Sindur Prakar

Author(s): Jayanandvijay
Publisher: Guru Ramchandra Prakasham Samiti

Page 19

શબ્દાર્થ : હે ભવ્ય (દ્રિ) અગર (નિવૃતિપદે) મોક્ષ નગરમાં (તું) જવાની (મન) ઈચ્છા હોય તો (તીર્થકરે ગુરૌવ) તીર્થકર અને સદ્ગુરુની ભક્તિ (
gg) કર અને (નિનમત સંઘે વ) જિનધર્મ અને જૈન સંઘ પર શ્રદ્ધા ભાવ રાખ (હિંસા) હિંસા (કનૃત) અસત્ય, (તે) ચોરી (બ્રહ) મૈથુન (પરિપ્રદ્યુપરમ) પરિગ્રહ આદિથી વિરક્તભાવ ધારણકર (શ્નોધારીyii) ક્રોધ માન માયા લોભ આદિ અંતરંગ શત્રુઓને (નયં) જીતી લે, (સૌનચં) સજ્જનતા સ્વીકાર કર (મુસા ) ગુણિજનોની સંગત કર (ન્દ્રિયમ) ઇન્દ્રિયોનું દમન કર (વાનું) દાન દે, (તપ:) તપ કર (માવનાં) ભાવના ભાવ અને (વૈરાગ્યે વ) વૈરાગ્યનું ( q) સેવન કર ll૮l ભાવાર્થ હે ભવ્યાત્મા જો તારે મોક્ષ નગરમાં જવાની ઈચ્છા હોય તો તીર્થકર, સદ્ગુરુની ભક્તિ કર, જિનધર્મ અને ચતુર્વિધ જિનસંઘ પર શ્રદ્ધા રાખ, હિંસા, અસત્ય, ચોરી, મૈથુન અને પરિગ્રહ આદિથી વિરક્ત બની જા, અંતરંગ ક્રોધાદિ શત્રુઓ પર જય મેળવ, સજ્જનતાનો સ્વીકાર કર, ગુણવાનોની સંગતિ કર, ઇન્દ્રિયોનું દમન કર, લક્ષ્મીના સ્વભાવને ઓળખીને દાન આપ, તપ કર, ભાવનાઓ ભાવ અને વૈરાગ્ય ભાવનું સેવન કરે જેથી અતિ શીઘ્રતાથી મોક્ષપદ પ્રાપ્ત થઈ જશે. વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી આ શ્લોકમાં પોતાને જે જે વિષયો ઉપર વિચારણા કરવાની છે તેના નામો આપવાની સાથે વાચકને સાધકને મોક્ષ મેળવવા માટે આવા કાર્યો કરવાની પ્રેરણા કરે છે. આ શ્લોકમાં દર્શાવેલા કાર્યો કર્યા સિવાય આત્મા મોક્ષનગરમાં જઈ શકતો નથી. આમાં એકવીસ બાબતો બતાવી છે તે નીચે પ્રમાણે છે –
(૧) તીર્થંકર ભક્તિ (૨) ગુરુભક્તિ (૩) જિનમત ભક્તિ (૪) ચતુર્વિધ સંઘ ભક્તિ (૫) હિંસા ત્યાગ (૬) અસત્ય ત્યોંગ (૭) ચોરી ત્યાગ (૮) મૈથુન ભાવ ત્યાગ (૯) પરિગ્રહ ત્યાગ (૧૦) ક્રોધ પર વિજય (૧૧) માન પર વિજય (૧૨) માયા પર વિજય (૧૩) લોભ પર વિજય (૧૪) સજ્જનતા ધારણ કરવી (૧૫) ગુણિજનોની સંગત કરવી (૧૬) ઈન્દ્રિયોનું દમન કરવું (૧૭) લક્ષ્મીનો સ્વભાવ (૧૮) દાન આપવું (૧૯) તપ કરવો (૨૦) ભાવના ભાવવી (૨૧) વૈરાગ્યભાવની અભિવૃદ્ધિ કરવી.
આ શ્લોકમાં લક્ષ્મીના સ્વભાવની વાત મૂળ શ્લોકમાં નથી પણ દાન ધર્મની વ્યાખ્યા લક્ષ્મીના સ્વભાવને બતાવીને કરવાથી વિશેષ લાભ થાય એમ દાન શબ્દના અન્તર્ગત જ આ પ્રકરણને પણ એમણે ગણી લીધું હશે. તેથી મૂળમાં આ નામ આપ્યું નથી. આ એકવીસ પ્રકરણો પર હવે વિવેચન ગ્રન્થકારશ્રી પોતે કરે છે.
(૧) જિનપૂજન પ્રકરણમ્
* છંદ્ર – શાહૂતવિઝીડિતવૃત્ત - पापं लुम्पति दुर्गतिं दलयति व्यापादयत्यापदं,