAra ke zilpakAranI kalAmaya sRSTi, kavi ke lekhakanA kalpano, e sarva urvIkaraNanA AviSkAra che. mAnava zakitanuM UMcAmAM UMcuM sthAna eTale sarjanAtmakatA. koIpaNa kalAkAra taraMgI ja hoya, to ja sarjana karI zake. A sarjanAtmakatA taMdurasta tana ane mananuM temaja AyuSyanuM prabaLa kAraNa hoya che. 119 kutsita vRttiono Avega, jAtiyatAnI urjAne ApaNe mAtra sarjanAtmaka pravRtti tarapha nahi, paNa AdhyAtmika pravRtti tarapha paNa vALI zakIe. vIjaLI jevI A zakitao che. enAthI bALI paNa zakAya ane prakAza paNa meLavI zakAya. tamAma saMzodhano AdhyAtmikatAne uMbare AvIne thaMbhI jAya che. pUrvajanmanI bhItaramAM : pUnarjanma nathI, evA siddhAMtamAM pazcimanA vaijJAniko ane ciMtakonI zraddhA DagatI jAya che. aneka prayogo dvArA pUnarjanma che, e pUravAra karavAmAM pazcimanA vaijJAniko saphaLa thayA che. khalila jibrAna khristI hatA ane pUnarjanmamAM mAnatAM hatA. atyAra sudhI avagaNanA pAmelA punarjanmanA siddhAMtano manovaijJAniko bhaya temaja anya mAnasika bimArInA IlAja mATe upayoga karI rahyA che: pazcima jarmanInA manocikitsaka Do. heIDe phitAkAue A dizAmAM vyApaka saMzodhano karyA che. tAjetaramAM teo bhArata AvyA tyAre keTalAMka tAraNo raju karatAM temaNe kahyuM hatuM ke dardInA bhUtakALanI samIkSA ke hipnoTIjhama dvArA jema bhUtakALanI ghaTanAnI yAda tAjI karAvI bimArInuM kAraNa zodhI zakAya che, tema ghaNIvAra manamAM pesI gayelA DaranuM kAraNa tenI pAchalI jiMdagI-pUrvajanmamAMthI paNa jANI zakAya che. temaNe tAravyuM che ke eka janmamAM banelI ghaTanAnI asara pachInA janmomAM paNa jovA maLe che. eka dardIne lohI jovAthI ja Dara lAgyA kare. cikitsAmAM jaNAyuM ke AgalA janmamAM A dardInI karapINa hatyA thaI hatI! mULa kAraNa jANyA pachI enI cikitsA karavAmAM AvI. behozInI asaravALA dardIonI tapAsamAM turkInA eka gAmanA 30 bALakonA hAtha tharAyelA sarvekSaNamAM pUvarjanmanA pUrAvA sAMpaDayA hatA. A bALako vicitra rIte vartatA hatA. kabrastAnanA pattharo para gumasuma besI rahetA, ane ghaNA varSo pahelAM nAza pAmelA najIkanA eka gAmanA khaMDiyero Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 vacce bhamatA rahetA. manovijJAnIoe bALakone saMmohita karyA pachI tAravyuM ke tamAma bALako AgalA janmamAM nAza pAmelA gAmanAM ja rahevAsI hatA. bALakoe ApelI bhUtakALanI ghaTanAone aitihAsika noMdho sAthe sarakhAvI jotAM beu maLatI AvatI hatI. A prayoge bALakonA AgalA janma sAthenI majabUta kaDIno spaSTa nirdeza Apyo. behozI- 'komA'mAMthI bahAra AvelA 50 jeTalAM dardIoe cikitsakone jaNAvyuM hatuM ke temaNe zarIrathI alipta thaI gayAnI lAgaNIno anubhava karyo hato. temaNe judA zarIramAM judI vayanA hovAnI asara anubhavI hatI. pazcima yuropa ane uttara amerikAmAM vividha sthaLoe A dardIone je anubhUtio thaI che, tenAM dastAvejo taiyAra thaI rahyAM che. manocikitsAmAM mAtra A ja jiMdagIno ja bhUtakALa nahiM, paNa pUvarjanmonI jiMdagInA bhUtakALanI ghaTanAo roga nivAraNa mATe madadarUpa thaI zake che. eka samaye punarjanmanA siddhAMtamAM na mAnanAra darzanone 'nAstika' kahevAmAM AvatA. Izvarane mAnanAra 'Astika' darzananA loko paNa have punarjanmamAM mAnatA thayA che. chatAM keTalAka ciMtako punarjanmano InkAra karatAM hovA chatAM eka ja janma che, eno svIkAra paNa nathI karI zakatA. hipnoTIjhamano aneka kSetromAM saphaLa upayoga thaI rahyo che. hipnoTIjhama dvArA oparezana: 1845mAM aMgreja DokaTara jemsa IsaDeIla kalakattAmAM prekaTIza karatA hatA. hipnoTIjhamano abhyAsa karyo ane eka kedInuM oparezana saMmohanathI behoza karIne karyuM. pIDArahita saphaLa sarjarI! Ano vyApaka prabhAva paDayo. baMgALanA gavarnare emane hospiTalanA suprInTenDenTano hoddo Apyo. aneka lokoe pIDArahita Aparezano karAvyAM. jemse 300 uparAMta mejara ane saMkhyAbaMdha nAnA oparezano karyA. aMgreja DokaTaroe emanA kAryanI pUrI kadara nahiM. pachI to e bhArata choDI gayA. Aja arasAmAM kalorAphormanI zodha thaI. vIsa varSa moDI zodha thaI hota, to hipnoTIjhamano enesthesIA tarIkenA upayogamAM vyApaka saMzodhano thAta. hipnoTIka sarjarI Aje paNa vizvanA ghaNA dezomAM thAya che. spenamAM eka strInA paganI gaMbhIra sarjarI sva-saMmohanathI thaI. je TI.vI. para batAvavAmAM AvI hatI. saradAra vallabhabhAI paTela, ramaNa maharSinI sarjarIo zIzI suMghADayA vagara thaI hatI. potAnI saMkalpa zakitae svasaMmohananI kAmagIrI bajAvI haze. hipnoTIka sarjarIno eka mahatvano lAbha e che ke oparezana pachI rUjha Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 121 jaldI Ave che, pIDA ochI rahe che, ane TharAvika sAIDa IphekTasa paNa thatI nathI. DaoN. jemsa to ekAda maNa jevaDI moTI gAMThanuM oparezana paNa saphaLatApUrvaka karyuM hatuM. gunAkhorImAM paNa hipnoTIjhamano geraupayoga thAya che. nsamatA ratIya saMskRtinI be pradhAna vicAradhArAo: brAhmaNa saMskRti I ane zramaNa saMskRti. eka brahma para AdhArita che, bIjI sama" para. sama + sa + kRti = saMskRti, samabhAvapUrvakanI kRti eTale saMskRti, samabhAvano abhAva eTale vikRti. zramaNa paraMparAnA kendramAM raheluM tattva