________________
व्यापल्लताघनमंडलम् कुगतिगमने मार्गः स्वर्गापवर्गपुरार्गलम् स्तेयं हितकाङ्क्षिणाम्
नृणां नियतं अनुपादेयम्। શબ્દાર્થ (પરર્ઝનમનઃ પીડાક્ઝોડાવન) બીજા મનુષ્યોના મનને પીડા આપવામાં ક્રીડાવનની જેમ આ અદત્તાદાન છે. અને (વધમાવના મવનમ્) બીજાને મારવાની ભાવનાના મહલ રૂપમાં છે (અવની વ્યાપિ વ્યાપcતાનમંડનમ) સર્વ પૃથ્વી પર ફેલાયેલી વિપત્તિ રૂપી વેલોના માટે મેઘમંડલની જેમ છે (તિ મને મા) અસદ્ગતિ જવા માટેના માર્ગ રૂપ છે. (સ્વપવાપુરામ) સ્વર્ગ અને મોક્ષ નગરમાં આગલ સમાન છે. આવું આ (તેય) ચોરીનું કાર્ય હિતાક્ષિTIમ્ નૃri) હિત ચાહનાર પુરુષોના માટે નિયત) નિશ્ચયથી (અનુપાયમ) તજવા યોગ્ય છે. li૩૬ ભાવાર્થ: આ ચૌર્યકર્મ બીજા આત્માઓના મનને કષ્ટ આપવા માટે જાણે ક્રીડા કરવાના વન જેવું છે, બીજાને મારવાની ભાવનાના મકાન સમાન છે, સર્વ પૃથ્વી ઉપર પ્રસરેલી આપદા રૂપી વેલોના માટે મેઘઘટાની સમાન છે, દુર્ગતિયોમાં જવા માટે માર્ગ રૂપ છે અને સ્વર્ગ અને મોક્ષમાં જવા માટે આગળા સમાન છે તેથી જ આ ચોરીનું કાર્ય પોતાના આત્માનું હિત ઈચ્છનારના માટે વાસ્તવમાં તજવા યોગ્ય છે. ૩૬/ વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી ચોથા શ્લોકમાં ચોરીનું કાર્ય શા કારણે અનિષ્ટ કરનાર છે તેને સમજાવતાં થકાં કહે છે કે આ ચોર્યકર્મ બીજા આત્માઓને જેનું ધન ચોરાય એને માનસિક કષ્ટ પહોંચાડવામાં ક્રીડાવન સમાન છે. ઉદ્યાનમાં ક્રીડા કરનાર જેમ ત્યાંની વનસ્પતિને પીડા પહોંચાડે છે તેમ ચોરી કરનાર બીજા આત્માને માનસિક પીડા આપે છે. તેમજ બીજા આત્માઓને મારી નાખવાના વિચારોનું ભવન છે. ચોર્યકર્મ કરનારના હૃદયમાં બીજા જીવોને મારવાની બુદ્ધિ આવી જાય છે અને આ ચૌર્યકર્મને જગતમાં રહેલી વિપત્તિઓના સિંચનમાં મેઘઘટા સમાન દર્શાવીને કહ્યું કે ચોરી કરનાર જગતની સર્વે વિપત્તિઓને પોતાના ઘરે બોલાવે છે. અંતિમ હિત શિક્ષા આપતા કહ્યું કે આ ચોર્યકર્મ આત્મા માટે સ્વર્ગમાં જવા માટે અને મોક્ષમાં જવા માટે આગળા સમાન છે. જેમ કોઈના ઘરમાં જવું હોય પણ આગળો મારેલો હોય તો ત્યાં જવાય નહીં તેમ ચૌર્યકર્મ રૂપી આગળો સ્વર્ગ અને અપવર્ગ રૂપી મહલને લગાડનાર કઈ રીતે સ્વર્ગનગર અને મોક્ષનગરમાં જઈ શકે? એ માટે જ સર્વે જ્ઞાનિયોએ એક અવાજે કહ્યું છે કે પોતાનું હિત ઈચ્છનારે નિશ્ચયથી તેય (ચૌર્ય) કર્મને છોડી જ દેવું જોઈએ. ll૩૬/ હવે ગ્રન્થકારશ્રી શીલ પ્રકરણની વ્યાખ્યા કરતાં થકાં કહે છે કે –
શીલ પ્રકરણમ્
__ छंद - शार्दूलविक्रीडितवृत्त कामार्तस्त्यजति प्रबोधयति वा स्वस्त्रीं परस्त्रीं न यः,' ૧. આ લાઈન કોઈક પ્રતમાં ચોથી આપેલી છે.
38
