________________
રાત્રિ જેમ દૂર થાય છે તેમ અદત્ત ન લેવાથી વિપત્તિયો દૂર થઈ જાય છે. વિદ્યા, વિનય અને નમ્રતાથી જ મળે છે. તેમ ત્રણે લોકની રાજ્યલક્ષ્મી અદત્ત ગ્રહણ ન કરનારના ચરણ સેવે છે. |૩ વિવેચન : ગ્રન્થકારશ્રી કહે છે કે જે ભવ્યાત્મા પુણ્ય પ્રાપ્ત કરવાના મનોરથ કરે છે અર્થાત્ જેને મોક્ષ મેળવવાના મનોરથ થઈ ગયા છે એવો ભવ્યાત્મા કાંઈપણ પદાર્થ આપ્યા વગર લે જ નહીં, તે પુરુષની અંદર કલ્યાણની શ્રેણિઓ રહે છે તે કોની જેમ તો કહ્યું કે જેમ કમલવનમાં કલહંસ પક્ષીની સ્ત્રી એનાથી દૂર થાય નહીં એની જેમ એનાથી એ શ્રેણિઓ દૂર થાય નહીં. એ ભવ્યાત્માથી વિપત્તિઓ દૂર જાય છે કોની જેમ તો કહ્યું કે જેમ સૂર્યના ઉદયથી રાત્રિ દૂર થાય છે તેમ અને જ્ઞાન નમ્ર વ્યક્તિને પ્રાપ્ત થાય છે તેમ ત્રણે લોકની શુભ રાજ્યલક્ષ્મી એવા અદત્ત અગ્રાહીને પ્રાપ્ત થાય છે.
અહીં કોઈ જો શંકા કરે કે પુણ્ય પ્રાપ્ત કરવાની વાતને આપ મોક્ષ મેળવવાની સાથે કેમ જોડો છો?, કારણ કે પુણ્ય પ્રાપ્ત કરવાના મનોરથમાં તો સંસારના સુખોના મનોરથ પણ આવી શકે છે તો એના પ્રત્યુત્તરમાં સમાધાનમાં કહેવાનું કે ગ્રન્થકારશ્રી જે રીતે અદત્ત અગ્રાહીની વાત કરે છે તે સમ્યગૂ દૃષ્ટિ આત્માને જ ઘટે છે અને એના મનોરથ મોક્ષ મેળવવાના જ હોય છે. બીજી વાત આજ શ્લોકમાં શુભ શ્રેણિ શબ્દનો પ્રયોગ કર્યો છે તો જિનશાસનમાં ઉપશમશ્રેણિ અને ક્ષપકશ્રેણિ એ બેને જ શુભશ્રેણિ કહી છે અને તે મોક્ષની ભાવનાવાળાને જ મળે છે. તેથી અહિં “કૃતસુકૃતકામ:' ના અર્થમાં મોક્ષ મેળવવાના મનોરથને સેવનાર ભવ્યાત્મા એ અર્થ કરવો યોગ્ય લાગે છે. અને મુગ્ધલોકો માટે તો ભૌતિક સુખાર્થ પુણ્યની વાત પણ ઘટે જ છે. તેથી કોઈ વિરોધ થતો જ નથી. ૩૪
અદત્તાગ્રાહીને લાભની વાત કહીને હવે અદત્ત ગ્રહણ કેવી રીતે અનર્થકારી છે તે બતાવે છે.
છંદ્ર – શાર્દૂત્તવિશ્વાહિતવૃત્ત यन्निवर्तितकीर्तिधर्मनिधनं सर्वागसां साधनं,
प्रोन्मीलद्वधबन्धनं विरचितकिलष्टाशयोद्बोधनम् । दौर्गत्यैकनिबन्धनं कृतसुगत्याश्लेषसंरोधनं,
प्रोत्सर्पत्पधनं जिघृक्षति न तीमानंदत्तं धनम् ॥३५॥ अन्वय : धीमान् तत् अदत्तम् धनम् न जिघृक्षति यत् निर्वत्तितकीर्तिधर्मनिधनं सर्वागसां साधनं प्रोन्मीलद्वधबन्धनम् विरचितक्लिष्टाशयोद्बोधनम् दौर्गत्यैकनिबन्धनम् कृतसुगत्याश्लेष संरोधनम् प्रोत्सर्पत्प्रधनम्। શબ્દાર્થ (ધીમાન) બુદ્ધિમાન પુરુષ (તત્ સત્તમ) તે ન આપેલું અર્થાત્ ચોરેલું (ધનમ) ધનને (ન નિવૃક્ષતિ) જોવાની પણ ઇચ્છા કરતાં નથી (કારણ કે) (યત) જે (ચોરેલો પદાર્થ) નિર્વર્તિતીર્તિધર્મીનધન) કીર્તિ અને ધર્મનો નાશ કરનાર છે (અને) (સર્વોડડાસા)