sama' che. sAmyabhAvanA prANarUpa che. enA upAsako 'samana" ke "samasa" saMskRtamAM zamana ane zramaNa kahevAyA. sama eTale samatA, samabhAva, samadraSTi, samadarzitA, samatva, sAmabhAvanA, samanvaya, zrama, samalakSitA, saMtulana, samabuddhi, samutkarSa ane vizeSa artha che: samatva, mananI sthiratA, svasthatA, taTasthatA ane ahiMsakapaNuM. samatA eTale sArA ke narasA prasaMge, anukULa ke pratikULa saMjogomAM, sajajana ke durjana sAthenA vyavahAramAM, sukha-du:kha, harSa-zoka, niMdA-stuti, hAra-jIta, mAna-apamAna, lAbha-hAni, jIvana-mRtyu, tamAmamAM svasthatApUrvaka samatA dhAraNa karavI. AvA dhaMdhothI para rahI zakanAra vimukatA:" paramapadane pAme che. AcArya haribhadrasUrie yoganA pAMca prakAra batAvyA che. 1. adyAtma, 2. bhAvanA. 3. dhyAna, 4. samatA ane pa. vRtti. yoga eTale paramatatva sAthenuM anusaMdhAna. samatA sAthe cittane joDavuM, te samAyoga. moha ane kSobhathI rahita avasthA, te samatva che. AnaMdadhanajIe lakhyuM che. sevana kAraNa pahelI bhUmikA re, abhaya, adreSa, akheda, arthAt: bhaya ahamAMthI janme che. ahamano lopa thAya, to abhaya pragaTe, kIrti, saMpatti, kaSAyo para aMkuza rAkhIe to addeSa pragaTe. abhaya ane adveSanA guNomAMthI akheda ane sAtvika AnaMda pragaTe. A traNe dvArA samatAprAptinI bhUmikA taiyAra thAya. vRtinirodha e abhyAsa che. samatvanI prApti e siddhi che. je samatva Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122, pAmyo te samAhita: 'amArU du:kha to sukha bhogavavA do' evo Akroza jIvanamAM ghaNIvAra uThe che, du:kha sukhapUrvaka bhogavI zake te mAhita: mahAvIre je upasarga-pariSaha veThyA. gajasukumAra ane muni metAraje je kaSTa sahana karyA, te sarva samabhAve. prArabdhane samapariNAme veThavuM, vedavuM, bhogavI levuM, e moTo puruSArtha che. samatA eTale nirbaLatA ke kAyaratA nahiM. samatA eTale jaDatA ke bhAvazUnyatA nahiM. samatA eTale aMtaranI udAratA, kSamAbhAva ane samajaNapUrvakanI svasthatA, kaTokaTIne kSaNe jaLavAtI svasthatA. zAMta cittanI avasthAmAMthI prasannatA ane viveka janme che. vivekIne sadA jAgRta kahyo che. vivekI, uThe, bese, khAe, pIe, sUe, sarva kriyAo jaNApUrvaka, yatnApUrvaka kare. jAgarUkatAthI kare. samatAnAM sarovaramAM zAMtinA kamaLa khIle che. samatA sadAcAranI jananI che. sadAcAra tamAma dharmonI AdhArazIlA che. sUtromAM kahyuM che: "sarvasaMjJAvALA prANIo kAmane jANe che. temAMthI keTalAka arthane, temAMthI keTalAka dharmane, temAMthI keTalAka devaguruyukata dharmane, temAMthI thoDAMka mokSane ane temAMthI thoDAMka samatAne jANe che." samatAyukata kadI ahitakArI ke hIna pravRttimAM praveze nahi. kadI saMgharSa ke zoSaNamAM lepAya nahiM. gItAmAM zrIkRSNa samatvanuM gaurava karatAM kahyuM che: "samanva yoga... uccate' tamAma sAMsArika saMbaMdhomAM, padArthomAM nirmamatva anibhivaMga" pragaTe, - samajaNa pragaTe, tyAre A avasthA prApta thAya. karmaphaLatyAga + samatvabuddhi = mokSa. du:kheSa anuddhigamana: sukheSa vigata spRha, - du:khamAM na kheda, sukhamAM na spRhA, te samatA. mukitanA paribaLo samyakajJAna, samadarzana ane samakyAritra, e ratnatrayIno samAveza samabhAvamAM ja thayo che. samyakatvanAM pAMca lakSaNo: zama - (kaSAyonuM zamana) saMvega, (mukitanI abhilASA), nirveda - (nispRhatA) anukaMpA ane AstikA. zrImade eka ja zlokamAM kahyuM che. kaSAyanI upazAMtatA, mAtra mokSa abhilASA bhave kheda, prANIdayA, tyAM AtmArtha nivAsa." samakitInuM mana mokSamAM hoya, zarIra saMsaramAM hoya. gItAmAM sama" ucca arthamAM maLe che. sAmyayoga zabda gItAno che. samanvaya zabda vedAMtano che. sarvatra AtmadraSTi, samadraSTi eTale Atmopama. paramAnaMda AtmabhAvamAMthI pragaTe che. AtmabhAva keLavavA yoga jarUrI. yogAvasthA mATe dhyAna jarUrI. samatvabuddhi Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 vagara te azakaya che. samabuddhi vagara yogArUDha thavAya nahi. yogArUDha thavA mATe gItA bhArapUrvaka samatvano Agraha kare che. pAMjalayogasUtramAM paNa A vAta vaNI levAI che. jJAnano sAra samatA che. yathArtha jJAna, yathArtha draSTi, jethI rAgadveSathI para thaIe, jethI mohanuM, ajJAnanuM AvaraNa ghaTatuM jAya ane samatA pragaTe, AvA sAdhakone sAmayogI athavA paMDitA samadarzina: kahevAmAM Ave che. mokSano paMtha samatAthI prAraMbha thAya che. samatA sarvabhUteSu. prANImAtra sAthe samatApUrNa vyavahAra, sau sAthe ekasarakhI vRttithI arthAt saraLatAthI vyavahAra, anyanI kSatio pratye samatAbhAva mAnavIne svasthatA bakSe che. gAMdhIjIe A valaNa tarapha khUba bhAra Apyo che. samatAthI mAnasika svasthatA ane saMtulana pragaTe. mAnasika saMtulana-svasthatAthI zArIrika samatulA ApoApa nIpaje. roga sAmenI pratikAra zakita vadhe. vedanA paNa samabhAvapUrvaka sahana karavAnI zakita Ave. samatAno abhAva mAnasika tanAva pedA kare che. aneka prakAranAM bhaya utpanna thaI manane akaLAve che. moTAbhAganI bimArI tANanI pedAza che. samatAnA aMkUza vagara tANa bhAraNa niraMkuza-bekAbU banI jAya che. kavi raDiyArDa kiplIMganuM kAvya che: If you can keep your head, when all about you are losing there's and blamming it on you, then at least you are well on the way towards the acquisitun of Poise. arthAt : tamArI AsapAsanA loko potAnAM magaja gumAvI beThA hoya, (magaja ThekANe na hoya) ane tenA mATe tamane doSita gaNatA hoya, teve samaye tame tamAruM magaja ThekANe rAkhI zako, buddhi sthira rAkhI zako... to tame samatA dhAraNa karavAnA patha para to cho ja. samatAno aMgrejImAM paryAya nathI, paNa enI najIkano zabda che. Equanimity, Poise eTale sthira buddhi - saMtulana. Equipoise eTale amUcha - jAgarUkatA. bitly27 silhe zlorzia laa qujs: I never saw him lose his Equipoise. meM emane kyAre ya muchita dazAmAM joyA nathI. samatA eTale satata jAgarUkatA. raziyAnA vijJAnI thezodeva, raDiyAInI A kavitAthI eTalA prabhAvita thayA hatA ke emaNe kavitAo racavAnuM zarU karyuM. hamaNAM ja thoDA samaya agAu emano dehAMta thayo. sarvajJAzAsana samatA pradhAna che. emAM viSamatA vadhAranAra koI vAtane jarA paNa avakAza nathI. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zraddhA ddhA eTale Working Belief -kAryamAM hRdayapUrvakano sahayoga. Pii sAdhanAmAM sAdhya pratyenI tIvra jijJAsA. zraddhA eTale Openness of Mind tathA WILL TO BELIEVE. sarvabhauma jIvanadraSTi te ja zraddhA. ApaNI jIvanazraddhA eTale ApaNuM jIvanasatva. jevI zraddhA, tevo mANasa. mANasanI jIvana zakita, teno vyApa, kuzaLatA ane suvAsa A badhuM zraddhA para ja avalaMbe che. - Izvara bhale svayaMbhU hoya paNa enuM rUpa ane enI samajaNa zraddhA nirmita ja hoya che. bAna vAve che, zraddhA laNe che, dhyAna zodhe che, zraddhA meLave che. zraddhA eTale mAnavInI potA para zraddhA, potAnA astitva para zraddhA. paramatatva para zraddhA. kudarata para zraddhA, kudaratanA aTala niyamo para zraddhA. mAnavI ane mAnavajAta para zraddhA. mAnavInI sajajanazIlatA para zraddhA. mANasAI para zraddhA. mAnavajAtanI pragati para vizvAsa. A sarvenuM vyApaka nAma che. AstikatA. enonImase eka sthaLe udgAra kADhayA che. I am an Atheist, Thank God' huM Izvarano hADa mAnuM chuM ke huM nAstika chuM.' nAstika mANasane paNa potAnI nAstikatAmAM aTala zraddhA hoya che. huM ke tame, IzvaramAM mAnIe ke na mAnIe tethI brahmAMDamAM koI ulkApAta thavAno nathI. paNa mANase mANasamAM to mAnavuM ja paDaze. ane Izvara hoya, to Izvarane paNa mAnavAnuM mana thAya, tevA mANasa banavuM paDaze. potAnuM zreSTha sarjana sarvottama rIte jaLavAyuM hoya, evA mANasa'ne joI, Izvarane kharekhara AnaMda ja thAya! sazAstramAM zraddhAthI jJAna prApta thAya che. e jJAnane AcaraNamAM mUkavA paNa zraddhA Avazyaka che. mAnavInA sauhArdamAM zraddhA rAkhanArane astitva thAkavA nathI detuM. eka samaye evI mAnyatA hatI ke Where reason ends, Faith begins. tarka-buddhinI hada pUrI thAya che, tyAMthI zraddhAno pradeza zarU thAya che. Aje paristhiti judI che. Faith is the continuation of Reason zraddhA, tarka-buddhinuM anusaMdhAna che. viliyama eDamsa. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 emarsane lakhyu che: "meM je joyuM che, te meM je nathI joyuM, temAM zraddhA rAkhavA prere che." mAtAne khoLe nizciMta thaI poDhanAra bALaka ke Izvarane khoLe nizciMta ramanAra bhakata, bannemAM nI:sIma zraddhA hoya che. laukikamAM ATalI zraddhA joIe, to AtmajJAnanA kSetramAM, paramasatyane pAmavA tarka-buddhi, puruSArtha sAthe zraddhA na hoya, to koI tapa-nigraha zakaya nathI banatAM, zraddhA e tapano AdhAra staMbha che. zraddhA mAnavInuM cAlaka baLa che. senekAe lakhyuM che It is part of the cure to wish to be cured. sajA thavAnI IcchA ja cikitsAno eka prakAra che. potAmAM vizvAsa hoya, e ja bIjAno vizvAsa jItI zake. grehAma bele TeliphonanI zodhI karI. hakIkatamAM to Teliphona belane zodhato hato! rahasya pAmavA mathanAra vijJAnIomAM akhUTa zraddhA hoya che. te vagara aneka zodhothI jagata vaMcita rahI jAta. Izvarane pAmavA bhakita karanArane Izvara svayaM AvIne maLe che. prAptinI jhaMkhanA zraddhAmAMthI udbhave che ane zraddhAmAM paripUrNa thAya che. A sRSTimAM je kAMI drazyamAna che, te nAzavaMta che. je zAzvata che, sanAtana che, te draSTimAM nathI Avato. sthULane joI zakAya che. sUkSmane pAmavuM paDe che. savRttimAM udbhavatI utkaTa jhaMkhanAne paripUrNa karavAnA saMkalpane, puruSArtha karavA prere, te zraddhA. Reasonableness vyAjabIpaNA para AdhArita vicArano svIkAra karavAnI naitika pramANikatA jAge, to ja satyano svIkAra thAya. satyano ni:zaMka svIkAra eja satvazraddhA. Faith is the Effort of will. jeNe zraddhA gumAvI, enA mATe bIju kazuM gumAvavA jevuM rahetuM ja nathI ! potAnA zubha kAryamAM zraddhA mAnavIne aparimita baLa Ape che. kolerije sarasa kahyuM : '"Izvarano InkAra karanAra nAstikane prathama to IzvaranI kalpanA ja kema AvI haze ? satvasaMzuddhi : aMta:karaNanI zucitA, pavitratA, zuddhatA, nikhAlasatA, sApaNuM, AMtaranirIkSaNa, potAnAM doSa oLakhI, doSa TALavA, pharI na thAya teno saMkalpa karavo, potAnA pratye niSThA, prAmANikatA, jevA hoIe tevA dekhAvAnI svAdhInatA. koI jotuM na hoya tyAre paNa prAmANika rahevAnI dhITatA. satvazuddhi eTale tana, mana ane dhananI zuddhi. tanane abhaDAvavuM nahiM, snAna karavAthI zarIra svaccha thAya, Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 pavitra na thAya. pramAda, vadhu paDatuM bhojana, atinidrA, viSayonuM sevana zarIrane apavitra banAve che. hiMsA zarIra pratye paNa AcarI zakAya. zarIra apratima sAdhana che. bAhya tapa, zArIrika staranA tapathI, nigrahathI, mananA tapa- AtyaMtara tapanI bhUmikA baMdhAya che. mananI zuddhi eTale zuddha vicAra, prasannatA, saumabhAva, mRdu vANI, mauna, saMyama ane bhAvazuddhi. dhananI zuddhi eTale mAtra paiso ja nahiM. paisA paNa akalaMkita nyAyapUrNa upArjita hoya. mAlikIbhAvathI mukata hoya, saMvibhAga pragaTe, uparAMta potAnI pAse je sattA, pratiSThA, sAdhano, zakita hoya, jemAMthI keTalAka paisA vaDe meLavelAM hoya, te saghaLuM zuddha hoya. satvasaMzuddhi eTale vicArazuddhi, bhAvanAzuddhi, sAdhanazuddhi ane vyavahArazuddhi. kedAranAthe vyavahArazuddhi para khUba bhAra mUkelo. satvasaMzuddhi eTale potAnI tamAma nAnImoTI kriyAo, manamAM uThatAM taraMgo vAsanAo, IcchAo pratye satata jAgarUka rahI, temane nirmaLa karavAnI prakriyA. vAsaNa mAMjImAMjI jema cakacakita karIe eTalI ja niSThAthI bAhyAMtara zuddha banIe, vicAra vartana pavitra rAkhIe, to rogane koI AvakAra Hospitality, mahemAnagatI maLatI nathI. vile moDhe e pAchuM phare che. ArAdhanAnuM mAdhyama mANasane mRtyu pADavatuM nathI, zarIra parano Asakita bhAva raDAve che. saMta tiruvalluvara kahetA: A kSudra zarIramAM Azraya levAnI AtmA zA mATe IcchA karato haze? zuM ene potAnuM zAzvata nivAsa sthAna nahiM hoya? (kuraLa pra. 34, RcA 339-340). saMta tulasIdAse kahyuM che. zarIramAdhuM dharmasya khalu sAdhanam. dharma ArAdhanA zarIranA mAdhyamathI ja thaI zake che, je mRtyuthI mukti apAve che. mukitano artha : eTale mRtyuthI mukita. mRtyuthI mukata thanAra janmathI paNa mukata thaI jAya che. bahunA" janmanAne bahu janmanA aMte prApta thAya evI dazA che. deha eja prabhunuM maMdira che. mukitanuM dvAra che. jenA vaDe UMcAmAM UMcu kAma laI zakAya evuM koI zarIra hoya, to te mAnava zarIra che. dharma arthe zarIrano upayoga eja saMsiddhi, paramasiddhi che. zarIra eka adbhuta yaMtraNA che. zarIranI khUbIono pAra nathI. vijJAnIo hajI zarIranA rahasyane pUruM samajI zakayA nathI. zarIranA tapanuM mahattva ghaNuM che kAraNa ke mananA tapa mATenI bhUmikA zArIrika tapa dvArA racAya che. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 eka draSTie zarIra saravALe to mATI ja che, paNa sAdhanA arthe mahAmUlyavAna che. pAMca Indriyono viSyo maryAdita che. jayAre mananA viSayo amApa che. sil 242lee sadl: 'BODY HAS ONLY NEEDS. MIND HAS DESIRES. zarIrane mAtra jarUriyAta hoya che. eSaNAomanane hoya che. zarIra potAnI jarUriyAto barobara samaje che. zarIra samajadAra che, jayAre mana uTapaTAMga che. zarIra aneka uNapo calAvI le che. be loTA pANInI tarasa hoya, to eka loTAthI paNa nibhAvI le che. cAra roTalInI bhUkha hoya, to be roTalIthI paNa cAle. sUvA mATe cha phUTanI jagA ne badale cAra phUTanI jagAmAM saMkocAIne paNa uMghI zake che. paMkhA vagara paNa calAvI le che. zarIra saMyata thaI zake che. paNa manane mATe kaThina che. zarIra jamIna para sUI zake che. divasonA divaso ke mahinAo AhAra vinA calAvI le che. aneka viSama viparita saMjogomAM paNa zarIra svastha, sakSama rahevAno bhagIratha puruSArtha kare che. zarIra bhAMgI nathI paDatuM, paNa mana bhAMgI paDe che. zarIrane kharAba Adata pADanAra mana ja che. zarIra pratikAra kare che, virodha noMdhAve che, paNa Asakata mana koI lakSa ApatuM nathI. mAnavInAM ghaNA anAcAra, atikramaNa zarIra bhaDavIranI jema sahI le che. Body tries to Survive. ahiMsA jaina darzananI to prakRti ja ahiMsA che. ahiMsA sarvopari sadaguNa che. bIjA vrata tene poSavA mATe che. saMtatiruvalluvare ahiMsAne satyathI caDiyAtuM gayuM che. gAMdhIjIe lakhyuM che. ahiMsA vinA satyanI zodha asaMbhava che. pAMca mahAvrato aMgIkAra karyA vinA satyanI zodhanA prayogamAM na paDavuM, vadhAre sAruM thAya: zauryanI AkharI hadanuM bIjuM nAma ahiMsA che. hiMsA e kAyaranuM chelluM Azraya sthAna che. tamAma kUratA nabaLAImAMthI nIpaje che. mAnavI prakRtithI dayAvAna che. enAmAM nisargadara karuNAno strota che. ahiMsA sahaja che. hiMsA keLavavI paDe che. jainadarzana mujaba sarva prANIo jIvasattAe samAna che. mAtra vikAsanI draSTie bheda che. koI prANInI hiMsA to na karavI, paNa hiMsAmAMthI ugAravo, ApaNI pharaja che. jainadharme khUba kaDhatA ane makakamatAthI mAMsAhArano sarvathA niSedha karyo che. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 mAnava zarIranI racanA zAkAharane ja anukULa che. enA dAMta, paMjA, hojarI, AMtaraDAnI laMbAI, mAMsAhArane anukULa nathI. prAgaitihAsika mAnavI zAkAhArI ja hato. mAMsa mATe, zikAra mATe hathiyAra zodhatAM - banAvatAM ene varSo lAgI gayAM. sRSTinA mahAkAya prANIo zAkAhArI che. hiMsAnI jema mAMsAhAra naitika ane karuNAnI bhAvanAnA dhvaMsa uparAMta mAnavI mATe svAsthyanI draSTie paNa hAnikAraka che. vijJAne pUravAra karyuM che ke mAMsAhArathI kensara, kSaya, lakavo, patharI, AMtaraDAnA rogo, anidrA vagere roga utpanna thAya che. IMDAthI kolesTorala vadhe che ane hRdayaroganI saMbhAvanA rahe che. mAMsAhArathI krUratA, unmAda, uttejanA, tAmasI prakRti temaja hiMsaka vRtti vadhe che vijJAne pUravAra karyuM che ke lobasTara-karacalA khAnArane rAtre bhayAnaka ane DarAmaNAM sapanAM Ave che. anna tevuM mana : eka polIsa aphasare uparI sAthenA matabheda thakI nokarI choDI. jeka phUDa - peka karelAM. TInanI vAnagIo arthAt vAsI vAnagIonI dukAna zarU karI, dukAna jAmI nihaM. mANasa hatAza-udAsa thato gayo. navaro beTho gajA uparAMta vAnagIo jhApaTato jAya. potAnI ja dukAna hatI! chevaTe kaMTALIne polIsanI nokarI mATe arajI karI. paNa pelo uparI ADo Avyo. aneka prayatno chatAM nokarI maLI nahiM. chevaTe hatAzAnI aMtima kSaNe eNe yojanApUrvaka sAmI chAtIe beuparI adhikArIonAM khUna karI nAkhyA! enA para kesa cAlyo... kesamAM manasviddoe jubAnI ApI ke satata vAsI khorAka-kaphUDa khAvAthI hiMsakavRtti bhaDakI uThe che ane mAnavI hatyA paNa karI bese che. korTe A niSNAtonI jubAnInA AdhAre ene nirdoSa choDI mUkyo. muMbaInI tAtA kensara hospiTalanA DaoN. jassAvAlAe mAMsAhAra saMbaMdhI prayogonI vAta kahI che. pAMca pAMca vidyArthIonAM be jUthamAMthI eka grupane zAkAhArI ane eka grupane mAMsahArI khorAka ApavAmAM Avyo. khorAka sAthe raMgaberaMgI nAnI lakhoTIo paNa badhAne khavaDAvavAmAM AvI. zAkAhArI jUthanA vidyArthIonA dastamAM e lakhoTIo bIje ja divase sAMja sudhImAM bahAra AvI gaI, jayAre mAMsahArI jUthanA vidyArthIonA dastamAM e lakhoTIo bahAra AvatAM cAra ke pAMca divasano samaya lAgI gayo. enA parathI e tAraNa nIkaLyuM ke mAMsAhArI khorAka peTa ke AMtaraDAmAM pAMca divasa sudhI paNa rahe che, arthAta saDe che. ane je saDe che, te rogane janma Ape che. Aje to videzamAM paNa zAkAhAra pracalita ane lokapriya che. jagatanA pratibhAvaMta puruSomAM zuddha zAkAhArI hatA: pleTo, pAyathAgorasa, Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cArlsa DAravIna, lIyonArDo vInsI, lIyo TolsaTaoNya, AlbarTa AInsTAIna, AlbarTa svAItjhara, emarsana, thoro, volTera, benjAmIna phreMkalIna, viliyama zekasapIyara, AIjheka nyUTana. eca.jI. velsa, vIjIla ane jayorja barnArDa zaoN. barnADa zaoN to ahiMsAnA custa himAyatI hatA. e kahetA ke peTane prANIonI kabara na banAvavI joIe. emaNe bIjA janmamAM bhAratamAM jaina kuLamAM janma levAnI IcchA vyakata karelI. 129 rAtri bhojana tyAga, sAttvika AhAra, peTa bharI na khAvuM, abhakSya AhAra, mAMsa zarAbano tyAga, pANI ukALeluM pIvuM, vagere vrato ArogyanI draSTie hitakArI che. gAMdhIjIe chellA cAlIsa varSa rAtribhojanano tyAga karyo hato. nagarapAlikA paNa roganA epiDemika vakhate ukALeluM pANI pIvAnI salAha Ape che. rephrIjareTaranuM pANI nahiM. rephrijareTaramAM rAkhelo khorAka paNa vAsI ja kahI zakAya. A tamAma AcAradharmo zArIrika ane mAnasika svasthatA arpe che. khUbInI vAta e che ke mahad aMze mAMsAhArIo zakAhArI prANIone ja mArIne khAya che. mAMsa khAnAra prANI mAMsAhArIne pasaMda nathI. bhaviSyamAM koI ahiMnA mANasathI paNa vikasita adhimAnava dharatI para Ave, ane te jo mAMsAhArI hoya, to nimnakakSAnA dharatInA mAMsAhArI mAnavIne khAvA mATe tyAjaya gaNe ! duniyAnI vaijJAnika prayogazALAmAM dara varSe eka karoDa prANIone ribAvavAmAM Ave che, mAtra davAnA saMzodhana mATe nahiM, paNa sauMdarya prasAdhano mATe. uparAMta dasa karoDa prANIonI hatyA karavAmAM Ave che, AhAra mATe, ane baMdukanI goLInI asara tapAsavA mATe paNa mAravAmAM Ave che. hiMsAyukata prasAdhano vAparI na zakAya. 1500 koseTonA jIva haraNa karI banelI eka rezamanI sADI kema paherI zakAya ? phUla toDI, prasAdhana mATe, suzobhana mATe, lagna mATe ke koIpaNa kAraNasara kema vAparI zakAya ? zrImad kahetA 'puSpa pAMkhaDI jayAM dubhAya, jinavaranI nahiM tyAM AjJAya.' vAgha ApaNo khorAka- dALa- bhAta nathI khAto, paNa ApaNe eno khorAka khAIe chIe ! braselsa vizvavidyAlayanA dasa hajAra vidyArthIo paranA prayogomAM jaNAyuM ke cha mahinA bAda zAkAhArI jUthamAM vadhu tejasvitA hatI. temaja dayA, kSamA, prema, baLa, sahanazIlatA vi. guNo vizeSarUpathI pragaTa thayAM. yAre mAMsAhArI jUthamAM krodha, bhIrUtA jevI vRttio vikasI. zAkAhArIonI Atmika ane mAnasika Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zakitao paNa sArI rIte vikasI hatI. lIyo TolsaTaoNya eka vakhata katalakhAnuM jovA gayA. emaNe kareluM katalanuM varNana vAMcI na zakAya eTaluM bhayAnaka ane kamakamATIbharyuM che. emaNe lakhyuM che : prANIonI hatyA thakI emane je yAtanAo bhogavavI paDe che, enAthI vizeSa to manuSya, jemAM prakRtidatta karuNA che, te tenAthI uparavaTa jaI, e bhAvanAne dabAvIne je hiMsA Acare che, te vadhu pIDAjanaka che. mahAvIra ke gAMdhIjInI jema ApaNA vicAra, vANI ane vartanamAM ahiMsA otaprota thAya, to zArIrika, mAnasika, sAmAjika ane AdhyAtmika rIte svastha rahI zake. parasparopagRho jIvAnAm - arthAt simabAyosIsa. dareka jIva A sRSTimAM ekameka para nirbhara che. Atmavat sarva bhUteSu - badhA ApaNA jevA ja che. jo ApaNane pIDA, hiMsA na gamatI hoya, to bIjAne pIDA ApI ke hiMsA kema karI zakAya ? ahiMsA sarvottama guNa ane paramadharma che. prArthanA : eka eMzI varSano mANasa moTara akasmAtamAM mRtyu pAmyo. posTamorTama thayuM. DokaTare enI patnIne pUchyuM. "A kAkA kaI rIte jIvatA hatA? e ja mane samajAtuM nathI. phephasAM kSayathI khavAI gayA che. jaTharamAM cAMdA paDayA che. hRdaya ane kiDanI lagabhaga kAma karatA baMdha thaI gayA che. khalAsa jevAM che. Avo mANasa eMzI varSa sudhI kema jIvI zake, jIvyo ja zI rIte? patnIe javAba Apyo : "mAtra prArthanAne AdhAre. roja rAtre e prArthanA karatA ke he prabhu Aje jIvato rAkhavA badala tAro AbhAra. kAle huM vadhAre svastha thaIza enI mane khAtrI che.'' laoNrDa TenIsana kahetA: Izvarane oLakhavA chatAM mANaso je potAnA mATe ane potAnA mitro mATe prArthanA na karatAM hoya, to mUDha jIvana jIvatAM gheTAM-bakarAM karatAM e loko kaMI rIte bahetara gaNAya ? kahevAya che : 'More things are wrought by prayers than this world dreams of !' duniyAne kalpanAmAM na Ave eTalI bAbato prArthanAthI siddha thAya che. sokreTIsane koIe pUchyuM : tame prArthanA karo cho, tyAre Izvara pAse zuM mAgo cho ?' sokreTIse javAba Apyo: "e eka ja samaya evo che, jyAre huM kazuM Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja mAgato nathI. prArthanA e bhIkha ke yAcanA nathI, e to che samarpaNa.'' mahAbhAratamAM kahyuM che : mAnasa sarvabhUtAnAM dharmamAhUnISiNa: tasmAtsarva bhUteSu manasA zivamAcaret. mana ja dharmanuM utpatti sthAna che. tethI mana dvArA tamAma prANIonuM zubha ciMtana karavuM joIe. phrAnsanA samudra taTa para dareka mAchImAra hoDI jhUkAvatAM pahelAM eka khUba ja prAcIna prArthanA karato rahe che. 'he bhagavAna, tAro samudra ATalo vizALa che ane mArI naukA AvaDI nAnakaDI che.' basa! A prArthanA ATalI amathI ja che. kadAca loko ene prArthanA na gaNe. paraMtu badhI prArthanAono AdhAra ane sAra pAmI zakAya che - manuSyanuM Izvara sanmukha sajAga thaIne ubhA rahevuM! 131 prArthanA e amUrta ke AbhAsI vibhAvanA nathI, eno nakakara pariNAmo Ave che, vaijJAnika rIte cakAsI zakAya che. amerikAnA DaoN. enthanI seTilAro pote eka hospiTalanA vaDA hatA. pote ane pitA beu kensarathI pIDAtAM hatAM. pitAnI aMtimakriyA karI pAchA vaLatAM be jhIMtharAvALA jInsa paherelAM yuvakoe liphTa mAgI. emAno eka mekalIna DaoN. enthanInI bAjumAM beTho. vAtacItamAM enthanIe pitAnA ane potAnA kensaranI vAta karatAM kahyuM. 'huM paNa kensarathI mRtyu tarapha ghasaDAI rahyo chuM.' vIra yoddhAnA mijAjamAM mekalIna beTho thaI gayo. 'koI jarUra nathI kensarathI maravAnI DaoNkaTara! kensara maTADavuM agharUM nathI.' DaoNkaTara cakita thaI gayA. beu yuvako bosTananI naisargika AhAra paddhatinI parIkSA pAsa karI pAchA pharI rahyAM hatAM. mekrobAyoTika AhAra ane dharmakriyA e be zraddhA pAtrone DaoN. enthanI vaLagI rahyA ane kensaramAMthI mukata thaI gayAM. mekrobAyoTika AhAra eTale carabIno tyAga, mIThuM, maracuM, marImasAlA ane taLelAM khAgho choDavAM joIe. polIza karelA anAjo, sAkara, medAnA pAuM, rasAyaNomAM peka karelAM TInanA khAgho choDavAM joIe. tene badale naisargika AhAra necaropathIno AhAra, rAMdhyA vinAno kAco AhAra, phaNagAvelA anAja, kAcAM zAkabhAjI, javArAno rasa, lIluM koparuM, tala, khajura, badAma, drAkSa, phaLo, phaLonA rasa vagere lekhAvI zakAya. zarIramAMnA TokasIno bahAra pheMkAvA joIe. pavanAra-vinobA AzramanA suzIlA agravAle apAra zraddhA, ucita AhAra ane tatva adhyayana temaja prArthanA bhakitathI ja kensara jevA rogathI vaizvika zakita kAme lagADI bacI gayAM. emaNe lakhyuM che: 'evo koI roga nathI je prakRtimAtAne zaraNe javA chatAM na maTe' prakRti tarapha pAchA pharavAno sauthI TUMko rasto che: prArthanA: Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 (kensara eTale kensala nahi, yajJa prakAzana). mArA vidvAna mitra jaina darzananA abhyAsI, zatavadhAnI, dhArAzAstrI zrI manaharalAla zAhane gaLAnuM kensara hatuM. ucira AhAra ane AdhyAtmika vibhAvanAthI kensaramAMthI mukata thaI gayA. mArA anya mitra jhaveracaMda nAgaDA cAra varSathI ajaba hiMmata ane zraddhAthI kensarano saphaLatApUrvaka sAmano karI rahyA che. pU. zrI moTAe kensarathI pIDAtA potAnA bhakatane je patro lakhyAM te pragaTa thayAM che. pU. zrI moTAe satata harismaraNa, prArthanA, AtmavizvAsa, dhIraja, jijIviSAne satata uttejita karavAno anurodha karyA hato. 'bane teTaluM harismaraNamAM jIvavAnuM che. zarIra mithyA nathI. zarIranI jarUra vikAsanA kArya mATe anivArya.' 'hRdayathI, hRdayanI ArdratAthI prArthanA thaI hoya, to ghaNuM zakya bane che.' 'jo sAcA, aMtaranA UMDANanA bhAvI ekAgratArthI, kendritatAthI prArthanA thAya to te zakita che, evo mAro prabhukRpAthI anubhava che.' 'zoka dilagIrI, muzkelImAM prArthanAno Azaro laI zakAya. emAM jene zraddhA vizvAsa hoya tene preraNAtmaka nIvaDI zake.' 'premabhakitathI nAmasmaraNanI davA levAye jAya to uttama' adbhuta hiMmata ApanArA patro che. kensarathI pIDAtA jAmanagaranA pUjArI bAbubhAIno kisso navakAramaMtranA camatkArarUpa che. tAtA hospiTalanA rekorDa tapAsanI noMdha vagerenI cakAsaNI pachI pU. munizrI amarendravijayajIe A ghaTanA dastAvejI sAbitIo sahita pustakarUpe pragaTa karI che. Adi mahAmaMtra navakAra e siddha maMtra che. navakArano mukhya uddeza akhila jagatanuM sAratattva pAMce paramaiSTi arhatone ardhya ApavAno che. svAmI vijJAnAnaMda saMcAlita lonAvAlAmAM Avela vedAMtI AzramamAM adyatana maMtro che, je maMtronI zakitanuM mApa darzAve che, je TI.vI.nA paDadA samAna parala para sAdrazya joI zakAya che. vIjANu-yAMtrika sAdhano dvArA keTalAMka maMtrono maMtroccAra karI tenuM pratyakSa mApa batAvavAmAM AvatAM navakAramaMtranuM sarvazreSThapaNuM siddha thayeluM jANavA maLyuM. navAInI vAta e hatI ke A AzramamAM jaina kuLanAM ke jainadharmaaMgIkAra karelA koI anuyAyI ke sAdhaka na hatA. (navakAra siddhi : goviMdajI jIvarAja loDAyA). amerikAnA sAhityakAra barnArDa mekapheDana ughADe page ja sAdhunI jema cAlatA. emanI ophisa 12 mAIla para hatI. 73 varSanI uMmare 73 phUTa UMcethI vimAnamAMthI kUdI tarIne pAchA AvyA. 1967mAM dehAMta thayo. rasamUlAni vyAdhaya: rogonI mA, - jananI: rasalolupatA che. ApaNe Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 133 bhojana paNa evI rIte karIe chIe jANe pharI maLavAnuM na hoya! ThAMsIne khAIe chIe. je roganuM mULa che. peTamAM khAlI khUNo havA mATe paNa rAkhatA nathI, khAtI vakhate mANasa bhUlI jAya che ke vizvamAM aDhI karoDa loko dara varSe bhUkhamarAthI mRtyu pAme che! saMta tukArAme gAyuM che: "mukha mahIM kaNa mUkatAM nAma lejo harinuM anna che pUrNabrahma, udarabharaNa nathI A jANajo yajJakarma." bhojana agAu navakAramaMtra ke ISTamaMtranuM smaraNa karavuM. bhojanamAM prArthanA bhaLe, to prasAda thaI jAya. pANImAM bhakita bhaLe, to Acamana thaI jAya. ' gharathI bahAra paDatAM traNa navakAra gaNI bahAra paga mUkavo. paMDita sukhalAlajIno A niyama hato. savAranAM uThatAM ane rAte sUtAM nAmasmaraNa anivArya che. tamasa: parastAt - "aMdhArAthI pele pAra" evA paramezvarane aMdhArU kAyama rAkhIne kema pAmI zakAya? ApaNuM adhAruM e ja ApaNuM ajJAna. nAmasmaraNa zvAsamAM vaNAI javo joIe. nityapAThamAM bhakatAmaramahAstotra, uvasaggahara, vagere stotro siddha mahAmaMtra jevA che. rogaharaNa ane bhavataraNa che. bhayanivAraNa che. apAra zAMti Ape che. prArthanA-stuti-upAsanAthI citta nirmaLa-pavitra sarovara jevuM thAya che, jemAM vaizvika cetanAnA pratibiMba jhIlI zakAya. sarva roganuM nivAraNa che: prArthanA. DaoN. elekasIsa kerele DaoNkaTara hovAne nAte pratipAdita karyuM che ke, jyAre roga nivAraNa mATe badhA ja upAyo niSphaLa nIvaDayA che, tyAre prArthanAnA pAvaka 4641941 EEP241 242L 441 9. It is the only power in the world that seems to overcome the so called laws of nature. Prayer is a force as real as terrestrial gravity. saMtonuM yogabaLa jagatanuM kalyANa karo. sarveAtmArthI jIvAne vaMdana. jayAM jayAM je je yogya che, tyAM samajavuM tela, tyAM tyAM te te Acare, AtmAthI jana ela. - zrImad rAjacaMdra zAMti: zAMti: zAMti: Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 anusahasaha saMdarbhasUci: * jinatatva * vIra vacanAmRta * AcArAMga, * mahAguhAmAM praveza * kRSNanuM jIvanasaMgIta : DaoN. ramaNabhAI cI. zAha : paMDita dhIrajalAla TokarazI zAha : munizrI saMtabAlajI : AcArya vinobA bhAve. : DaoN. guNavaMta zAha lekho: * samatA: prA. tArAbena zAha * beya dhyAna dhyAtA: pa. pannAlAla gAMdhI * paryAvaraNa: prA. gulAba deDhiyA * yogamArga ane ahaMta sAdhanApatha : goviMdajI jIvarAja loDAyA. aMgrejI: Man the unknown : Dr. Alexis Carel. Basic Writings of Sigmund Freud. Individual Psychology:Alfred Adler. Mind and Body: Dr. Flanders Dunbar. Don't blame your Parents: Dr. Jacob H. Conn. 24 Writings of : kArla yuga, DaoN. vilhema sTekala, kArla menIngara, DaoN. viliyama jemsa, lyusI phimena, DonAlDa lArDa, DaoN. hevI linka, kArena honI, DaoN. keprio, DaoN. kAprA, DioN. phenka jI. slaoNTara, DaoN. viliyama philDIMga, DaoN. eDavarDa glovara, DaoN. DaglAsa larTana, DaoN jahona zinDalara, DaoN. arnesTa jonsa, DaoN. eDavarDa brekara, DaoN. bena kApemena, jayorja phoresa laoNrInara, DaoN. yunena lenDIsa, DaoN eDavarDa elana, DaoN volTara mAIlsa, DaoN roberTa selIgara, DaoN. rUDolpha rUbana, DaoN. DeviDa meka, DaoN. eDamaMDa barjara, DaoN. pITara mArzala, DaoN. spargana mAravIsa, DaoN. horanesa hArTa, normana pIla, DaoN. AlbarTa kalIpha, DaoN thIoDora rIka, kalaoNDa brisTola, DaoN. oNsTIna phokSa rIMgsa ane anya ciMtako, sAhityasvAmIo.. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments: MANDVI CO-OPERATIVE BANK LTD. REGD. & ADMN. OFFICE: * M.G. Cross Road, 18-B, Nariman Bhavan, No. 3, Kandivli (W), Nariman Point, BOMBAY-400 067. BOMBAY-400 0021. Tel: 6016182/6011248 Tel: 2873724/2873725. * K-8, Ansa Industrial Estate, LOANS & ADVANCES CELL: Ground Floor, Vyapar Bhavan, Saki Naka, Andheri (E), 1st Floor, BOMBAY-400 072. P.D.'Mello Road, Tel: 5785333/5785844 BOMBAY-400 009. * Sarvodaya Parshwanath Nagar, Tel: 8559016/8553630. Nahur Road, Mulund (West), BRANCHES: BOMBAY-400 080. Tel: 5605094/5605570 * 179, Samuel Street, Near Masjid Rly., Station, Money Saved is BOMBAY-400 009. money earned Tel: 8552027/8721556 With Best Compliments From VIJAY TRANS AGENCIES PVT. LTD. Administrative Office 99,101, Keshavji Naik Road, New Chinch Bunder, Bombay-400 009 Phone No. 865931 - 863928 Booking Offices Bombay :99/101, Keshavji Naik Road, 865931/32 New Chinch Bunder 863928 Andheri (W) : 7, Shreepal Complex, 6361466/ Suren Road, 6340321 Thana : Luis Wadi, 5911071 Eastern Express Highway. 508477 Bhiwandi : Godown No.12, 02522-21583 Khandagar Estate, Purna Dombiwali (E):Nr. Lalit Weigh Bridge, Kalyan Sheal Road, Manpada Kalamboli :Transport Godown No.38, 420793 Truck Terminal, New Bombay Bombay :(1) 2nd Flank Rd., Chinch Bunder, (2) 82/84, Dontad Street. Boisar :Dhodi Pooja, Navapara Road 2998 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments: MANDVI CO-OPERATIVE BANK LTD. M.G. Cross Road, REGD. & ADMN. OFFICE: 18-B, Nariman Bhavan, Nariman Point, BOMBAY-400 0021. Tel: 2873724/2873725. LOANS & ADVANCES CELL: Vyapar Bhavan, 1st Floor, P.D.'Mello Road, BOMBAY-400 009. Tel: 8559016/8553630 BRANCHES : 179, Samuel Street, Near Masjid Rly., Station, BOMBAY-400 009. Tel: 8552027/8721556 No. 3, Kandivli (W), BOMBAY-400 067. Tel: 6016182/6011248 K-8, Ansa Industrial Estate, Ground Floor, Saki Naka, Andheri (E), BOMBAY-400 072. Tel: 5785333/5785844 Sarvodaya Parshwanath Nagar, Nahur Road, Mulund (West), BOMBAY-400 080. Tel: 5605094/5605570 With Best Compliments From VIJAY TRANS AGENCIES PVT. LTD. Bombay : Andheri (W) 7, Shreepal Complex, Suren Road, Thana Administrative Office 99,101, Keshavji Naik Road, New Chinch Bunder, Bombay-400 009 Phone No. 865931 863928 Money Saved is money earned Booking Offices :99/101, Keshavji Naik Road, New Chinch Bunder : Luis Wadi, Eastern Express Highway. Bhiwandi : Godown No. 12, Khandagar Estate, Purna Dombiwali (E): Nr. Lalit Weigh Bridge, Kalamboli Bombay Boisar 865931/32 863928 6361466/ 6340321 Kalyan Sheal Road, Manpada :Transport Godown No.38, Truck Terminal, New Bombay :(1) 2nd Flank Rd., Chinch Bunder, (2) 82/84, Dontad Street. : Dhodi Pooja, Navapara Road 2998 591107/ 508477 02522-21583 420793 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarve bhavantu sukhina: sarve santu nirAmayA : sarve bhadrANi pazyantu, mA kazcid duHkhabhAg bhavet zubhecchA saha: mesarsa lakSamIcaMda verazI masAlAvAlA pIselA masAlAnA vyApArI mahArANI phUDajha, * 93, DaoN. maizerI roDa, 35, nyu bA2dAna lena, dukAna naM. 11, DoMgarI, kAjhI saiyada sTrITa, muMbaI-400 09. muMbaI-400 009. phona : oNphiksa: 864840 - 872607 2heThANa : 812741 - 4127790 duHkheSvanundigramanA: sukheSu vigataspRhaH zubhecchA saha vizanajI nAnajI mevAvAlA (talavANA) DaoN. ha2kha deDhiyA (USA) majIda baMda2, muMbaI-400 003. zubhecchA saha vallabha DI. gAlA zakti selsa ejansI, majIda baMda2, muMbaI-9. Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ With Best Compliments From DINESH J. KHIMASIA, B.Com., LL.B. JETHALAL NEMCHAND Chillies & Kirana Merchants & Commission Agents D-16-17-18, APMC Market 1, Phase-2, VASI New Bombay-400 705 Telephones Office: 766739-760547 Resi 5511537-5514947 Gram CHILLIES BOMBAY OFFICE: 50, Kazi Syed Street, Mudi Bazar, Bombay-400 003. Telephones: 34 24 359 - 34 28 684 Sister Concern Jethalal Nemchand & Co. 1436, New Madhavpura, Ahmedabad-380 004. Telephones Office: 337030-385724 Resi Gram : 491217-485391 CHILLIES Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAne tamArA jevA banAvavAnA prayatna karaze! nahi. izvara e karI zamyA haiAta ! tamArA jevA eka ja mANasa A duniyA mATe pUratA che. Adame sapharajana khAdhuM,enA dAMta khATAM thai gayA te hejI kakare che. - huMgerIana kahevata tamArA bhaya tamArI pAse zakhA. paNa tamArI hi'mata khIjAne Ape * mANasanI duniyAnuM kada enA hRdayanA kada jeTaluM DAya che. * prasaMga paDe ane krUve enuM nAma dila, prasaga paDe ane drave e ja kharU' dravya. jigI eTale ? ghADiyAthI smazAna sudhInA pravAsa. aMte atima idue ApaNA bhAra mAjA UMcake che, paNa vacagALAmAM ApaNe pAte ApaNA bhAra UMcakavA paDe che. - nyAtIndra dave WITH BEST COMPLIMENTS FROM : Dr. Babuji Meghji Ghalla Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A hundred times a day, I remind myself that my inner and outer life is based on the labours of many men, living or dead and that I must give in the same measure in which I have received and am still receiving. Albert Einstine ANCHOR DYNA(r) Silver(r)Finger Touch PLATE SWITCHES maki Ko OO 00 Woo oo VAANAN La SUPER LIGE Anchor SAFETY AT YOUR FINGERTIPS Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ For Private & Personal use only